Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nurullah Ataç (d. 21 Ağustos 1898 - ö. 17 Mayıs 1957), Türk eleştirmen, denemeci, yazar, şair.
| Nurullah Ataç | |
|---|---|
 Ara Güler'in objektifinden Nurullah Ataç | |
| Doğum | 21 Ağustos 1898 İstanbul |
| Ölüm | 17 Mayıs 1957 (58 yaşında) İstanbul |
| Meslek | Eleştirmen ve deneme yazarı |
| Milliyet | Türk |
| Dönem | Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı |
Hayatı
Nurullah Ataç, 21 Ağustos 1898'de Joseph von Hammer'in Osmanlı Tarihi isimli kitabı Türkçeye çeviren Mehmed Atâ Bey'in oğlu olarak İstanbul'da doğdu. Nurullah Ataç'ın babası Mehmet Ataç başarılı bir bürokrat idi. İlkokuldan sonra Galatasaray Lisesi'nde 4 yıl okudu. Daha sonra eğitimini İsviçre'de sürdürdü. Babasının ölümünün ardından 1919'da İstanbul'a döndü. 1922 yılına kadar İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ni sürdürdü tamamlayamadı. Fransızca öğretmenliği ve tercümanlık yaptı. 1945'ten sonra Cumhurbaşkanlığı çevirmeni olarak görev yaptı.
1926 yılında Leman Ataç ile evlendi. Bu evlilikten 1926'da, daha sonra babasının yaşamından kesitler anlattığı kitabı "Babam Nurullah Ataç"ı yazacak olan Meral Ataç Tolluoğlu doğar.
TDK yayın kolu başkanı oldu. İlk şiirleri Dergâh'ta yayımlandı. Fransız, Latin ve Rus klasiklerinden çeviriler yaptı. Gazete ve dergilerde eleştiri ve deneme türünde yazılar yazdı. Eleştiri yazılarıyla Türk edebiyatında izlenimci eleştirinin ilk örneklerini verdi. Akşam'da tiyatro eleştirmenliği, Hakimiyeti Milliye, Ulus, Milliyet, Tan, Posta, Cumhuriyet, Son Havadis, Dünya gazetelerinde eleştiri yazıları çıktı. Denemeleri Türk Dili, Varlık, Yedi gün, Ülkü, Seçilmiş Hikayeler dergilerindedir.
Ataç yazı yaşamına tiyatro eleştirisi ile başlamıştır. İlk yazısı 1921’de Dergâh’ta yayımlanan “Türk Tiyatrosunda İlk Göz Ağrısı” adlı tiyatro eleştirisidir. Ataç, tiyatro eleştirisi ile ilgili yazılarını Dergâh ve Akşam dışında Hâkimiyet-i Milliye, Milliyet, Son Posta, Haber-Akşam Postası, Ulus, Son Havadis gazetelerinde ve Hayat, Darülbedayi (Türk Tiyatrosu), Yeni Adam, Ülkü dergilerinde yayımlamıştır. Bu gazete ve dergilerde 1921-1957 yılları arasında tiyatro hakkında yaklaşık 125 yazısı bulunmaktadır ve bu yazıları kitaplarına girmemiştir. Ataç, tiyatro eserleri için yazdığı eleştirilerle Türk tiyatrosu için bir yol gösterici olmuştur. Batılı tiyatroyu yakından tanıyan Ataç, Türk tiyatrosunun ve seyircisinin Batı’nın seçkin oyunlarını oynayacak ve izleyecek düzeye gelmesi için çok çaba harcamıştır. Ataç tiyatro hakkında yazmış olduğu eleştirilerle yalnızca tiyatro sanatı ile ilgili teorik görüşlerini ve Türk tiyatrosunun tarihî gelişimini gözler önüne sermekle kalmamış, aynı zamanda bu sanatın Türkiye'de gelişimine de katkıda bulunmuştur.
Yazınsal biçemi
Dil devrimi ve dilde yalınlaşmanın savunucularındandır. Türkçedeki yabancı sözcükleri kullanmamış, dille düşünce arasında dolaysız bir ilişki olduğunu, somut düşünme geleneğinin doğabilmesi için kavramların saydam, hangi kökten geldiklerinin anlaşılır olması gerektiğini vurgulamıştır. Bu yol da, Ataç'a göre, Latince, Grekçe, Farsça, İngilizce, Arapça gibi yabancı dillerin eğitimini zorunlu kılmak başarılamayacağına göre, bunlardan alınan sözcüklerin Türkçeleştirilmesinden geçer:
| “ | Uydurma dil dediler mi, bir şey söylediklerini sanıyorlar. Söyleyim ben size; Bu uydurma sözünü, Türkçecilik akımına karşı bir silah diye kullanmaya kalkanlardan ne dediğini bilen, şöyle gerçekten düşünerek konuşan bir tek kişi tanımıyorum. Evet, uyduracağız, bizim yaptığımız, uydurduğumuz kelimeler de yavaş yavaş halka işleyecek, eski Arapça, Farsça kelimelerin işlediği gibi. Onların yerini tutacak. | „ |
Bazı yazılarında arı Türkçe kullandığı için anlaşılmaz olarak eleştirilmiştir. Onu eleştirenler arasında Attilâ İlhan, Halit Fahri Ozansoy gibi isimler vardır.Divan Edebiyatı geleneğini iyi bildiği anlaşılır, kişisel olarak zevk aldığını da belirtir, ancak zamanını doldurmuş bir edebiyat olduğu görüşündedir. Yazı diliyle konuşma dili arasındaki uçurumu kapatma çabasının bir parçası olarak özgün Türkçeyi ve devrik cümleyi kullanmasıyla döneminin yazarlarını da, daha sonraki kuşakları da etkilemiştir.
| “ | Oysaki ben, öz Türkçe için nice kazançları teptim, rahatımı kaçırdım, üzdüm kendimi, adımı deliye çıkarttım. Hepsi de ne dediklerini bilmez, kafalarına düşüncenin gölgesi bile girmemiş birer alıktır bana deli diyenler. Öz Türkçeye özenişim de duygularımın etkisiyle değildir. Latince, Yunanca öğretilmeyen bir ülkede tek doğru yolun, tek usul (akla uygun) yolun öz dile gitmek olduğunu düşüncemle anladım da onun için o yolu buldum. | „ |
Ölümü
1955 yılında gut ve şeker hastalığı ortaya çıktı. Eşinin 1955 yılında ölümünün ardından karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları başladı. 17 Mayıs 1957 yılında İstanbul Numune Hastanesi'nde hayatını kaybetti.
Ölümünden sonra birçok yazın ve sanat dergisinde kendisi için özel sayı çıkartılmıştır ve hakkında 2 kitap hazırlanmıştır. Bunlardan ilki 1959'da Tahir Alangu'nun hazırladığı Ataç'a Saygı isimli, O'nun için yazılmış yazıların derlendiği bir kitaptır. İkincisi ise, Türk Dil Kurumunun 1962'de Ankara'da çıkardığı Ataç isimli kitaptır.
Eserleri
| Vikisöz'de Nurullah Ataç ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Günlerin Getirdiği (1946)
- Karalama Defteri-Sözden Söze (1952)
- Ararken (1954)
- Diyelim (1954)
- Söz Arasında (1957)
- Okuruma Mektuplar (1958)
- Günce (1960)
- Prospero ile Caliban (1961)
- Söyleşiler (1962)
- Günce 1-2 (1972)
- Dergilerde (1980)
- Sevgi Üzerine Sözler
Hakkında yazılanlar
- (1945) Çağdaş, Seyfeddin Orhan. Nurullah Ataç ve Şairleri
- (1959) Alangu, Tahir. Ataç'a Saygı
- (1963) And, Metin. Ataç Tiyatroda
- (1963) Çolpan, Yılmaz. Ataç'ın Sözcükleri
- (1964) Ulçugür, Saadet. Nurullah Ataç
- (1968) Bezirci, Asım. Nurullah Ataç
- (1968) Salihoğlu, Mehmet. Ataç'la Gelen
- (1968) Ataç'ı Anış (TDK)
- (1980) Tolluoğlu, Meral Ataç. Babam Nurullah Ataç
Kaynakça
- ^ a b c "Dil derneği:Nurullah Ataç, URL Erişim tarihi:5 Temmuz 2008". 29 Haziran 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008.
- ^ a b "Kültür ve Turizm Bakanlığı::Nurullah Ataç, URL Erişim tarihi:5 Temmuz 2008". 25 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008.
- ^ a b "Nurullah Ataç'ın Eleştiri Pratiğinde Uygarlık Sorunu URL erişim:5 Temmuz 2008" (PDF). 8 Nisan 2006 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008.
- ^ "Ünlülerle yapılan özel anketler, URL Erişim tarihi:5 Temmuz 2008". 25 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008.
- ^ "Kızı, Ataç'ı anlatıyor,URL Erişim tarihi:5 Temmuz 2008". 25 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008.
- ^ "Biyografi.net;Meral Ataç URL Erişim tarihi:5 Temmuz 2008". 21 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008.
- ^ Bu yazıların tam metni ilk kez şu çalışmada bir araya getirilmiştir: Ataç'ın Tiyatro Yazıları, Yay. Haz. Müberra Bağcı Tayfur, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2010, 469 s.
- ^ Ataç, Nurullah (5 Mart 1952). Türk Dili. Ulus Gazetesi.
- ^ Ataç, Nurullah (1954). Diyelim. Varlık Yayınları.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nurullah Atac d 21 Agustos 1898 o 17 Mayis 1957 Turk elestirmen denemeci yazar sair Nurullah AtacAra Guler in objektifinden Nurullah AtacDogum21 Agustos 1898 1898 08 21 IstanbulOlum17 Mayis 1957 58 yasinda IstanbulMeslekElestirmen ve deneme yazariMilliyetTurkDonemCumhuriyet donemi Turk edebiyatiHayatiNurullah Atac 21 Agustos 1898 de Joseph von Hammer in Osmanli Tarihi isimli kitabi Turkceye ceviren Mehmed Ata Bey in oglu olarak Istanbul da dogdu Nurullah Atac in babasi Mehmet Atac basarili bir burokrat idi Ilkokuldan sonra Galatasaray Lisesi nde 4 yil okudu Daha sonra egitimini Isvicre de surdurdu Babasinin olumunun ardindan 1919 da Istanbul a dondu 1922 yilina kadar Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi ni surdurdu tamamlayamadi Fransizca ogretmenligi ve tercumanlik yapti 1945 ten sonra Cumhurbaskanligi cevirmeni olarak gorev yapti 1926 yilinda Leman Atac ile evlendi Bu evlilikten 1926 da daha sonra babasinin yasamindan kesitler anlattigi kitabi Babam Nurullah Atac i yazacak olan Meral Atac Tolluoglu dogar TDK yayin kolu baskani oldu Ilk siirleri Dergah ta yayimlandi Fransiz Latin ve Rus klasiklerinden ceviriler yapti Gazete ve dergilerde elestiri ve deneme turunde yazilar yazdi Elestiri yazilariyla Turk edebiyatinda izlenimci elestirinin ilk orneklerini verdi Aksam da tiyatro elestirmenligi Hakimiyeti Milliye Ulus Milliyet Tan Posta Cumhuriyet Son Havadis Dunya gazetelerinde elestiri yazilari cikti Denemeleri Turk Dili Varlik Yedi gun Ulku Secilmis Hikayeler dergilerindedir Atac yazi yasamina tiyatro elestirisi ile baslamistir Ilk yazisi 1921 de Dergah ta yayimlanan Turk Tiyatrosunda Ilk Goz Agrisi adli tiyatro elestirisidir Atac tiyatro elestirisi ile ilgili yazilarini Dergah ve Aksam disinda Hakimiyet i Milliye Milliyet Son Posta Haber Aksam Postasi Ulus Son Havadis gazetelerinde ve Hayat Darulbedayi Turk Tiyatrosu Yeni Adam Ulku dergilerinde yayimlamistir Bu gazete ve dergilerde 1921 1957 yillari arasinda tiyatro hakkinda yaklasik 125 yazisi bulunmaktadir ve bu yazilari kitaplarina girmemistir Atac tiyatro eserleri icin yazdigi elestirilerle Turk tiyatrosu icin bir yol gosterici olmustur Batili tiyatroyu yakindan taniyan Atac Turk tiyatrosunun ve seyircisinin Bati nin seckin oyunlarini oynayacak ve izleyecek duzeye gelmesi icin cok caba harcamistir Atac tiyatro hakkinda yazmis oldugu elestirilerle yalnizca tiyatro sanati ile ilgili teorik goruslerini ve Turk tiyatrosunun tarihi gelisimini gozler onune sermekle kalmamis ayni zamanda bu sanatin Turkiye de gelisimine de katkida bulunmustur Yazinsal bicemiDil devrimi ve dilde yalinlasmanin savunucularindandir Turkcedeki yabanci sozcukleri kullanmamis dille dusunce arasinda dolaysiz bir iliski oldugunu somut dusunme geleneginin dogabilmesi icin kavramlarin saydam hangi kokten geldiklerinin anlasilir olmasi gerektigini vurgulamistir Bu yol da Atac a gore Latince Grekce Farsca Ingilizce Arapca gibi yabanci dillerin egitimini zorunlu kilmak basarilamayacagina gore bunlardan alinan sozcuklerin Turkcelestirilmesinden gecer Uydurma dil dediler mi bir sey soylediklerini saniyorlar Soyleyim ben size Bu uydurma sozunu Turkcecilik akimina karsi bir silah diye kullanmaya kalkanlardan ne dedigini bilen soyle gercekten dusunerek konusan bir tek kisi tanimiyorum Evet uyduracagiz bizim yaptigimiz uydurdugumuz kelimeler de yavas yavas halka isleyecek eski Arapca Farsca kelimelerin isledigi gibi Onlarin yerini tutacak Bazi yazilarinda ari Turkce kullandigi icin anlasilmaz olarak elestirilmistir Onu elestirenler arasinda Attila Ilhan Halit Fahri Ozansoy gibi isimler vardir Divan Edebiyati gelenegini iyi bildigi anlasilir kisisel olarak zevk aldigini da belirtir ancak zamanini doldurmus bir edebiyat oldugu gorusundedir Yazi diliyle konusma dili arasindaki ucurumu kapatma cabasinin bir parcasi olarak ozgun Turkceyi ve devrik cumleyi kullanmasiyla doneminin yazarlarini da daha sonraki kusaklari da etkilemistir Oysaki ben oz Turkce icin nice kazanclari teptim rahatimi kacirdim uzdum kendimi adimi deliye cikarttim Hepsi de ne dediklerini bilmez kafalarina dusuncenin golgesi bile girmemis birer aliktir bana deli diyenler Oz Turkceye ozenisim de duygularimin etkisiyle degildir Latince Yunanca ogretilmeyen bir ulkede tek dogru yolun tek usul akla uygun yolun oz dile gitmek oldugunu dusuncemle anladim da onun icin o yolu buldum Olumu1955 yilinda gut ve seker hastaligi ortaya cikti Esinin 1955 yilinda olumunun ardindan karaciger ve bobrek rahatsizliklari basladi 17 Mayis 1957 yilinda Istanbul Numune Hastanesi nde hayatini kaybetti Olumunden sonra bircok yazin ve sanat dergisinde kendisi icin ozel sayi cikartilmistir ve hakkinda 2 kitap hazirlanmistir Bunlardan ilki 1959 da Tahir Alangu nun hazirladigi Atac a Saygi isimli O nun icin yazilmis yazilarin derlendigi bir kitaptir Ikincisi ise Turk Dil Kurumunun 1962 de Ankara da cikardigi Atac isimli kitaptir EserleriVikisoz de Nurullah Atac ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Gunlerin Getirdigi 1946 Karalama Defteri Sozden Soze 1952 Ararken 1954 Diyelim 1954 Soz Arasinda 1957 Okuruma Mektuplar 1958 Gunce 1960 Prospero ile Caliban 1961 Soylesiler 1962 Gunce 1 2 1972 Dergilerde 1980 Sevgi Uzerine SozlerHakkinda yazilanlar 1945 Cagdas Seyfeddin Orhan Nurullah Atac ve Sairleri 1959 Alangu Tahir Atac a Saygi 1963 And Metin Atac Tiyatroda 1963 Colpan Yilmaz Atac in Sozcukleri 1964 Ulcugur Saadet Nurullah Atac 1968 Bezirci Asim Nurullah Atac 1968 Salihoglu Mehmet Atac la Gelen 1968 Atac i Anis TDK 1980 Tolluoglu Meral Atac Babam Nurullah AtacKaynakca a b c Dil dernegi Nurullah Atac URL Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 29 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 a b Kultur ve Turizm Bakanligi Nurullah Atac URL Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 25 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 a b Nurullah Atac in Elestiri Pratiginde Uygarlik Sorunu URL erisim 5 Temmuz 2008 PDF 8 Nisan 2006 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 Unlulerle yapilan ozel anketler URL Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 25 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 Kizi Atac i anlatiyor URL Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 25 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 Biyografi net Meral Atac URL Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 21 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2008 Bu yazilarin tam metni ilk kez su calismada bir araya getirilmistir Atac in Tiyatro Yazilari Yay Haz Muberra Bagci Tayfur Dergah Yayinlari Istanbul 2010 469 s Atac Nurullah 5 Mart 1952 Turk Dili Ulus Gazetesi Atac Nurullah 1954 Diyelim Varlik Yayinlari