Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla 12 Temmuz 1932'de Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan kurumdur. Türkiye'nin başkenti Ankara'da yer alan kurum, Türk dili üzerine çalışmaların yapılıp yayımlandığı bir merkezdir. Türk Dil Kurumu 1955'ten başlayarak çeşitli dallarda ödüller verdi. Ödüller her yıl 26 Eylül Dil Bayramı'nda Ankara'da yapılan törenle sahiplerine verilirdi. Ödül verilen dallar farklı yönetmeliklere göre zaman zaman değişirdi. 1983'te Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesine alındıktan sonra Türk Dil Kurumu ödülleri kaldırıldı.
| Türk Dil Kurumu | |
|---|---|
 | |
 Türk Dil Kurumunun girişi | |
 | |
| Kısaltma | TDK |
| Slogan | Ülkesini, yüksek bağımsızlığını korumasını bilen Türk Milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır. |
| Kuruluş | 12 Temmuz 1932) |
| Tür | Bilim kuruluşu |
| Amaç | Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek |
| Merkez | Atatürk Bulvarı No.: 217, Çankaya, 0668 Ankara, Türkiye |
| Hizmet bölgesi | Ulusal |
| Üyeler | Çevrimiçi üyelik Süreli Yayınlar Aboneliği |
| Resmî diller | Türkçe |
| Kurucular | Mustafa Kemal Atatürk Sâmih Rif'at (Yalnızgil) Ruşen Eşref Ünaydın Celâl Sahir Erozan Yakup Kadri Karaosmanoğlu |
| Başkan | Prof. Dr. Osman Mert |
| Başkan Yardımcısı | Doç. Dr. Harun Şahin |
| Önemli kişiler | Mustafa Kemal Atatürk (Kurucu ve Koruyucu Genel Başkan) İsmet İnönü (Koruyucu Başkan) Sâmih Rif'at (Kurucu Başkan) Ruşen Eşref Ünaydın (İlk Genel Sekreter) Abdülkadir İnan (Başuzman) Agop Dilâçar (Batı Dilleri Başuzmanı) |
| Ana organ | Yönetim Kurulu Bilim Kurulu |
| Ana kurum | Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu |
| Bütçe | ₺19.693.000 (2020) |
| Personel | 73 (2013) |
| Resmî site | tdk.gov.tr |
| Eski adı | Türk Dili Tetkik Cemiyeti (1932-1934) Türk Dili Araştırma Kurumu (1934-1936) |
Tarihçe
Kurum "Türk Dili Tetkik Cemiyeti" adı ile 12 Temmuz 1932'de Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla, devletten ayrı bir dernek olarak kurulmuştur. Kurumun kurucuları, hepsi de milletvekili ve dönemin tanınmış edebiyatçıları olan Samih Rifat Bey, Ruşen Eşref, Celâl Sahir ve Yakup Kadri'dir. Kurumun ilk başkanı Samih Rifat Bey, ilk genel sekreteri Ruşen Eşref Ünaydın'dır. Kurumun 1934-1955 yılları arası başuzmanı Abdülkadir İnan, 1938-1979 yılları arası garp dilleri başuzmanı Agop Dilâçar olmuştur.
Türk Dili Tetkik Cemiyetinin gereği, "Türk dilinin öz güzelliğini ve varsıllığını ortaya çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek" olarak belirlenmiştir. Atatürk'ün sağlığında 1932, 1934 ve 1936 yıllarında yapılan üç kurultayda hem Kurumun yönetim organları seçilmiş, hem dil siyaseti belirlenmiş, hem de bilimsel bildiriler sunulup tartışılmıştır. 26 Eylül-5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan Birinci Türk Dili Kurultayı için yayımlanan bildiride Kurultay'a yalnız uzmanların, Türkçe-edebiyat öğretmenleri ile yazarların değil, halktan da dileyenlerin katılması öngörüldüğü için, yayımlanan bildiride "Kadın erkek her Türk yurttaş Türk Dili Tetkik Cemiyeti üyesidir. Kendini Kurultay'a çağrılmış saymalıdır" denilmişti. Kurultay'ın sonunda Kurumun "Lügat-, Gramer-Sentaks, , Lenguistik-Filoloji, Etimoloji, Yayın" adları ile altı kol hâlinde çalışmalarını sürdürmesi kabul edilmişti.
Atatürk'ün kendisi de Türk dili üzerindeki yerli ve yabancı araştırmaları inceleyerek, dönemindeki bilginleri Türk dili üzerinde araştırmalar yapmaya yönlendirmiştir. Nitekim Türk dilinin en eski anıtları olan Göktürk yazılı metinlerin ilk iki cildi onun sağlığında yayımlanmış; 1940'larda yayın yaşamına çıkabilen Divânu Lügati't-Türk ve Kutadgu Bilig gibi yapıtlar üzerinde yine onun sağlığında çalışılmaya başlanmıştır. Daha sonra birçok cilt hâlinde ortaya çıkacak olan Tarama ve Derleme Sözlüğü'yle ilgili çalışmalar da Atatürk'ün sağlığında başlamıştır. , 13. yüzyılda başlayan Batı Türkçesinin eski eserlerinin taranmasıyla; Derleme Sözlüğü, Anadolu ağızlarında kullanılan kelimelerin derlenmesiyle oluşturulmuş büyük sözlüklerdir. Çağdaş Türkçenin dilbilgisi, sözlüğü, yazımı ve terimleriyle ilgili çalışmalar da Atatürk tarafından ilgiyle izlenmiştir.
Türk Dil Kurumunun kuruluşuyla birlikte çağdaş Türkçede Atatürk'ün öncülüğünde özleştirme akımı başlamıştır. Atatürk'ün ölümünden sonra Öz Türkçe akımı Türk aydınları arasında sürekli tartışılan bir konu olmuştur. Türk Dil Kurumu bu akımın öncülüğünü yapmayı 1983'e dek sürdürmüştür.
Atatürk, ölümünden kısa bir süre önce yazdığı vasiyetname ile mal varlığının bir bölümünü Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumuna bırakmıştır. Fakat Atatürk'ün vasiyetnamesine aykırı davranılarak 1983'te Türk Dil Kurumu devletleştirilmiştir.
Türk Dil Kurumu, 1940'ta Bakanlar Kurulu kararıyla "kamu yararına çalışan dernekler" statüsü kazandı. 1951'de Demokrat Parti iktidarının bütçe görüşmeleri sırasında kurumun ödeneğinin kesilmesine karar verildi. Bir başka önemli yapı değişikliği 1982-1983 yıllarında gerçekleştirilmiştir. 1982'de kabul edilen ve şu anda da yürürlükte olan Anayasa ile Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu, bir Anayasa kuruluşu olan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu çatısı altına alınarak devletleştirilmiş ve dernek tüzel kişiliklerine son verilmiştir.
Atatürk, 1 Kasım 1936'da Türkiye Büyük Millet Meclisinin 5. dönem 2. yasama yılının açılış konuşmasında Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumunun geleceği ile ilgili dileklerini şu sözlerle dile getirmişti:
Başlarında değerli Eğitim Bakanımız bulunan Türk Tarih Kurumu ile Türk Dil Kurumunun her gün yeni gerçek ufuklar açan, ciddi ve aralıksız çalışmalarını övgü ile anmak isterim. Bu iki ulusal kurumun, tarihimizin ve dilimizin, karanlıklar içinde unutulmuş derinliklerini, dünya kültüründe başlangıcı temsil ettiklerini, kabul edilebilir bilimsel belgelerle ortaya koydukça, yalnız Türk ulusunun değil, bütün bilim dünyasının ilgisini ve uyanmasını sağlayan, kutsal bir görev yapmakta olduklarını güvenle söyleyebilirim. (Alkışlar) Tarih Kurumunun Alacahöyük'te yaptığı kazılar sonucunda, ortaya çıkardığı beş bin beş yüz yıllık maddi Türk tarih belgeleri, dünya kültür kahraman tarihinin yeni baştan incelenmesini ve derinleştirilmesini gerektirecektir. Birçok Avrupalı bilim adamının katılması ile toplanan son Dil Kurultayının aydınlık sonuçlarını görmekle çok mutluyum. Bu ulusal kurumların az zaman içinde ulusal akademilere dönüşmesini dilerim. Bunun için, çalışkan tarih, dil ve bilim adamlarımızın, bilim dünyasınca tanınacak orijinal eserlerini görmekle mutlu olmanızı dilerim.
2018 yılının Haziran ayında Mustafa Sinan Kaçalin görevinden alınarak Gürer Gülsevin başkanlık görevine getirildi.
-
![image]()
TDK'nin ilk başkanı ve dört kurucu üyesinden biri olan Samih Rifat Bey. -
![image]()
Atatürk: "Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır." -
![image]()
1933 yılında yapılan bir toplantı
Amaçları
TDK'nin 2003-2007 Stratejik Plan Raporu'na göre amaçları şunlardır:
- Türkçeyi bilim, kültür, edebiyat ve öğretim dili olarak geliştirmek ve yaygınlaştırmak.
- Türkçenin her alanda doğru, güzel ve etkili kullanılmasına katkıda bulunmak.
- Türk dilinin zenginliklerinin korunup işlenerek gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak.
- Akademik altyapıyı ve kurumsal donanımı güçlendirerek Kurumun Türk dili alanındaki bilimsel yetkinliğini ortaya koymak.
Tartışmalı başlıklar
Kurum, Suriye İç Savaşı sırasında bazı basın kuruluşlarında Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esad'ın adının Beşşar Esed şeklinde yazılmasıyla başlayan tartışmada Beşşar Esed adının tercih edilmesini önermiştir.
2013 Taksim Gezi Parkı Protestoları sırasında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından eylemcilere çapulcu denmesinin ardından bu yorum büyük tepki çekmiş tepkilerden sonra ise Türk Dil Kurumunun, çapulcu kelimesinin tanımını "Başkasının malını alan, yağma, talan eden kimse, talancı, yağmacı, plaçkacı" tanımından "Düzene aykırı davranışlarda bulunan, düzeni bozan, plaçkacı" olarak değiştirdiği iddia edilmiştir. Ancak, Türk Dil Kurumu Başkanlığı (TDK), sözlüklerindeki "çapulcu" sözcüğünün anlamında herhangi değişiklik yapılmadığını bildirdi. Kurumun hazırladığı ve şu anda satışta olan 11. baskı Türkçe Sözlük'ün 2010'da yayımlandığına işaret edilen açıklamada, "Bu sözlükte 'çapulcu' sözcüğünün tarifi neyse internet sayfamızdaki sözlüğümüzde yer alan tarif de aynıdır. Herhangi bir değişiklik söz konusu değildir" ifadelerinden herhangi bir değişikliğin gerçekleşmediği ortaya konmuştur.
Kurumun, 2012-13 Mısır protestoları sonrasında görevden alınan Muhammed Mursi'nin durumu kamuoyu tarafından irdelenirken sözlükteki darbe tanımının değiştirildiğinin sav edilmesi üzerine tepki almış, karar Türkiye P.E.N. Yazarlar Derneği tarafından eleştirilerek TDK Yönetimi istifaya davet edilmiştir. Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin'in 20 Haziran Perşembe günü Anadolu Ajansına yaptığı açıklamada "Son günlerde günlük hadiseler dolayısıyla halkımızda bazı kelimelere karşı merak ve hassasiyet uyanmıştır. Önce “çapulcu” ardından “darbe” kelimesinin, ülke gündeminin etkisinde kalınarak verilen ani kararlarla değiştirildiği yönündeki asılsız haberler, doğru ile yanlışın birbirine karışmasına sebebiyet vermiş ve Kurumumuz sözlü ve yazılı olarak zaman zaman hakarete varan haksız ithamlarla karşı karşıya kalmıştır. Bütün bu gelişmeler Kurumumuzca bir açıklama yapılmasını zaruri kılmıştır." ifadelerine yer vererek değişiklik yapılmadığını kanıtlarıyla ortaya koymuştur.
10 Mart 2015 tarihinde, "müsait" sözcüğünün karşılığını "flört etmeye hazır olan, kolayca flört edebilen (kadın)" olarak vermesi tepki görmüştür. TDK tarafından yapılan açıklama şu şekildedir: TDK’nin üç gün süren toplantısında bir yandan Türkçenin Etimoloji Sözlüğü’nün düzenlenişi üzerine konuşmalar yapılmış, öte yandan da Türkçe Sözlük’ün mevcut maddelerinin tanımı görüşülmüş, Sözlük’teki tanımların baştan sona dikkatle yeniden okunmasına, düzenlenmesine karar verilmiştir. Sözlükçünün görevi bir kelimeye kendi başına, masa başında yeni bir anlam katmak değil, yazı dilinde ve günlük dilde kullanılışlarına bakıp var olanı tespit ederek sözlüğe yansıtmaktır.
Kelime ilk defa 1918’de tespit edilmiştir. Teklz. Flörte temayülü olan: Ne müsait kız. Bana tuhaf tuhaf gülüyor. Eliyle manasını anlamadığım işaretler yapıyor. Ömer Seyfeddin. “Nakarat”, Yeni Mecmua, C. 3, S. 63, 3 Teşrinievvel 1918, s. 218.
Kelimenin bu anlamı ilk defa Meydan Larousse Ansiklopedisi’nde (1972, 1981, C. 9, s. 155, sol sütun) aşağıdaki şekilde yer almıştır. Belli ki müsait sözünün bugünlerde söz konusu edilen anlamı 1983’te yayımlanan 7. baskıya bu yolla girmiş olmalıdır. Söz konusu anlam tam da bu hâliyle ilk kez 1983’te Türkçe Sözlük’e girmiştir (682. sayfa, sol sütun).
O dönem sözlüğü hazırlayanların hangi düşünce ile bu anlamı müsait kelimesine ilave ettiklerini bilemiyoruz. Ancak kesin olan, bu anlam, 1983’ten beri Sözlük’ün her baskısında aynı şekilde devam etmiştir. Yani bir iki günlük bir konu veya iş değildir, 32 yıldan beri bu anlam sözlükte aşağıdaki şekliyle mevcuttur. müsait s. (müsa:it) Ar. musā‘id 1. Uygun, elverişli: Müsait bir gün geleceğim. 2. tkz. Flört etmeye hazır olan, kolayca flört edebilen (kadın).
Aşağıdaki sözlüklerde ise TDK Sözlük’ünde verilen anlam aynı şekilde yer almıştır. Karacan Büyük Sözlük ve Genel Kültür Ansiklopedisi, [1982], C. 5 (L-R), s. 1521, sol sütun. Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedi, 1986, C. 16, 8466, sol sütun. Dil Derneği, Türkçe Sözlük, 2. baskı, 2005, s. 1394, sağ sütun. Ali Püsküllüoğlu, Türkçe Sözlük, Genişletilmiş 5. baskı, 2004, s. 1276, sol sütun. Türkçenin derlemi (corpus) üzerine hazırlanmış en geniş çalışmaya baktığımızda müsait’in 560 kez geçtiğini görürüz. Ancak söz konusu edilen ikinci anlam bu 560 örnek arasında karşımıza çıkmaz. Türkçe Sözlük’te teklifsiz konuşmaya (tkz.) özgü bir kullanım olarak kaydedilen bu anlam belli ki bir tür argo kullanımdır. Büyük bir ihtimalle de 1980'li yıllarda bu anlam, belirli bir çevrede kullanılmış olabilir. Bugün bu anlam herkesçe bilinen bir anlam değildir. Belki de bir döneme özgü, moda sözlerdendir. Bir yönden cinsiyet ayrımcılığı güden, bir yönden de bu anlamıyla kullanılışı neredeyse hiç bilinmeyen bu kelime, Türkçe Sözlük’ün yeni baskısında ve Genel Ağ ortamındaki kullanımlarında gerekli taramalar yapıldıktan sonra yeniden düzenlenecektir. Kamuoyunda tartışmalara sebep olan bu ve benzeri konularla ilgili TDK olarak çalışma yapılacak ve kamuoyuyla paylaşılacaktır.
Çalışmaları
Bugün Türk Dil Kurumu, 20'si Yükseköğretim Kurulu; 20'si Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu tarafından seçilen 40 asil üyeye sahiptir. Üyelerin büyük çoğunluğu Türk üniversitelerinde çalışan Türkologlardır. Başbakan'ın önerisi doğrultusunda Cumhurbaşkanı tarafından atanılan TDK Kurum Başkanı ve 40 asîl üye Bilim Kurulunu oluşturur. Kurumun bilimsel çalışmaları bu kurul tarafından planlandığı gibi yönetim işlerini üstlenen Yürütme Kurulu ile bilimsel çalışmaları yürüten Kol ve Komisyonların üyeleri de bu kurul tarafından seçilmiştir. Bilimsel çalışmaları yürüten kollar şunlardır:
- Sözlük Bilim ve Uygulama Kolu
- Gramer Bilim ve Uygulama Kolu
- Dil Bilimi Bilim ve Uygulama Kolu
- Terim Bilim ve Uygulama Kolu
- Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu
- Kaynak Eserler Bilim ve Uygulama Kolu
Türkiye Türkçesinin çağdaş sözlüğünü sürekli geliştirerek yayımlayan Türk Dil Kurumu, Yazım Kılavuzu 'na da son şeklini vererek 2000 yılında yeniden yayımlamıştır. 1998 yılı içinde 9. baskısı çıkmış olan Türkçe Sözlük'te 75.000 civarında sözcük yer almıştır.
Son dönemde, yılda 30-40 bilimsel eseri yayın dünyasına kazandıran Türk Dil Kurumunun üç süreli yayını da bulunmaktadır. Güncel dil konularını ve geniş kitlenin anlayacağı dilde yazılmış araştırmaları içine alan Türk Dili dergisi ayda bir yayımlanmaktadır. Altı ayda bir yayımlanan ; Kazak, Kırgız, Tatar vb. Türk topluluklarının dil ve edebiyatlarıyla ilgili araştırmalara yer verir. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten ise tamamen bilimsel araştırmaları içine alır ve yılda bir sayı yayımlanır.
Türk Dil Kurumunun yürütmekte olduğu projeler şunlardır:
- Karşılaştırmalı Türk Lehçe ve Şiveleri Sözlüğü ve Grameri Saha Araştırması Projesi,
- Türkiye Türkçesi Sözlükleri Projesi,
- Göktürk (Runik) Yazılı Belge, Yazıt ve Anıtların Albümü Projesi,
- Türkiye Türkçesi ve Tarihî Devirler Yazı Dilleri Gramerleri Projesi,
- Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi.
- Yayınlar
Türk Dil Kurumu 800'e ulaşan yayını, 40 Bilim Kurulu üyesi, 17 uzmanı, 56 çalışanı ve varsıl bir araştırma kütüphanesiyle çalışmalarını sürdürmektedir.
Süreli yayınlar
- Türk Dili - İlk sayısı Ekim 1951'de yayımlanmış aylık dil ve edebiyat dergisidir.
- Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi - Uluslararası hakemli bir dergidir. Altı ayda bir yayımlanır.
- Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten - Tamamen bilimsel araştırmaları içine alır. Yılda iki sayı yayımlanır.
Kurucular
Başkanlar
| Adı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|
| Mustafa Kemal Atatürk (Kurucu ve Koruyucu Genel Başkan) | 12 Temmuz 1932 | 10 Kasım 1938 |
| İsmet İnönü (Koruyucu Başkan) | 11 Kasım 1938 | 25 Aralık 1973 |
| 12 Temmuz 1932 | 18 Ağustos 1932 | |
| Esat Sagay | 19 Ağustos 1932 | 4 Aralık 1932 |
| Dr. Reşit Galip | 4 Aralık 1932 | 19 Ağustos 1933 |
| Dr. Refik Saydam | 19 Ağustos 1933 | 26 Ekim 1933 |
| Yusuf Hikmet Bayur | 27 Ekim 1933 | 8 Temmuz 1934 |
| Zeynel Abidin Özmen | 9 Temmuz 1934 | 9 Haziran 1935 |
| Saffet Arıkan | 10 Haziran 1935 | 28 Aralık 1938 |
| Hasan Âli Yücel | 28 Aralık 1938 | 5 Ağustos 1946 |
| Reşat Şemsettin Sirer | 5 Ağustos 1946 | 9 Haziran 1948 |
| Prof. Dr. Tahsin Banguoğlu | 10 Haziran 1948 | 22 Mayıs 1950 |
| Hüseyin Avni Başman | 23 Mayıs 1950 | 10 Ağustos 1950 |
| Ahmet Tevfik İleri | 11 Ağustos 1950 | 10 Şubat 1951 |
| Hakkı Tarık Us | 1951 | 1954 |
| Prof. Dr. Macit Gökberk | 1954 | 1960 |
| Prof. Dr. Hasan Tahsin Banguoğlu | 1960 | 1963 |
| Prof. Dr. Agâh Sırrı Levend | 1963 | 1966 |
| Prof. Dr. Gündüz Akıncı | 1966 | 1969 |
| Prof. Dr. Macit Gökberk | 1969 | 1976 |
| Prof. Dr. Seha L. Meray | 1976 | 1978 |
| Prof. Dr. Şerafettin Turan | 1978 | 1983 |
| Prof. Dr. Hasan Eren | 1983 | 1993 |
| Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun | 1993 | 2000 |
| Prof. Dr. | 2000 | 2001 |
| Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın | 2001 | 2012 |
| Prof. Dr. | 2012 | 2018 |
| Prof. Dr. Gürer Gülsevin | 2018 | 2023 |
| Prof. Dr. | 2023 | Görevde |
Başkan Yardımcıları
| Adı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|
| Prof. Dr. Himmet Umunç | 1988 | 1991 |
| Prof. Dr. Hamza Zülfikar | 1993 | 2001 |
| Prof. Dr. Recep Toparlı | 2001 | 2009 |
| Prof. Dr. Melek Özyetkin | 2010 | 2012 |
| Ali Karaçalı | 2012 | 2016 |
| Doç. Dr. Bilâl Çakıcı | 2016 | 2019 |
| Prof. Dr. Feyzi Ersoy | 2019 | 2022 |
| Dr. Ömer Gök | 2022 | 2024 |
| Doç. Dr. Harun Şahin | 2024 | Görevde |
Genel Sekreterler
| Adı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|
| Ruşen Eşref Ünaydın | 1932 | 1933 |
| Prof. İbrahim Necmi Dilmen | 1933 | 1945 |
| Hasan Reşit Tankut | 1945 | 1951 |
| Agâh Sırrı Levend | 1951 | 1960 |
| Behçet Kemal Çağlar | 1960 | 1960 |
| Sami Nabi Özerdim | 1960 | 1963 |
| Ömer Asım Aksoy | 1963 | 1978 |
| Cahit Külebi | 1978 | 1982 |
| Kemal Demiray | 1982 | 1983 |
| İ. Sefa Pehlivantürk | 1983 | 1988 |
| Halil Selçuk | 1988 | 2001 |
| Cafer Çetin | 2001 | 2002 |
| Ramazan Güney | 2002 | 2004 |
| Burhan Apatay | 2004 | 2005 |
| Ali Karaçalı | 2005 | 2011 |
2 Kasım 2011 tarih ve 28103 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 664 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile genel sekreterlik kadrosu sonlandırıldı.
Kaynakça
- ^ a b . TDK Resmî Sayfa. Çankaya, Ankara: Türk Dil Kurumu Başkanlığı. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2015.
- ^ . TDK Resmî Web Sitesi. Çankaya, Ankara: Türk Dil Kurumu Başkanlığı. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2015.
- ^ . TDK Resmî. Çankaya, Ankara: Türk Dil Kurumu Başkanlığı. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
Türk Dil Kurumu 800'e ulaşan yayını, 40 Bilim Kurulu üyesi, 17 uzmanı, 56 çalışanı ve zengin bir araştırma kütüphanesiyle Türkiye'nin saygın bilim kuruluşlarından biri olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
- ^ a b . TDK Resmî. Çankaya, Ankara: Türk Dil Kurumu Başkanlığı. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- ^ (PDF). TDK Resmî. Çankaya, Ankara: Türk Dil Kurumu Başkanlığı. Nisan 2014. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2014.
- ^ . 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2013.
- ^ Türk dili. Türk Dili Tetkik Cemiyeti. Nisan 1933. s. 6. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
Reis: Samih Rifat Bey, Umumî Kâtip: Ruşen Eşref Bey
- ^ Türk Dili. Türk Dili Tetkik Cemiyeti. Eylül 1934. s. 22. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
İhtısas Kâtibi Aptülkadir Süleyman Bey
- ^ Üçüncü Türk Dil Kurultayı, 1936: tezler, müzakere, zabıtlar. Devlet Basımevi. 1937. ss. 30, 449. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
Prof. Abdülkadir İnan: Kurum Başuzmanı
- ^ . TDV İslâm Ansiklopedisi. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
1955’te emeklilik haklarından mahrum edilerek görevden alındı. Aynı yıllarda Türk Tarih Kurumu’nun aslî üyesi olan ve Türk Dil Kurumu’nda da başuzman olarak çalışan İnan’ın buradaki vazifesine de dilde tasfiyecilik hareketine taraftar olmadığı için son verildi.
- ^ Tan, Nail (2001). "Türk Dil Kurumu Çalışanları (1932-2001)". Kuruluşunun 70. Yıl Dönümünde Türk Dil Kurumu. Türk Tarih Kurumu Basımevi. s. 157. ISBN . 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2023.
Garp Dilleri Başuzmanı: Agop DİLÂÇAR
- ^ Canpolat, Mustafa (Ağustos 2004). "Anılarla Türk Dil Kurumu" (PDF). LXXXVIII (632). Türk Dil Kurumu. s. 121. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
Abdülkadir İnan doğu dilleri başuzmanıydı. Dilaçar Bey de batı dilleri başuzmanıydı.
- ^ Türk Dil Kurumu (1943). Dördüncü Türk Dil Kurultayı 1942: toplantı, tutulgaları, tezler. Alâeddin Kıral Basımevi. s. 32. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
Bay. A. DİLAÇAR Türk Dil Kurumu başuzmanlarından
- ^ Hatıralar, TDK Yayını, 1943.
- ^ Tarihçe bölümü[] TDK resmî internet sitesi
- ^ Prof. Dr. Afet İnan, Yayına Hazırlayan: Arı İnan, Remzi Kitabevi, İstanbul 2005, s. 124: "1980 ihtilalinden sonra çıkarılan bir yasayla TTK ve TDK'nin (Atatürk'ün vasiyeti de hiçe sayılarak) özel statüleri değiştirilmiştir."
- ^ "Ayrıca bakınız Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun Esas 2004/4-371, Karar 2004/375 sayılı 23.06.2004 günlü kararı ve karşıoy gerekçesi". 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2010.
- ^ 24 Şubat 1951, TBMM Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı bütçe görüşmeleri, 627. bölüm
- ^ Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisinin V. Dönem 2. Yasama Yılını Açış Konuşmaları (1 Kasım 1936) 14 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . TBMM resmî internet sitesi
- ^ a b . TRT Haber. 26 Haziran 2018. 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2018.
- ^ "TBMM Albümü - Cilt. 1, sf. 86" (Albüm). TBMM Resmî. Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1. Haziran 2010. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2015.
- ^ (PDF). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2014.
- ^ 3 Nisan 2012 tarihli 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . TRT haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ 2 Haziran 2013 tarihli 30 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Anadolu Ajansı haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Cem Boyner çapulcuyum dedi[]Milliyet haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Eylemciler: Ne çapulcuyuz ne ayyaş 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Milliyet haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Noam Chomsky: Ben de çapulcuyum! 8 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . soL Haber Portalı haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ 5 Haziran 2013 tarihli 13 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . soL Haber Portalı haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ AA (6 Haziran 2013). . Hürriyet. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2015.
- ^ 7 Temmuz tarihli 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . soL Haber Portalı haberi 7 Temmuz 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ PEN Yönetim Kurulu resmi açıklaması[] 7 Temmuz 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ "Kadınlardan TDK'ya "müsait" tepkisi: O parantezi kaldırın". 12 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
- ^ "Kadınlardan TDK'ya "müsait" tepkisi". Milliyet.com.tr. Milliyet. 10 Mart 2015. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
- ^ "Basın duyurusu". 15 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2015.
- ^ . Türk Dil Kurumu. 9 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ a b "Başkanlar". 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2015.
- ^ . www.tdk.gov.tr. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
- ^ a b Nail Tan (Temmuz 2019). 1932’den 2012’ye Türk Dil Kurumu"TÜRK DİLİ - Dil ve Edebiyat Dergisi" (PDF). CXVII (811). Türk Dil Kurumu. ss. 41, 47. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
- ^ "Başkan Yardımcısı". Türk Dil Kurumu. 11 Mart 2024. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2024.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Türk Dil Kurumu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Resmî site
- sozluk.gov.tr 29 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- , Ana sayfa
- TDK Güncel Türkçe Sözlük 19 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- TDK Kişi Adları Sözlüğü 19 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kitaplar Listesi 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Süreli Yayınlar Listesi 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turk Dil Kurumu TDK Turkceyi incelemek ve Turkcenin gelismesi icin calismak amaciyla 12 Temmuz 1932 de Mustafa Kemal Ataturk tarafindan kurulan kurumdur Turkiye nin baskenti Ankara da yer alan kurum Turk dili uzerine calismalarin yapilip yayimlandigi bir merkezdir Turk Dil Kurumu 1955 ten baslayarak cesitli dallarda oduller verdi Oduller her yil 26 Eylul Dil Bayrami nda Ankara da yapilan torenle sahiplerine verilirdi Odul verilen dallar farkli yonetmeliklere gore zaman zaman degisirdi 1983 te Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu bunyesine alindiktan sonra Turk Dil Kurumu odulleri kaldirildi Turk Dil KurumuTurk Dil Kurumunun girisiKisaltmaTDKSloganUlkesini yuksek bagimsizligini korumasini bilen Turk Milleti dilini de yabanci diller boyundurugundan kurtarmalidir Kurulus12 Temmuz 1932 91 yil once 1932 07 12 TurBilim kurulusuAmacTurk dilinin oz guzelligini ve zenginligini meydana cikarmak onu yeryuzu dilleri arasinda degerine yarasir yukseklige eristirmekMerkezAtaturk Bulvari No 217 Cankaya 0668 Ankara TurkiyeHizmet bolgesiUlusalUyelerCevrimici uyelik Sureli Yayinlar AboneligiResmi dillerTurkceKurucularMustafa Kemal Ataturk Samih Rif at Yalnizgil Rusen Esref Unaydin Celal Sahir Erozan Yakup Kadri KaraosmanogluBaskanProf Dr Osman MertBaskan YardimcisiDoc Dr Harun SahinOnemli kisilerMustafa Kemal Ataturk Kurucu ve Koruyucu Genel Baskan Ismet Inonu Koruyucu Baskan Samih Rif at Kurucu Baskan Rusen Esref Unaydin Ilk Genel Sekreter Abdulkadir Inan Basuzman Agop Dilacar Bati Dilleri Basuzmani Ana organYonetim Kurulu Bilim KuruluAna kurumAtaturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek KurumuButce 19 693 000 2020 Personel73 2013 Resmi sitetdk gov trEski adiTurk Dili Tetkik Cemiyeti 1932 1934 Turk Dili Arastirma Kurumu 1934 1936 TDK ye ait bir gezici kitap satis araci GOU TarihceKurum Turk Dili Tetkik Cemiyeti adi ile 12 Temmuz 1932 de Mustafa Kemal Ataturk un talimatiyla devletten ayri bir dernek olarak kurulmustur Kurumun kuruculari hepsi de milletvekili ve donemin taninmis edebiyatcilari olan Samih Rifat Bey Rusen Esref Celal Sahir ve Yakup Kadri dir Kurumun ilk baskani Samih Rifat Bey ilk genel sekreteri Rusen Esref Unaydin dir Kurumun 1934 1955 yillari arasi basuzmani Abdulkadir Inan 1938 1979 yillari arasi garp dilleri basuzmani Agop Dilacar olmustur Turk Dili Tetkik Cemiyetinin geregi Turk dilinin oz guzelligini ve varsilligini ortaya cikarmak onu yeryuzu dilleri arasinda degerine yarasir yukseklige eristirmek olarak belirlenmistir Ataturk un sagliginda 1932 1934 ve 1936 yillarinda yapilan uc kurultayda hem Kurumun yonetim organlari secilmis hem dil siyaseti belirlenmis hem de bilimsel bildiriler sunulup tartisilmistir 26 Eylul 5 Ekim 1932 tarihleri arasinda Dolmabahce Sarayi nda yapilan Birinci Turk Dili Kurultayi icin yayimlanan bildiride Kurultay a yalniz uzmanlarin Turkce edebiyat ogretmenleri ile yazarlarin degil halktan da dileyenlerin katilmasi ongoruldugu icin yayimlanan bildiride Kadin erkek her Turk yurttas Turk Dili Tetkik Cemiyeti uyesidir Kendini Kurultay a cagrilmis saymalidir denilmisti Kurultay in sonunda Kurumun Lugat Gramer Sentaks Lenguistik Filoloji Etimoloji Yayin adlari ile alti kol halinde calismalarini surdurmesi kabul edilmisti Ataturk un kendisi de Turk dili uzerindeki yerli ve yabanci arastirmalari inceleyerek donemindeki bilginleri Turk dili uzerinde arastirmalar yapmaya yonlendirmistir Nitekim Turk dilinin en eski anitlari olan Gokturk yazili metinlerin ilk iki cildi onun sagliginda yayimlanmis 1940 larda yayin yasamina cikabilen Divanu Lugati t Turk ve Kutadgu Bilig gibi yapitlar uzerinde yine onun sagliginda calisilmaya baslanmistir Daha sonra bircok cilt halinde ortaya cikacak olan Tarama ve Derleme Sozlugu yle ilgili calismalar da Ataturk un sagliginda baslamistir 13 yuzyilda baslayan Bati Turkcesinin eski eserlerinin taranmasiyla Derleme Sozlugu Anadolu agizlarinda kullanilan kelimelerin derlenmesiyle olusturulmus buyuk sozluklerdir Cagdas Turkcenin dilbilgisi sozlugu yazimi ve terimleriyle ilgili calismalar da Ataturk tarafindan ilgiyle izlenmistir Turk Dil Kurumunun kurulusuyla birlikte cagdas Turkcede Ataturk un onculugunde ozlestirme akimi baslamistir Ataturk un olumunden sonra Oz Turkce akimi Turk aydinlari arasinda surekli tartisilan bir konu olmustur Turk Dil Kurumu bu akimin onculugunu yapmayi 1983 e dek surdurmustur Ataturk olumunden kisa bir sure once yazdigi vasiyetname ile mal varliginin bir bolumunu Turk Dil Kurumu ile Turk Tarih Kurumuna birakmistir Fakat Ataturk un vasiyetnamesine aykiri davranilarak 1983 te Turk Dil Kurumu devletlestirilmistir Turk Dil Kurumu 1940 ta Bakanlar Kurulu karariyla kamu yararina calisan dernekler statusu kazandi 1951 de Demokrat Parti iktidarinin butce gorusmeleri sirasinda kurumun odeneginin kesilmesine karar verildi Bir baska onemli yapi degisikligi 1982 1983 yillarinda gerceklestirilmistir 1982 de kabul edilen ve su anda da yururlukte olan Anayasa ile Turk Dil Kurumu ve Turk Tarih Kurumu bir Anayasa kurulusu olan Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu catisi altina alinarak devletlestirilmis ve dernek tuzel kisiliklerine son verilmistir Ataturk 1 Kasim 1936 da Turkiye Buyuk Millet Meclisinin 5 donem 2 yasama yilinin acilis konusmasinda Turk Dil Kurumu ve Turk Tarih Kurumunun gelecegi ile ilgili dileklerini su sozlerle dile getirmisti Baslarinda degerli Egitim Bakanimiz bulunan Turk Tarih Kurumu ile Turk Dil Kurumunun her gun yeni gercek ufuklar acan ciddi ve araliksiz calismalarini ovgu ile anmak isterim Bu iki ulusal kurumun tarihimizin ve dilimizin karanliklar icinde unutulmus derinliklerini dunya kulturunde baslangici temsil ettiklerini kabul edilebilir bilimsel belgelerle ortaya koydukca yalniz Turk ulusunun degil butun bilim dunyasinin ilgisini ve uyanmasini saglayan kutsal bir gorev yapmakta olduklarini guvenle soyleyebilirim Alkislar Tarih Kurumunun Alacahoyuk te yaptigi kazilar sonucunda ortaya cikardigi bes bin bes yuz yillik maddi Turk tarih belgeleri dunya kultur kahraman tarihinin yeni bastan incelenmesini ve derinlestirilmesini gerektirecektir Bircok Avrupali bilim adaminin katilmasi ile toplanan son Dil Kurultayinin aydinlik sonuclarini gormekle cok mutluyum Bu ulusal kurumlarin az zaman icinde ulusal akademilere donusmesini dilerim Bunun icin caliskan tarih dil ve bilim adamlarimizin bilim dunyasinca taninacak orijinal eserlerini gormekle mutlu olmanizi dilerim 2018 yilinin Haziran ayinda Mustafa Sinan Kacalin gorevinden alinarak Gurer Gulsevin baskanlik gorevine getirildi TDK nin ilk baskani ve dort kurucu uyesinden biri olan Samih Rifat Bey Ataturk Ulkesini yuksek istiklalini korumasini bilen Turk milleti dilini de yabanci diller boyundurugundan kurtarmalidir 1933 yilinda yapilan bir toplantiAmaclariTDK nin 2003 2007 Stratejik Plan Raporu na gore amaclari sunlardir Turkceyi bilim kultur edebiyat ve ogretim dili olarak gelistirmek ve yayginlastirmak Turkcenin her alanda dogru guzel ve etkili kullanilmasina katkida bulunmak Turk dilinin zenginliklerinin korunup islenerek gelecek kusaklara aktarilmasini saglamak Akademik altyapiyi ve kurumsal donanimi guclendirerek Kurumun Turk dili alanindaki bilimsel yetkinligini ortaya koymak Tartismali basliklarKurum Suriye Ic Savasi sirasinda bazi basin kuruluslarinda Suriye Cumhurbaskani Bessar Esad in adinin Bessar Esed seklinde yazilmasiyla baslayan tartismada Bessar Esed adinin tercih edilmesini onermistir 2013 Taksim Gezi Parki Protestolari sirasinda Basbakan Recep Tayyip Erdogan tarafindan eylemcilere capulcu denmesinin ardindan bu yorum buyuk tepki cekmis tepkilerden sonra ise Turk Dil Kurumunun capulcu kelimesinin tanimini Baskasinin malini alan yagma talan eden kimse talanci yagmaci plackaci tanimindan Duzene aykiri davranislarda bulunan duzeni bozan plackaci olarak degistirdigi iddia edilmistir Ancak Turk Dil Kurumu Baskanligi TDK sozluklerindeki capulcu sozcugunun anlaminda herhangi degisiklik yapilmadigini bildirdi Kurumun hazirladigi ve su anda satista olan 11 baski Turkce Sozluk un 2010 da yayimlandigina isaret edilen aciklamada Bu sozlukte capulcu sozcugunun tarifi neyse internet sayfamizdaki sozlugumuzde yer alan tarif de aynidir Herhangi bir degisiklik soz konusu degildir ifadelerinden herhangi bir degisikligin gerceklesmedigi ortaya konmustur Kurumun 2012 13 Misir protestolari sonrasinda gorevden alinan Muhammed Mursi nin durumu kamuoyu tarafindan irdelenirken sozlukteki darbe taniminin degistirildiginin sav edilmesi uzerine tepki almis karar Turkiye P E N Yazarlar Dernegi tarafindan elestirilerek TDK Yonetimi istifaya davet edilmistir Turk Dil Kurumu Baskani Prof Dr Mustafa S Kacalin in 20 Haziran Persembe gunu Anadolu Ajansina yaptigi aciklamada Son gunlerde gunluk hadiseler dolayisiyla halkimizda bazi kelimelere karsi merak ve hassasiyet uyanmistir Once capulcu ardindan darbe kelimesinin ulke gundeminin etkisinde kalinarak verilen ani kararlarla degistirildigi yonundeki asilsiz haberler dogru ile yanlisin birbirine karismasina sebebiyet vermis ve Kurumumuz sozlu ve yazili olarak zaman zaman hakarete varan haksiz ithamlarla karsi karsiya kalmistir Butun bu gelismeler Kurumumuzca bir aciklama yapilmasini zaruri kilmistir ifadelerine yer vererek degisiklik yapilmadigini kanitlariyla ortaya koymustur 10 Mart 2015 tarihinde musait sozcugunun karsiligini flort etmeye hazir olan kolayca flort edebilen kadin olarak vermesi tepki gormustur TDK tarafindan yapilan aciklama su sekildedir TDK nin uc gun suren toplantisinda bir yandan Turkcenin Etimoloji Sozlugu nun duzenlenisi uzerine konusmalar yapilmis ote yandan da Turkce Sozluk un mevcut maddelerinin tanimi gorusulmus Sozluk teki tanimlarin bastan sona dikkatle yeniden okunmasina duzenlenmesine karar verilmistir Sozlukcunun gorevi bir kelimeye kendi basina masa basinda yeni bir anlam katmak degil yazi dilinde ve gunluk dilde kullanilislarina bakip var olani tespit ederek sozluge yansitmaktir Kelime ilk defa 1918 de tespit edilmistir Teklz Florte temayulu olan Ne musait kiz Bana tuhaf tuhaf guluyor Eliyle manasini anlamadigim isaretler yapiyor Omer Seyfeddin Nakarat Yeni Mecmua C 3 S 63 3 Tesrinievvel 1918 s 218 Kelimenin bu anlami ilk defa Meydan Larousse Ansiklopedisi nde 1972 1981 C 9 s 155 sol sutun asagidaki sekilde yer almistir Belli ki musait sozunun bugunlerde soz konusu edilen anlami 1983 te yayimlanan 7 baskiya bu yolla girmis olmalidir Soz konusu anlam tam da bu haliyle ilk kez 1983 te Turkce Sozluk e girmistir 682 sayfa sol sutun O donem sozlugu hazirlayanlarin hangi dusunce ile bu anlami musait kelimesine ilave ettiklerini bilemiyoruz Ancak kesin olan bu anlam 1983 ten beri Sozluk un her baskisinda ayni sekilde devam etmistir Yani bir iki gunluk bir konu veya is degildir 32 yildan beri bu anlam sozlukte asagidaki sekliyle mevcuttur musait s musa it Ar musa id 1 Uygun elverisli Musait bir gun gelecegim 2 tkz Flort etmeye hazir olan kolayca flort edebilen kadin Asagidaki sozluklerde ise TDK Sozluk unde verilen anlam ayni sekilde yer almistir Karacan Buyuk Sozluk ve Genel Kultur Ansiklopedisi 1982 C 5 L R s 1521 sol sutun Milliyet Buyuk Larousse Sozluk ve Ansiklopedi 1986 C 16 8466 sol sutun Dil Dernegi Turkce Sozluk 2 baski 2005 s 1394 sag sutun Ali Puskulluoglu Turkce Sozluk Genisletilmis 5 baski 2004 s 1276 sol sutun Turkcenin derlemi corpus uzerine hazirlanmis en genis calismaya baktigimizda musait in 560 kez gectigini goruruz Ancak soz konusu edilen ikinci anlam bu 560 ornek arasinda karsimiza cikmaz Turkce Sozluk te teklifsiz konusmaya tkz ozgu bir kullanim olarak kaydedilen bu anlam belli ki bir tur argo kullanimdir Buyuk bir ihtimalle de 1980 li yillarda bu anlam belirli bir cevrede kullanilmis olabilir Bugun bu anlam herkesce bilinen bir anlam degildir Belki de bir doneme ozgu moda sozlerdendir Bir yonden cinsiyet ayrimciligi guden bir yonden de bu anlamiyla kullanilisi neredeyse hic bilinmeyen bu kelime Turkce Sozluk un yeni baskisinda ve Genel Ag ortamindaki kullanimlarinda gerekli taramalar yapildiktan sonra yeniden duzenlenecektir Kamuoyunda tartismalara sebep olan bu ve benzeri konularla ilgili TDK olarak calisma yapilacak ve kamuoyuyla paylasilacaktir CalismalariBugun Turk Dil Kurumu 20 si Yuksekogretim Kurulu 20 si Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu tarafindan secilen 40 asil uyeye sahiptir Uyelerin buyuk cogunlugu Turk universitelerinde calisan Turkologlardir Basbakan in onerisi dogrultusunda Cumhurbaskani tarafindan atanilan TDK Kurum Baskani ve 40 asil uye Bilim Kurulunu olusturur Kurumun bilimsel calismalari bu kurul tarafindan planlandigi gibi yonetim islerini ustlenen Yurutme Kurulu ile bilimsel calismalari yuruten Kol ve Komisyonlarin uyeleri de bu kurul tarafindan secilmistir Bilimsel calismalari yuruten kollar sunlardir Sozluk Bilim ve Uygulama Kolu Gramer Bilim ve Uygulama Kolu Dil Bilimi Bilim ve Uygulama Kolu Terim Bilim ve Uygulama Kolu Agiz Arastirmalari Bilim ve Uygulama Kolu Kaynak Eserler Bilim ve Uygulama Kolu Turkiye Turkcesinin cagdas sozlugunu surekli gelistirerek yayimlayan Turk Dil Kurumu Yazim Kilavuzu na da son seklini vererek 2000 yilinda yeniden yayimlamistir 1998 yili icinde 9 baskisi cikmis olan Turkce Sozluk te 75 000 civarinda sozcuk yer almistir Son donemde yilda 30 40 bilimsel eseri yayin dunyasina kazandiran Turk Dil Kurumunun uc sureli yayini da bulunmaktadir Guncel dil konularini ve genis kitlenin anlayacagi dilde yazilmis arastirmalari icine alan Turk Dili dergisi ayda bir yayimlanmaktadir Alti ayda bir yayimlanan Kazak Kirgiz Tatar vb Turk topluluklarinin dil ve edebiyatlariyla ilgili arastirmalara yer verir Turk Dili Arastirmalari Yilligi Belleten ise tamamen bilimsel arastirmalari icine alir ve yilda bir sayi yayimlanir Turk Dil Kurumunun yurutmekte oldugu projeler sunlardir Karsilastirmali Turk Lehce ve Siveleri Sozlugu ve Grameri Saha Arastirmasi Projesi Turkiye Turkcesi Sozlukleri Projesi Gokturk Runik Yazili Belge Yazit ve Anitlarin Albumu Projesi Turkiye Turkcesi ve Tarihi Devirler Yazi Dilleri Gramerleri Projesi Turk Dunyasi Destanlarinin Tespiti Turkiye Turkcesine Aktarilmasi ve Yayimlanmasi Projesi Yayinlar Turk Dil Kurumu 800 e ulasan yayini 40 Bilim Kurulu uyesi 17 uzmani 56 calisani ve varsil bir arastirma kutuphanesiyle calismalarini surdurmektedir Sureli yayinlarTurk Dili Ilk sayisi Ekim 1951 de yayimlanmis aylik dil ve edebiyat dergisidir Turk Dunyasi Dil ve Edebiyat Dergisi Uluslararasi hakemli bir dergidir Alti ayda bir yayimlanir Turk Dili Arastirmalari Yilligi Belleten Tamamen bilimsel arastirmalari icine alir Yilda iki sayi yayimlanir KurucularMustafa Kemal Ataturk Samih Rifat Horozcu Rusen Esref Unaydin Celal Sahir Erozan Yakup Kadri KaraosmanogluBaskanlarAdi Gorev Baslangici Gorev BitisiMustafa Kemal Ataturk Kurucu ve Koruyucu Genel Baskan 12 Temmuz 1932 10 Kasim 1938Ismet Inonu Koruyucu Baskan 11 Kasim 1938 25 Aralik 197312 Temmuz 1932 18 Agustos 1932Esat Sagay 19 Agustos 1932 4 Aralik 1932Dr Resit Galip 4 Aralik 1932 19 Agustos 1933Dr Refik Saydam 19 Agustos 1933 26 Ekim 1933Yusuf Hikmet Bayur 27 Ekim 1933 8 Temmuz 1934Zeynel Abidin Ozmen 9 Temmuz 1934 9 Haziran 1935Saffet Arikan 10 Haziran 1935 28 Aralik 1938Hasan Ali Yucel 28 Aralik 1938 5 Agustos 1946Resat Semsettin Sirer 5 Agustos 1946 9 Haziran 1948Prof Dr Tahsin Banguoglu 10 Haziran 1948 22 Mayis 1950Huseyin Avni Basman 23 Mayis 1950 10 Agustos 1950Ahmet Tevfik Ileri 11 Agustos 1950 10 Subat 1951Hakki Tarik Us 1951 1954Prof Dr Macit Gokberk 1954 1960Prof Dr Hasan Tahsin Banguoglu 1960 1963Prof Dr Agah Sirri Levend 1963 1966Prof Dr Gunduz Akinci 1966 1969Prof Dr Macit Gokberk 1969 1976Prof Dr Seha L Meray 1976 1978Prof Dr Serafettin Turan 1978 1983Prof Dr Hasan Eren 1983 1993Prof Dr Ahmet Bican Ercilasun 1993 2000Prof Dr 2000 2001Prof Dr Sukru Haluk Akalin 2001 2012Prof Dr 2012 2018Prof Dr Gurer Gulsevin 2018 2023Prof Dr 2023 GorevdeBaskan YardimcilariAdi Gorev Baslangici Gorev BitisiProf Dr Himmet Umunc 1988 1991Prof Dr Hamza Zulfikar 1993 2001Prof Dr Recep Toparli 2001 2009Prof Dr Melek Ozyetkin 2010 2012Ali Karacali 2012 2016Doc Dr Bilal Cakici 2016 2019Prof Dr Feyzi Ersoy 2019 2022Dr Omer Gok 2022 2024Doc Dr Harun Sahin 2024 GorevdeGenel SekreterlerAdi Gorev Baslangici Gorev BitisiRusen Esref Unaydin 1932 1933Prof Ibrahim Necmi Dilmen 1933 1945Hasan Resit Tankut 1945 1951Agah Sirri Levend 1951 1960Behcet Kemal Caglar 1960 1960Sami Nabi Ozerdim 1960 1963Omer Asim Aksoy 1963 1978Cahit Kulebi 1978 1982Kemal Demiray 1982 1983I Sefa Pehlivanturk 1983 1988Halil Selcuk 1988 2001Cafer Cetin 2001 2002Ramazan Guney 2002 2004Burhan Apatay 2004 2005Ali Karacali 2005 2011 2 Kasim 2011 tarih ve 28103 sayili Resmi Gazete de yayimlanan 664 sayili Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Teskilat ve Gorevleri Hakkinda Kanun Hukmunde Kararname ile genel sekreterlik kadrosu sonlandirildi Kaynakca a b TDK Resmi Sayfa Cankaya Ankara Turk Dil Kurumu Baskanligi 27 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mart 2015 TDK Resmi Web Sitesi Cankaya Ankara Turk Dil Kurumu Baskanligi 15 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mart 2015 TDK Resmi Cankaya Ankara Turk Dil Kurumu Baskanligi 27 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2015 Turk Dil Kurumu 800 e ulasan yayini 40 Bilim Kurulu uyesi 17 uzmani 56 calisani ve zengin bir arastirma kutuphanesiyle Turkiye nin saygin bilim kuruluslarindan biri olarak calismalarini surdurmektedir a b TDK Resmi Cankaya Ankara Turk Dil Kurumu Baskanligi 6 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mart 2015 Arsivlenmis kopya 6 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 20 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2023 Arsivlenmis kopya PDF 16 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ekim 2020 PDF TDK Resmi Cankaya Ankara Turk Dil Kurumu Baskanligi Nisan 2014 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Mart 2015 Arsivlenmis kopya 30 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2014 27 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Ekim 2013 Turk dili Turk Dili Tetkik Cemiyeti Nisan 1933 s 6 27 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2023 Reis Samih Rifat Bey Umumi Katip Rusen Esref Bey Turk Dili Turk Dili Tetkik Cemiyeti Eylul 1934 s 22 27 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2023 Ihtisas Katibi Aptulkadir Suleyman Bey Ucuncu Turk Dil Kurultayi 1936 tezler muzakere zabitlar Devlet Basimevi 1937 ss 30 449 27 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2023 Prof Abdulkadir Inan Kurum Basuzmani TDV Islam Ansiklopedisi 24 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2023 1955 te emeklilik haklarindan mahrum edilerek gorevden alindi Ayni yillarda Turk Tarih Kurumu nun asli uyesi olan ve Turk Dil Kurumu nda da basuzman olarak calisan Inan in buradaki vazifesine de dilde tasfiyecilik hareketine taraftar olmadigi icin son verildi Tan Nail 2001 Turk Dil Kurumu Calisanlari 1932 2001 Kurulusunun 70 Yil Donumunde Turk Dil Kurumu Turk Tarih Kurumu Basimevi s 157 ISBN 978 975 16 1482 7 29 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2023 Garp Dilleri Basuzmani Agop DILACAR Canpolat Mustafa Agustos 2004 Anilarla Turk Dil Kurumu PDF LXXXVIII 632 Turk Dil Kurumu s 121 27 Mart 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Mart 2023 Abdulkadir Inan dogu dilleri basuzmaniydi Dilacar Bey de bati dilleri basuzmaniydi Turk Dil Kurumu 1943 Dorduncu Turk Dil Kurultayi 1942 toplanti tutulgalari tezler Alaeddin Kiral Basimevi s 32 27 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2023 Bay A DILACAR Turk Dil Kurumu basuzmanlarindan Hatiralar TDK Yayini 1943 Tarihce bolumu olu kirik baglanti TDK resmi internet sitesi Prof Dr Afet Inan Yayina Hazirlayan Ari Inan Remzi Kitabevi Istanbul 2005 s 124 1980 ihtilalinden sonra cikarilan bir yasayla TTK ve TDK nin Ataturk un vasiyeti de hice sayilarak ozel statuleri degistirilmistir Ayrica bakiniz Yargitay Hukuk Genel Kurulu nun Esas 2004 4 371 Karar 2004 375 sayili 23 06 2004 gunlu karari ve karsioy gerekcesi 27 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2010 24 Subat 1951 TBMM Turkiye Cumhuriyeti Milli Egitim Bakanligi butce gorusmeleri 627 bolum Ataturk un Turkiye Buyuk Millet Meclisinin V Donem 2 Yasama Yilini Acis Konusmalari 1 Kasim 1936 14 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde TBMM resmi internet sitesi a b TRT Haber 26 Haziran 2018 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Haziran 2018 TBMM Albumu Cilt 1 sf 86 Album TBMM Resmi Ankara TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu Yayinlari No 1 Haziran 2010 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2015 PDF 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2014 3 Nisan 2012 tarihli 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde TRT haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erisilmistir 2 Haziran 2013 tarihli 30 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anadolu Ajansi haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erisilmistir Cem Boyner capulcuyum dedi olu kirik baglanti Milliyet haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erisilmistir Eylemciler Ne capulcuyuz ne ayyas 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erisilmistir Noam Chomsky Ben de capulcuyum 8 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde soL Haber Portali haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erisilmistir 5 Haziran 2013 tarihli 13 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde soL Haber Portali haberi 6 Haziran 2013 tarihinde erisilmistir AA 6 Haziran 2013 Hurriyet 2 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ekim 2023 a b Arsivlenmis kopya 21 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2015 7 Temmuz tarihli 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde soL Haber Portali haberi 7 Temmuz 2013 tarihinde erisilmistir PEN Yonetim Kurulu resmi aciklamasi olu kirik baglanti 7 Temmuz 2013 tarihinde erisilmistir Kadinlardan TDK ya musait tepkisi O parantezi kaldirin 12 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2015 Kadinlardan TDK ya musait tepkisi Milliyet com tr Milliyet 10 Mart 2015 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2015 Basin duyurusu 15 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2015 Turk Dil Kurumu 9 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2021 a b Baskanlar 6 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2015 www tdk gov tr 21 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2023 a b Nail Tan Temmuz 2019 1932 den 2012 ye Turk Dil Kurumu TURK DILI Dil ve Edebiyat Dergisi PDF CXVII 811 Turk Dil Kurumu ss 41 47 19 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Mart 2023 Baskan Yardimcisi Turk Dil Kurumu 11 Mart 2024 28 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2024 Ayrica bakinizDil Dernegi TDK Cocuk Yazini Odulu TDK Yazim Kilavuzu Turk Dil Kurumu Ceviri Odulu Turk Dili dergisi Turk Tarih Kurumu Turkiye TurkcesiDis baglantilarWikimedia Commons ta Turk Dil Kurumu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Resmi site sozluk gov tr 29 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ana sayfa TDK Guncel Turkce Sozluk 19 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde TDK Kisi Adlari Sozlugu 19 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kitaplar Listesi 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sureli Yayinlar Listesi 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde