Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Olonhohut veya Olonhosut (Sahaca: Олоҥхоhут) Olonho Destanı anlatıcısı olan halk ozanlarına veya aşıklara verilen genel bir isimdir.
Olonho Geleneği ve Olonhohutlar
Saha Türklerinin 1632'de Ruslar tarafından işgaline kadar Sahaların yazılı bir edebiyatı yoktu ancak oldukça zengin bir halk edebiyatı literatürüne sahiplerdi. Bu halk edebiyatı malzemelerinin başında Olonho Destanı ve ona bağlı manzum halk edebiyatı ürünleri gelmektedir. Bu ürünün kendine has bir geleneği bulunmakta ve birçok farklı hikâyeden oluşmaktadır. Hikâyelerin her biri kahramanının adıyla anılmakta ve "olonhohut" adı verilen hikâyenin kendine has anlatıcıları tarafından anlatılmaktadır. Olonhohutlar; tarihi geleneğe bağlı kalarak kahramanları ve olayları ayrıntılı bir şekilde anlatır, anlatımı zengin mecazlar ve benzetmelerle süsler, başarıyla uygularlar. Olonhohutların anlattığı bu hikâyeler, bir zincir oluşturarak genel bir Olonho çatısında toplanır. Şu ana kadar derlenebilen en önemli olonholar şunlardır: Er Soğotoh, Ürüng Uolan, Nurgun Bootor, Kulun Kulustuur, Bahımmı Baatır, Erbextey Bergen, Mülcü Böğö, Sün Caahın.
Olonho Destanı, 2005 yılı itibarıyla UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miraslar Listesi'nde yer alan bir kültürdür ve bu kültür olonhohutlat tarafından devam ettirilmektedir.
Olonhohutlar
Olonhohutlar, Türk halk edebiyatının sözlü anlatım geleneğini devam ettiren bir çeşit halk ozanıdır. Sibirya bölgesinde, bu halk ozanlarına "oyun" adı verilse de bazı oyunlar sadece Olonho hikâyeleri anlatmayı ve bu hikâyeler üzerinde uzmanlaşmayı tercih etmektedir. Bu oyunlara olonhohut yani "Olonho anlatıcısı" adı verilmektedir. Profesyonel olonhohutlar genelde fakir insanlardan çıkıyordu. Olonhohut olmak isteyen bir kişi başka bir olonhohutun yanına gidip onun yanında uzun bir çıraklık eğitimi görür, sık sık seyahat ederdi. Bu yüzden herhangi bir ekonomik faaliyet içinde olmazdı ve gösterilerini et, tahıl, tereyağı ve bir miktar para karşılığında sunarlardı. Yaptığı işte iyi olan bazı sanatçılar oldukça tanınır hale gelir ve zenginleşebilirdi. 20. yüzyılın başında her yakut yerleşiminde en az birkaç olonhohut olduğu bilinmektedir. Bunlardan bazılarının da ismi bilinmektedir: Tavaahugar, Chaebiy, Govorov, Kynat, Tong Suorun. Modern döneminin bilinen olonhohutu ise Tatta bölgesinde Petr Yegorovich Reshetnikov'dur.
Saha milli bilincinin yükseldiği 19 ve 20. yüzyılda önemli Saha edebiyatçıları ve siyasetçileri Olonho ve geleneğine eğilmeye başladı. Bu açıdan ve Sergey Afanaseviç Zverev araştırmalarıyla geleneğe katkıda bulundu. En önemli Olonho hikâyesi olan Nyurgun Bootur'u Oyunskiy, derledi ve inceledi. Zverev de Sovyet Dönemi'nin ünlü bir olonhohutu olan Kyil Uola ve anlatıları üzerinde çalışmalar yaptı. Vasili Vasilieviç İllarionov ve Innokentiy Vasilieviç Pukov da bu alana katkıda bulunmuştur.
Olonhohut aslında bir tür performans sanatçısı olarak da düşünülebilir. Hikâyedeki kadın, erkek, kötü, iyi, kahraman, kahramanın atı gibi birçok farklı karakteri tek başına canlandırır. Bunu yaparken tonlama, vurgu, ses oyunlar, şive ve taklit kullanır. Bunun yanı sıra anlatımını hem kopuz veya def gibi bir çalgıyla hem de hece ölçüsünün çeşitli kalıplarının kullanıldığı koşuklarla zenginleştirir. Halk edebiyatının biçim özellikleri iyi tanıyan ve kullanan Olonhohutlar, içeriği de dinleyicinin dikkatini cezbedecek şekilde düzenler. Bu açıdan Sibirya Şamanizmi unsurları sık ve etkili bir şekilde kullanılıyordu. Olonhohutlar hikâyeni içeriğine dahil olmaz ancak Dede Korkut gibi doğduğu andan itibaren kahramanı izleyen bir Ak Turna gibi onu izler ve korurdu.
Kaynakça
- ^ M. Fatih Kirişçioğlu, Saha (Yakut) Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,1999.
- ^ M. Fatih Kirişçioğlu. "Olonkho Metinlerinin Toplanması ve Araştırılması", Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya, 2003, S. 13, s. 227-233.
- ^ Illarionov, Vasilii V. (Dec 2013), translated by Harris, Robin P., "The Performance Tradition of the Sakha Heroic Epic Olonkho and its Transformations in Modern Life" (PDF), GIALens, 7 (3).
- ^ a b Nakhodkina, Alina A. (2014), "Problems of (Un)translatability in the Yakut Epic Text Olonkho", Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences 2, 7 (2): 273–286, ISSN 2313-6014
- ^ Ersöz, Metin (2009), "Olonho Metinlerinin Derlenmesi ve Yayımlanmasıyla İlgili Çalışmaların Tarihi", Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1 (5): 519–540.
- ^ Popova, Galina Semenovna (2018), "Cultural Analyses of the Olonkho Epic Text by P. A. Oyunsky "Nyurgun Bootur the Swift"", Journal of History Culture and Art Research, 7 (3): 272–279, doi:10.7596/taksad.v7i3.1728
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Olonhohut veya Olonhosut Sahaca Oloҥhohut Olonho Destani anlaticisi olan halk ozanlarina veya asiklara verilen genel bir isimdir Olonho Gelenegi ve OlonhohutlarSaha Turklerinin 1632 de Ruslar tarafindan isgaline kadar Sahalarin yazili bir edebiyati yoktu ancak oldukca zengin bir halk edebiyati literaturune sahiplerdi Bu halk edebiyati malzemelerinin basinda Olonho Destani ve ona bagli manzum halk edebiyati urunleri gelmektedir Bu urunun kendine has bir gelenegi bulunmakta ve bircok farkli hikayeden olusmaktadir Hikayelerin her biri kahramaninin adiyla anilmakta ve olonhohut adi verilen hikayenin kendine has anlaticilari tarafindan anlatilmaktadir Olonhohutlar tarihi gelenege bagli kalarak kahramanlari ve olaylari ayrintili bir sekilde anlatir anlatimi zengin mecazlar ve benzetmelerle susler basariyla uygularlar Olonhohutlarin anlattigi bu hikayeler bir zincir olusturarak genel bir Olonho catisinda toplanir Su ana kadar derlenebilen en onemli olonholar sunlardir Er Sogotoh Urung Uolan Nurgun Bootor Kulun Kulustuur Bahimmi Baatir Erbextey Bergen Mulcu Bogo Sun Caahin Olonho Destani 2005 yili itibariyla UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miraslar Listesi nde yer alan bir kulturdur ve bu kultur olonhohutlat tarafindan devam ettirilmektedir OlonhohutlarOlonhohutlar Turk halk edebiyatinin sozlu anlatim gelenegini devam ettiren bir cesit halk ozanidir Sibirya bolgesinde bu halk ozanlarina oyun adi verilse de bazi oyunlar sadece Olonho hikayeleri anlatmayi ve bu hikayeler uzerinde uzmanlasmayi tercih etmektedir Bu oyunlara olonhohut yani Olonho anlaticisi adi verilmektedir Profesyonel olonhohutlar genelde fakir insanlardan cikiyordu Olonhohut olmak isteyen bir kisi baska bir olonhohutun yanina gidip onun yaninda uzun bir ciraklik egitimi gorur sik sik seyahat ederdi Bu yuzden herhangi bir ekonomik faaliyet icinde olmazdi ve gosterilerini et tahil tereyagi ve bir miktar para karsiliginda sunarlardi Yaptigi iste iyi olan bazi sanatcilar oldukca taninir hale gelir ve zenginlesebilirdi 20 yuzyilin basinda her yakut yerlesiminde en az birkac olonhohut oldugu bilinmektedir Bunlardan bazilarinin da ismi bilinmektedir Tavaahugar Chaebiy Govorov Kynat Tong Suorun Modern doneminin bilinen olonhohutu ise Tatta bolgesinde Petr Yegorovich Reshetnikov dur Saha milli bilincinin yukseldigi 19 ve 20 yuzyilda onemli Saha edebiyatcilari ve siyasetcileri Olonho ve gelenegine egilmeye basladi Bu acidan ve Sergey Afanasevic Zverev arastirmalariyla gelenege katkida bulundu En onemli Olonho hikayesi olan Nyurgun Bootur u Oyunskiy derledi ve inceledi Zverev de Sovyet Donemi nin unlu bir olonhohutu olan Kyil Uola ve anlatilari uzerinde calismalar yapti Vasili Vasilievic Illarionov ve Innokentiy Vasilievic Pukov da bu alana katkida bulunmustur Olonhohut aslinda bir tur performans sanatcisi olarak da dusunulebilir Hikayedeki kadin erkek kotu iyi kahraman kahramanin ati gibi bircok farkli karakteri tek basina canlandirir Bunu yaparken tonlama vurgu ses oyunlar sive ve taklit kullanir Bunun yani sira anlatimini hem kopuz veya def gibi bir calgiyla hem de hece olcusunun cesitli kaliplarinin kullanildigi kosuklarla zenginlestirir Halk edebiyatinin bicim ozellikleri iyi taniyan ve kullanan Olonhohutlar icerigi de dinleyicinin dikkatini cezbedecek sekilde duzenler Bu acidan Sibirya Samanizmi unsurlari sik ve etkili bir sekilde kullaniliyordu Olonhohutlar hikayeni icerigine dahil olmaz ancak Dede Korkut gibi dogdugu andan itibaren kahramani izleyen bir Ak Turna gibi onu izler ve korurdu Kaynakca M Fatih Kiriscioglu Saha Yakut Grameri Turk Dil Kurumu Yayinlari Ankara 1999 M Fatih Kiriscioglu Olonkho Metinlerinin Toplanmasi ve Arastirilmasi Turkiyat Arastirmalari Dergisi Konya 2003 S 13 s 227 233 Illarionov Vasilii V Dec 2013 translated by Harris Robin P The Performance Tradition of the Sakha Heroic Epic Olonkho and its Transformations in Modern Life PDF GIALens 7 3 a b Nakhodkina Alina A 2014 Problems of Un translatability in the Yakut Epic Text Olonkho Journal of Siberian Federal University Humanities amp Social Sciences 2 7 2 273 286 ISSN 2313 6014 Ersoz Metin 2009 Olonho Metinlerinin Derlenmesi ve Yayimlanmasiyla Ilgili Calismalarin Tarihi Gazi Turkiyat Turkoloji Arastirmalari Dergisi 1 5 519 540 Popova Galina Semenovna 2018 Cultural Analyses of the Olonkho Epic Text by P A Oyunsky Nyurgun Bootur the Swift Journal of History Culture and Art Research 7 3 272 279 doi 10 7596 taksad v7i3 1728