George Orson Welles (6 Mayıs 1915, Kenosha - 10 Ekim 1985, Los Angeles), Amerikalı oyuncu, yönetmen, yazar ve yapımcı.
Orson Welles | |
---|---|
Doğum | George Orson Welles 6 Mayıs 1915 Kenosha, Wisconsin, ABD |
Ölüm | 10 Ekim 1985 (70 yaşında) Los Angeles, Kaliforniya, ABD |
Boy | 1,83 m (6 ft 0 in) |
Evlilik | Virginia Nicholson (1934–1940) (1943–1948) Paola Mori (1955–1985) |
Ödüller | En İyi Özgün Senaryo Akademi Ödülü 1941 |
İmza | |
George Orson Welles, 6 Mayıs 1915 yılında ABD'nin Wisconsin eyaletinde doğdu. Welles; tiyatro, televizyon ve radyo alanlarında yarattığı eserlerle 20. yüzyıla damgasını vuran bir sanatçıdır.
Çocukluk ve gençlik yılları (1915-1934)
Welles 2 yaşındayken yetişkin bir insan gibi konuşabiliyor, 3 yaşındayken her şeyi okuyabiliyor, 5 yaşındayken Shakespeare'in oyunlarını ezbere biliyor, vasisi tarafından kendisine hediye edilen kukla takımıyla Kral Lear'ı tek başına oynuyordu. 9 yaşındayken babasıyla çıktığı gezide dünyanın dörtte üçünü dolaşmış olan Welles, bu arada resim yapmayı öğreniyor, ünlü büyücü Houdini'den illüzyon dersi alıyordu. 10 yaşındayken Wisconsin gazetelerinden birinde kendisinden "Karikatürcü, oyuncu, şair ve sadece 10 yaşında" diye bahsediliyordu. 18 yaşındayken, okuduğu kolejdeki öğretmeni olan Roger Hill'le birlikte Shakespeare'in yazılmış bütün oyunlarını bir araya getiriyor ve Welles'in resimleriyle süslü olan "Herkes için Shakespeare" adındaki bu baskı özellikle Amerikan kolejlerinde büyük ilgi uyandırarak 90.000 satıyordu. Annesi o sadece 9 yaşındayken, babası ise 15 yaşındayken öldü.
Tiyatro ve radyo (1936-1940)
Bir süre resim üzerine çalıştıktan sonra oyunculuk yapmaya başladı. Bu yıllarda evlendi. Bir süre radyoda da çalıştı. Sonra, 1938 yılındaki ünlü "(Dünyalar Savaşı)"nın radyo tiyatrosunda Amerikalıları dünyayı Marslıların istila ettiğine inandıracak yetenekte bir sunum yaptı. 1941'deki ilk filmi "Yurttaş Kane" ileride çok büyük ün yapacak olmasına rağmen, o sıralar Welles'e yüklüce bir para kaybettirdi. Daha bu ilk filmiyle, Welles o zamana kadarki sinema gelişimine yepyeni bir yön vermiş ve yenilikler getirmiştir. Özellikle, sinemanın anlatım potansiyelini ve yollarını farklı bir kompozisyonda kullandığı için bu film önemliydi. Bu nedenlerden ki, "Yurttaş Kane" filmi birçokları tarafından "bugüne kadar yapılmış en iyi film" payesini almıştır. Ayrıca, bu ilk filminde oyuncu olarak da bulunmuş ve performansıyla da beğeni toplamıştır. Yine de, Orson Welles, Hollywood'da tutulmadığı için Avrupa'ya gitmiştir. Her ne kadar sonraki filmleri de Amerika söz konusu olduğunda pek başarılı olamamış olsa da, en azından ticari açıdan, özellikle Avrupa'da çok tutulmuş ve birçok ödül almıştır. 10 Ekim 1985'te Los Angeles'ta meslektaşı Yul Brynner ile aynı günde öldü. Mezarı ise İspanya'nın (Endülüs Özerk Bölgesi)'nde bulunan küçük bir yerleşim birimi olan (Ronda)'dadır. Sözleri; "Ben gençliğin ne demek olduğunu bilirim, ama sen yaşlılığın ne demek olduğunu bilemezsin" şeklinde olan I Know What It Is To Be Young adlı şarkısıyla 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . klasikler arasına yerleşmiştir.
Filmleri
Yönetmen olarak
Yıl | Film | Notlar |
---|---|---|
1934 | kısa film | |
1941 | (Citizen Kane) (Yurttaş Kane) | |
1942 | (Şahane Ambersonlar) | |
1946 | (Yabancı) | |
1947 | (Şangaylı Kadın) | |
1948 | (Macbeth) | |
1952 | ||
1955 | (Mr. Arkadin) (Ölüm Raporu) | |
1958 | (Bitmeyen Balayı) | |
1958 | televizyon dizisi | |
1962 | (The Trial) (Dava) | |
1965 | (Geceyarısı Çanları) | |
1968 | (Ölümsüz Hikâye) | televizyon yapımı |
1974 | (Gerçek ve Yalan) | belgesel film |
Oyuncu olarak
Yıl | Film | Rol | Yönetmen | Notlar |
---|---|---|---|---|
1934 | Ölüm | Orson Welles, | ||
1940 | (Swiss Family Robinson) | Anlatıcı | Adı geçmiyor | |
1941 | (Citizen Kane) (Yurttaş Kane) | Charles Foster Kane | Orson Welles | |
1942 | Anlatıcı | Orson Welles | ||
1943 | Albay Hakkı | Kurtuluş Savaşı ve casusluk mücadeleleri konulu film ve Albay Hakkı'nın Atatürk'le özdeşleştirildiği bilinir. | ||
1944 | Kendisi | |||
1944 | Jane Eyre | Edward Rochester | ||
1946 | Anlatıcı | (King Vidor) | ||
1946 | John MacDonald, Erich Kessler | |||
1946 | Franz Kindler, Prof. Charles Rankin | Orson Welles | ||
1947 | Michael O'Hara | Orson Welles | ||
1948 | (Macbeth) | Macbeth | Orson Welles | |
1949 | Cagliostro | |||
1949 | Cesare Borgia | Henry King | ||
1950 | Bayan | Henry Hathaway | ||
1950 | (The Third Man) (Üçüncü Adam) | Harry Lime | Carol Reed | |
1951 | Anlatıcı | |||
1951 | Anlatıcı | (Julien Duvivier) | Sadece İngilizce versiyonda. | |
1952 | Othello | Orson Welles | ||
1952 | Sigsbee Manderson | |||
1953 | Captain Perella, Hayvan | (Steno) | ||
1953 | Benjamin Franklin | Sacha Guitry | ||
1954 | Sanin Cejadory Mengues | |||
1955 | Lord Mountdrago | , , | ||
1955 | Hudson Lowe | Sacha Guitry | ||
1955 | (Mr. Arkadin) (Ölüm Raporu) | Gregory Arkadin | Orson Welles | |
1956 | Father Mapple | John Huston | ||
1957 | Virgil Renchler | |||
1958 | Will Varner | |||
1958 | Polis Şefi Hank Quinlan | Orson Welles | ||
1958 | Anlatıcı | Adı geçmiyor | ||
1958 | Anlatıcı | Farklı yönetmenler | Adı geçmiyor | |
1958 | Genç Sedgewick | John Huston | ||
1959 | Anlatıcı | |||
1959 | Anlatıcı | , | Sadece İngilizce versiyonda. | |
1959 | Jonathan Wilk | |||
1959 | Kaptan Hart | |||
1960 | Kral Saul | , | ||
1960 | Hagolin, Lamerciere | |||
1960 | Robert Fulton | (Abel Gance) | ||
1961 | Benjamin Franklin | |||
1961 | Anlatıcı | Nicholas Ray | Adı geçmiyor | |
1961 | Burundai | , | ||
1962 | (The Trial) (Dava) | Albert Hastler (Avukat) | Orson Welles | |
1962 | Pier Paolo Pasolini | La Ricotta parçasında. | ||
1963 | (The V.I.P.s) | Max Buda | ||
1964 | Anlatıcı | |||
1965 | Anlatıcı | |||
1965 | Akerman, Marco'nun öğretmeni | , | ||
1965 | Sir John (Jack) Falstaff | Orson Welles | ||
1966 | Konsolos Raoul Nordling | |||
1966 | (A Man for All Seasons) | Kardinal Wolsey | Fred Zinnemann | |
1967 | Kendisi | |||
1967 | (Casino Royale) | Farklı yönetmenler | ||
1967 | Louis de Mozambique | Tony Richardson | ||
1967 | Jonathan Lute | Michael Winner | ||
1967 | Tiresias | |||
1968 | Albay Cascorro | (Giulio Petroni) | ||
1968 | Mr. Charles Clay | Orson Welles | ||
1968 | Anlatıcı | |||
1968 | House of Cards | Leschenhaut | John Guillermin | |
1968 | İmparator Justinian | Robert Siodmak | ||
1969 | Justinian | Robert Siodmak | ||
1969 | Plankett | |||
1969 | Chetnik senatorü | |||
1969 | Markan | , | ||
1970 | Anlatıcı | Kısa animasyon. | ||
1970 | Anlatıcı | |||
1970 | Bresnavitch | John Huston | ||
1970 | Anlatıcı | Bud Yorkin | ||
1970 | General Dreedle | Mike Nichols | ||
1970 | Salvador Dalí | Anlatıcı | ||
1970 | Louis XVIII | |||
1971 | Cassavius | |||
1971 | Anlatıcı | |||
1971 | Anlatıcı | |||
1971 | Büyücü | |||
1971 | Anlatıcı | Peter Bogdanovich | ||
1971 | Theo Van Horn | Claude Chabrol | ||
1972 | Anlatıcı | |||
1972 | Mr. Delasandro | Brian De Palma | ||
1972 | (Treasure Island) | Long John Silver | ||
1972 | Mr. Cato | (Bert I. Gordon) | ||
1974 | Teypteki ses | Peter Collinson | ||
1974 | Kendisi | Orson Welles | ||
1975 | Anlatıcı | |||
1975 | Anlatıcı | |||
1976 | (Voyage of the Damned) | Estedes | Stuart Rosenberg | |
1977 | Anlatıcı | |||
1977 | Anlatıcı | |||
1977 | Anlatıcı | |||
1977 | Parklawn Mortuary (ses) | |||
1977 | ||||
1978 | Anlatıcı | (Alan Root) | ||
1978 | Anlatıcı | (Umberto Lenzi) | ||
1979 | Kendisi, Anlatıcı. | , | ||
1979 | The Muppet Movie | Lew Lord | James Frawley | |
1979 | Anlatıcı | |||
1980 | Anlatıcı | , | ||
1980 | Anlatıcı | |||
1980 | J.P. Morgan | |||
1981 | ||||
1981 | Sunucu, Anlatıcı | |||
1981 | Anlatıcı | Mel Brooks | ||
1982 | Butterfly | Judge Rauch | ||
1982 | Anlatıcı | |||
1982 | Uzaylıların Babası (ses) | |||
1983 | Klingsor | |||
1983 | Sheriff Paisley | |||
1984 | Kendisi | , | ||
1984 | Pippo | Sadece İngilizce versiyonda. | ||
1984 | Kendisi | , | ||
1985 | Anlatıcı | , | ||
1985 | (The Transformers: The Movie) | (ses) |
Kaynakça
- Yeres, Artun (derleyen) (2004). "Göstermenin Sorumluluğu". İstanbul: Donkişot Yayınları. s. 497.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Orson Welles
- Orson Welles'in sesinden I Know what it is to be young 24 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
(Vikisöz)'de Orson Welles ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar