Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Orta Çağ İslam dünyasında simya ve kimya, Ortaçağ döneminde Müslüman simyacı ve kimyacı bilim insanları tarafından yapılan geleneksel simya ve ilk kimya çalışmalarını tanımlamaktadır.Simya kelimesinin Arapça كيمياء (kīmiyā) kelimesinden türetildiği, bunun da bir Antik Mısır kelimesi olan kemi sözcüğüne dayandığı (Türkçe: Kara, kara büyü ilmi) tahmin edilmektedir. İslami simya çalışmaları etkisini Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından göstermeye başlar. Eserlerin ve çalışmaların iyi belgelenmiş olması sebebiyle İslami simya hakkında daha fazla bilgi bulunmaktadır.
Tarihsel süreç
İslâm Dünyası'ndaki simya çalışmaları, daha önce Helenistik Çağ'da Mısır'ın İskenderiye kentinde yapılmış olan simya çalışmalarından yoğun bir biçimde etkilenmiştir. Bu çalışmalar sırasında yavaş yavaş belirginleşmeye başlayan Yapısal Dönüşüm Kuramı'na göre, doğadaki bütün metaller, temelde birer kükürt ve cıva bileşimidir. Ancak bunların iç ve dış niteliklerinde farklılıklar bulunduğu için, farklı ölçülerde kükürt ve cıva kullanmak suretiyle istenilen metali elde etmek mümkündür.
Bu kurama dayanarak tarih boyunca dünyanın çeşitli yerlerindeki simyacılar çalışmalarında genellikle kıymeti az metalleri, altın ve gümüş gibi değerli metallere dönüştürmek adına çalışmışlardır. Diğer simyacılar gibi, Müslüman simyacıların da ana amacı bu dönüşümü gerçekleştirecek ve mucidine sonsuz yaşamı bahşedecek el-İksir'i, yani Mükemmel Madde'yi bulmak olmuştur. Simyacılar çalıştıkları metalleri astronomik imgelerle eşleştirmiştir. Örneğin altın için güneş sembolü, gümüş için ise ay sembolü kullanılmıştır. Bu sembollerin kullanımı 18. Yüzyıl'a kadar devam etmiştir.
Aynı zamanda bu dönemde simyaya inananlar ve inanmayanlar arasındaki çekişme, kimya biliminin gelişimi üzerine çok önemli etkilere sahiptir. Bu tartışmalar sırasında taraflar birbirlerine görüşlerini savunmak için çok sayıda deney gerçekleştirmiş ve bu deneyler, deneye yani somut kanıtlara dayalı bir bilgi birikiminin oluşmasını sağlamıştır.
Önemli kişiler
İslam simyasının ilk temsilcilerinden biri Halid bin Yezid'dir. Ondan sonra gelen en önemli iki temsilciden biri Cafer es-Sadık, diğeri ise bugün simyanın en önemli şahsiyetlerinden kabul edilen Cabir bin Hayyan el-Kufi'dir. Cabir b. Hayyan'ın simya çalışmalarının temelinde dört unsur bulunmaktadır; toprak, su, hava ve ateş. Aynı zamanda dört nitelik (sıcak, soğuk, kuru, nemli), ve cıva-kükürt kuramı da vardır. Kendisine göre doğadaki her şey dört elementin dört nitelikle belirli şekillerde birleşmesinden meydana gelir. Denge kuramına göre ise simyanın amacı görünen ve görünmeyen evrende bulunan mutlak düzeni anlamaktır.
Aynı zamanda Cabir bin Hayyan ile birlikte simyanın ustalarından sayılan Râzî de bu dönemde yaşamıştır. Razi eserlerinde Cafer es-Sadık'ın dilini kullansa da, simyadan çok bir bilim olarak nitelendirilen kimya alanına girecek çalışmalar yürütmüştür. Simyanın zenginlik ve sonsuz yaşam gibi konularda kullanılmasına karşı çıkmıştır. Aynı zamanda tüm metallerin belirli birkaç maddeden geldiği fikrini de gerçek sebep bulmak adına reddeder.
Simyaya karşı çıkan en önemli çalışmacılardan biri de batıda Avicenna olarak bilinen İbn-i Sina'dır. İbn-i Sina'nın tıp ve felsefe alanındaki çalışmaları tüm dünyaya yayılmış olsa da doğa bilimleri alanındaki çalışmaları tüm dünyada kabul görememiştir. Lakin kendisinin bu alanda yazdığı eş-Şifa isimli eseri, özellikle Avrupa'da simya karşıtı çalışmalarda baş kaynak olarak kullanılmıştır.
Kaynakça
- ^ "alchemy", The Oxford English Dictionary, J. A. Simpson and E. S. C. Weiner, vol. 1, 2nd ed., 1989, ISBN: .
- ^ syf. 854, "Arabic alchemy", Georges C. Anawati, pp. 853-885 in Encyclopedia of the history of Arabic science, eds. Roshdi Rashed and Régis Morelon, London: Routledge, 1996, vol. 3, ISBN: .
- ^ Kimya 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Etimoloji Türkçe
- ^ Burckhardt, Titus (1967). "Alchemy: science of the cosmos, science of the soul". Stuart & Watkins. s. 46.
- ^ Sabra 1996, P. 655
- ^ a b SİMYA 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., TDV İslam Ansiklopedisi
- ^ Simya, altın ve insan 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Independent Türkçe
- ^ "Halid Bin Yezid". 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ Cafer es-Sadık hayatı... 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sabah
- ^ "Cabir bin Hayyan". 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ Nasr, İslâm’da Bilim ve Medeniyet, s. 263
- ^ "Ebubekir Razi kimdir?". 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ RAZİ 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., KmKimdir
- ^ İbni SİNA 980-1037 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Üsküdar Üniversitesi
- ^ Avicenna (İbni Sina) kimdir? İbni Sina'nın hayat öyküsü 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Hürriyet
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Orta Cag Islam dunyasinda simya ve kimya Ortacag doneminde Musluman simyaci ve kimyaci bilim insanlari tarafindan yapilan geleneksel simya ve ilk kimya calismalarini tanimlamaktadir Simya kelimesinin Arapca كيمياء kimiya kelimesinden turetildigi bunun da bir Antik Misir kelimesi olan kemi sozcugune dayandigi Turkce Kara kara buyu ilmi tahmin edilmektedir Islami simya calismalari etkisini Bati Roma Imparatorlugu nun cokusunun ardindan gostermeye baslar Eserlerin ve calismalarin iyi belgelenmis olmasi sebebiyle Islami simya hakkinda daha fazla bilgi bulunmaktadir Tarihsel surecIslam Dunyasi ndaki simya calismalari daha once Helenistik Cag da Misir in Iskenderiye kentinde yapilmis olan simya calismalarindan yogun bir bicimde etkilenmistir Bu calismalar sirasinda yavas yavas belirginlesmeye baslayan Yapisal Donusum Kurami na gore dogadaki butun metaller temelde birer kukurt ve civa bilesimidir Ancak bunlarin ic ve dis niteliklerinde farkliliklar bulundugu icin farkli olculerde kukurt ve civa kullanmak suretiyle istenilen metali elde etmek mumkundur Islam simyasinin onemli sahsiyetlerinden Razi Hasta birini tedavini ederken Bu kurama dayanarak tarih boyunca dunyanin cesitli yerlerindeki simyacilar calismalarinda genellikle kiymeti az metalleri altin ve gumus gibi degerli metallere donusturmek adina calismislardir Diger simyacilar gibi Musluman simyacilarin da ana amaci bu donusumu gerceklestirecek ve mucidine sonsuz yasami bahsedecek el Iksir i yani Mukemmel Madde yi bulmak olmustur Simyacilar calistiklari metalleri astronomik imgelerle eslestirmistir Ornegin altin icin gunes sembolu gumus icin ise ay sembolu kullanilmistir Bu sembollerin kullanimi 18 Yuzyil a kadar devam etmistir Ayni zamanda bu donemde simyaya inananlar ve inanmayanlar arasindaki cekisme kimya biliminin gelisimi uzerine cok onemli etkilere sahiptir Bu tartismalar sirasinda taraflar birbirlerine goruslerini savunmak icin cok sayida deney gerceklestirmis ve bu deneyler deneye yani somut kanitlara dayali bir bilgi birikiminin olusmasini saglamistir Onemli kisilerCabir b Hayyan in bir tasviri Islam simyasinin ilk temsilcilerinden biri Halid bin Yezid dir Ondan sonra gelen en onemli iki temsilciden biri Cafer es Sadik digeri ise bugun simyanin en onemli sahsiyetlerinden kabul edilen Cabir bin Hayyan el Kufi dir Cabir b Hayyan in simya calismalarinin temelinde dort unsur bulunmaktadir toprak su hava ve ates Ayni zamanda dort nitelik sicak soguk kuru nemli ve civa kukurt kurami da vardir Kendisine gore dogadaki her sey dort elementin dort nitelikle belirli sekillerde birlesmesinden meydana gelir Denge kuramina gore ise simyanin amaci gorunen ve gorunmeyen evrende bulunan mutlak duzeni anlamaktir Ayni zamanda Cabir bin Hayyan ile birlikte simyanin ustalarindan sayilan Razi de bu donemde yasamistir Razi eserlerinde Cafer es Sadik in dilini kullansa da simyadan cok bir bilim olarak nitelendirilen kimya alanina girecek calismalar yurutmustur Simyanin zenginlik ve sonsuz yasam gibi konularda kullanilmasina karsi cikmistir Ayni zamanda tum metallerin belirli birkac maddeden geldigi fikrini de gercek sebep bulmak adina reddeder Simyaya karsi cikan en onemli calismacilardan biri de batida Avicenna olarak bilinen Ibn i Sina dir Ibn i Sina nin tip ve felsefe alanindaki calismalari tum dunyaya yayilmis olsa da doga bilimleri alanindaki calismalari tum dunyada kabul gorememistir Lakin kendisinin bu alanda yazdigi es Sifa isimli eseri ozellikle Avrupa da simya karsiti calismalarda bas kaynak olarak kullanilmistir Kaynakca alchemy The Oxford English Dictionary J A Simpson and E S C Weiner vol 1 2nd ed 1989 ISBN 0 19 861213 3 syf 854 Arabic alchemy Georges C Anawati pp 853 885 in Encyclopedia of the history of Arabic science eds Roshdi Rashed and Regis Morelon London Routledge 1996 vol 3 ISBN 0 415 12412 3 Kimya 26 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Etimoloji Turkce Burckhardt Titus 1967 Alchemy science of the cosmos science of the soul Stuart amp Watkins s 46 Sabra 1996 P 655 a b SIMYA 26 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde TDV Islam Ansiklopedisi Simya altin ve insan 26 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Independent Turkce Halid Bin Yezid 26 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2021 Cafer es Sadik hayati 26 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sabah Cabir bin Hayyan 26 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2021 Nasr Islam da Bilim ve Medeniyet s 263 Ebubekir Razi kimdir 26 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2021 RAZI 26 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde KmKimdir Ibni SINA 980 1037 26 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Uskudar Universitesi Avicenna Ibni Sina kimdir Ibni Sina nin hayat oykusu 26 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet