Anayurdu Japonya olan ortanca (Hydrangea macrophylla), 70-75 cinsiyle Asya ve Amerika'nın yerel bitkisi olup, gösterişli çiçekleri nedeniyle Dünyanın birçok yerinde yaygın olarak yetiştirilen, 1-3 metre arası boylanabilen, kışın yapraklarını döken, çalı gövdeli bir süs bitkisidir. En büyük tür çeşitliliği doğu Asya'da özellikle Kore, Çin ve Japonya'dadır.
Ortanca | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
|
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgzTHpkbUwwaDVaSEpoYm1kbFlWOXRZV055YjNCb2VXeHNZVjh0WDBodmNuUmxibk5wWVY5b2VXUnlZVzVuWldFdWFuQm5MekkwTUhCNExVaDVaSEpoYm1kbFlWOXRZV055YjNCb2VXeHNZVjh0WDBodmNuUmxibk5wWVY5b2VXUnlZVzVuWldFdWFuQm4uanBn.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh3THpBMkwwSnNkV1ZmU0hsa2NtRnVaMlZoTG1wd1p5OHlOREJ3ZUMxQ2JIVmxYMGg1WkhKaGJtZGxZUzVxY0djPS5qcGc=.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgxTHpVd0wwZGhhM1ZoYW1sellXazJNVGd6TG1wd1p5OHlOREJ3ZUMxSFlXdDFZV3BwYzJGcE5qRTRNeTVxY0djPS5qcGc=.jpg)
Yaprakları karşılıklıdır, basit oval-sivri, 7–20 cm uzunluğunda, iri dişli kenarları vardır. Çiçekleri toprağa pH bağlı olarak pembe, beyaz veya mavi olur. Asitli topraklarda çiçekler mavi, alkali topraklarda ise pembe olur. Nötr topraklarda bitkiler mor renkte olacaktır. Beyaz çiçekli çeşitler, toprağın pH alkali veya asit olmasına bakılmaksızın renk değiştirmez..
Yaşam döngüsü
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgyTHpZd0wwaDVaSEpoYm1kbFlWOXRZV055YjNCb2VXeHNZVjlJUXpJdWFuQm5Mekl5TUhCNExVaDVaSEpoYm1kbFlWOXRZV055YjNCb2VXeHNZVjlJUXpJdWFuQm4uanBn.jpg)
Ortanca çiçekleri ilkbahar başından sonbahara kadar çıkar; en sık gövdelerin uçlarındaki çiçek başlarında demet veya salkım şeklinde büyürler. Çiçek başlarında ya küçük gösterişsiz ya da çok büyük gösterişli çiçekler çıkar. Bu gösterişli çiçekler halka şeklinde veya küçük çiçeklerin dışına doğru uzanırlar. Yabani doğadaki bitkilerin gösterişli çiçekleri azdır veya hiç yoktur ancak ekilip yetiştirilenler büyük çiçeklerin çoğuna sahip olacak şekilde seçilir.
Ortancalarda yaygın yetiştirilen "büyük yapraklı ortanca"yı kapsayan demet stili çiçek salkımına sahip iki çiçek düzenlemesi vardır. Paspas başına benzediği için adı paspas başı ortancalarının ponponlara benzeyen büyük yuvarlak çiçek başları vardır. Buna karşılık, dantelbaş ortancaların, gösterişli çanak yaprakları olan büyük çiçeklerin çevresinde halkalanmış küçük çiçekleri, yuvarlak ve düz çiçek başları olur.
Ortanca çiçekleri kesildiğinde kolayca kurur ve yaprakları geniş yüzey alanı nedeniyle çabucak solar. Solan ortancayı tekrar canlandırmak için önce sapı kaynar suya batırılıp su alması sağlanır. Sonra yapraklara da su kazandırmak için yapraklar oda sıcaklığında suya daldırılır.
Yetiştirilmesi ve kullanımı
Hydrangea macrophylla uzun yıllardır Japonya'da bir süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir ve son 150 yılda da dünyanın ılıman iklime sahip diğer bölgelerinde de yaygın olarak yetiştirilmektedir.
Bahçede kullanılmak üzere çiçek renklerine göre değişen 600'den fazla kültivar seçilmiştir. Bahçıvanlar genellikle bitkinin etrafındaki asit seviyesini değiştirmek için kireç veya alüminyum sülfat ekleyerek çiçek rengini kontrol edebilirler. Bu çiçekler ayrıca Na2CO3 dikkatlice toprağa döküldüğünde gökkuşağı renginde olabilir.
Ortancalar kısmi gölgede, güneşte gevşek, zengin, nemli ama iyi drenajlı toprakları severler.
Dayanıklılık: USDA Bölgeleri 6-10. Çoğaltılması: çelikleri kesilerek çoğaltılır.
Dantel başlı ortanca
Dantel başlı Hydrangea macrophyllanın düz tepeli çiçek salkımı özellikle çekicidir. Ortancalar sıcak aylarda güzel yapraklar oluşturur. Bitki önceki yılın büyümesine göre çiçek açtığından, kışları ılıman geçen bölgelerde çiçeklenme en iyisidir. Bitki çok ılıman kış bölgelerinde her zaman yeşil kalabilir. Sert kışlarda çiçek tomurcukları öldüğü için en kuzeydeki bölgedeki "ortanca" yapraklı bir çalıdır.
Dağılım ve habitat
Hydrangea macrophyllanın anavatanı Doğu Asya'dır. Ming ve Qing hanedanları döneminde inşa edilen birçok klasik Çin bahçesinde yetiştirilir. Honshu'dan güneye doğru Japonya'daki dağların yanı sıra deniz kenarındaki doğal ortamlarından da olduğu belirtilir. Bu tür Çin, Kore, Sibirya, Yeni Zelanda ve Amerika'da doğallaştırılmıştır.Azorlar ve Madeira takımadalarındaki istilacı bir türdür.
Renkler ve toprak asitliği
Hydrangea macrophylla çiçekleri mavi, kırmızı, pembe, açık mor veya koyu mor olabilir. Rengi toprak pH'ı'ndan etkilenir. Asitli bir toprak (pH 7'nin altında) genellikle maviye yakın çiçek rengi verirken alkali toprak (pH 7'nin üzerinde) çiçekleri daha pembe yapar. Bu, Alüminyum iyonlarının hiperbirikimli bitkiler tarafından alınabilmesi durumunda çiçek pigmentindeki renk değişikliğinden kaynaklanır.
Peyzaj
Hydrangea macrophylla 'nın çiçek açtığı iklimlerde, karışık bir çalı sınırına veya bir çiçek tarhının arkasına yerleştirin. Zengin yaprakları ve büyük boyutu, onu beyaz veya açık renkli çiçekler, hatta uzun ömürlü ve yıllık bitkiler için harika bir arka plan yapar. Sıcak iklimlerde H. macrophylla, gölgeli alanlara ve ormanlık bahçelere erken yaz rengi serpiştirmek için iyidir.
Çok çiçek açması için en az budama önerilir. Çiçekler kolayca havayla kurutulur ve uzun ömürlüdür.
Hydrangea macrophylla yetiştirilmesi özellikle zor bir bitki olarak görülmese de çiçek açmayabilir. Bunun nedeni, çiçek tomurcuklarının soğuk kışın zarar görmesi, yeterince güneş ışığı almaması, çok fazla azotlu gübre veya yılın yanlış zamanında budama yapılması olabilir.
H. macrophylla yaz sonunda çiçek tomurcukları oluşturur. Sonuçta, yaz sonu, sonbahar veya kış aylarında budama yapmak çıkacak çiçekleri yok edebilir.
Kimya
Phyllodulcin, hidrangenol ve bunların 8-O-glikozitleri ve thunberginol A ve F, H. macrophylla 'da bulunabilir. Thunberginol B, dihidroizokumarinler thunberginol C, D ve E, dihidroizokumarin glikozitler thunberginol G 3'-O-glikozit ve (-)-hidrangenol 4'-O-glukozit ve dört kaempferol ve kersetin oligoglikozit H. macrophylla var. thunbergii'nin işlenmiş yaprakları olan Hydrangeae Dulcis Folium 'da bulunabilir.
Yapraklar ayrıca stilbenoid hidrangeik asit içerir.
H. macrophylla 'deki kırmızı, leylak rengi, mor, menekşe ve mavi gibi çeşitli renkler, metalloantosiyanin'ler denilen metal iyonları ile kompleksler oluşturan basit bir antosiyanin olan delfinidin 3-glikozitten (myrtilin) geliştirilir.
H. macrophylla'nın köklerinde lunularik asit, lunularin, 3,4'-dihidroksistilben ve lunularik asidin bir glikozidi bulunmuştur.
Hidrajin, kumarin umbelliferon için başka bir isimdir ve bitkinin olası zehirliliğinden sorumlu olabilir.
Olası kullanımlar
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTltTDJZMEwwaHZjblJsYm5OcFlTMHhMbXB3Wnk4eU1qQndlQzFJYjNKMFpXNXphV0V0TVM1cWNHYz0uanBn.jpg)
Ama-cha, Hydrangea macrophylla var. thunbergii 'nin fermente edilmiş yapraklarından yapılan bir Japon ortanca çayıdır.
Hydrangeae Dulcis Folium, H. macrophylla var. thunbergii 'nin fermente edilmiş ve kurutulmuş yapraklarından yapılan bir ilaçtır ve olası antialerjik ve antimikrobiyal özellikleri vardır.
Aynı zamanda in vitro ve in vivo olarak D-galaktozamin kaynaklı karaciğer hasarını baskılayarak hepatoprotektif aktiviteye sahiptir.
Hydrangea macrophylla, Tazmanya İtfaiye Teşkilatı'nın bina koruma bölgesinde büyümeye uygun olduğunu gösteren az yanıcılığı olan bitkiler listesine dahil edilmiştir.
Hydrangea macrophylla 'nın yaprak özütleri, antimalarial aktiviteli yeni kimyasal bileşiklerin olası bir kaynağı olarak araştırılmaktadır.
Yapraklardan elde edilen ortanca asit, laboratuvar hayvanlarında kan şekeri, trigliserit ve serbest yağ asidi düzeylerini önemli ölçüde düşürdüğü için olası bir anti-diyabetik ilaç olarak araştırılmaktadır.
Kültür ırkları
İki ana tip H. macrophylla çeşitleri "mophead" (tr: paspaskafa) ve "lacecap" (tr: dantelşapka) olarak adlandırılır.
Bazı popüler ortanca kültivarları şunlardır (agm olarak işaretlenenler, Royal Horticultural Society'nin (tr: Kraliyet Bahçıvanlık Derneği) Bahçe Liyakat Ödülü'nü kazandı.):
- 'All Summer Beauty (tr:Tüm Yaz Güzeli)'; soğuğa dayanıklı, çiçekli paspas kafa
- 'Alpengluhen'; koyu kırmızı renkli paspas kafa
- 'Altona' agm; büyük gül kırmızısı çiçekleri olan küçük bitki
- 'Ami Pasquier' agm; çiçekli, şarap pembesinden maviye kadar değişen renklerde paspas kafa
- 'Ayesha'; kümeler halinde küçük, çanak gibi, leylak benzeri çiçekler
- 'Bailmer' (Endless Summer olarak pazarlanır) sürekli çiçek açan, pembeden maviye paspas kafa
- 'Beauté Vendômoise'; dev beyazımsı pembe dantel şapkalı
- 'Blaumeise' agm; İsviçre'de-yetiştirilmiş "Teller" mavi dantel şapka
- 'Blue Bonnet'; dayanıklı, mavi paspas kafa
- 'Blue Wave'; sağlam açık pembe ila açık mavi dantel şapka
- 'Blushing Bride'; soğuğa dayanıklı, sürekli çiçek açan beyaz paspas baş
- 'Cocktail'; yumurtamsı, tırtıklı çanak yaprakları ile gür çalı
- 'Europa' agm; küçük, derin pembe paspas kafa
- 'Forever Pink'; pembe paspas kafa
- 'Générale Vicomtesse de Vibraye' agm; küçük, soğuğa dayanıklı, Fransız kökenli pembeden maviye paspas kafa
- 'Hamburg'; koyu renkli pembeden maviye paspas kafa
- 'Harlequin'; picoteed pembe ila mor paspas kafa
- 'Lady in Red'; gül kırmızısı büyük dantel şapkalı çiçekler
- 'Lanarth White' agm; beyaz dantel şapkalı
- 'Lilacina'; soğuğa ve hastalığa dayanıklı pembeden maviye lacivert renklidir
- 'Love You Kiss' agm; kırmızı kenarlı beyaz çiçekler, dantel şapka
- 'Madame Emile Mouillère' agm; 18 m (59 ft)'ye kadar büyüyen küçük çalı, beyaz çiçekleri
- 'Marechal Foch';eski moda pembeden maviye paspas kafa
- 'Mariesii Grandiflora'; mavi veya pembe ve beyaz dantel şapka
- 'Mariesii Lilacina' agm; leylak rengi pembe veya mavi dantel şapka
- 'Mariesii Perfecta'; mavi veya mavi ve pembe, dantel şapka
- 'Masja'; gür ve küçük, koyu pembe ila pembe paspas kafası
- 'Möwe'; gül kırmızısı ve krem dantel şapkalı
- 'Nigra'; pembe veya mavi paspas baş, siyah saplı
- 'Nikko Blue'; popüler, soğuğa dayanıklı pembeden maviye paspas kafa
- 'Pia'; cüce pembeden morumsu maviye paspas kafa
- 'Penny Mac'; soğuğa dayanıklı, pembeden maviye paspas kafa
- 'Rotschwantz’ agm; koyu kırmızı ve beyaz dantel şapka
- 'Soeur Therese'; dayanıklı, sağlam beyaz paspas kafa
- 'Taube'; Swiss-bred "Teller", pembeden maviye dantel şapka
- 'Tokyo Delight' agm; leylak rengi pembe ve beyaz dantel şapka
- 'Twist-N-Shout'; sürekli çiçek açan, dayanıklı pembeden maviye dantel şapka
- 'Veitchii' agm; mavi ve beyaz dantel şapka
- 'Westfalen' agm; küçük, kızıl-mor paspas başı
- 'Zorro’ agm;agmparlak mavi dantel şapka
- 'Beaute Vendomoise' (kocaman ortanca)
- 'Big Smile' macrophylla x serrata hybrid (ortanca)
- 'Blue Bonnet'
- 'Blue Wave'
- 'Bluebird'
- 'Endless Summer' (İngilizce: perpetual bloomer)(= sürekli kızaran ortanca ?)
- 'Forever Pink'
- 'Lilicana'
- 'Nikko Blue' (İngilizce: perpetual bloomer)(= sürekli kızaran ortanca ?)
- 'Pia' (cüce ortanca)
- 'Red Star' (pH göre: çok koyu mavi veya kırmızı renkli ortanca)
- 'Sister Theresa'
- 'Taube' (çok sevmiş bir İsviçre ortanca)
- 'Veitchii'
Galeri
- 'Taube' dantel başlık
- H. m. alüminyum sülfat çözeltisinin 'mavileştirici' etkilerini sergileyen 'Nikko Blue' yaprakları
- 'Gakuajisai' dantel başlık
- 'Tokyo Delight' dantel başlık
- H. m. 'Tokyo Delight' Kurumuş çiçeklerin başları kış sonuna kadar sürer
- 'Red Ace'
- 'Pia'
- 'Ayesha'
- 'Beauté Vendomoise'
- 'Bunspecht'
- 'Geoffrey Chadbund'
- 'Harlequin'
- 'La Marne'
- 'Mariesii'
- 'Merveille'
- 'Satinette'
- 'Zaunkoenig'
- 'Ortanca çiçeği'
- Tomurcuk ve yapraklar
Kaynakça
- ^ Sunset Western Garden Book, 1995:606–607
- ^ Kyle (13 Eylül 2018). . Scentales Florist (İngilizce). 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2007.
- ^ Ohwi, Jisaburo; Meyer, Frederick G.; Walker, Egbert H. (1965). Flora of Japan. Smithsonian Institution. ss. 511.
- ^ Wiersema, John H.; León, Blanca (2016). World Economic Plants: A Standard Reference, Second Edition (İngilizce). CRC Press. s. 357. ISBN .
- ^ "Hydrangea macrophylla". flora.on. 16 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Kasım 2020.
- ^ Wade, Gary L. (August 2017). Growing Bigleaf Hydrangea. University of Georgia. 11 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2023.
- ^ . The United States National Arboretum. United States Department of Agriculture. 28 Eylül 2005. 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . extension.uga.edu (İngilizce). 28 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2018.
- ^ Matsuda, H.; Shimoda, H.; Yamahara, J.; Yoshikawa, M. (1999). "Effects of Phyllodulcin, Hydrangenol, and their 8-O-Glucosides, and Thunberginols A and F from Hydrangea macrophylla SERINGE var. thunbergii MAKINO on Passive Cutaneous Anaphylaxis Reaction in Rats" (pdf). Chemical and Pharmaceutical Bulletin. 22 (8): 870-872. doi:10.1248/bpb.22.870
. (PMID) 10480329. 29 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Haziran 2023.
- ^ Matsuda, H; Wang, Q; Matsuhira, K; Nakamura, S; Yuan, D; Yoshikawa, M (2008). "Inhibitory effects of thunberginols A and B isolated from Hydrangeae Dulcis Folium on mRNA expression of cytokines and on activation of activator protein-1 in RBL-2H3 cells". Phytomedicine. 15 (3). ss. 177-84. doi:10.1016/j.phymed.2007.09.010. (PMID) 17950587.
- ^ Yoshikawa, M; Uchida, E; Chatani, N; Kobayashi, H; Naitoh, Y; Okuno, Y; Matsuda, H; Yamahara, J; Murakami, N (1992). "Thunberginols C, D, and E, new antiallergic and antimicrobial dihydroisocoumarins, and thunberginol G 3'-O-glucoside and (−)-hydrangenol 4'-O-glucoside, new dihydroisocoumarin glycosides, from Hydrangeae Dulcis Folium". Chemical and Pharmaceutical Bulletin. 40 (12). ss. 3352-4. doi:10.1248/cpb.40.3352
. (PMID) 1363465.
- ^ Murakami, N; Mostaqul, HM; Tamura, S; Itagaki, S; Horii, T; Kobayashi, M (2001). "New anti-malarial flavonol glycoside from Hydrangeae Dulcis Folium" (PDF). Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters. 11 (18): 2445-7. doi:10.1016/s0960-894x(01)00467-x. (PMID) 11549443.[]
- ^ a b Zhang, Hailong; Matsuda, Hisashi; Yamashita, Chihiro; Nakamura, Seikou; Yoshikawa, Masayuki (2009). "Hydrangeic acid from the processed leaves of Hydrangea macrophylla var. thunbergii as a new type of anti-diabetic compound". European Journal of Pharmacology. 606 (1–3): 255-61. doi:10.1016/j.ejphar.2009.01.005. (PMID) 19374876.
- ^ Hayashi, K.; Abe, Y. (1953). "Studien über Anthocyane. XXIII. Papierchromatographische Übersicht der Anthocyane im Pflanzenreich". Miscellaneous Reports of the Research Institute for Natural Resources. 29: 1-8.
- ^ Yoshida K, Mori M, Kondo T (2009). "Blue flower color development by anthocyanins: from chemical structure to cell physiology". Natural Product Reports. 26 (7): 884-915. doi:10.1039/b800165k. (PMID) 19554240.
- ^ Gorham, John (1977). "Lunularic acid and related compounds in liverworts, algae and Hydrangea". Phytochemistry. 16 (2): 249-253. doi:10.1016/S0031-9422(00)86795-3.
- ^ Yoshikawa, M; Matsuda, H; Shimoda, H; Shimada, H; Harada, E; Naitoh, Y; Miki, A; Yamahara, J; Murakami, N (1996). "Development of bioactive functions in Hydrangeae Dulcis Folium. V. On the antiallergic and antimicrobial principles of Hydrangeae Dulcis Folium. (2). Thunberginols C, D, and E, thunberginol G 3'-O-glucoside, (−)-hydrangenol 4'-o-glucoside, and (+)-hydrangenol 4'-O-glucoside". Chemical and Pharmaceutical Bulletin. 44 (8): 1440-7. doi:10.1248/cpb.44.1440
. (PMID) 8795265.
- ^ Nakagiri R, Hashizume E, Kayahashi S, Sakai Y, Kamiya T (December 2003). "Suppression by Hydrangeae Dulcis Folium of D-galactosamine-induced liver injury in vitro and in vivo". Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry. 67 (12): 2641-3. doi:10.1271/bbb.67.2641. (PMID) 14730144.
- ^ Chladil and Sheridan, Mark and Jennifer. "Fire retardant garden plants for the urban fringe and rural areas" (PDF). www.fire.tas.gov.au. Tasmanian Fire Research Fund. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Şubat 2024.
- ^ Kamei K.; Matsuoka H.; Furuhata S.I.; Fujisaki R.I.; Kawakami T.; Mogi S.; Yoshihara H.; Aoki N.; Ishii A. (2000). "Anti-malarial activity of leaf-extract of Hydrangea macrophylla, a common Japanese plant". Acta Medica Okayama. 54 (5): 227-232. (PMID) 11061572.
- ^ Yarnell E, Abascal K (Oct 2004). "Botanical treatment and prevention of malaria: Part 2 - Selected botanicals". Alternative and Complementary Therapies. 10 (5): 277-84. doi:10.1089/act.2004.10.277.
- ^ Types of Hydrangeas 20 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . at Plant Addicts. Accessed 7/3/2018
- ^ (PDF). Royal Horticultural Society. July 2017. s. 51. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2018.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ . 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2019.
- ^ . 10 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2018.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2013.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2020.
- ^ . 1 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2019.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2020.
- ^ . 10 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2018.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2020.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2020.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ . 1 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2019.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2020.
- ^ . 10 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2013.
- ^ . 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2018.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ . 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ . 10 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2018.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Ortanca ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- http://www.hydrangeashydrangeas.com/ 4 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.floridata.com/ref/h/hydran_m.cfm 13 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anayurdu Japonya olan ortanca Hydrangea macrophylla 70 75 cinsiyle Asya ve Amerika nin yerel bitkisi olup gosterisli cicekleri nedeniyle Dunyanin bircok yerinde yaygin olarak yetistirilen 1 3 metre arasi boylanabilen kisin yapraklarini doken cali govdeli bir sus bitkisidir En buyuk tur cesitliligi dogu Asya da ozellikle Kore Cin ve Japonya dadir OrtancaBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube MagnoliophytaSinif MagnoliopsidaTakim CornalesFamilya Cins Tur H macrophylla Thunb H macrophyllaH macrophyllaH m Gakuajisai dantel cicekler Yapraklari karsiliklidir basit oval sivri 7 20 cm uzunlugunda iri disli kenarlari vardir Cicekleri topraga pH bagli olarak pembe beyaz veya mavi olur Asitli topraklarda cicekler mavi alkali topraklarda ise pembe olur Notr topraklarda bitkiler mor renkte olacaktir Beyaz cicekli cesitler topragin pH alkali veya asit olmasina bakilmaksizin renk degistirmez Yasam dongusuBes tac yapraginin etrafindaki renkli canak yapraklari gosteren bir cicegin yakin cekimi Ortanca cicekleri ilkbahar basindan sonbahara kadar cikar en sik govdelerin uclarindaki cicek baslarinda demet veya salkim seklinde buyurler Cicek baslarinda ya kucuk gosterissiz ya da cok buyuk gosterisli cicekler cikar Bu gosterisli cicekler halka seklinde veya kucuk ciceklerin disina dogru uzanirlar Yabani dogadaki bitkilerin gosterisli cicekleri azdir veya hic yoktur ancak ekilip yetistirilenler buyuk ciceklerin coguna sahip olacak sekilde secilir Ortancalarda yaygin yetistirilen buyuk yaprakli ortanca yi kapsayan demet stili cicek salkimina sahip iki cicek duzenlemesi vardir Paspas basina benzedigi icin adi paspas basi ortancalarinin ponponlara benzeyen buyuk yuvarlak cicek baslari vardir Buna karsilik dantelbas ortancalarin gosterisli canak yapraklari olan buyuk ciceklerin cevresinde halkalanmis kucuk cicekleri yuvarlak ve duz cicek baslari olur Ortanca cicekleri kesildiginde kolayca kurur ve yapraklari genis yuzey alani nedeniyle cabucak solar Solan ortancayi tekrar canlandirmak icin once sapi kaynar suya batirilip su almasi saglanir Sonra yapraklara da su kazandirmak icin yapraklar oda sicakliginda suya daldirilir Yetistirilmesi ve kullanimiHydrangea macrophylla uzun yillardir Japonya da bir sus bitkisi olarak yetistirilmektedir ve son 150 yilda da dunyanin iliman iklime sahip diger bolgelerinde de yaygin olarak yetistirilmektedir Bahcede kullanilmak uzere cicek renklerine gore degisen 600 den fazla kultivar secilmistir Bahcivanlar genellikle bitkinin etrafindaki asit seviyesini degistirmek icin kirec veya aluminyum sulfat ekleyerek cicek rengini kontrol edebilirler Bu cicekler ayrica Na2CO3 dikkatlice topraga dokuldugunde gokkusagi renginde olabilir Ortancalar kismi golgede guneste gevsek zengin nemli ama iyi drenajli topraklari severler Dayaniklilik USDA Bolgeleri 6 10 Cogaltilmasi celikleri kesilerek cogaltilir Dantel basli ortanca Dantel basli Hydrangea macrophyllanin duz tepeli cicek salkimi ozellikle cekicidir Ortancalar sicak aylarda guzel yapraklar olusturur Bitki onceki yilin buyumesine gore cicek actigindan kislari iliman gecen bolgelerde ciceklenme en iyisidir Bitki cok iliman kis bolgelerinde her zaman yesil kalabilir Sert kislarda cicek tomurcuklari oldugu icin en kuzeydeki bolgedeki ortanca yaprakli bir calidir Dagilim ve habitatHydrangea macrophyllanin anavatani Dogu Asya dir Ming ve Qing hanedanlari doneminde insa edilen bircok klasik Cin bahcesinde yetistirilir Honshu dan guneye dogru Japonya daki daglarin yani sira deniz kenarindaki dogal ortamlarindan da oldugu belirtilir Bu tur Cin Kore Sibirya Yeni Zelanda ve Amerika da dogallastirilmistir Azorlar ve Madeira takimadalarindaki istilaci bir turdur Renkler ve toprak asitligiHydrangea macrophylla cicekleri mavi kirmizi pembe acik mor veya koyu mor olabilir Rengi toprak pH i ndan etkilenir Asitli bir toprak pH 7 nin altinda genellikle maviye yakin cicek rengi verirken alkali toprak pH 7 nin uzerinde cicekleri daha pembe yapar Bu Aluminyum iyonlarinin hiperbirikimli bitkiler tarafindan alinabilmesi durumunda cicek pigmentindeki renk degisikliginden kaynaklanir PeyzajHydrangea macrophylla nin cicek actigi iklimlerde karisik bir cali sinirina veya bir cicek tarhinin arkasina yerlestirin Zengin yapraklari ve buyuk boyutu onu beyaz veya acik renkli cicekler hatta uzun omurlu ve yillik bitkiler icin harika bir arka plan yapar Sicak iklimlerde H macrophylla golgeli alanlara ve ormanlik bahcelere erken yaz rengi serpistirmek icin iyidir Cok cicek acmasi icin en az budama onerilir Cicekler kolayca havayla kurutulur ve uzun omurludur Hydrangea macrophylla yetistirilmesi ozellikle zor bir bitki olarak gorulmese de cicek acmayabilir Bunun nedeni cicek tomurcuklarinin soguk kisin zarar gormesi yeterince gunes isigi almamasi cok fazla azotlu gubre veya yilin yanlis zamaninda budama yapilmasi olabilir H macrophylla yaz sonunda cicek tomurcuklari olusturur Sonucta yaz sonu sonbahar veya kis aylarinda budama yapmak cikacak cicekleri yok edebilir KimyaPhyllodulcin hidrangenol ve bunlarin 8 O glikozitleri ve thunberginol A ve F H macrophylla da bulunabilir Thunberginol B dihidroizokumarinler thunberginol C D ve E dihidroizokumarin glikozitler thunberginol G 3 O glikozit ve hidrangenol 4 O glukozit ve dort kaempferol ve kersetin oligoglikozit H macrophylla var thunbergii nin islenmis yapraklari olan Hydrangeae Dulcis Folium da bulunabilir Yapraklar ayrica stilbenoid hidrangeik asit icerir H macrophylla deki kirmizi leylak rengi mor menekse ve mavi gibi cesitli renkler metalloantosiyanin ler denilen metal iyonlari ile kompleksler olusturan basit bir antosiyanin olan delfinidin 3 glikozitten myrtilin gelistirilir H macrophylla nin koklerinde lunularik asit lunularin 3 4 dihidroksistilben ve lunularik asidin bir glikozidi bulunmustur Hidrajin kumarin umbelliferon icin baska bir isimdir ve bitkinin olasi zehirliliginden sorumlu olabilir Olasi kullanimlarTomurcuk ve yapraklar Ama cha Hydrangea macrophylla var thunbergii nin fermente edilmis yapraklarindan yapilan bir Japon ortanca cayidir Hydrangeae Dulcis Folium H macrophylla var thunbergii nin fermente edilmis ve kurutulmus yapraklarindan yapilan bir ilactir ve olasi antialerjik ve antimikrobiyal ozellikleri vardir Ayni zamanda in vitro ve in vivo olarak D galaktozamin kaynakli karaciger hasarini baskilayarak hepatoprotektif aktiviteye sahiptir Hydrangea macrophylla Tazmanya Itfaiye Teskilati nin bina koruma bolgesinde buyumeye uygun oldugunu gosteren az yaniciligi olan bitkiler listesine dahil edilmistir Hydrangea macrophylla nin yaprak ozutleri antimalarial aktiviteli yeni kimyasal bilesiklerin olasi bir kaynagi olarak arastirilmaktadir Yapraklardan elde edilen ortanca asit laboratuvar hayvanlarinda kan sekeri trigliserit ve serbest yag asidi duzeylerini onemli olcude dusurdugu icin olasi bir anti diyabetik ilac olarak arastirilmaktadir Kultur irklariIki ana tip H macrophylla cesitleri mophead tr paspaskafa ve lacecap tr dantelsapka olarak adlandirilir Bazi populer ortanca kultivarlari sunlardir agm olarak isaretlenenler Royal Horticultural Society nin tr Kraliyet Bahcivanlik Dernegi Bahce Liyakat Odulu nu kazandi All Summer Beauty tr Tum Yaz Guzeli soguga dayanikli cicekli paspas kafa Alpengluhen koyu kirmizi renkli paspas kafa Altona agm buyuk gul kirmizisi cicekleri olan kucuk bitki Ami Pasquier agm cicekli sarap pembesinden maviye kadar degisen renklerde paspas kafa Ayesha kumeler halinde kucuk canak gibi leylak benzeri cicekler Bailmer Endless Summer olarak pazarlanir surekli cicek acan pembeden maviye paspas kafa Beaute Vendomoise dev beyazimsi pembe dantel sapkali Blaumeise agm Isvicre de yetistirilmis Teller mavi dantel sapka Blue Bonnet dayanikli mavi paspas kafa Blue Wave saglam acik pembe ila acik mavi dantel sapka Blushing Bride soguga dayanikli surekli cicek acan beyaz paspas bas Cocktail yumurtamsi tirtikli canak yapraklari ile gur cali Europa agm kucuk derin pembe paspas kafa Forever Pink pembe paspas kafa Generale Vicomtesse de Vibraye agm kucuk soguga dayanikli Fransiz kokenli pembeden maviye paspas kafa Hamburg koyu renkli pembeden maviye paspas kafa Harlequin picoteed pembe ila mor paspas kafa Lady in Red gul kirmizisi buyuk dantel sapkali cicekler Lanarth White agm beyaz dantel sapkali Lilacina soguga ve hastaliga dayanikli pembeden maviye lacivert renklidir Love You Kiss agm kirmizi kenarli beyaz cicekler dantel sapka Madame Emile Mouillere agm 18 m 59 ft ye kadar buyuyen kucuk cali beyaz cicekleri Marechal Foch eski moda pembeden maviye paspas kafa Mariesii Grandiflora mavi veya pembe ve beyaz dantel sapka Mariesii Lilacina agm leylak rengi pembe veya mavi dantel sapka Mariesii Perfecta mavi veya mavi ve pembe dantel sapka Masja gur ve kucuk koyu pembe ila pembe paspas kafasi Mowe gul kirmizisi ve krem dantel sapkali Nigra pembe veya mavi paspas bas siyah sapli Nikko Blue populer soguga dayanikli pembeden maviye paspas kafa Pia cuce pembeden morumsu maviye paspas kafa Penny Mac soguga dayanikli pembeden maviye paspas kafa Rotschwantz agm koyu kirmizi ve beyaz dantel sapka Soeur Therese dayanikli saglam beyaz paspas kafa Taube Swiss bred Teller pembeden maviye dantel sapka Tokyo Delight agm leylak rengi pembe ve beyaz dantel sapka Twist N Shout surekli cicek acan dayanikli pembeden maviye dantel sapka Veitchii agm mavi ve beyaz dantel sapka Westfalen agm kucuk kizil mor paspas basi Zorro agm agm parlak mavi dantel sapka Beaute Vendomoise kocaman ortanca Big Smile macrophylla x serrata hybrid ortanca Blue Bonnet Blue Wave Bluebird Endless Summer Ingilizce perpetual bloomer surekli kizaran ortanca Forever Pink Lilicana Nikko Blue Ingilizce perpetual bloomer surekli kizaran ortanca Pia cuce ortanca Red Star pH gore cok koyu mavi veya kirmizi renkli ortanca Sister Theresa Taube cok sevmis bir Isvicre ortanca Veitchii Galeri Taube dantel baslik H m aluminyum sulfat cozeltisinin mavilestirici etkilerini sergileyen Nikko Blue yapraklari Gakuajisai dantel baslik Tokyo Delight dantel baslik H m Tokyo Delight Kurumus ciceklerin baslari kis sonuna kadar surer Red Ace Pia Ayesha Beaute Vendomoise Bunspecht Geoffrey Chadbund Harlequin La Marne Mariesii Merveille Satinette Zaunkoenig Ortanca cicegi Tomurcuk ve yapraklarKaynakca Sunset Western Garden Book 1995 606 607 Kyle 13 Eylul 2018 Scentales Florist Ingilizce 1 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Kasim 2019 Arsivlenmis kopya 13 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2007 Ohwi Jisaburo Meyer Frederick G Walker Egbert H 1965 Flora of Japan Smithsonian Institution ss 511 Wiersema John H Leon Blanca 2016 World Economic Plants A Standard Reference Second Edition Ingilizce CRC Press s 357 ISBN 9781466576810 Hydrangea macrophylla flora on 16 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2020 Wade Gary L August 2017 Growing Bigleaf Hydrangea University of Georgia 11 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2023 The United States National Arboretum United States Department of Agriculture 28 Eylul 2005 16 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi extension uga edu Ingilizce 28 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Haziran 2018 Matsuda H Shimoda H Yamahara J Yoshikawa M 1999 Effects of Phyllodulcin Hydrangenol and their 8 O Glucosides and Thunberginols A and F from Hydrangea macrophylla SERINGE var thunbergii MAKINO on Passive Cutaneous Anaphylaxis Reaction in Rats pdf Chemical and Pharmaceutical Bulletin 22 8 870 872 doi 10 1248 bpb 22 870 PMID 10480329 29 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Haziran 2023 Matsuda H Wang Q Matsuhira K Nakamura S Yuan D Yoshikawa M 2008 Inhibitory effects of thunberginols A and B isolated from Hydrangeae Dulcis Folium on mRNA expression of cytokines and on activation of activator protein 1 in RBL 2H3 cells Phytomedicine 15 3 ss 177 84 doi 10 1016 j phymed 2007 09 010 PMID 17950587 Yoshikawa M Uchida E Chatani N Kobayashi H Naitoh Y Okuno Y Matsuda H Yamahara J Murakami N 1992 Thunberginols C D and E new antiallergic and antimicrobial dihydroisocoumarins and thunberginol G 3 O glucoside and hydrangenol 4 O glucoside new dihydroisocoumarin glycosides from Hydrangeae Dulcis Folium Chemical and Pharmaceutical Bulletin 40 12 ss 3352 4 doi 10 1248 cpb 40 3352 PMID 1363465 Murakami N Mostaqul HM Tamura S Itagaki S Horii T Kobayashi M 2001 New anti malarial flavonol glycoside from Hydrangeae Dulcis Folium PDF Bioorganic amp Medicinal Chemistry Letters 11 18 2445 7 doi 10 1016 s0960 894x 01 00467 x PMID 11549443 olu kirik baglanti a b Zhang Hailong Matsuda Hisashi Yamashita Chihiro Nakamura Seikou Yoshikawa Masayuki 2009 Hydrangeic acid from the processed leaves of Hydrangea macrophylla var thunbergii as a new type of anti diabetic compound European Journal of Pharmacology 606 1 3 255 61 doi 10 1016 j ejphar 2009 01 005 PMID 19374876 Hayashi K Abe Y 1953 Studien uber Anthocyane XXIII Papierchromatographische Ubersicht der Anthocyane im Pflanzenreich Miscellaneous Reports of the Research Institute for Natural Resources 29 1 8 Yoshida K Mori M Kondo T 2009 Blue flower color development by anthocyanins from chemical structure to cell physiology Natural Product Reports 26 7 884 915 doi 10 1039 b800165k PMID 19554240 Gorham John 1977 Lunularic acid and related compounds in liverworts algae and Hydrangea Phytochemistry 16 2 249 253 doi 10 1016 S0031 9422 00 86795 3 Yoshikawa M Matsuda H Shimoda H Shimada H Harada E Naitoh Y Miki A Yamahara J Murakami N 1996 Development of bioactive functions in Hydrangeae Dulcis Folium V On the antiallergic and antimicrobial principles of Hydrangeae Dulcis Folium 2 Thunberginols C D and E thunberginol G 3 O glucoside hydrangenol 4 o glucoside and hydrangenol 4 O glucoside Chemical and Pharmaceutical Bulletin 44 8 1440 7 doi 10 1248 cpb 44 1440 PMID 8795265 Nakagiri R Hashizume E Kayahashi S Sakai Y Kamiya T December 2003 Suppression by Hydrangeae Dulcis Folium of D galactosamine induced liver injury in vitro and in vivo Bioscience Biotechnology and Biochemistry 67 12 2641 3 doi 10 1271 bbb 67 2641 PMID 14730144 Chladil and Sheridan Mark and Jennifer Fire retardant garden plants for the urban fringe and rural areas PDF www fire tas gov au Tasmanian Fire Research Fund 16 Mart 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Subat 2024 Kamei K Matsuoka H Furuhata S I Fujisaki R I Kawakami T Mogi S Yoshihara H Aoki N Ishii A 2000 Anti malarial activity of leaf extract of Hydrangea macrophylla a common Japanese plant Acta Medica Okayama 54 5 227 232 PMID 11061572 Yarnell E Abascal K Oct 2004 Botanical treatment and prevention of malaria Part 2 Selected botanicals Alternative and Complementary Therapies 10 5 277 84 doi 10 1089 act 2004 10 277 Types of Hydrangeas 20 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde at Plant Addicts Accessed 7 3 2018 PDF Royal Horticultural Society July 2017 s 51 5 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2018 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2020 13 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2019 10 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2018 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Haziran 2013 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2020 1 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2019 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2020 10 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2018 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2020 1 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2019 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2020 10 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Haziran 2013 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2018 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2020 10 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2018 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Ortanca ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir http www hydrangeashydrangeas com 4 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www floridata com ref h hydran m cfm 13 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde