Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Otomatik pilot (ya da otopilot; İngilizce autopilot), bir hava aracı, deniz aracı veya uzay aracının yolunu bir insan operatör tarafından sürekli manuel kontrol gerektirmeden kontrol etmek için kullanılan bir sistemdir. Otomatik pilotlar operatörlerin yerini almaz. Bunun yerine, otomatik pilot operatörün aracı kontrol etmesine yardımcı olarak operatörün operasyonların daha geniş yönlerine (örneğin, yörüngeyi, hava durumunu ve yerleşik sistemleri izlemek) odaklanmasına imkan sağlar.
İlk otomatik pilotlar
Havacılığın ilk dönemlerinde, hava araçlarının güvenli bir şekilde uçuşunu sürdürebilmesi için sürekli olarak pilotun kumandası ve dikkati gerekmekteydi. Uçakların uçuş menzillerinin artması ile saatler süren uçuşlarda, bu sürekli dikkat önemli yorgunluğa sebep olmaya başladı. Bu nedenle otomatik pilotlar pilotların bazı görevlerini devralmak üzere dizayn edildi.
Hava araçları için ilk otopilotlar 1912 yılında firması tarafından üretilmeye başladı. Bu otopilot jiroskopik istikamet göstergesi ve durum cayrosu'na bağlı olarak hidrolik sistemle irtifa dümenini (elevator) ve dümeni (rudder) kumanda ediyordu. Ancak kanatçıklarda (aileron), dihedral kanat yapısından dolayı dönüşlerde stabiliteyi sağlayamama olasılığından ötürü kullanılmadı. Bu otopilot tasarımı uçağın bir seviyede ve rota üzerinde pilotun kumandası olmadan uçabilmesini sağlaması ile, işgücünü büyük ölçüde azalttı.
(ünlü kâşif 'nin oğlu) iki yıl sonra, 1914'te, Paris'te yapılan bir havacılık emniyet toplantısında otomatik pilot sistemini sundu. Bu sunumda Sperry, otopilot sisteminin güvenilirliğini göstermek için izleyicilerin göreceği şekilde ellerini uçuş kumandalarında tutmadan uçağın uçtuğunu gösterdi. Bu otopilot sisteminin iniş ve kalkış kapasitesi de vardı ve Fransa askeri kuvvetleri sisteme hemen ilgi gösterdi. Sperry, I. Dünya Savaşı sonras sistem üzerinde çalışmaya devam etti ve 1930 yılında daha kompakt ve güvenilir bir otopilotu test ettiler. Bu otopilot bir ABD Hava Kuvvetleri uçağını doğru baş ve irtifada üç saat boyunca uçurdu. Aynı sistemin 1933 yılında Dünya'nın çevresini 8 günden kısa sürede tek başına uçan Wiley Post tarafından kullandığı da iddia edildi.
1930 yılında İngiltere'de "Royal Aircraft Establishment" pilots' assister (pilotların yardımcısı) adında bir otomatik pilot sistemi geliştirdi. Bu otomatik pilot jiroskop ve sıkıştırılmış hava ile uçuş kumandalarını hareket ettirebiliyordu.
Sonraki yıllarda, otomatik pilotlarda gelişmiş kontrol algoritmaları ve hidrolik servomekanik gibi birçok geliştirme yapıldı. Ayrıca, radyo navigasyonu ile ek enstürmanların yardımıyla gece ve kötü hava şartlarında uçuş olanaklı hale geldi. 1947'de ABD Hava Kuvvetleri'ne ait bir kalkış ve iniş de tamamen otomatik pilot kontrolünde olduğu halde ilk kıtalararası uçuşu gerçekleştirdi.
1920'lerin başında, bir Standard Oil tankeri olan J.A. Moffet otomatik pilot kullanılan ilk deniz aracı oldu.
Modern otomatik pilotlar
Günümüzde başta büyük yolcu uçakları olmak üzere otomatik pilot çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Genel havacılık amaçlı küçük uçaklarda çoğunlukla otomatik pilot sistemi kullanılmamakta, uçaklar sadece elle uçurulmaktadır. Hatta küçük ait olan 20'den az yolcu kapasiteli yolcu uçakları da kısa mesafelerde iki pilot ile otomatik pilotsuz uçuş gerçekleştirebilmektedir. Genel olarak uluslararası kurallara göre 20 koltuktan fazla kapasiteli uçaklarda otomatik pilot zorunludur.
Uçaklar için 3 farklı seviyede otopilot mevcuttur. Tek -eksenli bir otomatik pilot uçağı (dönüş) yapmadan bir hat üzerinde uçurabilmesini sağlar. Bu otomatik pilotlar kanatları bir eksen üzerinde düz olarak tutar. İki-eksenli otomatik pilotlar ise dönüşün yanı sıra kontrollü olarak yunuslama da sağlar. Üç-eksenli otomatik pilotlar ise dönüş ve yatışla beraber dümeni kontrol ederek sapma hareketini de kontrol edebilir
Modern uçaklardaki otopilotlar genel olarak üç eksenlidir ve uçuşu , kalkış, tırmanış, seviye uçuşu, alçalış, yaklaşma ve iniş safhalarına ayırır. Otomatik pilotlar taksi ve bazı uçaklarda kalkış hariç, diğer safhalarda uçağa kumanda edebilir. Otomatik pilot kullanılarak yapılan iniş tekniği ile uçak kontrollü olarak pilot kumandası gerekmeden inişi gerçekleştirir ve iniş rulesini pist orta hattında yapacak şekilde başlatır. Bu inişe CAT IIIb iniş veya İngilizce terminolojik terşimi ile "Autoland" denir. Bu iniş imkânı artık Dünya'da pek çok ana meydanda ve sis gibi hava oluşumları etkisinde sık sık kalan hava meydanlarında kurulmuştur. İnişle beraber park pozizyonuna kadar taksi kontrolünün de olduğu CAT IIIc operasyonu ise halen geliştirme aşamasındadır.
Modern uçaklarda otomatik pilotlar "Uçuş Yönetim Bilgisayarları"'nın (FMS) ayrılmaz bir parçası olarak beraber çalışırlar. Yeni nesil otomatik pilotlar uçağı kontrol için bilgisayar yazılımı kullanır. Bu yazılımlar uçağın gerçek pozisyonunu GPS, radyo navigasyonu aletleri ve uçak içi pozisyon güncelleme cihazlarından devamlı güncelleyerek, otomatik pilot kontrol paneli veya uçuş bilgisayarındaki bilgileri baz alarak uçağı kumanda ederler. Modern sistemlerde, klasik uçuş kontrollerinin yanı sıra otomatik pilotlar motorların çalışma kuvvetini (auto-thrust) kontrol eden sistemler ile kombine edilmiştir. Bu sayede uçağın eksenleri boyunca hareketinin yanı sıra süratini de otomatik pilot sistemi kontrol edebilmektedir.
Kaynakça
- ^ (PDF). faa.gov. Federal Aviation Administration. 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2014.
- ^ "historynet - Lawrence Sperry: Autopilot Inventor and Aviation Innovator". 23 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2012.
- ^ "Now - The Automatic Pilot." Popular Science Monthly, February 1930, p. 22.
- ^ ""Robot Air Pilot Keeps Plane on True Course" Popular Mechanics, December 1930". 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2012.
- ^ Stevens, Brian (1992). Aircraft Control and Simulation. New York: Wiley. ISBN .
- ^ Flightglobal/Archive [1] 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . [2] 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . [3] 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . [4] 14 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ flightglobal.com - Automatic landing 5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ "Youtube - Gerçek koşullarda bir CatIIIB iniş videosu". 8 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2012.
- ^ Boeing belgeleri 11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Dış bağlantılar
- "How Fast Can You Fly Safely", Haziran 1933, Popular Mechanics16 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sayfa 858 - Sperry Otomatik Pilot ve çizimleri, uçuş sırasında ana fonksiyonları (İngilizce)
- Uzman TV - Otomatik pilot hangi durumlarda kullanılır? (Video)16 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Otomatik pilot ya da otopilot Ingilizce autopilot bir hava araci deniz araci veya uzay aracinin yolunu bir insan operator tarafindan surekli manuel kontrol gerektirmeden kontrol etmek icin kullanilan bir sistemdir Otomatik pilotlar operatorlerin yerini almaz Bunun yerine otomatik pilot operatorun araci kontrol etmesine yardimci olarak operatorun operasyonlarin daha genis yonlerine ornegin yorungeyi hava durumunu ve yerlesik sistemleri izlemek odaklanmasina imkan saglar Eski bir Boeing 747 ucaginin otomatik pilot paneliIlk otomatik pilotlarHavaciligin ilk donemlerinde hava araclarinin guvenli bir sekilde ucusunu surdurebilmesi icin surekli olarak pilotun kumandasi ve dikkati gerekmekteydi Ucaklarin ucus menzillerinin artmasi ile saatler suren ucuslarda bu surekli dikkat onemli yorgunluga sebep olmaya basladi Bu nedenle otomatik pilotlar pilotlarin bazi gorevlerini devralmak uzere dizayn edildi Hava araclari icin ilk otopilotlar 1912 yilinda firmasi tarafindan uretilmeye basladi Bu otopilot jiroskopik istikamet gostergesi ve durum cayrosu na bagli olarak hidrolik sistemle irtifa dumenini elevator ve dumeni rudder kumanda ediyordu Ancak kanatciklarda aileron dihedral kanat yapisindan dolayi donuslerde stabiliteyi saglayamama olasiligindan oturu kullanilmadi Bu otopilot tasarimi ucagin bir seviyede ve rota uzerinde pilotun kumandasi olmadan ucabilmesini saglamasi ile isgucunu buyuk olcude azaltti Bir Sperry ucus aleti unlu kasif nin oglu iki yil sonra 1914 te Paris te yapilan bir havacilik emniyet toplantisinda otomatik pilot sistemini sundu Bu sunumda Sperry otopilot sisteminin guvenilirligini gostermek icin izleyicilerin gorecegi sekilde ellerini ucus kumandalarinda tutmadan ucagin uctugunu gosterdi Bu otopilot sisteminin inis ve kalkis kapasitesi de vardi ve Fransa askeri kuvvetleri sisteme hemen ilgi gosterdi Sperry I Dunya Savasi sonras sistem uzerinde calismaya devam etti ve 1930 yilinda daha kompakt ve guvenilir bir otopilotu test ettiler Bu otopilot bir ABD Hava Kuvvetleri ucagini dogru bas ve irtifada uc saat boyunca ucurdu Ayni sistemin 1933 yilinda Dunya nin cevresini 8 gunden kisa surede tek basina ucan Wiley Post tarafindan kullandigi da iddia edildi 1930 yilinda Ingiltere de Royal Aircraft Establishment pilots assister pilotlarin yardimcisi adinda bir otomatik pilot sistemi gelistirdi Bu otomatik pilot jiroskop ve sikistirilmis hava ile ucus kumandalarini hareket ettirebiliyordu Sonraki yillarda otomatik pilotlarda gelismis kontrol algoritmalari ve hidrolik servomekanik gibi bircok gelistirme yapildi Ayrica radyo navigasyonu ile ek ensturmanlarin yardimiyla gece ve kotu hava sartlarinda ucus olanakli hale geldi 1947 de ABD Hava Kuvvetleri ne ait bir kalkis ve inis de tamamen otomatik pilot kontrolunde oldugu halde ilk kitalararasi ucusu gerceklestirdi 1920 lerin basinda bir Standard Oil tankeri olan J A Moffet otomatik pilot kullanilan ilk deniz araci oldu Modern otomatik pilotlarTam otomasyonlu bir ucak modeli olan Airbus A380 kokpiti Gunumuzde basta buyuk yolcu ucaklari olmak uzere otomatik pilot cok yaygin olarak kullanilmaktadir Genel havacilik amacli kucuk ucaklarda cogunlukla otomatik pilot sistemi kullanilmamakta ucaklar sadece elle ucurulmaktadir Hatta kucuk ait olan 20 den az yolcu kapasiteli yolcu ucaklari da kisa mesafelerde iki pilot ile otomatik pilotsuz ucus gerceklestirebilmektedir Genel olarak uluslararasi kurallara gore 20 koltuktan fazla kapasiteli ucaklarda otomatik pilot zorunludur Ucaklar icin 3 farkli seviyede otopilot mevcuttur Tek eksenli bir otomatik pilot ucagi donus yapmadan bir hat uzerinde ucurabilmesini saglar Bu otomatik pilotlar kanatlari bir eksen uzerinde duz olarak tutar Iki eksenli otomatik pilotlar ise donusun yani sira kontrollu olarak yunuslama da saglar Uc eksenli otomatik pilotlar ise donus ve yatisla beraber dumeni kontrol ederek sapma hareketini de kontrol edebilir Modern ucaklardaki otopilotlar genel olarak uc eksenlidir ve ucusu kalkis tirmanis seviye ucusu alcalis yaklasma ve inis safhalarina ayirir Otomatik pilotlar taksi ve bazi ucaklarda kalkis haric diger safhalarda ucaga kumanda edebilir Otomatik pilot kullanilarak yapilan inis teknigi ile ucak kontrollu olarak pilot kumandasi gerekmeden inisi gerceklestirir ve inis rulesini pist orta hattinda yapacak sekilde baslatir Bu inise CAT IIIb inis veya Ingilizce terminolojik tersimi ile Autoland denir Bu inis imkani artik Dunya da pek cok ana meydanda ve sis gibi hava olusumlari etkisinde sik sik kalan hava meydanlarinda kurulmustur Inisle beraber park pozizyonuna kadar taksi kontrolunun de oldugu CAT IIIc operasyonu ise halen gelistirme asamasindadir Modern ucaklarda otomatik pilotlar Ucus Yonetim Bilgisayarlari nin FMS ayrilmaz bir parcasi olarak beraber calisirlar Yeni nesil otomatik pilotlar ucagi kontrol icin bilgisayar yazilimi kullanir Bu yazilimlar ucagin gercek pozisyonunu GPS radyo navigasyonu aletleri ve ucak ici pozisyon guncelleme cihazlarindan devamli guncelleyerek otomatik pilot kontrol paneli veya ucus bilgisayarindaki bilgileri baz alarak ucagi kumanda ederler Modern sistemlerde klasik ucus kontrollerinin yani sira otomatik pilotlar motorlarin calisma kuvvetini auto thrust kontrol eden sistemler ile kombine edilmistir Bu sayede ucagin eksenleri boyunca hareketinin yani sira suratini de otomatik pilot sistemi kontrol edebilmektedir Kaynakca PDF faa gov Federal Aviation Administration 4 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Subat 2014 historynet Lawrence Sperry Autopilot Inventor and Aviation Innovator 23 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Nisan 2012 Now The Automatic Pilot Popular Science Monthly February 1930 p 22 Robot Air Pilot Keeps Plane on True Course Popular Mechanics December 1930 15 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Nisan 2012 Stevens Brian 1992 Aircraft Control and Simulation New York Wiley ISBN 0471613975 Flightglobal Archive 1 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 3 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 14 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde flightglobal com Automatic landing 5 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Youtube Gercek kosullarda bir CatIIIB inis videosu 8 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2012 Boeing belgeleri 11 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Dis baglantilar How Fast Can You Fly Safely Haziran 1933 Popular Mechanics16 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sayfa 858 Sperry Otomatik Pilot ve cizimleri ucus sirasinda ana fonksiyonlari Ingilizce Uzman TV Otomatik pilot hangi durumlarda kullanilir Video 16 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde