Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kaynak veya pınar, Mağaralarda veya yeraltı dehlizlerinde toplanan suların hidrostatik basınç altında ve bazen sanki büyük bir akarsu oluşturmak istercesine yüzeye çıktıkları bu kaynaklara da su çıkan adı verilir. Yeraltı sularının yüzeye çıktığı alanlara kaynak denir. Göze, bulak, pınar, eşme, menba kelimeleri kaynak yerine farklı bölgelerde kullanılmaktadır. Kaynak topoğrafya yüzeyinin yeraltı su yatağını kestiği nokta veya çizgi boyunca oluşur.
Kaynaklar yeryüzüne farklı güçlerde çıkarlar. Bazıları bir çeşme suyu kadar, bazıları tek kaynaktan bir dere oluşturacak kadar güçlü, bazıları da yamaçta bir nemlilik, ıslaklık yapacak derecede süzülerek çıkarlar.
Başlıca kaynak türleri
- a. Vadi kaynağı: Vadilerin yeraltı sularının yüzeyinden daha derinlere kadar kazındığı durumlarda oluşur. Sular yukarıdan gelir. Vadi yamaçında oluşurlar, yamaç kaynağı da denilir.
- b. Fay kaynakları: Fay hatlarından yeryüzüne çıkarlar. Geçirimli ve suyla doygun bir tabakanın kırık alanının karşısında geçirimsiz tabaka varsa faydan yukarı çıkmaya zorlanır. Beslenme bölgesine göre fay kaynakları çoğunlukla sürekli ve bol sulu kaynaklardır.
- c. Tabaka kaynağı: Üstte geçirimli tabaka, altta geçirimsiz tabaka bulunur, eğim yönleri aynıdır. Yeraltı suyu eğim doğrultusunda akışa geçer, kaynak olarak yeryüzüne çıkar. Suyu yukarıdan gelen kaynakların çoğu böyledir.
- d. Karstik kaynaklar: Karstik alanlarda çıkan kaynaklardır. Voklüz kaynakları bir kaynaktan bir dere oluşturacak güçteki kaynaklardır. İsmi Fransa'daki Vaucluse kentindeki kaynaktan alınmıştır. Türkiye'de bu tür kaynaklara yerel olarak büngüldek, karpuzatan gibi adlar verilir. Suları gür, soğuk ve kireçlidir. Sürekli karstik kaynakların yanında birde aralıklı çıkan sifonlu kaynaklar vardır.
- e. Gayzer: Yanardağ alanlarında püskürerek çıkan, sıcak su kaynaklarıdır. İzlanda, Yeni Zelanda, Japonya, ABD'de bulunur.
- f. Artezyen: Suyun kendi basınçıyla yüzeye yükseldiği sulardır. Genellikle geçirimsiz iki tabaka arasındaki akifer oluşum sebebidir.
Özelliklerine göre kaynak türleri
Süreklilik
- a. Aralıklarla çıkan kaynaklar: Fazla yağışın olduğu zamanlarda bolca çıkarken, kurak zamanda cılızlaşır ve kururlar.
- b. Dönemli kaynaklar: Yeraltı su seviyesinin durumuna göre güçlenir veya zayıflarlar.
- c. Sürekli kaynaklar: Hiç kurumadan sürekli suyun geldiği kaynaklar.
İçeriklerine göre kaynaklar
Derinlerden gelen kaynak suları yolları boyunca madenleri ve mineralleri eriterek bünyelerine alırlar. Bu sular pek nadir kimyasal açıdan arı olurlar. İçeriğinde erimiş madde oranı düşük olan sulara tatlı sular denilir. Diğerleri içindeki erimiş maddelere göre isimlendirilir.
- a. Tuzlu sular: İçerisinde erimiş tuzların fazlaca olduğu sulardır.
- b. Kireçli sular: Kaynak sularında en bol bulunan madde kalsiyum karbonattır. Kireçtaşının bulunduğu alanlarda oluşan karstik kaynaklarda bolca bulunur. Kireç miktarı suyun sertliği/yumuşaklığını belirler.
- c. Maden suları: İçeriğinde bolca erimiş maden ve mineral olan sulardır. CO2'nin çokça bulunduğu asit sulara ekşi su denilir. Alkalin sularda bolca Na2, Co3 ve CaCo3 bulunan maden sularıdır.Ayrıca, kükürtlü sular, çelikli sular, acı sular, acı-tuzlu sular vardır. Bu kaynaklar çıktıkları alanda renkli tortular bırakır. Pamukkale travertenlerini oluşturan kaynak Yellowstone Millî Parkındaki Castle Gayzeri bu kaynaklara örnektir.
Sıcaklıklarına göre kaynaklar
- a. Soğuk kaynaklar: Çıkış sıcaklığı bulunduğu enleme uyan veya daha az olan kaynaklar.
- b. Sıcak kaynaklar: Bulunduğu enlemin yıllık ortalama sıcaklığından daha sıcak kaynaklardır. Ilıca ve kaplıcalar gibi.
- c. Sıcaklığı yıl boyunca değişmeyen kaynaklar; genellikle yerin derinliklerinden gelir. Yeryüzündeki mevsimlik sıcaklık değişimlerinden etkilenmez.
- d. Sıcaklığı mevsimlere göre değişen kaynaklar; suları yüzeye yakın alanlardan gelir.
Deniz değirmeni, bazı karstik bölge kıyılarında ender de olsa deniz suyunun, karanın derinliklerine doğru aktığı görülür. Bir değirmeni döndürecek kadar suyun aktığı bu alanlara deniz suyunu yutan yer, deniz değirmeni denilir. Karadaki yeraltı suyunun deniz seviyesinden aşağıda olduğu durumlarda oluşmaktadır.
Galeri
 |  |  |
Kaynakça
- ^ İZBIRAK, Prof. Dr. Raşat (1989). Sular Coğrafyası. İstanbul: MEGSB.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kaynak veya pinar Magaralarda veya yeralti dehlizlerinde toplanan sularin hidrostatik basinc altinda ve bazen sanki buyuk bir akarsu olusturmak istercesine yuzeye ciktiklari bu kaynaklara da su cikan adi verilir Yeralti sularinin yuzeye ciktigi alanlara kaynak denir Goze bulak pinar esme menba kelimeleri kaynak yerine farkli bolgelerde kullanilmaktadir Kaynak topografya yuzeyinin yeralti su yatagini kestigi nokta veya cizgi boyunca olusur Dogal bir kaynak Kaynaklar yeryuzune farkli guclerde cikarlar Bazilari bir cesme suyu kadar bazilari tek kaynaktan bir dere olusturacak kadar guclu bazilari da yamacta bir nemlilik islaklik yapacak derecede suzulerek cikarlar Baslica kaynak turleria Vadi kaynagi Vadilerin yeralti sularinin yuzeyinden daha derinlere kadar kazindigi durumlarda olusur Sular yukaridan gelir Vadi yamacinda olusurlar yamac kaynagi da denilir b Fay kaynaklari Fay hatlarindan yeryuzune cikarlar Gecirimli ve suyla doygun bir tabakanin kirik alaninin karsisinda gecirimsiz tabaka varsa faydan yukari cikmaya zorlanir Beslenme bolgesine gore fay kaynaklari cogunlukla surekli ve bol sulu kaynaklardir c Tabaka kaynagi Ustte gecirimli tabaka altta gecirimsiz tabaka bulunur egim yonleri aynidir Yeralti suyu egim dogrultusunda akisa gecer kaynak olarak yeryuzune cikar Suyu yukaridan gelen kaynaklarin cogu boyledir d Karstik kaynaklar Karstik alanlarda cikan kaynaklardir Vokluz kaynaklari bir kaynaktan bir dere olusturacak gucteki kaynaklardir Ismi Fransa daki Vaucluse kentindeki kaynaktan alinmistir Turkiye de bu tur kaynaklara yerel olarak bunguldek karpuzatan gibi adlar verilir Sulari gur soguk ve kireclidir Surekli karstik kaynaklarin yaninda birde aralikli cikan sifonlu kaynaklar vardir e Gayzer Yanardag alanlarinda puskurerek cikan sicak su kaynaklaridir Izlanda Yeni Zelanda Japonya ABD de bulunur f Artezyen Suyun kendi basinciyla yuzeye yukseldigi sulardir Genellikle gecirimsiz iki tabaka arasindaki akifer olusum sebebidir Ozelliklerine gore kaynak turleriSureklilik a Araliklarla cikan kaynaklar Fazla yagisin oldugu zamanlarda bolca cikarken kurak zamanda cilizlasir ve kururlar b Donemli kaynaklar Yeralti su seviyesinin durumuna gore guclenir veya zayiflarlar c Surekli kaynaklar Hic kurumadan surekli suyun geldigi kaynaklar Iceriklerine gore kaynaklar Derinlerden gelen kaynak sulari yollari boyunca madenleri ve mineralleri eriterek bunyelerine alirlar Bu sular pek nadir kimyasal acidan ari olurlar Iceriginde erimis madde orani dusuk olan sulara tatli sular denilir Digerleri icindeki erimis maddelere gore isimlendirilir a Tuzlu sular Icerisinde erimis tuzlarin fazlaca oldugu sulardir b Kirecli sular Kaynak sularinda en bol bulunan madde kalsiyum karbonattir Kirectasinin bulundugu alanlarda olusan karstik kaynaklarda bolca bulunur Kirec miktari suyun sertligi yumusakligini belirler c Maden sulari Iceriginde bolca erimis maden ve mineral olan sulardir CO2 nin cokca bulundugu asit sulara eksi su denilir Alkalin sularda bolca Na2 Co3 ve CaCo3 bulunan maden sularidir Ayrica kukurtlu sular celikli sular aci sular aci tuzlu sular vardir Bu kaynaklar ciktiklari alanda renkli tortular birakir Pamukkale travertenlerini olusturan kaynak Yellowstone Milli Parkindaki Castle Gayzeri bu kaynaklara ornektir Sicakliklarina gore kaynaklar a Soguk kaynaklar Cikis sicakligi bulundugu enleme uyan veya daha az olan kaynaklar b Sicak kaynaklar Bulundugu enlemin yillik ortalama sicakligindan daha sicak kaynaklardir Ilica ve kaplicalar gibi c Sicakligi yil boyunca degismeyen kaynaklar genellikle yerin derinliklerinden gelir Yeryuzundeki mevsimlik sicaklik degisimlerinden etkilenmez d Sicakligi mevsimlere gore degisen kaynaklar sulari yuzeye yakin alanlardan gelir Deniz degirmeni bazi karstik bolge kiyilarinda ender de olsa deniz suyunun karanin derinliklerine dogru aktigi gorulur Bir degirmeni dondurecek kadar suyun aktigi bu alanlara deniz suyunu yutan yer deniz degirmeni denilir Karadaki yeralti suyunun deniz seviyesinden asagida oldugu durumlarda olusmaktadir GaleriKarstik kaynak Saklikent Kanyonu Gayzer kaynagi Artezyen kaynagi FransaKaynakca IZBIRAK Prof Dr Rasat 1989 Sular Cografyasi Istanbul MEGSB