Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mağara, yüzeyle bağlantısı olan ve gün ışığı ile bağlantısı kaybolacak derinliğe ve en az bir insanın sürünerek girebilmesine olanak verecek genişlik ve yüksekliğe sahip olan yeraltı boşluklarıdır. mağaraları inceleyen bilim dalıdır.
Gün ışığının kaybolmadığı boşluklara kovuk adı verilir.
Mağara Türleri
- Karstik mağaralar: Kireç taşı, dolomit, mermer, jips, tuz, kalsit, çimentolu konglomera ve kum taşı gibi erimeye uygun karbonatlı ve sülfatlı kayaların, yeraltı suları tarafından eritilerek aşındırılmasıyla meydana gelen mağaralara karstik mağaralar denir. Bu tür mağaralar oluşum açısından en zengin ve yaygın mağaralardır.
- Lav tüpü mağaraları: Bazı mağaralar lavların soğuması sırasında içlerinde bulunan boşluklardan meydana gelir. Akışa geçen lav kütlesinin dış kısmı soğuyarak katılaşır, içinden kızgın lav akmaya devam eder. Lav çıkışı bittiğinde içerideki bu boşluk mağara şeklini alır. Fakat bu mağaralarda zehirli gaz çıkışları olması ihtimali nedeniyle girilmesi tehlikelidir.
- Buzul mağaraları: Buzul içinde oluşan mağaralardır. Eriyen sular buzulun tabanından akışa geçer, burada tabandaki kaya ile buzul arasında boşluk oluşur.
- Buz mağaraları: Herhangi bir mağaranın içinde buz oluşumu ile Buz mağaraları oluşur.
- Rüzgâr mağaraları: Rüzgârın çöllerde yerden havalandırarak uçurduğu taneciklerin kayalarda açtığı mağaralardır.
- Tuz mağaraları Kayatuzu blokları içinde suların oluşturduğu erime boşluklarıdır. İran, İsrail, Şili'de görülürler.
- Deniz mağaraları:Dalgaların kıyıdaki dikliklerde açtığı oyuklardır. Bir kısmının denizden girilen ilginç girişleri vardır.
Su Durumuna Göre Mağaralar
- Vadoz mağaralar: Suyun bulunmadığı kuru ve aktif olmayan, aşınmanın durduğu fosil mağaralardır. Mağara içi hava doludur.
- Freatik mağaralar: Mağara içinin su dolu olduğu, akım ve aşınmanın yatay yönde geliştiği alanlardır.
Mağara içindeki Şekiller
- Sarkıt: yer altındaki suyun mağara tavanındaki materyalleri eritip aşağıya doğru sarkıtmasıyla oluşan şekillerdir.
- Dikit: Mağara tavanından su sayesinde yere düşen ve yerden yükselip burada biriken materyallerin oluşturduğu şekildir.
- Sütun: Sarkıt ve dikitin birleşmesiyle oluşan ve yerden tavana kadar uzanan şekildir.
- Traverten: Yeraltı sularının eriterek bünyesine kattığı kalsiyum karbonatın, yüzeye çıktığında çökelmesiyle mağara içlerinde travertenler oluşur.
Mağara zonları
Mağaralar ısı, nem ve ışık vb. ekolojik faktörler açısından bölümlere ayrılır.
- Giriş zonu: Mağaranın giriş bölümünde yer alır. Ekolojik şartlar mağara dışına benzer, sıcaklık ve nem dış ortama bağlı değişiklikler gösterir. Bu alan ışık da aldığı için nem ve soğuğa uyum sağlamış canlılar bulunur.
- Alacakaranlık zonu: Girişten sonraki bölümdür. Işık azlığından dolayı girişteki bitkilerin çoğu yaşayamaz. Az sayıda bitkinin yaşadığı bu bölümde ısı ve nem sabitlense de, dışarıdan belli ölçüde etkilenir.
- Karanlık zonu: Nem ve ısının çok az değiştiği ya da sabit olduğu bu bölümde ışık yoktur. Mutlak karanlığın hakim olduğu bu alanlarda gerçek mağara canlıları yaşar.
Mağara Canlıları
Mağara canlıları J. R. Schiner tarafından 1854 yılında, mağaraya olan bağımlılıklarına göre sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma günümüzde de kullanılmaktadır.
- Mağara ziyaretçileri; Mağara dışında yaşayan, fakat bazı zamanlarda mağarayı kullanan kara canlılarıdır. Güve, kurbağa ve kış uykusuna yatan ayılar gibi canlılar çoğunlukla giriş kısmını kullanırlar.
- Mağara seven canlılar: Bunlar hayatlarının tamamını mağarada geçiren, fakat mağara ortamına yakın dış ortamlarda da yaşayabilen canlılardır. Bazı böcek türleri ve mağara çekirgeleri bu gruba örnektir.
- Gerçek mağara canlıları; Mağara dışında yaşayamayan, tamamen bu ortama bağlı hayat süren canlılardır. Mağara ortamına uyum sağlamış bu canlılara, mağara semenderi ve mağara kereviti örnektir.
Mağaraların Kullanım alanları
Mağaralardan genel olarak şu alanlarda yararlanılır: Turizm, doğal soğuk hava deposu, tulum peyniri ve yağ gibi gıdaların saklanması ve olgunlaşması, kültür mantarı yetiştiriciliği, solunum yolu rahatsızlıklarının tedavisi, askeri sığınak ve depo, yarasa gübresi (guano) üretme, doğalgaz, LPG ve akaryakıt depolama, mağaradaki yeraltı sularından yararlanma. Mağaraların yıl içinde sıcaklıklarının (17-24C) ve nemlerinin (%40-80) fazla değişmemesi mikroklima buralara özelliği kazandırır. Bu açıdan mağaralar sağlık turizmi bakımından önem taşır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b (PDF). Mağara türleri ve sınıflandırılmaları. hacettepe.edu.tr. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
- ^ a b TAYLAN, Mehmet Sait. . Türkiye mağara çekirgeleri... 30 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
- ^ . mta.gov.tr. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
- ^ KOÇAN, Nurhan. (PDF). Karaca Mağarası’nın (Gümüşhane) Alternatif Turizm Kapsamında Değerlendirilmesi. mehmetakif.edu.tr. 8 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Magara yuzeyle baglantisi olan ve gun isigi ile baglantisi kaybolacak derinlige ve en az bir insanin surunerek girebilmesine olanak verecek genislik ve yukseklige sahip olan yeralti bosluklaridir magaralari inceleyen bilim dalidir Arizona daki Kartchner CavernsMagaraDeniz magarasiBuzul magarasiMagar sekillerinden sarkit dikit ve sutunlar Kor magara baligi Mexican tetraMagara semenderiDinar Alpleri magaralarinda suda yasayan bir endemik tur Olm veya proteus Proteus anguinus Gun isiginin kaybolmadigi bosluklara kovuk adi verilir Magara TurleriKarstik magaralar Kirec tasi dolomit mermer jips tuz kalsit cimentolu konglomera ve kum tasi gibi erimeye uygun karbonatli ve sulfatli kayalarin yeralti sulari tarafindan eritilerek asindirilmasiyla meydana gelen magaralara karstik magaralar denir Bu tur magaralar olusum acisindan en zengin ve yaygin magaralardir Lav tupu magaralari Bazi magaralar lavlarin sogumasi sirasinda iclerinde bulunan bosluklardan meydana gelir Akisa gecen lav kutlesinin dis kismi soguyarak katilasir icinden kizgin lav akmaya devam eder Lav cikisi bittiginde icerideki bu bosluk magara seklini alir Fakat bu magaralarda zehirli gaz cikislari olmasi ihtimali nedeniyle girilmesi tehlikelidir Buzul magaralari Buzul icinde olusan magaralardir Eriyen sular buzulun tabanindan akisa gecer burada tabandaki kaya ile buzul arasinda bosluk olusur Buz magaralari Herhangi bir magaranin icinde buz olusumu ile Buz magaralari olusur Ruzgar magaralari Ruzgarin collerde yerden havalandirarak ucurdugu taneciklerin kayalarda actigi magaralardir Tuz magaralari Kayatuzu bloklari icinde sularin olusturdugu erime bosluklaridir Iran Israil Sili de gorulurler Deniz magaralari Dalgalarin kiyidaki dikliklerde actigi oyuklardir Bir kisminin denizden girilen ilginc girisleri vardir Su Durumuna Gore MagaralarVadoz magaralar Suyun bulunmadigi kuru ve aktif olmayan asinmanin durdugu fosil magaralardir Magara ici hava doludur Freatik magaralar Magara icinin su dolu oldugu akim ve asinmanin yatay yonde gelistigi alanlardir Magara icindeki SekillerSarkit yer altindaki suyun magara tavanindaki materyalleri eritip asagiya dogru sarkitmasiyla olusan sekillerdir Dikit Magara tavanindan su sayesinde yere dusen ve yerden yukselip burada biriken materyallerin olusturdugu sekildir Sutun Sarkit ve dikitin birlesmesiyle olusan ve yerden tavana kadar uzanan sekildir Traverten Yeralti sularinin eriterek bunyesine kattigi kalsiyum karbonatin yuzeye ciktiginda cokelmesiyle magara iclerinde travertenler olusur Magara zonlariMagaralar isi nem ve isik vb ekolojik faktorler acisindan bolumlere ayrilir Giris zonu Magaranin giris bolumunde yer alir Ekolojik sartlar magara disina benzer sicaklik ve nem dis ortama bagli degisiklikler gosterir Bu alan isik da aldigi icin nem ve soguga uyum saglamis canlilar bulunur Alacakaranlik zonu Giristen sonraki bolumdur Isik azligindan dolayi giristeki bitkilerin cogu yasayamaz Az sayida bitkinin yasadigi bu bolumde isi ve nem sabitlense de disaridan belli olcude etkilenir Karanlik zonu Nem ve isinin cok az degistigi ya da sabit oldugu bu bolumde isik yoktur Mutlak karanligin hakim oldugu bu alanlarda gercek magara canlilari yasar Magara CanlilariMagara canlilari J R Schiner tarafindan 1854 yilinda magaraya olan bagimliliklarina gore siniflandirilmistir Bu siniflandirma gunumuzde de kullanilmaktadir Magara ziyaretcileri Magara disinda yasayan fakat bazi zamanlarda magarayi kullanan kara canlilaridir Guve kurbaga ve kis uykusuna yatan ayilar gibi canlilar cogunlukla giris kismini kullanirlar Magara seven canlilar Bunlar hayatlarinin tamamini magarada geciren fakat magara ortamina yakin dis ortamlarda da yasayabilen canlilardir Bazi bocek turleri ve magara cekirgeleri bu gruba ornektir Gercek magara canlilari Magara disinda yasayamayan tamamen bu ortama bagli hayat suren canlilardir Magara ortamina uyum saglamis bu canlilara magara semenderi ve magara kereviti ornektir Magaralarin Kullanim alanlariMagaralardan genel olarak su alanlarda yararlanilir Turizm dogal soguk hava deposu tulum peyniri ve yag gibi gidalarin saklanmasi ve olgunlasmasi kultur mantari yetistiriciligi solunum yolu rahatsizliklarinin tedavisi askeri siginak ve depo yarasa gubresi guano uretme dogalgaz LPG ve akaryakit depolama magaradaki yeralti sularindan yararlanma Magaralarin yil icinde sicakliklarinin 17 24C ve nemlerinin 40 80 fazla degismemesi mikroklima buralara ozelligi kazandirir Bu acidan magaralar saglik turizmi bakimindan onem tasir Ayrica bakinizDis kuvvetler Grotto Turkiye deki magaralarKaynakca a b PDF Magara turleri ve siniflandirilmalari hacettepe edu tr 15 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2014 a b TAYLAN Mehmet Sait Turkiye magara cekirgeleri 30 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2014 mta gov tr 22 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2014 KOCAN Nurhan PDF Karaca Magarasi nin Gumushane Alternatif Turizm Kapsaminda Degerlendirilmesi mehmetakif edu tr 8 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 30 Ekim 2014