Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pafnuti Lvoviç Çebışov (Rusça: Пафнутий Львович Чебышёв - Pafnuti Lvoviç Çebışov; 16 Mayıs 1821 - 8 Aralık 1894) Rus matematikçidir. İsmi Çebışov, Tchebycheff ya da Tschebyscheff olarak da çevrilir (Almanca ve Fransızca çeviri yazılarda).
Pafnuti Çebışov | |
|---|---|
 Pafnuti Lvoviç Çebışov | |
| Doğum | 16 Mayıs 1821 Borovsk, Kaluga, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Aralık 1894 Rusya / Sankt-Peterburg |
| Meslek | Matematikçi |
| Ödüller | (1849) |
| İmza | |
 | |
Hayatı
Kaluga eyaletinin Borovsk bölgesindeki Okatovo köyünde ailesinin dokuz çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Babası varlıklı bir toprak sahibi olan Lev Pavloviç Çebışov'du. Pafnuti Lvoviç ilk eğitimini evde annesi Agrafena İvanovna Çebışova (okuma, yazma) ve kuzeni Avdotya Kvintillianovna Suharyova'dan (Fransızca ve aritmetik) aldı. Müzik öğretmeni de Çebışov'un eğitiminde önemli rol oynamıştır, Çebışov'un kendisi bu konuda "kendisi aklımı kusursuzluk ve analiz üzerine yetiştirdi" şeklinde bir değerlendirmesi olmuştur.
Sebepleri hala tam bilinmemekle birlikte muhtemelen fiziksel bir engelin Çebışov'un ergenlik ve gelişmesinde önemli bir etkisi oldu. Çocukluğundan itibaren topallıyor ve bir koltuk değneğinin yardımı ile yürüyordu. Bu yüzden ailesi onun için bir memurluk kariyeri fikrinden vazgeçmişti. Rahatsızlığı onu pek çok çocuk oyununu oynamasından alıkoyuyordu bunun sonucu olarak kendini bütün hayatını belirleyecek bir tutkuya adadı; mekanizmaların yapısı. 1832 yılında ailesi yaşça en yetişkin olan çocuklarının (Pafnuti ve Pavel, daha sonra avukat oldular) eğitimlerine devam etmesi için Moskova'ya taşındı. Çebışov eğitimine evde, kendisi için tutulan, zamanın Moskova'daki en iyi öğretmenlerinden biri olan ve yazar İvan Sergeyeviç Turgenyev'i yetiştirmiş tarafından verilen fizik ve matematik dersleri ile devam etti. Ayrıca diğer konularla ilgili dönemin en meşhur öğretmenlerinden de ders almıştı.
Üniversite eğitimi
1837 yılında Çebışov, kayıt sınavlarını başarı ile geçerek Moskova Üniversitesi felsefe bölümünde matematik eğitimine başladı. Öğretmenleri arasında , ve gibi isimler vardı. Hiç şüphe yok ki Brashman öğretmenleri içerisinde Çebışov üzerinde en büyük etkiyi yapan isimdir. Çebışov'u pratik mekanik konusunda eğitmiş ve muhtemelen Fransız mühendis J. V. Poncelet'in çalışmalarını göstermiştir. 1841 yılında Çebışov, "denklemlerin köklerinin hesabı" isimli 1838 yılında tamamlanmış olan çalışmasıyla gümüş madalya kazandı. Bu çalışmada Çebışov, Newton algoritmasına dayanan "n" dereceden cebirsel denklemlerin çözümü için bir yaklaşıklık algoritması türetmişti. Aynı yıl çalışmalarını "en seçkin aday" olarak tamamladı.
1841 yılında Çebışov'un finansal durumunda önemli değişiklikler oldu, Rusya'da çıkan bir kıtlıktan dolayı ailesi şehri terk etmek zorunda kaldı ve oğullarına olan desteklerini sürdüremeyecek duruma geldiler. Yine de Çebışov matematik eğitimine devam etmeye karar verdi ve yaklaşık 6 ay boyunca yüksek lisans sınavlarına hazırlandı. Ekim 1843'te bu sınavları geçti. 1846 yılında "Olasılık Teorisinin Temel Analizinin Denenmesi" isimli yüksek lisans tezini savundu. Biyografi yazarı Prudnikov, Çebışov'un olasılık teorisi üzerine yakın zamanda basılmış kitaplar ya da Rusya'daki sigorta endüstrisinin gelirleri hakkında bilgi sahibi olduktan sonra matematiğin bu dalına yönlendirildiğini düşünmektedir.
Yetişkin yılları
Sankt-Peterburg Üniversitesine girmeden ve orada eğitimci olma hakkını elde etmeden önce 1847 yılında "logaritmaların yardımı ile integrasyon hakkında" isimli tezini savundu. Bu sıralarda P. N. Fuss tarafından yeniden keşfedilen Leonhard Euler'in bir takım çalışmaları, Çebışov'u bu konularda çalışması için cesaretlendiren tarafından geliştiriliyordu. Böylece ilgi alanının temelleri oluşturuldu. 1848 yılında doktora tezi için uygunluk teorisi üzerine yaptığı çalışmayı verdi ve 1849 yılında savunmasını yaptı. St. Petersburg Üniversitesinde profesör seçildikten bir yıl sonra, 1860 yılında ordinaryüs profesör oldu. Akademisyenliğinin başlangıcından 25 yıl sonra onursal profesör olup 1882 yılında üniversiteden ayrıldı ve hayatını tamamen araştırmalarına adadı.
Üniversitedeki profesörlüğü yanında Çebışov 1852-1858 yılları arasında St. Petersburg'un güney varoşlarından Tsarskoe Selo'daki (şu anda Puşkin) 'da pratik mekanik dersleri verdi.
Bilimsel başarıları 1856 yılında akademisyen (adjunkt) olarak seçilmesinin nedenlerindendir. 1856 yılında profesör olmasından sonra 1858'de 'nin bir üyesi oldu. Aynı yıl Moskova Üniversitesinin onursal üyesi oldu. Bunların yanında Çebışov'un daha pek çok onursal üyelikleri vardır; 1856 yılında millî eğitim bakanlığı bilimsel komite üyesi oldu, 1859 yılında akademinin bölümünün üyeliğine getirildi ve burada atış teorisi ile ilgili deneyler ve ordonat ile alakalı matematiksel sorularla ilgili komitenin başına geçti, 1860 yılında 'nde karşılıklı akademik üye olarak seçildi ve bu üyelik 1874 yılında tam yabancı üyeliğe dönüştürüldü. 1890 yılında kurulan St. Petersburg Matematik topluluğuna 1893 yılında onursal üye olarak seçildi.
Pafnuti Lvoviç Çebışov, 26 Kasım 1894 tarihinde Sankt-Peterburg'da öldü.
Matematiğe katkıları
Çebışov olasılık ve istatistik alanındaki çalışmaları ile bilinir. Çebışov eşitsizliğinin ifade ettiği anlam; bir rastgele değişkenin σ ile çıktısının olasılığı ortalamasından aσ kadar uzakta olmasından daha küçük değil ve 1/a2'den daha büyük değildir:
Çebışov eşitsizliği, asal sayı teoremi ve ("n"den küçük asal sayıların sayısı 
'dir ) (1845|1850) ispatlamak için kullanılır.
Mirası
Çebışov, Rus matematiğinin kurucularından biri olarak kabul edilir. Öğrencileri , , Aleksandr Lyapunov ve Andrey Markov iyi tanınan ve üretken matematikçilerdi. (Mathematics Genealogy Project) göre, Çebışov'un yaklaşık 4000 matematiksel torunu bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Bu maddenin içeriği İngilizce Vikipedi'deki Çebışov sayfasından alınmıştır.
Dış bağlantılar
- Pafnuti Lvoviç Çebışov 13 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Mathematics Genealogy Project
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pafnuti Lvovic Cebisov Rusca Pafnutij Lvovich Chebyshyov Pafnuti Lvovic Cebisov 16 Mayis 1821 8 Aralik 1894 Rus matematikcidir Ismi Cebisov Tchebycheff ya da Tschebyscheff olarak da cevrilir Almanca ve Fransizca ceviri yazilarda Pafnuti CebisovPafnuti Lvovic CebisovDogum16 Mayis 1821 Borovsk Kaluga Rus ImparatorluguOlum18 Aralik 1894 Rusya Sankt PeterburgMeslekMatematikciOduller 1849 ImzaHayatiKaluga eyaletinin Borovsk bolgesindeki Okatovo koyunde ailesinin dokuz cocugundan biri olarak dunyaya geldi Babasi varlikli bir toprak sahibi olan Lev Pavlovic Cebisov du Pafnuti Lvovic ilk egitimini evde annesi Agrafena Ivanovna Cebisova okuma yazma ve kuzeni Avdotya Kvintillianovna Suharyova dan Fransizca ve aritmetik aldi Muzik ogretmeni de Cebisov un egitiminde onemli rol oynamistir Cebisov un kendisi bu konuda kendisi aklimi kusursuzluk ve analiz uzerine yetistirdi seklinde bir degerlendirmesi olmustur Sebepleri hala tam bilinmemekle birlikte muhtemelen fiziksel bir engelin Cebisov un ergenlik ve gelismesinde onemli bir etkisi oldu Cocuklugundan itibaren topalliyor ve bir koltuk degneginin yardimi ile yuruyordu Bu yuzden ailesi onun icin bir memurluk kariyeri fikrinden vazgecmisti Rahatsizligi onu pek cok cocuk oyununu oynamasindan alikoyuyordu bunun sonucu olarak kendini butun hayatini belirleyecek bir tutkuya adadi mekanizmalarin yapisi 1832 yilinda ailesi yasca en yetiskin olan cocuklarinin Pafnuti ve Pavel daha sonra avukat oldular egitimlerine devam etmesi icin Moskova ya tasindi Cebisov egitimine evde kendisi icin tutulan zamanin Moskova daki en iyi ogretmenlerinden biri olan ve yazar Ivan Sergeyevic Turgenyev i yetistirmis tarafindan verilen fizik ve matematik dersleri ile devam etti Ayrica diger konularla ilgili donemin en meshur ogretmenlerinden de ders almisti Universite egitimi 1837 yilinda Cebisov kayit sinavlarini basari ile gecerek Moskova Universitesi felsefe bolumunde matematik egitimine basladi Ogretmenleri arasinda ve gibi isimler vardi Hic suphe yok ki Brashman ogretmenleri icerisinde Cebisov uzerinde en buyuk etkiyi yapan isimdir Cebisov u pratik mekanik konusunda egitmis ve muhtemelen Fransiz muhendis J V Poncelet in calismalarini gostermistir 1841 yilinda Cebisov denklemlerin koklerinin hesabi isimli 1838 yilinda tamamlanmis olan calismasiyla gumus madalya kazandi Bu calismada Cebisov Newton algoritmasina dayanan n dereceden cebirsel denklemlerin cozumu icin bir yaklasiklik algoritmasi turetmisti Ayni yil calismalarini en seckin aday olarak tamamladi 1841 yilinda Cebisov un finansal durumunda onemli degisiklikler oldu Rusya da cikan bir kitliktan dolayi ailesi sehri terk etmek zorunda kaldi ve ogullarina olan desteklerini surduremeyecek duruma geldiler Yine de Cebisov matematik egitimine devam etmeye karar verdi ve yaklasik 6 ay boyunca yuksek lisans sinavlarina hazirlandi Ekim 1843 te bu sinavlari gecti 1846 yilinda Olasilik Teorisinin Temel Analizinin Denenmesi isimli yuksek lisans tezini savundu Biyografi yazari Prudnikov Cebisov un olasilik teorisi uzerine yakin zamanda basilmis kitaplar ya da Rusya daki sigorta endustrisinin gelirleri hakkinda bilgi sahibi olduktan sonra matematigin bu dalina yonlendirildigini dusunmektedir Yetiskin yillari Sankt Peterburg Universitesine girmeden ve orada egitimci olma hakkini elde etmeden once 1847 yilinda logaritmalarin yardimi ile integrasyon hakkinda isimli tezini savundu Bu siralarda P N Fuss tarafindan yeniden kesfedilen Leonhard Euler in bir takim calismalari Cebisov u bu konularda calismasi icin cesaretlendiren tarafindan gelistiriliyordu Boylece ilgi alaninin temelleri olusturuldu 1848 yilinda doktora tezi icin uygunluk teorisi uzerine yaptigi calismayi verdi ve 1849 yilinda savunmasini yapti St Petersburg Universitesinde profesor secildikten bir yil sonra 1860 yilinda ordinaryus profesor oldu Akademisyenliginin baslangicindan 25 yil sonra onursal profesor olup 1882 yilinda universiteden ayrildi ve hayatini tamamen arastirmalarina adadi Universitedeki profesorlugu yaninda Cebisov 1852 1858 yillari arasinda St Petersburg un guney varoslarindan Tsarskoe Selo daki su anda Puskin da pratik mekanik dersleri verdi Bilimsel basarilari 1856 yilinda akademisyen adjunkt olarak secilmesinin nedenlerindendir 1856 yilinda profesor olmasindan sonra 1858 de nin bir uyesi oldu Ayni yil Moskova Universitesinin onursal uyesi oldu Bunlarin yaninda Cebisov un daha pek cok onursal uyelikleri vardir 1856 yilinda milli egitim bakanligi bilimsel komite uyesi oldu 1859 yilinda akademinin bolumunun uyeligine getirildi ve burada atis teorisi ile ilgili deneyler ve ordonat ile alakali matematiksel sorularla ilgili komitenin basina gecti 1860 yilinda nde karsilikli akademik uye olarak secildi ve bu uyelik 1874 yilinda tam yabanci uyelige donusturuldu 1890 yilinda kurulan St Petersburg Matematik topluluguna 1893 yilinda onursal uye olarak secildi Pafnuti Lvovic Cebisov 26 Kasim 1894 tarihinde Sankt Peterburg da oldu Matematige katkilariCebisov olasilik ve istatistik alanindaki calismalari ile bilinir Cebisov esitsizliginin ifade ettigi anlam bir rastgele degiskenin s ile ciktisinin olasiligi ortalamasindan as kadar uzakta olmasindan daha kucuk degil ve 1 a2 den daha buyuk degildir Pr X E X as 1a2 displaystyle Pr X mathbf E X geq a sigma leq frac 1 a 2 Cebisov esitsizligi asal sayi teoremi ve n den kucuk asal sayilarin sayisi p n n log n o n displaystyle p n n log n o n dir 1845 1850 ispatlamak icin kullanilir MirasiCebisov Rus matematiginin kurucularindan biri olarak kabul edilir Ogrencileri Aleksandr Lyapunov ve Andrey Markov iyi taninan ve uretken matematikcilerdi Mathematics Genealogy Project gore Cebisov un yaklasik 4000 matematiksel torunu bulunmaktadir Ayrica bakinizKaynakcaBu maddenin icerigi Ingilizce Vikipedi deki Cebisov sayfasindan alinmistir Dis baglantilarPafnuti Lvovic Cebisov 13 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mathematics Genealogy Project