Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baltacı Mehmed Paşa veya Pakçamüezzin Baltacı Mehmed Paşa (1662, Osmancık, Çorum - 1712, Limni), III. Ahmed saltanatında, 25 Aralık 1704 - 3 Mayıs 1706 ve 19 Ağustos 1710 - 20 Kasım 1711 dönemlerinde iki kez sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Baltacı Mehmed Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 18 Ağustos 1710 - 20 Kasım 1711 | |
| Hükümdar | III. Ahmed |
| Yerine geldiği | Köprülüzade Damat Numan Paşa |
| Yerine gelen | Gürcü Ağa Yusuf Paşa |
| Görev süresi 25 Aralık 1704 - 3 Mayıs 1706 | |
| Hükümdar | III. Ahmed |
| Yerine geldiği | Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa |
| Yerine gelen | Damat Çorlulu Ali Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1662 Osmancık, Çorum |
| Ölüm | Eylül 1712 (49-50 yaşlarında) Limni |
Hayatı
1662 Çorum'un Osmancık ilçesine bağlı, bugün kendi adını taşıyan köyde (esk. Karaağaç Köyü) doğmuştur. Genç yaşta ilim merakı ile Trablus, Tunus ve Cezayir'e kadar gitmiştir. Daha sonra İstanbul'a dönmüş ve akrabalarından Hacı Sefer Ağa vasıtası ile saraya girmiştir. Burada önce baltacı oldu. Güzel sesli olduğundan musikiye heveslenmiş ve müezzin olup "Mehmed Halife" namını, temiz yüzlü ve akça-pakça bir insan olduğu için de "Pakçemuezzin" lakabını kazandı. Ardından kâtipliğe heveslenen Baltacı Mehmed Efendi, önce yazıcı ve Aralık 1703'te ikinci imrahorluğa tayin edildi.
Bu sırada şehzade Ahmed ile yakın ilişkiler kurdu. 1703'te Edirne Vakası sırasında İstanbul'da ve sonra Edirne'ye giden isyancılarla yakın bağlantılar kurdu ve bunların II. Mustafa'yı tahttan indirip yerine kardeşi III. Ahmed'i tahta geçirmeleri için büyük gayretler gösterdi. III. Ahmet tahta geçtikten sonra sadrazam Moralı Damat Hasan Paşa sultanın teveccühünü kazanan ve böylece hızla ilerlemesi beklenen Baltacı Mehmet'i kendine rakip olarak gördü ve onu terfi ettirmedi. Birinci imrahorluğa geç yükseldi ama bu sefer de Trablusşam ve Halep taraflarına tahsildar olarak görevlendirilerek İstanbul'dan uzaklaştırıldı. 1704'te Kalaylıkoz Hacı Ahmet Paşa sadrazam olduğu zaman İstanbul'a dönebildi.
Kasım 1704'te vezirlik de verilerek kaptan-ı derya yapıldı. Sadrazam olana kadar 1 ay kadar bu görevi yaptı. 21 Aralık 1704'te de ilk kez sadrazam oldu. Bu sırada kendi taraftarlarını önemli işlere yerleştirme ile uğraştı. Daha başka bir iş yapamadan 3 Mayıs 1706'da sadrazamlıktan azledildi.
Azlinden sonra Sakız Adası'na sürüldü. Daha sonra darüssaade yazıcısı Nevşehirli İbrahim Efendi'nin yardımıyla Erzurum valiliğine getirildi. Haziran 1707'de ise Sakız muhafızlığı görevi verildi. Ocak 1709'da Halep valiliğine atandı.
Baltacı Mehmed Paşa, 18 Ağustos 1710'da Köprülüzade Damat Numan Paşa'nın azledilmesinden sonra 2. kez sadrazam oldu. İsveç Kralı XII. Karl'in (Demirbaş Karl)'ın 28 Haziran 1709 Poltava Savaşında Ruslara yenilmesi ve İsveç ordusundan artakalan 1.500 kadar kuvvetle güneye çekilerek Osmanlı Devleti'ne iltica etmesi; önce Özi kalesine sığınması ve sonra da Bender'e yerleşmesi ile Osmanlı Devleti ile Rusya arasında çıkan anlaşmazlıklara ve çatışmalarla uğraşmak paşanın ilk faaliyetleri oldu. Bender'de mülteci bulunan XII. Karl'ın İstanbul'a yazdığı mektuplarla Rusya aleyhine yaptığı kışkırtmanın etkisi ile Sultan III. Ahmed 1711'de Rusya'ya karşı savaş ilan etti ve Prut Savaşı veya "1710-1711 Osmanlı-Rus Savaşı" adı verilen savaş başladı.
Sadrazam olan Baltacı Mehmet Paşa Şubat 1711'de Serdar-ı Ekrem olarak tayin edildi. Sefer hazırlıkları tamamlandıktan sonra 9 Nisan 1711'de İstanbul'dan 200.000 kişilik bir orduyla ayrılan Baltacı Mehmet Paşa Tuna'yı geçerek Eflak'a girdi. Osmanlı kuvvetleri, 18 Nisan'da başlayan ve 4 gün süren Prut Savaşı çarpışmaları ile Kırım Ordusunun da desteği ile Rus birliklerini Prut Nehri kıyısında bulunan bataklık arazideki Stanileşti kasabası yakınına sürdü ve çember içine aldı. O an için kurtuluş imkâni bulunmayan Rus ordusu komutanı olan Rus Çarı I. Petro, Moskova'ya bir mektup yazarak durumun zorluğunu ve ümitsizliğini anlattı. Bunun üzerine Rusya Başkomutanı Mareşal Şeremitiyev Baltacı Mehmet Paşa'dan barış istemiştir. Baltacı Mehmet Paşa savaş heyetini toplamış ve Rus başkomutanının kendisinden barış istediğini ve her türlü talebi kabul ettiğini belirtmiştir. Bunun için heyette bulunanların görüşlerini almıştır. Büyük çoğunluk bu barış önerisinin kabul edilmesini istemiştir. Çünkü uzayan savaşta Yeniçerilerin rahatsız olduğu ve savaşın uzamasının ileride Osmanlı ordusunda sıkıntı çıkaracağı düşünülmüştür. Bütün bu olasılıkları düşünen Baltacı Mehmet Paşa Rusya Başkomutanı Mareşal Şeremitiyev'in barış önerisini kabul etmiştir. Ardından meşhur Prut antlaşması imzalanmıştır.
Antlaşmanın imzalanmasından Sultan III. Ahmed de memnun olmuştu. Ancak ordusunu kuşatmadan kurtaran Çar I. Petro'nun, vaatlerini yerine getirmemesi, sadrazama karşı İstanbul'da bir muhalefet grubunun oluşmasına yol açtı. Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa istediği tam neticeyi almak için ağır davranmaktaydı. Bu tutumu İstanbul'da yanlış yorumlara neden oldu. Ordu ile Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa Eylül'de Edirne'ye geldi. 20 Kasım 1711'de III. Ahmet'in emriyle sadrazamlıktan azledi.
Sicill-i Osmani'ye göre
Tarihçiler, Deli Petro'nun esirlikten kurtulmasına rüşvet ve İsveç kralına hiddet manasını verirler. Herhalde Rusya ordusunu imparator ile birlikte esir etse, tarihimizce şan aldıracak bir hizmetle iyi ün kazanmış olacaktı.
Diğer taraftan Baltacı Mehmet Paşa ile Çariçe Katerina arasında bir tür ilişki kurulduğuna dair zaman içinde geniş kapsamlı söylentiler, tartışmalar ve literatür oluşmuştur. Bunun doğru olmadığı Ahmet Akgündüz tarafından yapılan Rus ve Osmanlı kronikleri incelemelerinde belgelenmiştir. Akgündüz'e göre, Sadrazam Baltacı Mehmed Paşa ile Çariçe Katerina'nın olay sırasında karşı karşıya geldiği gibi bir durumun söz konusu olmadığı gibi hatta Katerina'nın o sırada oralarda olduğunu gösteren bir kaynak da mevcut değildir.
Sadrazamlıktan azledilmesinden sonra Baltacı Mehmet Paşa kalebentlikle Midilli adasına sürüldü. Ardından Temmuz 1712'de Limni adasına sürgüne gönderildi. Eylül 1712'de Limni adasında öldü. Öldüğünde yaşı elliyi biraz geçmişti. Mezarı "Niyaz-ı Mısrî'nin gömülü bulunduğu mezarlıktadır.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani'de Baltacı Mehmet Paşa şöyle değerlendirilir:
Akıllı, tedbirli, cesur, vakur, bunun yanında düzenbaz, gaddardı.
Osmanlılar Ansiklopedisi'nde ise şu değerlendirme yapılmaktadır:
Mizaç bakımından hırslı ve devlet işlerinde entrikaya meyilli, fazla kabiliyeti olmayan bir kimseydi.
Eserleri
Kaynakça
- ^ a b c d Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.208-209 [1]
- ^ a b c d e f g h Yayın Kurulu "Mehmed Paşa (Baltacı)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.154
- ^ Akgündüz, Ahmet (1999) Bilinmeyen Osmanlı,, İstanbul: OSAV Yayınları
Dış bağlantılar
- Danışmend, İsmail Hami, (1971) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi,
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Yayın Kurulu "Mehmed Paşa (Baltacı)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.154
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.İV s.208-209 [2]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Köprülüzade Damat Numan Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 18 Ağustos 1710 - 20 Kasım 1711 | Sonra gelen: Gürcü Ağa Yusuf Paşa |
| Önce gelen: Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa | Osmanlı Sadrazamı 25 Aralık 1704 - 3 Mayıs 1706 | Sonra gelen: Damat Çorlulu Ali Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: | Kaptan-ı Derya 1704 | Sonra gelen: |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baltaci Mehmed Pasa veya Pakcamuezzin Baltaci Mehmed Pasa 1662 Osmancik Corum 1712 Limni III Ahmed saltanatinda 25 Aralik 1704 3 Mayis 1706 ve 19 Agustos 1710 20 Kasim 1711 donemlerinde iki kez sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Baltaci Mehmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 18 Agustos 1710 20 Kasim 1711Hukumdar III AhmedYerine geldigi Kopruluzade Damat Numan PasaYerine gelen Gurcu Aga Yusuf PasaGorev suresi 25 Aralik 1704 3 Mayis 1706Hukumdar III AhmedYerine geldigi Kalaylikoz Haci Ahmed PasaYerine gelen Damat Corlulu Ali PasaKisisel bilgilerDogum 1662 Osmancik CorumOlum Eylul 1712 49 50 yaslarinda LimniHayati1662 Corum un Osmancik ilcesine bagli bugun kendi adini tasiyan koyde esk Karaagac Koyu dogmustur Genc yasta ilim meraki ile Trablus Tunus ve Cezayir e kadar gitmistir Daha sonra Istanbul a donmus ve akrabalarindan Haci Sefer Aga vasitasi ile saraya girmistir Burada once baltaci oldu Guzel sesli oldugundan musikiye heveslenmis ve muezzin olup Mehmed Halife namini temiz yuzlu ve akca pakca bir insan oldugu icin de Pakcemuezzin lakabini kazandi Ardindan katiplige heveslenen Baltaci Mehmed Efendi once yazici ve Aralik 1703 te ikinci imrahorluga tayin edildi Bu sirada sehzade Ahmed ile yakin iliskiler kurdu 1703 te Edirne Vakasi sirasinda Istanbul da ve sonra Edirne ye giden isyancilarla yakin baglantilar kurdu ve bunlarin II Mustafa yi tahttan indirip yerine kardesi III Ahmed i tahta gecirmeleri icin buyuk gayretler gosterdi III Ahmet tahta gectikten sonra sadrazam Morali Damat Hasan Pasa sultanin teveccuhunu kazanan ve boylece hizla ilerlemesi beklenen Baltaci Mehmet i kendine rakip olarak gordu ve onu terfi ettirmedi Birinci imrahorluga gec yukseldi ama bu sefer de Trablussam ve Halep taraflarina tahsildar olarak gorevlendirilerek Istanbul dan uzaklastirildi 1704 te Kalaylikoz Haci Ahmet Pasa sadrazam oldugu zaman Istanbul a donebildi Kasim 1704 te vezirlik de verilerek kaptan i derya yapildi Sadrazam olana kadar 1 ay kadar bu gorevi yapti 21 Aralik 1704 te de ilk kez sadrazam oldu Bu sirada kendi taraftarlarini onemli islere yerlestirme ile ugrasti Daha baska bir is yapamadan 3 Mayis 1706 da sadrazamliktan azledildi Azlinden sonra Sakiz Adasi na suruldu Daha sonra darussaade yazicisi Nevsehirli Ibrahim Efendi nin yardimiyla Erzurum valiligine getirildi Haziran 1707 de ise Sakiz muhafizligi gorevi verildi Ocak 1709 da Halep valiligine atandi Baltaci Mehmed Pasa 18 Agustos 1710 da Kopruluzade Damat Numan Pasa nin azledilmesinden sonra 2 kez sadrazam oldu Isvec Krali XII Karl in Demirbas Karl in 28 Haziran 1709 Poltava Savasinda Ruslara yenilmesi ve Isvec ordusundan artakalan 1 500 kadar kuvvetle guneye cekilerek Osmanli Devleti ne iltica etmesi once Ozi kalesine siginmasi ve sonra da Bender e yerlesmesi ile Osmanli Devleti ile Rusya arasinda cikan anlasmazliklara ve catismalarla ugrasmak pasanin ilk faaliyetleri oldu Bender de multeci bulunan XII Karl in Istanbul a yazdigi mektuplarla Rusya aleyhine yaptigi kiskirtmanin etkisi ile Sultan III Ahmed 1711 de Rusya ya karsi savas ilan etti ve Prut Savasi veya 1710 1711 Osmanli Rus Savasi adi verilen savas basladi Sadrazam olan Baltaci Mehmet Pasa Subat 1711 de Serdar i Ekrem olarak tayin edildi Sefer hazirliklari tamamlandiktan sonra 9 Nisan 1711 de Istanbul dan 200 000 kisilik bir orduyla ayrilan Baltaci Mehmet Pasa Tuna yi gecerek Eflak a girdi Osmanli kuvvetleri 18 Nisan da baslayan ve 4 gun suren Prut Savasi carpismalari ile Kirim Ordusunun da destegi ile Rus birliklerini Prut Nehri kiyisinda bulunan bataklik arazideki Stanilesti kasabasi yakinina surdu ve cember icine aldi O an icin kurtulus imkani bulunmayan Rus ordusu komutani olan Rus Cari I Petro Moskova ya bir mektup yazarak durumun zorlugunu ve umitsizligini anlatti Bunun uzerine Rusya Baskomutani Maresal Seremitiyev Baltaci Mehmet Pasa dan baris istemistir Baltaci Mehmet Pasa savas heyetini toplamis ve Rus baskomutaninin kendisinden baris istedigini ve her turlu talebi kabul ettigini belirtmistir Bunun icin heyette bulunanlarin goruslerini almistir Buyuk cogunluk bu baris onerisinin kabul edilmesini istemistir Cunku uzayan savasta Yenicerilerin rahatsiz oldugu ve savasin uzamasinin ileride Osmanli ordusunda sikinti cikaracagi dusunulmustur Butun bu olasiliklari dusunen Baltaci Mehmet Pasa Rusya Baskomutani Maresal Seremitiyev in baris onerisini kabul etmistir Ardindan meshur Prut antlasmasi imzalanmistir Antlasmanin imzalanmasindan Sultan III Ahmed de memnun olmustu Ancak ordusunu kusatmadan kurtaran Car I Petro nun vaatlerini yerine getirmemesi sadrazama karsi Istanbul da bir muhalefet grubunun olusmasina yol acti Sadrazam Baltaci Mehmet Pasa istedigi tam neticeyi almak icin agir davranmaktaydi Bu tutumu Istanbul da yanlis yorumlara neden oldu Ordu ile Sadrazam Baltaci Mehmet Pasa Eylul de Edirne ye geldi 20 Kasim 1711 de III Ahmet in emriyle sadrazamliktan azledi Sicill i Osmani ye gore Tarihciler Deli Petro nun esirlikten kurtulmasina rusvet ve Isvec kralina hiddet manasini verirler Herhalde Rusya ordusunu imparator ile birlikte esir etse tarihimizce san aldiracak bir hizmetle iyi un kazanmis olacakti Diger taraftan Baltaci Mehmet Pasa ile Carice Katerina arasinda bir tur iliski kurulduguna dair zaman icinde genis kapsamli soylentiler tartismalar ve literatur olusmustur Bunun dogru olmadigi Ahmet Akgunduz tarafindan yapilan Rus ve Osmanli kronikleri incelemelerinde belgelenmistir Akgunduz e gore Sadrazam Baltaci Mehmed Pasa ile Carice Katerina nin olay sirasinda karsi karsiya geldigi gibi bir durumun soz konusu olmadigi gibi hatta Katerina nin o sirada oralarda oldugunu gosteren bir kaynak da mevcut degildir Sadrazamliktan azledilmesinden sonra Baltaci Mehmet Pasa kalebentlikle Midilli adasina suruldu Ardindan Temmuz 1712 de Limni adasina surgune gonderildi Eylul 1712 de Limni adasinda oldu Oldugunde yasi elliyi biraz gecmisti Mezari Niyaz i Misri nin gomulu bulundugu mezarliktadir DegerlendirmeSicill i Osmani de Baltaci Mehmet Pasa soyle degerlendirilir Akilli tedbirli cesur vakur bunun yaninda duzenbaz gaddardi Osmanlilar Ansiklopedisi nde ise su degerlendirme yapilmaktadir Mizac bakimindan hirsli ve devlet islerinde entrikaya meyilli fazla kabiliyeti olmayan bir kimseydi EserleriOrtakoy de yaptirdigi bir cami bulunmaktadir Kaynakca a b c d Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 208 209 1 a b c d e f g h Yayin Kurulu Mehmed Pasa Baltaci 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 154 ISBN 975 08 0072 9 Akgunduz Ahmet 1999 Bilinmeyen Osmanli Istanbul OSAV Yayinlari ISBN 9757268284Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Yayin Kurulu Mehmed Pasa Baltaci 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 154 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 208 209 2 Siyasi goreviOnce gelen Kopruluzade Damat Numan Pasa Osmanli Sadrazami 18 Agustos 1710 20 Kasim 1711 Sonra gelen Gurcu Aga Yusuf PasaOnce gelen Kalaylikoz Haci Ahmed Pasa Osmanli Sadrazami 25 Aralik 1704 3 Mayis 1706 Sonra gelen Damat Corlulu Ali PasaAskeri goreviOnce gelen Kaptan i Derya 1704 Sonra gelen