Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Partizan, yabancı bir güç veya bir ordu işgali ya da idaresi altında bulunan bir bölgenin kontrolüne direnmek için teşekkül etmiş düzensiz askerî kuvvetlerin üyesi.
Bu terime İspanya İç Savaşı'nda monarşiye karşı cumhuriyetçilerin direnişi, II.Dünya Savaşı'nda İtalya'da Benito Mussolini'yi devirmeye çalışan komünistlerin mücadelesi ve yine II. Dünya Savaşı'nda özellikle Doğu Avrupa'da Alman ve İtalyan işgalindeki ülkelerdeki direniş hareketleri örnek olarak gösterilebilir.
Tarihçe
12. yüzyıl başlarında Avrupa’da savaşçı birlik ve onların ana askeri birimden ayrılmış akıncı kolları sıklıkla düşmanın kaynaklarını ele geçirmek veya yok etmek amacıyla baskınlar yapardı. Partizan terimi 17nci yüzyılda savaşçı birliğin önderini tanımlamak için kullanılırdı. Partizan savaşının teknikleri ’ın 1789 yılında yazdığı Partizan Savaşı Üzerine İnceleme (Almanca:Abhandlung über den kleinen Krieg) kitabında tanıtılmıştır. amacı savaş bölgesindeki yerel ahaliden kurulu düzensiz birliklerle veya bazı durumlarda resmi orduya bağlı olmayan düzenli kuvvetlerle düşmanı zayıflatmaktı. Bu silahlı güçler, düşman hattı gerisinde iletişimi kesecek, ileri harekâta temel olan devriyeleri veya köyleri ele geçirecek, konvoylara pusu kuracak, zorla savaş vergisi ve katkı toplayacak, lojistik stokları yağma ederek düşman kuvvetlerin ana operasyonlarını engelleyerek onları güç ayırmaya mecbur etmekti. Amerikan İç Savaşı’nın “partizan korucuları” (İngilizce: partisan rangers) partizan savaşı kavramını oluşturdu. Bu çatışmada gibi konfederasyonun partisan önderleri von Ewald’ın ana hatlarını tarif ettiği şekilde ordularına görev gördürdü. Daha sonra ünlü savaş sanatı uzmanları ve Carl von Clausewitz tarafından da partizan savaşı yöntemleri tarif edildi.
19ncu yüzyıl ortalarındaki partizanlar esasen baskıncı süvarilerden veya organize olmayan ya da yarı organize gerilla kuvvetlerinden bir hayli farklıydı. Rus partizanlar Napolyon'un yenilmesinde çok önemli rol oynamıştı. Onların şiddetli direnişleri ve ısrarlı baskınları 1812 senesinde Fransız imparatorunun Rusya'dan kaçmak zorunda kalmasına sebep olmuştu.
 |
Partizan terimi çağdaş tanımında, II. Dünya Savaşı'nda örnekleri görülen saldıran ve işgal eden kuvvete karşı gelen baskın gayri nizami kuvvet anlamını aldı. Naziler işgal amaçlarına en az Kızıl Ordu kadar engel olan partizan direnişine karşı acımasızca davrandılar ve özellikle Polonya, Romanya ve Ukrayna'da Sovyetlerin vatan haini ilan ettiği işbirlikçilerin ihbarlarına ve yardımlarına gerek duydular. Hainlerin işbirliğiyle yakalanan binlerce partizanı idam ettiler. Ama gene de özellikle Belarus'ta faal olan Sovyet partizanları Alman askerlerini taciz etmeye ve onların bölgelerindeki operasyonlarını aksatmaya muktedir oldular. Hatta buralarda partizanlar için ekin yetiştiren ve canlı hayvan besleyen kolhozlar bile vardı. Neticede partizan direnişi Alman işgalindeki toprakların kurtarılmasında ve Sovyet hakimiyetinin tekrar kurulmasında çok etkili oldu. Komünist da Yugoslav Halkın Kurtuluşu Savaşı'nda memleketlerini kurtaran önder kuvvet idi.
Her ne kadar işgalci güç tarafından çoğu zaman "terörist" olarak adlandırılabilse de partizanlar savaş hukuku açısından yine de uluslarını yabancı saldırgandan kurtarmak için savaşan, ulusal ordunun üniformalı üyeleri olarak kabul edilir. Bu nedenle savaş hukukunda meşruiyete sahiptir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Ewald, Johann von (1789). Treatise on Partisan Warfare. Greenwood Press. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Partizan yabanci bir guc veya bir ordu isgali ya da idaresi altinda bulunan bir bolgenin kontrolune direnmek icin tesekkul etmis duzensiz askeri kuvvetlerin uyesi Bu terime Ispanya Ic Savasi nda monarsiye karsi cumhuriyetcilerin direnisi II Dunya Savasi nda Italya da Benito Mussolini yi devirmeye calisan komunistlerin mucadelesi ve yine II Dunya Savasi nda ozellikle Dogu Avrupa da Alman ve Italyan isgalindeki ulkelerdeki direnis hareketleri ornek olarak gosterilebilir Tarihce12 yuzyil baslarinda Avrupa da savasci birlik ve onlarin ana askeri birimden ayrilmis akinci kollari siklikla dusmanin kaynaklarini ele gecirmek veya yok etmek amaciyla baskinlar yapardi Partizan terimi 17nci yuzyilda savasci birligin onderini tanimlamak icin kullanilirdi Partizan savasinin teknikleri in 1789 yilinda yazdigi Partizan Savasi Uzerine Inceleme Almanca Abhandlung uber den kleinen Krieg kitabinda tanitilmistir amaci savas bolgesindeki yerel ahaliden kurulu duzensiz birliklerle veya bazi durumlarda resmi orduya bagli olmayan duzenli kuvvetlerle dusmani zayiflatmakti Bu silahli gucler dusman hatti gerisinde iletisimi kesecek ileri harekata temel olan devriyeleri veya koyleri ele gecirecek konvoylara pusu kuracak zorla savas vergisi ve katki toplayacak lojistik stoklari yagma ederek dusman kuvvetlerin ana operasyonlarini engelleyerek onlari guc ayirmaya mecbur etmekti Amerikan Ic Savasi nin partizan koruculari Ingilizce partisan rangers partizan savasi kavramini olusturdu Bu catismada gibi konfederasyonun partisan onderleri von Ewald in ana hatlarini tarif ettigi sekilde ordularina gorev gordurdu Daha sonra unlu savas sanati uzmanlari ve Carl von Clausewitz tarafindan da partizan savasi yontemleri tarif edildi 19ncu yuzyil ortalarindaki partizanlar esasen baskinci suvarilerden veya organize olmayan ya da yari organize gerilla kuvvetlerinden bir hayli farkliydi Rus partizanlar Napolyon un yenilmesinde cok onemli rol oynamisti Onlarin siddetli direnisleri ve israrli baskinlari 1812 senesinde Fransiz imparatorunun Rusya dan kacmak zorunda kalmasina sebep olmustu Sovyet partizanlari Belarus 1943 Alman Fallschirmjager tarafindan sorguya cekilen Sovyet partizanlari Ukrayna 1943 Partizan terimi cagdas taniminda II Dunya Savasi nda ornekleri gorulen saldiran ve isgal eden kuvvete karsi gelen baskin gayri nizami kuvvet anlamini aldi Naziler isgal amaclarina en az Kizil Ordu kadar engel olan partizan direnisine karsi acimasizca davrandilar ve ozellikle Polonya Romanya ve Ukrayna da Sovyetlerin vatan haini ilan ettigi isbirlikcilerin ihbarlarina ve yardimlarina gerek duydular Hainlerin isbirligiyle yakalanan binlerce partizani idam ettiler Ama gene de ozellikle Belarus ta faal olan Sovyet partizanlari Alman askerlerini taciz etmeye ve onlarin bolgelerindeki operasyonlarini aksatmaya muktedir oldular Hatta buralarda partizanlar icin ekin yetistiren ve canli hayvan besleyen kolhozlar bile vardi Neticede partizan direnisi Alman isgalindeki topraklarin kurtarilmasinda ve Sovyet hakimiyetinin tekrar kurulmasinda cok etkili oldu Komunist da Yugoslav Halkin Kurtulusu Savasi nda memleketlerini kurtaran onder kuvvet idi Her ne kadar isgalci guc tarafindan cogu zaman terorist olarak adlandirilabilse de partizanlar savas hukuku acisindan yine de uluslarini yabanci saldirgandan kurtarmak icin savasan ulusal ordunun uniformali uyeleri olarak kabul edilir Bu nedenle savas hukukunda mesruiyete sahiptir Ayrica bakinizBesinci Kol Asimetrik savas Gerilla harbi Sovyet partizanlari Dorduncu nesil savas Slovak partizanlarKaynakca Ewald Johann von 1789 Treatise on Partisan Warfare Greenwood Press ISBN 0 313 27350 2