Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amerikan İç Savaşı (The Civil War) veya genelde Güney eyaletlerinde kullanılan diğer adıyla Eyaletler Arası Savaş (The War Between the States) (12 Nisan 1861 – 26 Mayıs 1865), Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington'daki yönetimi ("Union" veya "the North") ile ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney Eyaleti ("the South" veya "Konfederasyon") arasında çıkmış dört yıl süren geniş kapsamlı bir iç savaştır. Savaşın temel nedeni, ekonomisi tarıma dayalı güney eyaletlerinde yoğun olarak ucuz işgücü mahiyetinde kullanılan köleliğin ülkenin Kuzey Amerika'nın batı bölgelerine doğru genişlemesi nedeniyle tartışılmaya başlanması ve sanayileşmiş kuzey bölgelerinde uygulandığı gibi tüm ülkede yasaklanıp yasaklanmayacağı konusundaki anlaşmazlıktı.
| Amerikan İç Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Gettysburg Muharebesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Amerika Birleşik Devletleri |  Amerika Konfedere Devletleri | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Abraham Lincoln Ulysses S. Grant George B. McClellan | Jefferson Davis Robert Edward Lee T.J. Stonewall Jackson | ||||||
| Güçler | |||||||
| 2.200.000 (toplam sayı) 698.000 (en yüksek sayı) | 750.000-1.000.000 (toplam sayı) 360.000 (en yüksek sayı) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 110.000+ çatışmada ölü 365.000+ toplam ölü 282.000+ yaralı | 94.000+ çatışmada ölü 290.000+ toplam ölü 137.000+ yaralı | ||||||
11 Güneyli Eyalet Abraham Lincoln'un 1860 yılında yapılan seçimlerde başkan seçilmesiyle Jefferson Davis komutasında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. 12 Nisan 1861 yılında ise Güney Carolina'daki Sumter Kalesi'nden ilk top atışıyla birlikte savaş başlamıştır.
Savaşın ilk sonucu Lincoln'un duraksamalarına ve bazı Demokrat Partililerin tepkisine rağmen köleliğin kaldırılmasıdır. 22 Eylül 1862'de hazırlanmaya başlanan, 1 Ocak 1863'te uygulamaya konan bu önlem, 13 anayasa değişikliği önergesinin oylanıp kabul edilmesiyle 31 Ocak 1865'te yasallaşmıştır. Ancak bu zaferden beş gün sonra Lincoln bir suikast sonucu öldürülmüştür.
Savaşın nedenleri
19. yüzyılın ortalarında Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğu bölgelerinde büyük çiftliklerin ağırlıkta olduğu ve tarıma dayanan bir ekonomi yerleşmişti. Bu çiftliklerde özellikle pamuk, tütün ve şeker kamışı yetiştirilmekte ve gereken işgücü Afrika'dan kaçırılıp getirilen siyahi kökenlilerden oluşan kölelerden sağlanmaktaydı. ABD'nin diğer bölgelerinde ekonomi sanayiye yönelmiş ve bunun gerektirdiği serbest işgücü için kölelik ortadan kaldırılmıştı. ABD'nin batı kesiminde hala yeni eyaletler kurulmaya devam ediyor ve bu yeni eyaletlerin çoğunda kölelik yasaklanıyordu. Bu ortamda güney eyaletleri köleliğin eninde sonunda güneyde de yasaklanacağından endişelenmekteydiler. Bu da güneyin köleliğe dayanan üretim tarzını kökünden tehdit ediyordu. Köleliği kaldırmaya söz vererek seçime katılan başkan adayı Abraham Lincoln seçimi kazanınca güneyli 7 eyalet (Güney Karolina, Mississippi, Florida, Alabama, Teksas, Georgia ve Louisiana) yeni başkanın köleliği kaldıracağına kesin gözle bakarak hemen ABD'den bağımsızlığını ilan ettiler. Bu eyaletler Jefferson Davis'in başkanlığı altında Amerika Konfedere Devletleri adı altında yeni bir devlet kurdular. Kısa bir süre sonra buna 4 eyalet (Virginia, Arkansas, Kuzey Karolina ve Tennessee) daha katıldı. Bu toplam 11 eyalet Amerikan İç Savaşı'nda güneyli "Konfederasyon" tarafını oluşturdular. Ülkenin geri kalan kısmı (özellikle kuzeydoğu kısmı) da Birlik "" veya "the North" tarafını oluşturdular. Bir süre sonra iki devlet arasında savaş patlak verdi.
Kuzeyin galibiyeti
Amerikan İç Savaşı'nın ilk yıllarında hiçbir taraf üstünlük sağlayamadı. Her iki taraftan da birçok kayıplar oldu ve her iki taraf da zaman zaman askeri başarılar elde etse de baskın çıkamadı. 1863 yılının Temmuz ayında gerçekleşen Gettysburg Muharebesi önemli bir dönüm noktası oldu. Güneyden 75 bin, kuzeyden 82 bin askerin katıldığı bu savaşta her iki taraf da askerlerinin yaklaşık üçte birini kaybettiler ama kuzeyliler güneylilere karşı ciddi bir üstünlük sağladı. En sonunda 9 Nisan 1865 tarihinde kuzey orduları güneyli ünlü komutan Robert Edward Lee'nin ordularını birkaç koldan sardılar ve teslim olmaya mecbur bıraktılar. Aynı yılın Haziran ayında geri kalan bütün güney askerleri de silahlarını bırakarak teslim oldular ve Amerikan İç Savaşı kuzeyin zaferiyle sona erdi. Savaşın sonuna yaklaşırken kuzeyli başkan Abraham Lincoln bir güneylinin yaptığı suikast sonucu vurularak öldü.
Savaşın sonuçları
Savaşın bitiminde güneydeki bütün kölelere özgürlük hakları verildi, kısa süre sonra da oy kullanma hakkı kazandılar. ABD'nin güneyinde köleliğe dayanan tarım ekonomisi sona erdi. Amerika Birleşik Devletleri bölünme tehlikesinin üstesinden gelerek tekrar tek bir ülke olarak birleşmiş oldu. Savaşın sonunda güneydeki siyahilere birçok hak verildiyse de, bunlar kısa süre içinde güneyli beyazlar tarafından geri alındı. Ayrıca savaştan önce ABD'nin güney ve kuzey tarafları eşit zenginlikteyken, savaştan sonra güney ekonomik yıkıma uğradı ve kuzey öne geçti.
Savaş döneminde medyanın muharebeleri yerinden takip etmesi gazetecilerin maaşlarının artmasına, gazete abonelik ücretlerinin yükselmesine ve dolayısıyla medyanın ABD'deki konumunun güçlenmesine neden oldu. Sürekli olarak medyaya demeç veren, halkla ilişkiler faaliyeti yürüten ve propaganda yapan ilk başkan Abraham Lincoln, kendinden sonraki başkanların bu alanda rol modeli oldu.
Birlik ve Konfederasyon'un Karşılaştırılması
| Birlik | Konfederasyon | |
|---|---|---|
| Toplam nüfus | 22,000,000 (71%) | 9,000,000 (29%) |
| Özgür nüfus | 21,567,414 | 5,500,000 |
| 1860'taki Sınır Eyaletlerindeki köleler | 432,586 | NA |
| 1860'taki Güney Eyaletlerindeki köleler | NA | 3,500,000 |
| Askerler | 2,200,000 (67%) | 1,064,000 (33%) |
| Demiryolu (mil) | 21,788 (71%) | 8,838 (29%) |
| Mamül Ürünler Üretimi | 90% | 10% |
| Silah üretimi | 97% | 3% |
| 1860'taki pamuk üretimi (balya) | Önemsiz miktarda | 4,500,000 |
| 1864'teki pamuk üretimi (balya) | Önemsiz miktarda | 300,000 |
| Savaş öncesi ABD ihracatındaki payı | 30% | 70% |
İlgili filmler
|
|
İlgili belgeseller
- ' ', (??) Opening 19 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ' ', (History Channel, 2007) Opening 24 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ [1] 10 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İç Savaşın başlaması 12 Nisan 1861 (İngilizce), National Park Service (U.S. Department of the Interior.)
- ^ [2] 12 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 13. yasa değişikliği(İngilizce), Library of Congress
- ^ [3] 5 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Abraham Lincoln suikastı, The Library of Congress
- ^ M. Bahadırhan Dinçaslan (2022). Amerikan İç Savaşı El Kitabı. Altınordu Yayınları. ss. 77-79. ISBN .
Ayrıca bakınız
- Raimondo Luraghi, Storia Della Guerra Civile Americana
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Amerikan İç Savaşı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Kongre Kütüphesindeki İç Savaş Fotoğrafları Koleksiyonu 22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .'ndan Fotoğraflar 18 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Civil War 24 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ken Burns tarafından Public Broadcasting Service için hazırlanan belgesel
- Her bir eyaletin iç savaşa kattıkları: Illinois #1 12 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ohio 28 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Pennsylvania 29 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- WWW-VL: History: USA Civil War 1855–1865 11 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bu koleksiyon iç savaş dönemi ile ilgili Gettysbur Kolejinde bulunan politik karikatürlerin dijital versiyonlarını, kişisel yazıları, haritaları, boyamaları ve fotoğrafları içerir.
- Fort Morgan ve Mobile Körfezi Savaşı 27 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "WWW Guide to Civil War Prisons" (2004) 27 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İç savaş hapishaneleri ile ilgili internet için hazırlanan bir kılavuz.
- TOCWOC Civil War Blog 13 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İç Savaş hakkında amatör blogların bulunduğu bir grup.
- Amerikan İç Savaşı: Gettysburg 16 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Amerikan İç Savaşı ve Gettysburg Muharebesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Amerikan Ic Savasi The Civil War veya genelde Guney eyaletlerinde kullanilan diger adiyla Eyaletler Arasi Savas The War Between the States 12 Nisan 1861 26 Mayis 1865 Amerika Birlesik Devletleri nin Washington daki yonetimi Union veya the North ile ulkeden ayrilmak isteyen 11 Guney Eyaleti the South veya Konfederasyon arasinda cikmis dort yil suren genis kapsamli bir ic savastir Savasin temel nedeni ekonomisi tarima dayali guney eyaletlerinde yogun olarak ucuz isgucu mahiyetinde kullanilan koleligin ulkenin Kuzey Amerika nin bati bolgelerine dogru genislemesi nedeniyle tartisilmaya baslanmasi ve sanayilesmis kuzey bolgelerinde uygulandigi gibi tum ulkede yasaklanip yasaklanmayacagi konusundaki anlasmazlikti Amerikan Ic SavasiGettysburg MuharebesiTarih12 Nisan 1861 26 Mayis 1865 4 yil 1 ay 2 hafta BolgeABD ve Atlas OkyanusuSonucKesin Amerika Birlesik Devletleri zaferi Amerika Konfedere Devletleri yikildi Kolelik kaldirildi ABD toprak butunlugunu korudu Yeniden yapilandirma donemi basladi TaraflarAmerika Birlesik DevletleriAmerika Konfedere DevletleriKomutanlar ve liderlerAbraham Lincoln Ulysses S Grant George B McClellanJefferson Davis Robert Edward Lee T J Stonewall JacksonGucler2 200 000 toplam sayi 698 000 en yuksek sayi 750 000 1 000 000 toplam sayi 360 000 en yuksek sayi Kayiplar110 000 catismada olu 365 000 toplam olu 282 000 yarali94 000 catismada olu 290 000 toplam olu 137 000 yarali 11 Guneyli Eyalet Abraham Lincoln un 1860 yilinda yapilan secimlerde baskan secilmesiyle Jefferson Davis komutasinda bagimsizliklarini ilan etmislerdir 12 Nisan 1861 yilinda ise Guney Carolina daki Sumter Kalesi nden ilk top atisiyla birlikte savas baslamistir Savasin ilk sonucu Lincoln un duraksamalarina ve bazi Demokrat Partililerin tepkisine ragmen koleligin kaldirilmasidir 22 Eylul 1862 de hazirlanmaya baslanan 1 Ocak 1863 te uygulamaya konan bu onlem 13 anayasa degisikligi onergesinin oylanip kabul edilmesiyle 31 Ocak 1865 te yasallasmistir Ancak bu zaferden bes gun sonra Lincoln bir suikast sonucu oldurulmustur Savasin nedenleriAbraham Lincoln 19 yuzyilin ortalarinda Amerika Birlesik Devletleri nin guneydogu bolgelerinde buyuk ciftliklerin agirlikta oldugu ve tarima dayanan bir ekonomi yerlesmisti Bu ciftliklerde ozellikle pamuk tutun ve seker kamisi yetistirilmekte ve gereken isgucu Afrika dan kacirilip getirilen siyahi kokenlilerden olusan kolelerden saglanmaktaydi ABD nin diger bolgelerinde ekonomi sanayiye yonelmis ve bunun gerektirdigi serbest isgucu icin kolelik ortadan kaldirilmisti ABD nin bati kesiminde hala yeni eyaletler kurulmaya devam ediyor ve bu yeni eyaletlerin cogunda kolelik yasaklaniyordu Bu ortamda guney eyaletleri koleligin eninde sonunda guneyde de yasaklanacagindan endiselenmekteydiler Bu da guneyin kolelige dayanan uretim tarzini kokunden tehdit ediyordu Koleligi kaldirmaya soz vererek secime katilan baskan adayi Abraham Lincoln secimi kazaninca guneyli 7 eyalet Guney Karolina Mississippi Florida Alabama Teksas Georgia ve Louisiana yeni baskanin koleligi kaldiracagina kesin gozle bakarak hemen ABD den bagimsizligini ilan ettiler Bu eyaletler Jefferson Davis in baskanligi altinda Amerika Konfedere Devletleri adi altinda yeni bir devlet kurdular Kisa bir sure sonra buna 4 eyalet Virginia Arkansas Kuzey Karolina ve Tennessee daha katildi Bu toplam 11 eyalet Amerikan Ic Savasi nda guneyli Konfederasyon tarafini olusturdular Ulkenin geri kalan kismi ozellikle kuzeydogu kismi da Birlik veya the North tarafini olusturdular Bir sure sonra iki devlet arasinda savas patlak verdi Kuzeyin galibiyetiJefferson Davis Amerikan Ic Savasi nin ilk yillarinda hicbir taraf ustunluk saglayamadi Her iki taraftan da bircok kayiplar oldu ve her iki taraf da zaman zaman askeri basarilar elde etse de baskin cikamadi 1863 yilinin Temmuz ayinda gerceklesen Gettysburg Muharebesi onemli bir donum noktasi oldu Guneyden 75 bin kuzeyden 82 bin askerin katildigi bu savasta her iki taraf da askerlerinin yaklasik ucte birini kaybettiler ama kuzeyliler guneylilere karsi ciddi bir ustunluk sagladi En sonunda 9 Nisan 1865 tarihinde kuzey ordulari guneyli unlu komutan Robert Edward Lee nin ordularini birkac koldan sardilar ve teslim olmaya mecbur biraktilar Ayni yilin Haziran ayinda geri kalan butun guney askerleri de silahlarini birakarak teslim oldular ve Amerikan Ic Savasi kuzeyin zaferiyle sona erdi Savasin sonuna yaklasirken kuzeyli baskan Abraham Lincoln bir guneylinin yaptigi suikast sonucu vurularak oldu 1861 Anakonda Plani Savasin sonuclariSavasin bitiminde guneydeki butun kolelere ozgurluk haklari verildi kisa sure sonra da oy kullanma hakki kazandilar ABD nin guneyinde kolelige dayanan tarim ekonomisi sona erdi Amerika Birlesik Devletleri bolunme tehlikesinin ustesinden gelerek tekrar tek bir ulke olarak birlesmis oldu Savasin sonunda guneydeki siyahilere bircok hak verildiyse de bunlar kisa sure icinde guneyli beyazlar tarafindan geri alindi Ayrica savastan once ABD nin guney ve kuzey taraflari esit zenginlikteyken savastan sonra guney ekonomik yikima ugradi ve kuzey one gecti Savas doneminde medyanin muharebeleri yerinden takip etmesi gazetecilerin maaslarinin artmasina gazete abonelik ucretlerinin yukselmesine ve dolayisiyla medyanin ABD deki konumunun guclenmesine neden oldu Surekli olarak medyaya demec veren halkla iliskiler faaliyeti yuruten ve propaganda yapan ilk baskan Abraham Lincoln kendinden sonraki baskanlarin bu alanda rol modeli oldu Birlik ve Konfederasyon un KarsilastirilmasiBirlik KonfederasyonToplam nufus 22 000 000 71 9 000 000 29 Ozgur nufus 21 567 414 5 500 0001860 taki Sinir Eyaletlerindeki koleler 432 586 NA1860 taki Guney Eyaletlerindeki koleler NA 3 500 000Askerler 2 200 000 67 1 064 000 33 Demiryolu mil 21 788 71 8 838 29 Mamul Urunler Uretimi 90 10 Silah uretimi 97 3 1860 taki pamuk uretimi balya Onemsiz miktarda 4 500 0001864 teki pamuk uretimi balya Onemsiz miktarda 300 000Savas oncesi ABD ihracatindaki payi 30 70 Ilgili filmler12 Yillik Esaret 12 Years a Slave 2013 Django unchained 2013 Lincoln 2012 Amistad 1997 1996 1962 1913 The Birth of a Nation 1915 dizi 1982 1990 2007 2001 Cold Mountain 2003 2005 Dances with Wolves 1990 2010 1951 The General 1926 1993 Glory 1989 2003 Gone with the Wind 1939 1967 1959 1999 2007 1965 1985 1986 1994 The Outlaw Josey Wales 1976 1995 1957 The Conspirator 2010 1951 1999 1982 1965 1993 The Patriot 2000 2002 Abraham Lincoln Vampir Avcisi 2012 2016 Ilgili belgeseller Opening 19 Kasim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde History Channel 2007 Opening 24 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca 1 10 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ic Savasin baslamasi 12 Nisan 1861 Ingilizce National Park Service U S Department of the Interior 2 12 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 13 yasa degisikligi Ingilizce Library of Congress 3 5 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Abraham Lincoln suikasti The Library of Congress M Bahadirhan Dincaslan 2022 Amerikan Ic Savasi El Kitabi Altinordu Yayinlari ss 77 79 ISBN 9786257610667 Ayrica bakinizRaimondo Luraghi Storia Della Guerra Civile AmericanaDis baglantilarWikimedia Commons ta Amerikan Ic Savasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kongre Kutuphesindeki Ic Savas Fotograflari Koleksiyonu 22 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ndan Fotograflar 18 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Civil War 24 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ken Burns tarafindan Public Broadcasting Service icin hazirlanan belgesel Her bir eyaletin ic savasa kattiklari Illinois 1 12 Kasim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ohio 28 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pennsylvania 29 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde WWW VL History USA Civil War 1855 1865 11 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bu koleksiyon ic savas donemi ile ilgili Gettysbur Kolejinde bulunan politik karikaturlerin dijital versiyonlarini kisisel yazilari haritalari boyamalari ve fotograflari icerir Fort Morgan ve Mobile Korfezi Savasi 27 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde WWW Guide to Civil War Prisons 2004 27 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ic savas hapishaneleri ile ilgili internet icin hazirlanan bir kilavuz TOCWOC Civil War Blog 13 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ic Savas hakkinda amator bloglarin bulundugu bir grup Amerikan Ic Savasi Gettysburg 16 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amerikan Ic Savasi ve Gettysburg Muharebesi