Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Patrona Halil (d. 1690, Manastır - ö. 25 Kasım 1730, İstanbul), Osmanlı padişahı III. Ahmed'in tahttan inmesi ile sonuçlanan 1730 Patrona Halil İsyanı'nın önderi olan yeniçeri askeridir. Bu ayaklanmayla birlikte Lale Devri son bulmuştur.
Patrona Halil İsyanı
Arnavut kökenli olan Horpeşteli (bugün Orestida kasabası) Halil, leventlik ve Rumeli'de yeniçerilik yapmıştı ve yakın hemşehrileri arasında "Patrona" lakabıyla anılmaktaydı. Patrona Osmanlı donanmasında gemilerin ikincisine verilen isimdir. Donanmada Kaptan-ı Derya'nın kullandığı gemiye Kapudane, ikinci gemiye Patrona, üçüncü gemiye Riyale denilirdi. Patrona Halil, Patrona gemisinde bir süre leventlik yaptığı için bu lakapla anılmıştır. İstanbul'da bir hamam tellaklığı veya esnaflık yaptığı da söylenmiştir. İstanbul meyhanelerine devam ettiği, devamlı alkol aldığı ve ihtilal yandaşlarını da bu meyhanelerde tanıdığı bilinmektedir. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın zevk ve sefaya düşkünlüğünün yanı sıra Yeniçerilerinin uzun süredir maaş alamaması ordu içerisinde huzursuzluğa neden olmuştu. "Şeriatın gereğini yerine getirmek" gerekçesi ile başlatılan bu isyanda, ekonominin bozulması, vergi yükünün artması, 12 senedir sadarette bulunan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın kadrolaşması ve buna karşı oluşan muhalif kadrolar, çoğunlukla laik eksene kayan yenilikler, 1730 İran seferinin bir türlü gerçekleşememesi ve alınan şehirlerin İranlılara satıldığı gibi rivayetlerin de katkısı vardır. Patrona Halil kendini ayaklanmaya elebaşılık etmeye kışkırtanların telkinleri ile öncelikle esnafı etkileyerek kepenk kapamalarını sağlamış, daha sonra yanına çektiği yeniçeriler ve bir kısım halkın da katılımı ile 28 Eylül 1730 daha sonra kendi adını alacak olan Patrona Halil İsyanı'nı başlatmıştır.
İsyanın planlanması ve isyan sonrasında aktif görevlerde bulunan Patrona, İstanbul'daki asayişin iyice bozulması, zulmün artması sonucu, yeni padişah I. Mahmud'un gönderdiği Şeyhülislam tarafından diğer asi liderler ile beraber " Dağılmaları yoksa akıbetlerinin kötü olacağı" konusunda uyarıldı. Toplanan liderler kendilerine bir Hüccet (senet/af senedi; yaptıklarından dolayı sorumlu tutulmayacaklarına dair devlet garantisi) istediler. Bunun üzerine İstanbul uleması, Sadrazam ve ilgili devlet ricalinin hazırladığı hüccet, I. Mahmut'a götürüldü ve o da "Ellerine verilen hüccet-i şer'iye gereği amel oluna" şeklinde bir Hatt-ı hümâyun yazdı. Ancak buna rağmen isyancılar devlet işlerine karışmaya, kargaşayı sürdürmeye devam edince devlet, Patrona Halil ve elebaşlarının ortadan kaldırılmasına karar verdi. Bunun için Pehlivan Halil Ağa yönetiminde özel bir ekip kuruldu. Yapılan ilk plana göre 25 Kasım 1730 da Patrona Halil ve elebaşları devam eden 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nı görüşmek üzere Sadrazamın konağına çağrıldı. Ancak kalabalık bir grup ile gelince kendisine dokunulamadı ve Hilat giydirilmek üzere Topkapı Sarayına gitmeye ikna edildi. Topkapı Sarayında Pehlivan Halil Ağa ve 30 adamı pusu kurmuş patrona ve diğer elebaşlarını bekliyorlardı. Asiler Soğukçeşme'den Topkapı Sarayına girince, bir işaret üzerine ortaya çıkan bu ekip, saray efradı pencerelerden seyrederken asilerin üzerine saldırdılar ve Patrona Halil dahil 18 elebaşını öldürdüler. (Başta Patrona Halil ve Muslu Beşe olmak üzere) İçerideki silah seslerini duyan dışarıdaki yandaşları kaçtı. (Emir Ali vb.) (Bu ekip daha sonra 27 Mart 1731'de I. Mahmut'a karşı bir isyan hareketine kalkıştıysa da bu isyan büyümeden engellenmiştir.) İstanbul sokaklarına çıkartılan tellallarla durumun normale döndüğü halka duyuruldu.
Popüler kültürdeki yeri
- 2012'de TRT'de yayımlanan Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam isimli dizide Fırat Tanış tarafından canlandırıldı.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Patrona Halil d 1690 Manastir o 25 Kasim 1730 Istanbul Osmanli padisahi III Ahmed in tahttan inmesi ile sonuclanan 1730 Patrona Halil Isyani nin onderi olan yeniceri askeridir Bu ayaklanmayla birlikte Lale Devri son bulmustur Patrona HalilPatrona Halil IsyaniArnavut kokenli olan Horpesteli bugun Orestida kasabasi Halil leventlik ve Rumeli de yenicerilik yapmisti ve yakin hemsehrileri arasinda Patrona lakabiyla anilmaktaydi Patrona Osmanli donanmasinda gemilerin ikincisine verilen isimdir Donanmada Kaptan i Derya nin kullandigi gemiye Kapudane ikinci gemiye Patrona ucuncu gemiye Riyale denilirdi Patrona Halil Patrona gemisinde bir sure leventlik yaptigi icin bu lakapla anilmistir Istanbul da bir hamam tellakligi veya esnaflik yaptigi da soylenmistir Istanbul meyhanelerine devam ettigi devamli alkol aldigi ve ihtilal yandaslarini da bu meyhanelerde tanidigi bilinmektedir Sadrazam Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa nin zevk ve sefaya duskunlugunun yani sira Yenicerilerinin uzun suredir maas alamamasi ordu icerisinde huzursuzluga neden olmustu Seriatin geregini yerine getirmek gerekcesi ile baslatilan bu isyanda ekonominin bozulmasi vergi yukunun artmasi 12 senedir sadarette bulunan Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa nin kadrolasmasi ve buna karsi olusan muhalif kadrolar cogunlukla laik eksene kayan yenilikler 1730 Iran seferinin bir turlu gerceklesememesi ve alinan sehirlerin Iranlilara satildigi gibi rivayetlerin de katkisi vardir Patrona Halil kendini ayaklanmaya elebasilik etmeye kiskirtanlarin telkinleri ile oncelikle esnafi etkileyerek kepenk kapamalarini saglamis daha sonra yanina cektigi yeniceriler ve bir kisim halkin da katilimi ile 28 Eylul 1730 daha sonra kendi adini alacak olan Patrona Halil Isyani ni baslatmistir Isyanin planlanmasi ve isyan sonrasinda aktif gorevlerde bulunan Patrona Istanbul daki asayisin iyice bozulmasi zulmun artmasi sonucu yeni padisah I Mahmud un gonderdigi Seyhulislam tarafindan diger asi liderler ile beraber Dagilmalari yoksa akibetlerinin kotu olacagi konusunda uyarildi Toplanan liderler kendilerine bir Huccet senet af senedi yaptiklarindan dolayi sorumlu tutulmayacaklarina dair devlet garantisi istediler Bunun uzerine Istanbul ulemasi Sadrazam ve ilgili devlet ricalinin hazirladigi huccet I Mahmut a goturuldu ve o da Ellerine verilen huccet i ser iye geregi amel oluna seklinde bir Hatt i humayun yazdi Ancak buna ragmen isyancilar devlet islerine karismaya kargasayi surdurmeye devam edince devlet Patrona Halil ve elebaslarinin ortadan kaldirilmasina karar verdi Bunun icin Pehlivan Halil Aga yonetiminde ozel bir ekip kuruldu Yapilan ilk plana gore 25 Kasim 1730 da Patrona Halil ve elebaslari devam eden 1730 1732 Osmanli Iran Savasi ni gorusmek uzere Sadrazamin konagina cagrildi Ancak kalabalik bir grup ile gelince kendisine dokunulamadi ve Hilat giydirilmek uzere Topkapi Sarayina gitmeye ikna edildi Topkapi Sarayinda Pehlivan Halil Aga ve 30 adami pusu kurmus patrona ve diger elebaslarini bekliyorlardi Asiler Sogukcesme den Topkapi Sarayina girince bir isaret uzerine ortaya cikan bu ekip saray efradi pencerelerden seyrederken asilerin uzerine saldirdilar ve Patrona Halil dahil 18 elebasini oldurduler Basta Patrona Halil ve Muslu Bese olmak uzere Icerideki silah seslerini duyan disaridaki yandaslari kacti Emir Ali vb Bu ekip daha sonra 27 Mart 1731 de I Mahmut a karsi bir isyan hareketine kalkistiysa da bu isyan buyumeden engellenmistir Istanbul sokaklarina cikartilan tellallarla durumun normale dondugu halka duyuruldu Populer kulturdeki yeri2012 de TRT de yayimlanan Bir Zamanlar Osmanli Kiyam isimli dizide Firat Tanis tarafindan canlandirildi Kaynakca Altinay Ahmet Refik Hrz Haydar Ali Dirioz 1973 Lale Devri Sakaoglu Necdet Bu Mulkun Sultanlari say 325 331 Osmanli Tarihi 1566 1789 Anadolu Univ yay Sayf 167 168