Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nevşehirli Damad İbrahim Paşa (1660, Muşkara - 16 Ekim 1730, İstanbul), III. Ahmed saltanatında, 9 Nisan 1718 - 1 Ekim 1730 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Türk asıllı Osmanlı devlet adamı. Oğuzlar'ın boyuna mensup aşiretindendir. İsmi Lale Devri ve Nevşehir ile özdeşleşmiştir. Enderundan yetişen sadrazamların on üçüncüsü ve Osmanlı sadrazamlarının yüz otuzuncusudur.
| Nevşehirli Damad İbrahim Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 9 Nisan 1718 - 1 Ekim 1730 | |
| Hükümdar | III. Ahmed |
| Yerine geldiği | Nişancı Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Silahdar Damat Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1660 Muşkara, Karaman Eyaleti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 16 Ekim 1730 (69-70 yaşlarında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Evlilik(ler) | Fatma Sultan |
| Çocuk(lar) | Mehmed Bey |
Hayatı
Nevşehir'de (Muşkara) dünyaya geldi. Babası, Voyvodası Ali Ağa idi.
İş bulmak için İstanbul'a gelmiş ve eski saray masraf katibi Mustafa Efendi'nin delâletiyle (tavsiyesiyle) 1689'da sarayın helvacı ocağına, daha sonra eski saray baltacılar ocağına kaydolmuştur. İbrahim Efendi, hizmetleri ile zamanla terfî ederek darüssaâde ağasının yazıcı halifesi olarak başkent Edirne'ye gitti. Şehzade Ahmed'in padişah olmasından sonra 1703'te darüssaâde ağası yazıcılığına tayin edildi. Bu vazifedeyken padişahın itimat ve teveccühünü kazandı. Ancak sadrazam olan Çorlulu Ali Paşa onu Edirne'ye gönderdi.
1715'te Mora Seferi'ne çıkan Veziriazam Silahdar Damad Ali Paşa, İbrahim Efendi'yi mevkufatçılıkla beraberinde götürdü. Buranın alınmasından sonra da tahrir (katiplik) işi ile vazifelendirildi.
İbrahim Efendi, 1716 yılında Avusturyalılar'la yapılan Petrovaradin Muharebesi'nde bulundu. Mağlubiyetten ve sadrazam ve serdar-i ekrem olan Silahdar Damad Ali Paşa öldükten sonra vaziyeti padişaha arz etmek üzere bir arıza ile ordu tarafından Edirne'ye gönderildi. III. Ahmed çok güvendiği İbrahim Efendi'yi geri göndermeyerek birinci ruznameci yaptı. Birkaç gün sonra da 3 Ekim 1716'da sadaret kaymakamlığına tayin etti.
İbrahim Paşa, şehit Silahdar Damad Ali Paşa'nin dul kalmış bulunan III. Ahmed'in kızı Fatma Sultan'la 1717'de nikâhlanarak Damat oldu. İbrahim Paşa'nın teşebbüsleri sayesinde Avusturyalılar'la barış yapılmasının kararlaştırılmasından sonra, 1718'de sadrazamlığa getirilerek Avusturya ile Pasarofça Antlaşması'nı imzaladı. Aynı yıl Venedikliler'le de barış yapıldı.
İbrahim Paşa'nın on üç yıl süren sadrazamlığı zamanında İran ile bir kez savaş yapıldı. Ancak oluşturulan genel barış ortamında devlet bir huzur dönemine girmiştir.
Lale, Çırağan, Sadabad ve diğer mesirelerde, helva sohbetleri düzenlenmesi de bu dönemde oldu. Bunun yanı sıra ilk matbaanın tesisi ve sanayi müesseselerinin kurulması onun gayretleri ile gerçekleşti.
İbrahim Paşa, Eylül 1730'da meydana gelen Patrona Halil İsyanı sırasında Sultan III. Ahmed'in heyetiyle birlikte vardığı karar uyarınca öldürülerek cesedi isyancılara teslim edildi. Cesedi paramparça edildi.
Aynı zamanda oyuncu Halit Akçatepe'nin de büyük dedesidir.
Değerlendirme
Devlet işlerine vakıf, düşünceli, mutedil, kadirşinas, kabiliyetli insanların kadrini bilen bir devlet adamıydı. Padişahın teveccühünü (sevgi ve yakınlık) kazanmakla ve bütün işleri eline almakla şımarmamış, kendisine fenalık yapanlara dahi iyilikte bulunmuştur.
| “ | İbrahim Paşa'nın yüksek nitelikleri beyandan aşırıdır. Hazineyi gelirle doldurmuştur. Din ve devlet işlerindeki hizmeti de yazıya sığmaz. Himmeti yüksekti. Aristo kavrayışlı, Eflatun görüşlü, Lokman bilgeliğinde, mülk ve milleti düzende tutan, vakur, mütevazı, tedbirli, mert ve gayretli, iyiliği ikramı çok, yüce himmetli, iyi ahlaklı, yüce soylu, doğruluktan şaşmayan, tedbirli vezir, kanunlara hakim benzersiz sadrazamdı. Özellikle bilgin ve erdemlilere, şeyhlere, ariflere, hüner sahiplerine, şiir ve nesir yazanlara, söz ve yazı ustalarına, müzisyenlere aşırı meyli ve yakınlığı vardı. Ekseri gece ve gündüzlerde ilim ve marifet sahipleriyle sohbet eder, her birini ödüllendirirdi. Bir kişiyi ayıbından ötürü aşağılamaz, rakiplerine bile mansıplar vezirlik verir, yaşlı yoksul herkesi ihyadan geri kalmazdı. Yaratılışı gereği hayır işlerine düşkündü. Nice nice yüce eseri vardır. | „ |
—, Zeyl-i Hadîkatü'l-Vüzerâ'dan | ||
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, birçok yakınını, önemli makamlara atamıştı.Bu kötü gidişi, Sultan III. Ahmet'in kâtibi şöyle ifade etmektedir:
"Bu gidişle zevâl gelir mülke çünki câhil girer bütün silke(Târih-i Atâ,c. IV, s. 209)
Eserleri
Damat İbrahim Paşa'nın hayır eserleri oldukça fazladır. Bunların başında, eşi Fatma Sultan ile beraber İstanbul'da Şehzade Camii yakınında yaptırdıkları dershane (), talebeye mahsus odalar, sebil, kütüphane gelir. İstanbul'un muhtelif yerlerinde çeşme, sebil ve mesire yerleri yaptırmıştır. Ayrıca doğum yeri olan ve o tarihte Niğde'ye bağlı olan Muşkara köyünü, başka yerlerden ahaliyi getirip, aşiretleri iskan ile burayı kaza yaptı ve kasabayı sur ile genişletti. Muşkara adını kaldırıp Nevşehir diye adlandırdığı bu yerde iki cami, bir medrese ve medrese talebesiyle fakir halk için imaret yaptırdı.
İstanbul'da kitap satan esnafta bulunan nadide kitapların, ucuz fiyatla satın alınarak Avrupa'ya gönderildiğini öğrenen İbrahim Paşa, bu eserlerin yurt dışına çıkışını yasaklayıp kütüphaneler tesis etti. Ayrıca İstanbul'da bir çini fabrikası ve çuha fabrikasının yanında Hatayi ismi verilen kumaş fabrikasının tesisi, İbrahim Paşa'nın gayret ve çalışmalarıyla olmuştur. Lale Devri ile başlayan park ve bahçelik de bu gayretli sadrazam sayesinde gerçekleşti. Ancak 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanı'ndan sonra bu bahçeler yakılıp yıkıldı.
Popüler kültürdeki yeri
2012 yılında TRT 1'de yayınlanan Bir Zamanlar Osmanlı dizisinde Hâzım Körmükçü tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ [1] 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Prof. Dr. Nusret BULUTCU, Hacıahmetoğulları Muhtemel Tarihi
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2017.
- ^ Maksudoğlu, Prof. Dr. Mehmet. (6. bas.). Salon Yayınları. s. 350. ISBN . 11 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
Dış bağlantılar
- Danışmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap,
- Aktepe, M. Münir, "Damad İbrahim Paşa, Nevşehirli", in: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Bd. 8, S. 441–443, İstanbul 1993
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Nişancı Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 9 Nisan 1718 - 1 Ekim 1730 | Sonra gelen: Silahdar Damat Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nevsehirli Damad Ibrahim Pasa 1660 Muskara 16 Ekim 1730 Istanbul III Ahmed saltanatinda 9 Nisan 1718 1 Ekim 1730 tarihleri arasinda sadrazamlik yapmis Turk asilli Osmanli devlet adami Oguzlar in boyuna mensup asiretindendir Ismi Lale Devri ve Nevsehir ile ozdeslesmistir Enderundan yetisen sadrazamlarin on ucuncusu ve Osmanli sadrazamlarinin yuz otuzuncusudur Nevsehirli Damad Ibrahim PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 9 Nisan 1718 1 Ekim 1730Hukumdar III AhmedYerine geldigi Nisanci Mehmed PasaYerine gelen Silahdar Damat Mehmed PasaKisisel bilgilerDogum 1660 Muskara Karaman Eyaleti Osmanli ImparatorluguOlum 16 Ekim 1730 69 70 yaslarinda Istanbul Osmanli ImparatorluguEvlilik ler Fatma SultanCocuk lar Mehmed BeyHayatiNevsehir de Muskara dunyaya geldi Babasi Voyvodasi Ali Aga idi Is bulmak icin Istanbul a gelmis ve eski saray masraf katibi Mustafa Efendi nin delaletiyle tavsiyesiyle 1689 da sarayin helvaci ocagina daha sonra eski saray baltacilar ocagina kaydolmustur Ibrahim Efendi hizmetleri ile zamanla terfi ederek darussaade agasinin yazici halifesi olarak baskent Edirne ye gitti Sehzade Ahmed in padisah olmasindan sonra 1703 te darussaade agasi yaziciligina tayin edildi Bu vazifedeyken padisahin itimat ve teveccuhunu kazandi Ancak sadrazam olan Corlulu Ali Pasa onu Edirne ye gonderdi 1715 te Mora Seferi ne cikan Veziriazam Silahdar Damad Ali Pasa Ibrahim Efendi yi mevkufatcilikla beraberinde goturdu Buranin alinmasindan sonra da tahrir katiplik isi ile vazifelendirildi Ibrahim Efendi 1716 yilinda Avusturyalilar la yapilan Petrovaradin Muharebesi nde bulundu Maglubiyetten ve sadrazam ve serdar i ekrem olan Silahdar Damad Ali Pasa oldukten sonra vaziyeti padisaha arz etmek uzere bir ariza ile ordu tarafindan Edirne ye gonderildi III Ahmed cok guvendigi Ibrahim Efendi yi geri gondermeyerek birinci ruznameci yapti Birkac gun sonra da 3 Ekim 1716 da sadaret kaymakamligina tayin etti Ibrahim Pasa sehit Silahdar Damad Ali Pasa nin dul kalmis bulunan III Ahmed in kizi Fatma Sultan la 1717 de nikahlanarak Damat oldu Ibrahim Pasa nin tesebbusleri sayesinde Avusturyalilar la baris yapilmasinin kararlastirilmasindan sonra 1718 de sadrazamliga getirilerek Avusturya ile Pasarofca Antlasmasi ni imzaladi Ayni yil Venedikliler le de baris yapildi Ibrahim Pasa nin on uc yil suren sadrazamligi zamaninda Iran ile bir kez savas yapildi Ancak olusturulan genel baris ortaminda devlet bir huzur donemine girmistir Lale Ciragan Sadabad ve diger mesirelerde helva sohbetleri duzenlenmesi de bu donemde oldu Bunun yani sira ilk matbaanin tesisi ve sanayi muesseselerinin kurulmasi onun gayretleri ile gerceklesti Ibrahim Pasa Eylul 1730 da meydana gelen Patrona Halil Isyani sirasinda Sultan III Ahmed in heyetiyle birlikte vardigi karar uyarinca oldurulerek cesedi isyancilara teslim edildi Cesedi paramparca edildi Ayni zamanda oyuncu Halit Akcatepe nin de buyuk dedesidir DegerlendirmeDevlet islerine vakif dusunceli mutedil kadirsinas kabiliyetli insanlarin kadrini bilen bir devlet adamiydi Padisahin teveccuhunu sevgi ve yakinlik kazanmakla ve butun isleri eline almakla simarmamis kendisine fenalik yapanlara dahi iyilikte bulunmustur Ibrahim Pasa nin yuksek nitelikleri beyandan asiridir Hazineyi gelirle doldurmustur Din ve devlet islerindeki hizmeti de yaziya sigmaz Himmeti yuksekti Aristo kavrayisli Eflatun goruslu Lokman bilgeliginde mulk ve milleti duzende tutan vakur mutevazi tedbirli mert ve gayretli iyiligi ikrami cok yuce himmetli iyi ahlakli yuce soylu dogruluktan sasmayan tedbirli vezir kanunlara hakim benzersiz sadrazamdi Ozellikle bilgin ve erdemlilere seyhlere ariflere huner sahiplerine siir ve nesir yazanlara soz ve yazi ustalarina muzisyenlere asiri meyli ve yakinligi vardi Ekseri gece ve gunduzlerde ilim ve marifet sahipleriyle sohbet eder her birini odullendirirdi Bir kisiyi ayibindan oturu asagilamaz rakiplerine bile mansiplar vezirlik verir yasli yoksul herkesi ihyadan geri kalmazdi Yaratilisi geregi hayir islerine duskundu Nice nice yuce eseri vardir Zeyl i Hadikatu l Vuzera dan Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa bircok yakinini onemli makamlara atamisti Bu kotu gidisi Sultan III Ahmet in katibi soyle ifade etmektedir Bu gidisle zeval gelir mulke cunki cahil girer butun silke Tarih i Ata c IV s 209 EserleriDamat Ibrahim Pasa nin hayir eserleri oldukca fazladir Bunlarin basinda esi Fatma Sultan ile beraber Istanbul da Sehzade Camii yakininda yaptirdiklari dershane talebeye mahsus odalar sebil kutuphane gelir Istanbul un muhtelif yerlerinde cesme sebil ve mesire yerleri yaptirmistir Ayrica dogum yeri olan ve o tarihte Nigde ye bagli olan Muskara koyunu baska yerlerden ahaliyi getirip asiretleri iskan ile burayi kaza yapti ve kasabayi sur ile genisletti Muskara adini kaldirip Nevsehir diye adlandirdigi bu yerde iki cami bir medrese ve medrese talebesiyle fakir halk icin imaret yaptirdi Istanbul da kitap satan esnafta bulunan nadide kitaplarin ucuz fiyatla satin alinarak Avrupa ya gonderildigini ogrenen Ibrahim Pasa bu eserlerin yurt disina cikisini yasaklayip kutuphaneler tesis etti Ayrica Istanbul da bir cini fabrikasi ve cuha fabrikasinin yaninda Hatayi ismi verilen kumas fabrikasinin tesisi Ibrahim Pasa nin gayret ve calismalariyla olmustur Lale Devri ile baslayan park ve bahcelik de bu gayretli sadrazam sayesinde gerceklesti Ancak 1730 yilindaki Patrona Halil Isyani ndan sonra bu bahceler yakilip yikildi Populer kulturdeki yeri2012 yilinda TRT 1 de yayinlanan Bir Zamanlar Osmanli dizisinde Hazim Kormukcu tarafindan canlandirilmistir Kaynakca 1 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Prof Dr Nusret BULUTCU Haciahmetogullari Muhtemel Tarihi Arsivlenmis kopya 10 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2017 Maksudoglu Prof Dr Mehmet 6 bas Salon Yayinlari s 350 ISBN 978 605 9530 38 5 11 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2023 Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Aktepe M Munir Damad Ibrahim Pasa Nevsehirli in Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Bd 8 S 441 443 Istanbul 1993Siyasi goreviOnce gelen Nisanci Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 9 Nisan 1718 1 Ekim 1730 Sonra gelen Silahdar Damat Mehmed Pasa