Peter Tkaçev

Peter Nikitiç Tkaçev (Pyotr Tkaçev) (d. 29 Haziran 1844 – ö. 4 Ocak 1886), Rus yazar, eleştirmen ve devrimci.

Pyotr Tkaçev

Fikirleri ve Yaşamı

Gelecek kuşağı etkileyecek birçok devrim ilkesini formülize etti; Vladimir Lenin tarafından da benimsenmiştir. Kimileri onun için “İlk Bolşevik” der. Bazı kimseler ise, Tkaçev’in önemini küçümsemiş; Lenin’in fikirlerinin orijinalitesini, yani Lenin’e ait olduklarını savunmuştur.

Genel olarak Tkaçev’in benimsediği düşüncenin, Lenin’in politik-felsefi gelişimini ve “devrimin öncü müfrezesi” fikrini etkilediği söylenebilir. Çok açık olmamakla birlikte bu Leninist terim, Tkaçev tarafından irdelendi. O daha çok; o dönemde popüler olan köylü-tabanlı devrim anlayışından uzak bir biçimde, yalnızca devrimcilerin ayaklanıp hükûmeti komployla devirmesini söylüyordu. Tkaçev, ’in fikirlerinin takipçisi olan gizli ve disiplinli bir devrimci partinin de destekçisiydi. Aynı zamanda, Fransız devrimcisi ve onun fikirlerinden de (Blanquizm) etkilenmişti. Ona göre, propagandayla çaba harcamak devrimci partinin ilkesi olamazdı, hükümeti darbeyle devirmek ve siyasal erke zorla el koymak başlıca fikirleriydi. O sıralar, halkı devrimden önce eğitmek fikirlerine daha sıcak bakan Pyotr Lavrov, Tkaçev’in ve benzeri devrimcilerin bu suikastçı fikirlerini reddediyordu.

Tkaçev, Rusya’nın Sivistov köyünde doğdu. 1861’de St. Petersburg Üniversitesi’ne başladı ve bu dönemde şiddet içeren öğrenci protestolarında rol aldı. 11 Ekim 1861’de, ayaklanma sırasında tutuklandı. Tkaçev tutukluluğu sırasında, büyük ihtimalle diğer mahkûmların aracılığıyla radikal Rus politik-felsefe anlayışıyla ilgili bulundu.

Yanıltıcı bir tanımlama olarak, her nasılsa, Tkaçev’i Marksist bir doktrinci olarak niteleyenler olmuştur. Tarihçi Andrjez Walicki; Tkaçev’in benimsediği ekonomik determinizm’in, Karl Marx ve Friedrich Engels’in tarihsel materyalizminden büyük farklar taşıdığını kanıtlamaya çalışmıştır.

Tkaçev’e özgü bu “ekonomik materyalizm”, Marksizm ile örtüşmüyordu; bu anlayış, bazen Marksizm’den bazen de utilitaryanizmden (yararcılık) esintiler taşıyan, insanın bireysel hareketlerinde ekonomik güdülenime çok fazla önem veren eklektik bir kavrayıştı.