Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pîrî Mehmed Paşa (ö. 1533, Silivri), I. Selim saltanatının son yıllarında ve I. Süleyman saltanatının ilk yıllarında 25 Ocak 1518-27 Haziran 1523 tarihleri arasında beş yıl beş ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Pîrî Mehmed Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 25 Ocak 1518 - 27 Haziran 1523 | |
| Hükümdar | I. Selim I. Süleyman |
| Yerine geldiği | Yunus Paşa |
| Yerine gelen | Pargalı İbrahim Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Aksaray, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1533 Silivri |
Sadrazamlıktan önceki yaşamı
Aksaray'da Zinciriye Medresesi müderrislerinden 'nin torunu olup, babası ulemadan Mehmed Çelâleddin b. Ahmed Çelebi'dir. Ana tarafından soyu Larende (Karaman)'de medfun Mevlâna Hamazatüddin'dir. Eğitimini ve medrese tahsilini Amasya'da görmüştür. Sonra mahkeme-i şeriyeye katip oldu ve üstün yetenekleri dolayısıyla başkatipliğe yükseldi. II. Beyazıt tahta çıkması ile İstanbul'a gelmiştir. Devlet hizmetine girip sırasıyla Sofya, Silivri, Serez (1499) ve Galata kadılık görevlerinde bulundu. Sonra İstanbul Fatih Sultan Mehmed İmareti mütevellisi oldu. 1508'de II. Beyazıt zamanında Anadolu defterdarı olmuştur.
Pîrî Mehmed Çelebi, başdefterdarlıkla Çaldıran Seferine katıldı. İaşe ve menzil işlerini yerine getirmede yararlılık gösterip isim yaptı. Bir harp meclisinde beklenmeden hemen hücuma geçilmesi hususundaki söylemiş olduğu sözler ile Sultan Selim'in takdirini kazandı. Şah İsmail'e karşı zafer sonrasında ikinci vezir Dukakinoğlu Ahmed Paşa ile birlikte Tebriz'i ele geçirip muhafazasıyla görevlendirildi. Bu seferden dönüşünde Nahçıvan'a gelindiği zaman ekim 1514'te azlolunan Mustafa Paşa'nın yerine üçüncü vezir yapıldı. Amasya'da Mart 1515 yeniçeri isyanı sonunda vezaretten alındıysa da üç gün sonra tekrar vezarete iade edildi.
Hersekli Ahmed Paşa'nın son defa vezir-i âzamlıktan azlinden sonra, Mısır seferine karşı geldiği için, Pîrî Mehmed Paşa da azil ve emekli edildi.
Yavuz Sultan Selim'in Osmanlı ordusu ile 1516'daki Mısır seferine hareketi üzerine İstanbul muhafızı ve sadaret kaymakamı tayin olundu.
Mısır'ın fethedilmesinden sonra Mısır'da bulunan Osmanlı ordusuna İstanbul'dan iaşe, tedarik ve mühimmat getirmesi ve Mısır'dan geri dönüşte elde edilen ganimetin İstanbul'a taşınması için Yavuz Sultan Selim İstanbul'dan bir donanma filosu istemişti. İstanbul muhafızı olan Pîrî Mehmed Paşa İskenderiye'ye sevk edilecek donanmayı büyük bir titizlikle donattı. Galata ve Gelibolu'da hazırlanan altı yüz parçadan ziyade ve padişahın istediği sayıdan fazla olan bu donanmadaki gemiler altısı top ve beşini de at gemisi olarak tanzim edilmişti. Ama 1517 başındaki çok şiddetli kış dolayısıyla bu donanma ancak 26 Mart 1517'de İstanbul'dan ayrıldı. İskenderiye'ye gelen gemilere hazineler ve ganimet yüklendi ve bu filo 15 Temmuz 1517'de İstanbul'a geldi. Pîrî Mehmed Paşa'nın bütün bu çalışma ve gayretleri, Yavuz Sultan Selim gözünde, onu veziriazamlığa hazırlamaktaydı.
Mısır Seferi dönüşünde ani bir kararla Yavuz Sultan Selim sadrazam olan Yunus Paşa'yı 13 Eylül 1517'de idam ettirdi. Yerine hemen sadrazam tayin edilmedi ve İstanbul'da bulunan Pîrî Mehmed Paşa acele Suriye'ye çağrıldı. Pîrî Mehmed Paşa 24 Ocak 1518'de Şam'daki ordugâha ulaşıp bir gün sonra da vezir-i azam görevine getirildi.
Sadâreti
Mısır'dan dönüşte sadrazam Yunus Paşa'nın idamı üzerine İstanbul'dan getirtilerek Şam'da padişahla buluşup vezir-i âzam tayin edildi (1518 Ocak) ve Yavuz Sultan Selim'in ölümüne kadar mevkiini muhafaza ettiği gibi oğlu Kanuni Sultan Süleyman'a da üç sene vezir-i âzamlık yaptıktan sonra 1523'te vezaret haslarıyla emekli edildi.
Dönemindeki önemli olaylar:
1521-Belgrad'ın fethi
1522-Rodos'un fethi
Kişiliği ve cesaretiyle Yavuz Sultan Selim'in gözüne girmiştir. Hatta Belgrad'ın fethi için I. Süleyman'ı ikna etmiş ve Yavuz Sultan Selim döneminden itibaren denizciliği ve donanmayı geliştirmeye çabalamıştır.
Görevden alınması
İkinci Vezir Ahmet Paşa sadrazam olabilmek için Pîrî Mehmed Paşa'nın yaşlılığını bahane edip I. Süleyman'a onu görevden almaya ikna etmeye çalışmış ve sonuçta başarılı olmuştur. Ancak II. Vezirin yerine sadrazamlığa Hasodabaşı İbrahim Ağa'yı getirtmiş ve Pîrî Mehmed Paşa'ya maaş bağlayarak onu emekli etmiştir.
Padişah Kanuni Sultan Süleyman geleneğe göre ikinci vezir olan Hain Ahmed Paşayı sadrazamlığa getirmesi gerekirken, Mısır valiliğine atadı ve sadrazamlığa Pargalı İbrahim Paşa'yı getirdi. Beylerbeyi olarak Mısır'a vardıktan sonra Ahmet Paşa Memlüklü devlet adamlarını çevresinde toplayarak isyan etti. Bağımsızlığını ilan ederek ve yeni bir devlet kurmak için para bastırarak hutbe okuttu. Sadrazam İbrahim Paşa isyanı bastırmak ile görevlendirilip Mısır'a gitmişse de, Hain Ahmed Paşa sarayında kendi adamları tarafından öldürüldü. Pargalı İbrahim Paşa, Mısır eyaletinin idarî ve malî kurumları ile işlerini büyük bir reforma tabi tuttuktan sonra İstanbul'a döndü.
Ölümü
Sadrazamlıktan emekli edildikten sonra Silivri'deki çiftliğine çekilen Pîrî Mehmed Paşa'nın saraya pek sık gidip geldiği, hatta I. Süleyman ile arasının oldukça iyi olduğu rivayet edilir. Silivri'de yaptırmış olduğu cami yanında bulunan türbeye gömülmüştür.
Eserleri
Pîrî Mehmed Paşa birçok hayır eseri yaptırmıştır. İstanbul'da Haliç'te Halıcıoğlu ile Hasköy arasında kendi adını taşıyan bir semt bulunmaktadır. Bu semtte yaptırdığı mescit ve hamamı bulunur. Yine İstanbul'da Zeyrek semtinde Halvetî Tekkesi, Soğükkuyu Camii ve Medresesi, Mercan'da Terlikçiler Mescidi, Molla Gürânî Camii civarında Körüklü Tekkesi olarak anılan Halvetî Zaviyesi ve Camcı Ali semtinde bir sibyân mektebi vardır. Emekli olup vefat ettiği Silivri'de cami, imaret, mektep ve medreseden oluşan bir külliyesi vardır, türbesi de buradadır. Osmanlı ülkesinin birçok yerinde de hayır eserleri bulunur. Bunlar arasında Belgrad'da bir imaret, Konya'da bir mescit, imaret ve tekke, Aksaray'da bir mektep, Gülek Kalesi yakınlarındaki zaviye ve ribât, Kosova'da bir cami ve külliyesi sayılabilir (Piri Nazir Cami). Bu kadar çok dağınık hayır eserlerinin günlük finansmanı için, Anadolu ve Rumeli'de birçok arazi ve emlak vakıfları bulunmaktadır.
Popüler kültürdeki yeri
2003 yapımı Hürrem Sultan dizisinde Ayberk Atilla, 2011 yapımı Muhteşem Yüzyıl dizisinde ise Arif Erkin Güzelbeyoğlu tarafından canlandırılmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Danışmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap,
- Yılmaz, Mehmed, "Mehmed Paşa (Piri)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.164
- ^ Yılmaz, Mehmed, "Mehmed Paşa (Piri)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.164
- ^ Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul: Oğlak say.123
- ^ . 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2012.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Yunus Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 25 Ocak 1518 - 27 Haziran 1523 | Sonra gelen: Pargalı İbrahim Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Piri Mehmed Pasa o 1533 Silivri I Selim saltanatinin son yillarinda ve I Suleyman saltanatinin ilk yillarinda 25 Ocak 1518 27 Haziran 1523 tarihleri arasinda bes yil bes ay iki gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Piri Mehmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 25 Ocak 1518 27 Haziran 1523Hukumdar I Selim I SuleymanYerine geldigi Yunus PasaYerine gelen Pargali Ibrahim PasaKisisel bilgilerDogum Aksaray Osmanli ImparatorluguOlum 1533 SilivriSadrazamliktan onceki yasamiAksaray da Zinciriye Medresesi muderrislerinden nin torunu olup babasi ulemadan Mehmed Celaleddin b Ahmed Celebi dir Ana tarafindan soyu Larende Karaman de medfun Mevlana Hamazatuddin dir Egitimini ve medrese tahsilini Amasya da gormustur Sonra mahkeme i seriyeye katip oldu ve ustun yetenekleri dolayisiyla baskatiplige yukseldi II Beyazit tahta cikmasi ile Istanbul a gelmistir Devlet hizmetine girip sirasiyla Sofya Silivri Serez 1499 ve Galata kadilik gorevlerinde bulundu Sonra Istanbul Fatih Sultan Mehmed Imareti mutevellisi oldu 1508 de II Beyazit zamaninda Anadolu defterdari olmustur Piri Mehmed Celebi basdefterdarlikla Caldiran Seferine katildi Iase ve menzil islerini yerine getirmede yararlilik gosterip isim yapti Bir harp meclisinde beklenmeden hemen hucuma gecilmesi hususundaki soylemis oldugu sozler ile Sultan Selim in takdirini kazandi Sah Ismail e karsi zafer sonrasinda ikinci vezir Dukakinoglu Ahmed Pasa ile birlikte Tebriz i ele gecirip muhafazasiyla gorevlendirildi Bu seferden donusunde Nahcivan a gelindigi zaman ekim 1514 te azlolunan Mustafa Pasa nin yerine ucuncu vezir yapildi Amasya da Mart 1515 yeniceri isyani sonunda vezaretten alindiysa da uc gun sonra tekrar vezarete iade edildi Hersekli Ahmed Pasa nin son defa vezir i azamliktan azlinden sonra Misir seferine karsi geldigi icin Piri Mehmed Pasa da azil ve emekli edildi Yavuz Sultan Selim in Osmanli ordusu ile 1516 daki Misir seferine hareketi uzerine Istanbul muhafizi ve sadaret kaymakami tayin olundu Piri Mehmed Pasa Osmanli ordusuyla bir seferde Misir in fethedilmesinden sonra Misir da bulunan Osmanli ordusuna Istanbul dan iase tedarik ve muhimmat getirmesi ve Misir dan geri donuste elde edilen ganimetin Istanbul a tasinmasi icin Yavuz Sultan Selim Istanbul dan bir donanma filosu istemisti Istanbul muhafizi olan Piri Mehmed Pasa Iskenderiye ye sevk edilecek donanmayi buyuk bir titizlikle donatti Galata ve Gelibolu da hazirlanan alti yuz parcadan ziyade ve padisahin istedigi sayidan fazla olan bu donanmadaki gemiler altisi top ve besini de at gemisi olarak tanzim edilmisti Ama 1517 basindaki cok siddetli kis dolayisiyla bu donanma ancak 26 Mart 1517 de Istanbul dan ayrildi Iskenderiye ye gelen gemilere hazineler ve ganimet yuklendi ve bu filo 15 Temmuz 1517 de Istanbul a geldi Piri Mehmed Pasa nin butun bu calisma ve gayretleri Yavuz Sultan Selim gozunde onu veziriazamliga hazirlamaktaydi Misir Seferi donusunde ani bir kararla Yavuz Sultan Selim sadrazam olan Yunus Pasa yi 13 Eylul 1517 de idam ettirdi Yerine hemen sadrazam tayin edilmedi ve Istanbul da bulunan Piri Mehmed Pasa acele Suriye ye cagrildi Piri Mehmed Pasa 24 Ocak 1518 de Sam daki ordugaha ulasip bir gun sonra da vezir i azam gorevine getirildi SadaretiMisir dan donuste sadrazam Yunus Pasa nin idami uzerine Istanbul dan getirtilerek Sam da padisahla bulusup vezir i azam tayin edildi 1518 Ocak ve Yavuz Sultan Selim in olumune kadar mevkiini muhafaza ettigi gibi oglu Kanuni Sultan Suleyman a da uc sene vezir i azamlik yaptiktan sonra 1523 te vezaret haslariyla emekli edildi Donemindeki onemli olaylar 1521 Belgrad in fethi 1522 Rodos un fethi Kisiligi ve cesaretiyle Yavuz Sultan Selim in gozune girmistir Hatta Belgrad in fethi icin I Suleyman i ikna etmis ve Yavuz Sultan Selim doneminden itibaren denizciligi ve donanmayi gelistirmeye cabalamistir Gorevden alinmasiIkinci Vezir Ahmet Pasa sadrazam olabilmek icin Piri Mehmed Pasa nin yasliligini bahane edip I Suleyman a onu gorevden almaya ikna etmeye calismis ve sonucta basarili olmustur Ancak II Vezirin yerine sadrazamliga Hasodabasi Ibrahim Aga yi getirtmis ve Piri Mehmed Pasa ya maas baglayarak onu emekli etmistir Padisah Kanuni Sultan Suleyman gelenege gore ikinci vezir olan Hain Ahmed Pasayi sadrazamliga getirmesi gerekirken Misir valiligine atadi ve sadrazamliga Pargali Ibrahim Pasa yi getirdi Beylerbeyi olarak Misir a vardiktan sonra Ahmet Pasa Memluklu devlet adamlarini cevresinde toplayarak isyan etti Bagimsizligini ilan ederek ve yeni bir devlet kurmak icin para bastirarak hutbe okuttu Sadrazam Ibrahim Pasa isyani bastirmak ile gorevlendirilip Misir a gitmisse de Hain Ahmed Pasa sarayinda kendi adamlari tarafindan olduruldu Pargali Ibrahim Pasa Misir eyaletinin idari ve mali kurumlari ile islerini buyuk bir reforma tabi tuttuktan sonra Istanbul a dondu OlumuSadrazamliktan emekli edildikten sonra Silivri deki ciftligine cekilen Piri Mehmed Pasa nin saraya pek sik gidip geldigi hatta I Suleyman ile arasinin oldukca iyi oldugu rivayet edilir Silivri de yaptirmis oldugu cami yaninda bulunan turbeye gomulmustur EserleriPiri Mehmed Pasa bircok hayir eseri yaptirmistir Istanbul da Halic te Halicioglu ile Haskoy arasinda kendi adini tasiyan bir semt bulunmaktadir Bu semtte yaptirdigi mescit ve hamami bulunur Yine Istanbul da Zeyrek semtinde Halveti Tekkesi Sogukkuyu Camii ve Medresesi Mercan da Terlikciler Mescidi Molla Gurani Camii civarinda Koruklu Tekkesi olarak anilan Halveti Zaviyesi ve Camci Ali semtinde bir sibyan mektebi vardir Emekli olup vefat ettigi Silivri de cami imaret mektep ve medreseden olusan bir kulliyesi vardir turbesi de buradadir Osmanli ulkesinin bircok yerinde de hayir eserleri bulunur Bunlar arasinda Belgrad da bir imaret Konya da bir mescit imaret ve tekke Aksaray da bir mektep Gulek Kalesi yakinlarindaki zaviye ve ribat Kosova da bir cami ve kulliyesi sayilabilir Piri Nazir Cami Bu kadar cok daginik hayir eserlerinin gunluk finansmani icin Anadolu ve Rumeli de bircok arazi ve emlak vakiflari bulunmaktadir Populer kulturdeki yeri2003 yapimi Hurrem Sultan dizisinde Ayberk Atilla 2011 yapimi Muhtesem Yuzyil dizisinde ise Arif Erkin Guzelbeyoglu tarafindan canlandirilmistir Ayrica bakinizYukselis donemi Osmanli sadrazamlari listesi Zenbilli Ali EfendiKaynakcaDanismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Yilmaz Mehmed Mehmed Pasa Piri 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 164 ISBN 975 08 0072 9 Yilmaz Mehmed Mehmed Pasa Piri 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 164 ISBN 975 08 0072 9 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak ISBN 9753292996 say 123 6 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mart 2012 Siyasi goreviOnce gelen Yunus Pasa Osmanli Sadrazami 25 Ocak 1518 27 Haziran 1523 Sonra gelen Pargali Ibrahim Pasa