Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Kasım 2023) |
Georgios Gemistous (ya da Plethon, Pletho, Yunanca Γεώργιος Πλήθων Γεμιστός) (d. 1355, Konstantinopolis - ö. 1452, Mistra), Bizans'lı Yeni Platoncu bir filozoftur.
| Plethon | |
|---|---|
 Portresi | |
| Doğumu | 1355/1360 Constantinople, Bizans İmparatorluğu |
| Ölümü | 1452/1454 Mistra, Mora Despotluğu, Bizans İmparatorluğu |
| Çağı | Rönesans felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Bizans İmparatorluğu'nda felsefe Neoplatonizm |
| İlgi alanları | Devlet (Platon), Antik Yunanistan'da din, Zerdüştçülük |
Etkiledikleri
| |
Hayatı
Gençliğinde bir süre, Osmanlı Türklerinin Avrupa'daki başkenti olan Adrianopolis'te (Edirne) kalmıştır: burada, "Yahudi gibi görünen, ama gerçekte çok tanrıcı olan Elisha diye birinin konuğu ya da çömeziydi; Plethon'a Zarathustra'nın (Zoroaster = Zerdüşt) (apokryphal - sahte, kuşkulu) kehanetlerini onun öğrettiği söylenir. Her nasıl olmuşsa (Plethon'un bu kehanetleri alıntı olarak verildikleri yeni-platoncu yapıtları kendisi incelerken öğrenmiş bulunması çok olanaklıdır) sonunda, Peloponnesos'te, Palaiologos ailesinden Yunan bir despotun yönettiği canlı bir kültürel etkinlik merkezi olan 'nın eteklerinde kurulmuştur: bugün de, Mistra'ya gitmişti. Mistra, eski Sparta yakınlarında, 14. ve 15. yüzyıldan kalma önemli freskleri olan kiliselerle dolu bir yerdir. Plethon'un orada yaşadığı günlerde (1380-1450 yılları), despotun sarayında, tıpkı çağdaş Rönesans İtalyan prenslerinin saraylarında olduğu gibi, birçok bilgin toplanmıştı; burada, Plethon kendisine sıcak bir yuva bulmuştur. Platon'un daha doğrusu yeni-Platoncuların öğretilerini benimseyen ünlü bir öğretmen olmuştur; öğrencileri arasında, sonradan Roma Kilisesinin kardinali olan da vardı. Aynı zamanda bir tür yargı görevi de olduğu belirtilmektedir, ama bu ancak son yıllarında olabilir. Ömrünün büyük bölümünü öğretim ve yazarlıkla geçirmiş ve 1415 dolaylarında iki söylev kaleme almıştır; biri Konstantinopolis'teki imparatora, öteki de (Peleponnesos'un durum üstüne), onun oğlu olan despota seslenen bu söylevler, içerdikleri siyasal düşünceler ve getirdikileri uygulamaya yönelik öneriler dolayısıyla önemlidir.
Plethon, yaşamının bir döneminde Avrupa sahnesinde bir rol oynamış ve İtalya'da bir miktar ün kazanmıştır. Doğu İmparatorluğunun bahtının yavaş yavaş kötülemesi, Türklerin ilerlemesi tehlikesine karşı Batı'nın yardıma gelmesini sağlamanın bir yolu olarak, Doğu ya da Yunan Kilisesi ile Batı ya da Latin Kilisesi arasında olabilecek bir birleşmeye gidilmesi sorununu ortaya çıkarmıştı. Bu sorun 1438 ve 1439'da Floransa'da toplanan konsilde tartışılmıştır. Plethon Yunan temsilcilerinden biriydi, ama konsilin görüşmelerine pek katılmamıştı; zamanını daha çok, Platon ve Yeni-Platoncular üstüne konuşmalar yapmakla geçirmişti. Marsilio Ficino, Floransa Konsili sırasında Cosimo de Medici'nin sık sık onun bu konuşmalarını dinlediğini ve sonradan Batı'da Platonculuğun yayılması açısından o kadar yararlı olan 'ni kurma esinini bu konuşmalardan aldığını yazmaktadır. İleri yaşında (daha o zaman seksenlerinde bir ihtiyardı) Mistra'ya döndükten sonra, Plethon, Kendisini Platon'un yaşlılığında yaptığı gibi, Yasalar Üstüne bir kitap yazmaya vermiştir. Ama bu yapıtın konusu yasa değildi; daha çok, onun dinsel görüşlerinin bir bildirisiydi: bin yıldan daha uzun bir süre önce İmparator Julianus'un yaptığı üzere, o da düzeltimlenmiş bir paganlığın (bir çeşit Platonculuk-Pythagorasçılık-Zarathustracılık karışımının) Hristiyan inanç ve öğretisine karşı çıkarılmasına çalışmıştı. Bu kitaptan günümüze yalnızca parçalar kalmıştır: Plethon'un ölümünden sonra, patrik Gennadios tarafından yakılmıştır; fakat sayfalarını ateşe atarken, patrik, bu yapıtın ne nitelikte olduğunu göstermek ve kendi eyleminin haklılığını kanıtlamak için, başından ve sonundan bazı parçalar saklamıştır. Plethon'un yaşlılığında kaleme aldığı başka yazıları da vardır (biri Yunan Kilisesinin Aristotelescilerine karşı Platonculuğu savunur, bir başkası 1438-39 Konsilinin sözde karara bağladığı yine çetrefil bir öğreti sorununu (Kutsal Ruhun çıkışını) tartışır) bunlar da, yapıtı gibi, çatışmalara yol açmıştır. Fakat elimizde kaydı olan son ürün (Paleologos'lardan, kardeşiyle kavgalı birine yazdığı kısa bir mektup gayet aklı başında bir barış çağrısıdır: burada, Atina demokratlarının MÖ 404 yılında hasımlarına karşı yücegönüllü davranışını örnek gösterir) Aristoteles de, bunu tarihte bilinen en güzel ve devlet adamlığına en çok yakışan bir davranış diye övmektedir. (Dolayısıyla, Plethon bilgisini iyi amaçla da kullanabiliyordu.) 1450 dolaylarında ölmüş ve Mistra'da bir kiliseye gömülmüştür (bundan, Plethon'un o zamanlar tam bir din sapkını sayılmadığını anlıyoruz.); fakat bir çeyrek yüzyıl sonra 1475'te, cesedi yakılmış, İtalya'ya taşınmış ve Rimini'de o kentin beyi olan Malatesta diye biri tarafından San Francesco Kilisesi'ne defnedilmiştir. Küllerinin gömülü olduğu mezarının üstünde şu yazı vardır: Gemistus Byzantinus philosophus suo tempore princeps (Zamanının baş filozofu Bizanslı Gemistus)
Kaynakça
- ^ Niketas Siniossoglou, Radical Platonism in Byzantium: Illumination and Utopia in Gemistos Plethon, Cambridge University Press, 2011, p. 3.
- ^ James Hankins, Humanism and Platonism in the Italian Renaissance, Volume 1, Ed. di Storia e Letteratura, 2003, p. 207.
- ^ Sophia Howlett, Marsilio Ficino and His World, Springer, 2016, p. 42.
- ^ Hıristiyanlık Tarihi. Philip McNair. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 359 .
- ^ Ernest Barker, Bizans Toplumsal ve Siyasal Düşünüşü (1982) s.239-242
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Kasim 2023 Georgios Gemistous ya da Plethon Pletho Yunanca Gewrgios Plh8wn Gemistos d 1355 Konstantinopolis o 1452 Mistra Bizans li Yeni Platoncu bir filozoftur PlethonPortresiDogumu1355 1360 Constantinople Bizans ImparatorluguOlumu1452 1454 Mistra Mora Despotlugu Bizans ImparatorluguCagiRonesans felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluBizans Imparatorlugu nda felsefe NeoplatonizmIlgi alanlariDevlet Platon Antik Yunanistan da din ZerdustculukEtkilendikleri Plato Plotinus Etkiledikleri Cosimo de Medici Marsilio Ficino HayatiGencliginde bir sure Osmanli Turklerinin Avrupa daki baskenti olan Adrianopolis te Edirne kalmistir burada Yahudi gibi gorunen ama gercekte cok tanrici olan Elisha diye birinin konugu ya da comeziydi Plethon a Zarathustra nin Zoroaster Zerdust apokryphal sahte kuskulu kehanetlerini onun ogrettigi soylenir Her nasil olmussa Plethon un bu kehanetleri alinti olarak verildikleri yeni platoncu yapitlari kendisi incelerken ogrenmis bulunmasi cok olanaklidir sonunda Peloponnesos te Palaiologos ailesinden Yunan bir despotun yonettigi canli bir kulturel etkinlik merkezi olan nin eteklerinde kurulmustur bugun de Mistra ya gitmisti Mistra eski Sparta yakinlarinda 14 ve 15 yuzyildan kalma onemli freskleri olan kiliselerle dolu bir yerdir Plethon un orada yasadigi gunlerde 1380 1450 yillari despotun sarayinda tipki cagdas Ronesans Italyan prenslerinin saraylarinda oldugu gibi bircok bilgin toplanmisti burada Plethon kendisine sicak bir yuva bulmustur Platon un daha dogrusu yeni Platoncularin ogretilerini benimseyen unlu bir ogretmen olmustur ogrencileri arasinda sonradan Roma Kilisesinin kardinali olan da vardi Ayni zamanda bir tur yargi gorevi de oldugu belirtilmektedir ama bu ancak son yillarinda olabilir Omrunun buyuk bolumunu ogretim ve yazarlikla gecirmis ve 1415 dolaylarinda iki soylev kaleme almistir biri Konstantinopolis teki imparatora oteki de Peleponnesos un durum ustune onun oglu olan despota seslenen bu soylevler icerdikleri siyasal dusunceler ve getirdikileri uygulamaya yonelik oneriler dolayisiyla onemlidir Plethon yasaminin bir doneminde Avrupa sahnesinde bir rol oynamis ve Italya da bir miktar un kazanmistir Dogu Imparatorlugunun bahtinin yavas yavas kotulemesi Turklerin ilerlemesi tehlikesine karsi Bati nin yardima gelmesini saglamanin bir yolu olarak Dogu ya da Yunan Kilisesi ile Bati ya da Latin Kilisesi arasinda olabilecek bir birlesmeye gidilmesi sorununu ortaya cikarmisti Bu sorun 1438 ve 1439 da Floransa da toplanan konsilde tartisilmistir Plethon Yunan temsilcilerinden biriydi ama konsilin gorusmelerine pek katilmamisti zamanini daha cok Platon ve Yeni Platoncular ustune konusmalar yapmakla gecirmisti Marsilio Ficino Floransa Konsili sirasinda Cosimo de Medici nin sik sik onun bu konusmalarini dinledigini ve sonradan Bati da Platonculugun yayilmasi acisindan o kadar yararli olan ni kurma esinini bu konusmalardan aldigini yazmaktadir Ileri yasinda daha o zaman seksenlerinde bir ihtiyardi Mistra ya dondukten sonra Plethon Kendisini Platon un yasliliginda yaptigi gibi Yasalar Ustune bir kitap yazmaya vermistir Ama bu yapitin konusu yasa degildi daha cok onun dinsel goruslerinin bir bildirisiydi bin yildan daha uzun bir sure once Imparator Julianus un yaptigi uzere o da duzeltimlenmis bir paganligin bir cesit Platonculuk Pythagorascilik Zarathustracilik karisiminin Hristiyan inanc ve ogretisine karsi cikarilmasina calismisti Bu kitaptan gunumuze yalnizca parcalar kalmistir Plethon un olumunden sonra patrik Gennadios tarafindan yakilmistir fakat sayfalarini atese atarken patrik bu yapitin ne nitelikte oldugunu gostermek ve kendi eyleminin hakliligini kanitlamak icin basindan ve sonundan bazi parcalar saklamistir Plethon un yasliliginda kaleme aldigi baska yazilari da vardir biri Yunan Kilisesinin Aristotelescilerine karsi Platonculugu savunur bir baskasi 1438 39 Konsilinin sozde karara bagladigi yine cetrefil bir ogreti sorununu Kutsal Ruhun cikisini tartisir bunlar da yapiti gibi catismalara yol acmistir Fakat elimizde kaydi olan son urun Paleologos lardan kardesiyle kavgali birine yazdigi kisa bir mektup gayet akli basinda bir baris cagrisidir burada Atina demokratlarinin MO 404 yilinda hasimlarina karsi yucegonullu davranisini ornek gosterir Aristoteles de bunu tarihte bilinen en guzel ve devlet adamligina en cok yakisan bir davranis diye ovmektedir Dolayisiyla Plethon bilgisini iyi amacla da kullanabiliyordu 1450 dolaylarinda olmus ve Mistra da bir kiliseye gomulmustur bundan Plethon un o zamanlar tam bir din sapkini sayilmadigini anliyoruz fakat bir ceyrek yuzyil sonra 1475 te cesedi yakilmis Italya ya tasinmis ve Rimini de o kentin beyi olan Malatesta diye biri tarafindan San Francesco Kilisesi ne defnedilmistir Kullerinin gomulu oldugu mezarinin ustunde su yazi vardir Gemistus Byzantinus philosophus suo tempore princeps Zamaninin bas filozofu Bizansli Gemistus Kaynakca Niketas Siniossoglou Radical Platonism in Byzantium Illumination and Utopia in Gemistos Plethon Cambridge University Press 2011 p 3 James Hankins Humanism and Platonism in the Italian Renaissance Volume 1 Ed di Storia e Letteratura 2003 p 207 Sophia Howlett Marsilio Ficino and His World Springer 2016 p 42 Hiristiyanlik Tarihi Philip McNair Yeni Yasam Yayinlari 1977 s 359 ISBN 975 8318 86 1 Ernest Barker Bizans Toplumsal ve Siyasal Dusunusu 1982 s 239 242