Dilbilimsel tipolojide polisentetik diller, daha önce "holophrastic diller" olaran adlandırıldığı şekliyle, oldukça sentetik dillerdir, yani kelimelerin birçok morfemden oluştuğu dillerdir. Çok yüksek çekimli dillerdir. Polisentetik diller tipik olarak, Yupik kelime tuntussuqatarniksaitengqiggtuq gibi uzun "cümle-sözcüklere" sahiptir.
Yalıtkan (isolating) dillerin morfem-sözcük oranı düşükken, polisentetik dillerin oranı çok yüksektir. Polisentezin tanımı üzerinde genel olarak kabul edilmiş bir tanım yoktur. Baskça, Macarca ve Gürcüce gibi polisentetik olmayan bazı sondan eklemeli diller de buna sahip olsa da, genel olarak polisentetik diller çok kişilikli uyuma (polypersonal agreement) sahiptir. Bazı yazarlar polisentetik terimini yüksek morfem-sözcük oranlarına sahip dillere uygular, ancak diğerleri bunu yüksek oranda baştan işaretlemesi (head marking) olan veya sıklıkla isim birleştirme kullanan diller için kullanır.
Polisentetik diller, ek başına bir veya daha fazla gramer kategorisini kodlamalarına bağlı olarak sondan eklemeli veya kaynaşmalı olabilir.
Aynı zamanda, belirli bir dilin polisentetik olarak adlandırılıp adlandırılmayacağı sorusu, morfem ve kelime sınırlarının her zaman net olmaması ve dillerin bir alanda yüksek oranda sentetik, diğer alanlarda daha az sentetik olabilmesi nedeniyle karmaşıktır (örneğin, Güney Athabaskan dillerinde veya Inuit dillerinde fiiller ve isimler). Birçok polisentetik dil, fiillerinde karmaşık kanıtsallık(evidentality) ve/veya mirativite (mirativity) sistemlerini sergiler.
Terim, Amerika'nın tüm yerli dillerinin tanımlayıcı bir özelliği olan cümle sözcükleri ve ad birleşimi ile karakterize edilen polisentezi düşünen tarafından icat edildi. Pek çok yerli Amerikan dili polisentetik olmadığı için bu karakterizasyonun yanlış olduğu gösterildi, ancak polisentetik dillerin dünya çapında eşit olarak dağılmadığı, ancak Amerika, Avustralya, Sibirya ve Yeni Gine'de daha sık olduğu bir gerçektir. ; ancak başka alanlarda da örnekleri vardır. Kavram, onu temel tipolojik kategorilerinden biri olarak kullanan Edward Sapir'in çalışmasıyla dilbilimsel tipolojinin bir parçası haline geldi. Son zamanlarda, Mark C. Baker, çoklu sentezi Noam Chomsky'nin gramer ilkeleri ve parametreleri teorisi içinde bir makro parametre olarak resmen tanımlamayı önerdi. Diğer dilbilimciler, pek az ortak noktası olan birçok ayrı morfolojik türü kapsadığından, kavramın tipoloji için temel faydasını sorgulamaktadır.
Notlar
- ^ bağımsız anlamı olan ancak tek başına durabilen veya olmayabilen kelime parçaları
![]() | Dilbilim ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dilbilimsel tipolojide polisentetik diller daha once holophrastic diller olaran adlandirildigi sekliyle oldukca sentetik dillerdir yani kelimelerin bircok morfemden olustugu dillerdir Cok yuksek cekimli dillerdir Polisentetik diller tipik olarak Yupik kelime tuntussuqatarniksaitengqiggtuq gibi uzun cumle sozcuklere sahiptir Yalitkan isolating dillerin morfem sozcuk orani dusukken polisentetik dillerin orani cok yuksektir Polisentezin tanimi uzerinde genel olarak kabul edilmis bir tanim yoktur Baskca Macarca ve Gurcuce gibi polisentetik olmayan bazi sondan eklemeli diller de buna sahip olsa da genel olarak polisentetik diller cok kisilikli uyuma polypersonal agreement sahiptir Bazi yazarlar polisentetik terimini yuksek morfem sozcuk oranlarina sahip dillere uygular ancak digerleri bunu yuksek oranda bastan isaretlemesi head marking olan veya siklikla isim birlestirme kullanan diller icin kullanir Polisentetik diller ek basina bir veya daha fazla gramer kategorisini kodlamalarina bagli olarak sondan eklemeli veya kaynasmali olabilir Ayni zamanda belirli bir dilin polisentetik olarak adlandirilip adlandirilmayacagi sorusu morfem ve kelime sinirlarinin her zaman net olmamasi ve dillerin bir alanda yuksek oranda sentetik diger alanlarda daha az sentetik olabilmesi nedeniyle karmasiktir ornegin Guney Athabaskan dillerinde veya Inuit dillerinde fiiller ve isimler Bircok polisentetik dil fiillerinde karmasik kanitsallik evidentality ve veya mirativite mirativity sistemlerini sergiler Terim Amerika nin tum yerli dillerinin tanimlayici bir ozelligi olan cumle sozcukleri ve ad birlesimi ile karakterize edilen polisentezi dusunen tarafindan icat edildi Pek cok yerli Amerikan dili polisentetik olmadigi icin bu karakterizasyonun yanlis oldugu gosterildi ancak polisentetik dillerin dunya capinda esit olarak dagilmadigi ancak Amerika Avustralya Sibirya ve Yeni Gine de daha sik oldugu bir gercektir ancak baska alanlarda da ornekleri vardir Kavram onu temel tipolojik kategorilerinden biri olarak kullanan Edward Sapir in calismasiyla dilbilimsel tipolojinin bir parcasi haline geldi Son zamanlarda Mark C Baker coklu sentezi Noam Chomsky nin gramer ilkeleri ve parametreleri teorisi icinde bir makro parametre olarak resmen tanimlamayi onerdi Diger dilbilimciler pek az ortak noktasi olan bircok ayri morfolojik turu kapsadigindan kavramin tipoloji icin temel faydasini sorgulamaktadir Notlar bagimsiz anlami olan ancak tek basina durabilen veya olmayabilen kelime parcalari Dilbilim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz