Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atabask dilleri, Athabaska dilleri ya da Dene dilleri olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri ailesinin en büyük grubudur ve Eyakça ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. Atabasklar tarafından konuşulurlar. Kanada (Kanada Atabaskları) ve Alaska'da (Alaska Atabaskları) yoğundurlar. ABD'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden Meksika'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak Kuzey Atabask dilleri, Pasifik Atabask dilleri ve Güney Atabask dilleri biçiminde üç alt grupta toplanırlar. Apaçi ve Navahoların dilleri son grupta yer alır.
| Atabask dilleri | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Kuzey Amerika'nın batısı |
| Sınıflandırma | Denesey
|
| Alt bölümler | |
| ISO 639-2 / 5 | ath |
 | |
Atabask halklarının nüfusu 200.000 kişidir ve bunun büyük bir kısmı (170.000 den fazlası) Navaholardandır.
Adı, Atabask gölü (Athabasca Gölü)'nün adından gelir. Dene ise kendi dillerinde "insanlar/halk" anlamına gelen sözlerden yola çıkılarak dilcilerce oluşturulmuştur. [Yandaki haritada büyük kırmızı sahadaki üç gölden en altta olanı Atabask gölüdür]
Atabask dil bilimi çalışanları Athabascanist/Athabaskanist olarak da adlandırılır.
Sınıflandırma
- Kuzey Atabask dilleri
- Ahtnaca (konuşanı 80 kişi)
- Denağinaca (konuşanı 75 kişi)
- Değinakça (konuşanı 15 kişi)
- Holikaçukça (Mart 2012 de tükendi)
- Koyukonca (konuşanı 150 kişi)
- Kuskokvimce (konuşanı 40 kişi)
- Aşağı Tananaca (konuşanı 30 kişi)
- Tanakrosça (konuşanı 35 kişi)
- Yukarı Tananaca (konuşanı 100 kişi)
- Kuzey Tuçoncası (konuşanı 200 kişi)
- Güney Tuçoncası (konuşanı 200 kişi)
- Guçince (konuşanı 770 kişi)
- Hanca (konuşanı 10 kişi)
- Tagişçe (konuşanı 2 kişi)
- Tahltanca (konuşanı 55 kişi)
- Kaskaca (konuşanı 400 kişi)
- Danezaca (konuşanı 300 kişi)
- Sekanice (konuşanı 30-40 kişi)
- Denetaca (konuşanı 2.310 kişi)
- Sahtuca (konuşanı 1.235 kişi)
- Tlınçonca (konuşanı 2.135 kişi)
- Denesulinece (konuşanı 765 kişi)
- † Tsetsautça (1927'de yok oldu)
- Tsutinaca (konuşanı 50 kişi)
- Nadoten-Vetsuvetence (konuşanı 292 kişi)
- Dakelce
- Çilkotince (konuşanı 2.000 kişi)
- Nikolaca (yok oldu)
- Kwalhioqua–Tlatskanai dili (1930 öncesinde tükendi)
- Pasifik Atabask dilleri
- (1930'larda tükendi)
- Hupaca (konuşanı 64 kişi)
- Eel Nehri Atabaskçası (tükendi)
- Güney Atabask dilleri
- † Ova Apaçicesi (yakınlarda tükendi)
- Hikarilaca (konuşanı 1000 kişi)
- † Lipanca (büyük ihtimalle 1980 lerde tükendi)
- Meskalero-Çirikavaca (konuşanı 1800 kişi)
- Batı Apaçicesi (konuşanı 12.693 kişi)
- Navahoca
Coğrafi dağılım
- Kanada
- Yukon Toprakları: Guçince, Hanca, Kaskaca, Tagişçe, Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Yukarı Tananaca
- Kuzeybatı Toprakları: Denesulinece, Guçince, Satuca, Denetaca, Tlınçonca
- Nunavut: Denesulinece
- Britanya Kolombiyası: Nadoten-Vetsuvetence, Çilkotince, Dakelce, Kaskaca, Nikolaca, Sekanice, Danezaca, Denetaca, Tagişçe, Tahltanca, Tsetsautça
- Alberta: Denetaca, Denesulinece, Tsutinaca
- Saskatchewan: Denesulinece
- Manitoba: Denesulinece
- Amerika Birleşik Devletleri
- Alaska: Ahtnaca, Değinakça, Denağinaca, Guçince, Hanca, Holikaçukça, Koyukonca, Aşağı Tananaca, Tanakrosça, Tsetsautça, Kuskokvimce, Yukarı Tananaca
- Washington: Çilkotince, Kwalhioqua, Nikolaca
- Oregon: Tlatskanie, Applegate, Galice, Tututni, Upper Coquille, Tolowa, Upper Umpqua
- Kaliforniya: Eel Nehri Atabaskçası, Hupaca, Mattole-Bear River, Tolowa
- Utah: Navahoca
- Kolorado: Hikarilaca, Navahoca
- Arizona: Çirikavaca, Navahoca, Batı Apaçicesi
- New Mexico: Çirikavaca, Meskaleroca, Hikarilaca, Lipanca, Navahoca
- Teksas: Meskaleroca, Lipanca
- Oklahoma: Çirikavaca, Hikarilaca, Ova Apaçicesi
- Meksika
- Sonora ve Chihuahua : Çirikavaca
Çalışmalar
Dene Languages Conference (ya da Athabascan Languages Conference) adlı konferans serisinde ele alınır. Bu konferansta dil bilimciler, konuşmacılar, eğitimciler ve politikacılar biraya gelerek Atabask dil ve kültürleri üzerine çalışmalar yapılır. İlki 1980 yılında New Mexico Üniversitesinin evsahipliği ve sponsorluğunda yapılan konferans 2012 yılında Western Washington University tarafından düzenlenmiştir. 2013 yılındaki konferans ise Calgary, Kanada'da yapılacaktır.
Kaynakça
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Atabask dilleri Athabaska dilleri ya da Dene dilleri olarak da bilinen bu grup Sibirya kokenli Na Dene dilleri ailesinin en buyuk grubudur ve Eyakca ile birlikte bir ust grupta toplanirlar Atabasklar tarafindan konusulurlar Kanada Kanada Atabasklari ve Alaska da Alaska Atabasklari yogundurlar ABD nin Kuzey Pasifik kiyilarinda ve orta guney bolgelerinden Meksika nin kuzey sinir bolgelerine kadar adaciklar olarak yer alirlar Cografi konumlari baz alinarak Kuzey Atabask dilleri Pasifik Atabask dilleri ve Guney Atabask dilleri biciminde uc alt grupta toplanirlar Apaci ve Navaholarin dilleri son grupta yer alir Atabask dilleriCografi dagilimKuzey Amerika nin batisiSiniflandirmaDeneseyNa DeneAtabask dilleriAlt bolumlerKuzey Atabask dilleri Pasifik Atabask dilleri Guney Atabask dilleriISO 639 2 5ath Atabask halklarinin nufusu 200 000 kisidir ve bunun buyuk bir kismi 170 000 den fazlasi Navaholardandir Adi Atabask golu Athabasca Golu nun adindan gelir Dene ise kendi dillerinde insanlar halk anlamina gelen sozlerden yola cikilarak dilcilerce olusturulmustur Yandaki haritada buyuk kirmizi sahadaki uc golden en altta olani Atabask goludur Atabask dil bilimi calisanlari Athabascanist Athabaskanist olarak da adlandirilir SiniflandirmaKuzey Atabask dilleri Ahtnaca konusani 80 kisi Denaginaca konusani 75 kisi Deginakca konusani 15 kisi Holikacukca Mart 2012 de tukendi Koyukonca konusani 150 kisi Kuskokvimce konusani 40 kisi Asagi Tananaca konusani 30 kisi Tanakrosca konusani 35 kisi Yukari Tananaca konusani 100 kisi Kuzey Tuconcasi konusani 200 kisi Guney Tuconcasi konusani 200 kisi Gucince konusani 770 kisi Hanca konusani 10 kisi Tagisce konusani 2 kisi Tahltanca konusani 55 kisi Kaskaca konusani 400 kisi Danezaca konusani 300 kisi Sekanice konusani 30 40 kisi Denetaca konusani 2 310 kisi Sahtuca konusani 1 235 kisi Tlinconca konusani 2 135 kisi Denesulinece konusani 765 kisi Tsetsautca 1927 de yok oldu Tsutinaca konusani 50 kisi Nadoten Vetsuvetence konusani 292 kisi Dakelce Cilkotince konusani 2 000 kisi Nikolaca yok oldu Kwalhioqua Tlatskanai dili 1930 oncesinde tukendi Pasifik Atabask dilleri 1930 larda tukendi Hupaca konusani 64 kisi Eel Nehri Atabaskcasi tukendi Guney Atabask dilleri Ova Apacicesi yakinlarda tukendi Hikarilaca konusani 1000 kisi Lipanca buyuk ihtimalle 1980 lerde tukendi Meskalero Cirikavaca konusani 1800 kisi Bati Apacicesi konusani 12 693 kisi NavahocaCografi dagilimKanada Yukon Topraklari Gucince Hanca Kaskaca Tagisce Kuzey Tuconcasi Guney Tuconcasi Yukari Tananaca Kuzeybati Topraklari Denesulinece Gucince Satuca Denetaca Tlinconca Nunavut Denesulinece Britanya Kolombiyasi Nadoten Vetsuvetence Cilkotince Dakelce Kaskaca Nikolaca Sekanice Danezaca Denetaca Tagisce Tahltanca Tsetsautca Alberta Denetaca Denesulinece Tsutinaca Saskatchewan Denesulinece Manitoba Denesulinece Amerika Birlesik Devletleri Alaska Ahtnaca Deginakca Denaginaca Gucince Hanca Holikacukca Koyukonca Asagi Tananaca Tanakrosca Tsetsautca Kuskokvimce Yukari Tananaca Washington Cilkotince Kwalhioqua Nikolaca Oregon Tlatskanie Applegate Galice Tututni Upper Coquille Tolowa Upper Umpqua Kaliforniya Eel Nehri Atabaskcasi Hupaca Mattole Bear River Tolowa Utah Navahoca Kolorado Hikarilaca Navahoca Arizona Cirikavaca Navahoca Bati Apacicesi New Mexico Cirikavaca Meskaleroca Hikarilaca Lipanca Navahoca Teksas Meskaleroca Lipanca Oklahoma Cirikavaca Hikarilaca Ova Apacicesi Meksika Sonora ve Chihuahua CirikavacaCalismalarDene Languages Conference ya da Athabascan Languages Conference adli konferans serisinde ele alinir Bu konferansta dil bilimciler konusmacilar egitimciler ve politikacilar biraya gelerek Atabask dil ve kulturleri uzerine calismalar yapilir Ilki 1980 yilinda New Mexico Universitesinin evsahipligi ve sponsorlugunda yapilan konferans 2012 yilinda Western Washington University tarafindan duzenlenmistir 2013 yilindaki konferans ise Calgary Kanada da yapilacaktir Kaynakca Sozluk ve Ansiklopedisi 1986 2 cilt sayfa 974 ANKA Athabascans of Interior Alaska Alaskan Athabascans 29 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2012 UAF Dene Athabaskan Languages Conference 4 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2012 Ayrica bakinizAlaska Yerli Dil Merkezi Yukon Yerli Dil Merkezi