Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Putney görüşmeleri (İngilizce: Putney debates) İngiliz İç Savaşı döneminde 1647 yılında aralarında Leveller temsilcileri de olan Yeni Ordu askerleri arasında İngiltere'deki yeni anayasanın hazırlanması süreciyle ilgili yapılan görüşmeleri tanımlar. Londra kentini 1647 yılı Ağustos ayında ele geçiren Yeni Ordu mensupları Putney'de karargâhlarını kurarlar. Görüşmeler Surrey, 'deki Azize Bakire Meryem Kilisesinde yapılır. 28 Ekim günü başlayan görüşmeler 11 Kasıma kadar sürmüştür.
Arka plan
Aralarında Oliver Cromwell ve Henry Ireton da olan Yeni Ordunun Grandee olarak tanımlanan subayları İngiliz İç Savaşının ilk aşamasının ardından yenik kral I. Charles ile uzlaşmaya çalışırlar. Görüşmelerde sosyal adaletin sağlanması öne çıkarken monarşi ve Lordlar Kamarası, Avam Kamarası kararlarını veto yetkisini elinden bırakmaya yanaşmaz konumdaydı. Monarşi ile uzlaşma görüşmelerinde Grandeeler tarafından yapılan öneriler arasında yer bulan askerlerin ödeneklerinin ödenmesi önceliğinin geriye itilmesi ise Yeni Ordunun 14 Haziran 1647 tarihli deklarasyonuna karşıydı. Bu sebeple ordu içindeki radikal unsurların desteği Cromwell tarafından kaybedilmekteydi.
Tarihte saflarında demokratik bir tartışmaya olanak veren ilk ordu Yeni Ordu olur. 1647 yılı Ekim ayından önce en radikal görüşlere sahip süvari alayları aralarından beş temsilci (Ajitatör) seçerek görüşlerini bildirmeleri için görevlendirmişti. Bu temsilcilerin siyasi manifestoları olan The Case of the Armie Truly Stated belgesi daha sonra Levellerlar tarafından kaleme alınacak olan yeni bir anayasa tasarısı olan Agreement of the People belgesine dönüşecektir.
Görüşmeler
Radikaller bir kişiye bir oy şeklinde bir seçim sistemi, iki yılda bir yenilenen parlamento ve parlamento seçim bölgelerinin yeniden düzenlenmesini istiyorlardı. İktidarın kral ve Lordlar Kamarası yerine Avam Kamarasında olması talep ediliyor, doğuştan gelen vicdan ve fikir özgürlüğü, orduya zorla alınamama ve yasalar önünde eşit olma gibi bazı hakların engellenemez olması gerektiğini savunuyorlardı.
Putney görüşmelerine yol açan aslında Case of the Armie adlı belgenin yayınlanması olur. Ireton bu metinden o kadar rahatsız olur ki ilgili metni savunan temsilcilerle birlikte tüm orduya açık bir toplantı yapılmasını ister. Başkomutan Fairfax rahatsız olduğu için toplantıya katılamaz, onun yerini Cromwell alır. Cromwell hiçbir şekilde müzakere edilmeyeceğini bildirse de Ireton taleplerin zaten dile getirildiğini söyler. Toplantıya temsilci göndererek uzlaşmaya niyetli olduklarını gösteren askerler Robert Everard ve Matthew Weale adlı askerleri gönderirler. Diğer katılımcılar arasında Albay Thomas Rainsborough ve kardeşi Binbaşı William, ajitatörlerden Edward Sexby ve vardır. Levellerlar ayrıca iki sivil danışman olarak uzun süredir orduyla ilgili bu tür tartışmalarda yer almış olan ve 'yi de getirirler.
28 Ekim günü başlayan görüşmeler William Clarke ve ekibi tarafından kayıt altına alınır. 2 Kasımdan itibaren ise kayıtlar kesilir. Görüşmelerin kayıtları süreç sırasında yayınlanmaz.
Cromwell ve Ireton'un asıl sorunu neredeyse tüm erkeklere genel oy kullanma hakkının verilmesiydi. Ireton tarafından anarşi olarak adlandırılan bu uygulamanın yerine sadece toprak sahiplerinin oy kullanması isteniyordu. Ajitatörler ise oy kullanma haklarını iç savaşta savaşarak gösterdikleri yararlılıkların karşılığı doğal bir hak olarak görüyorlardı.
| “ | Bence İngiltere'deki en yoksul kişi de yaşayacak bir hayata sahiptir, bu yüzden beyler doğrusunu söylemek gerekirse her insan kendisini yönetecek hükümeti onaylamalıdır; ve bence İngiltere'deki en yoksul insan bile kendisinin sözünü dikkate almayan bir hükümete hiçbir şekilde bağlı değildir. | „ |
—Thomas Rainsborough | ||
| “ | Hiçbir insanın krallığın işleriyle ilgili tasarrufta bulunmaya hakkı yoktur...bu krallıkta kalıcı ve değişmez bir çıkarı yoktur. | „ |
—Henry Ireton | ||
Sonuçları
Görüşmeler yeni bir anayasa taslağının hazırlanarak yeniden tüm ordu temsilcilerine ilan edileceği beklentisiyle sona erdi. Ajitatörler kralın akıbetini görüşmek istiyorlardı. Ordu içinde disiplinin tamamen çökmesinden korkan Grandeeler ise toplantıların askıya alınmasını ve 8 Kasım itibarıyla kışlalara dönülmesini isterler. 11 Kasım günü ise kral ordunun kontrol çıkmasından korkarak Hampton'dan kaçmıştır. Kralın kaçışı ordunun içindeki tartışmaları acil gündem karşısında derhal ikinci plana atmıştır. Aynı gün ordu genelkurmayı bir metin kaleme alır. Buna göre her askerin genelkurmaya ve başkomutan Fairfax'a bağlılık yemini etmesi isteniyordu. Gündemdeki toplantı daha küçük üç toplantıya bölünür. İlk toplantı katılan alaylarla sorunsuz yapılırken davet edilmeksizin toplantıya katılan iki alayın itirazları sonucunda Corkbush Ayaklanması olarak adlandırılan olaylar yaşanır. Cromwell ayaklanmayı bastırınca diğer iki toplantıda da sorunsuz şekilde uzlaşma sonucu alınır.
7 Aralık 1647 günü ordudaki genel konsey Parlamentoya siyasetten arındırılmış bir metin sunarak ordu mensuplarının birikmiş ödemelerinin yapılmasını ister. Yaklaşık bir ay sonra da 8 Ocak 1648 günü kendisini lağveder.
Kaynakça
- ^ Cromwell tarafından kurulan Yeni Ordu geleneksel orduların aksine sosyal sınıflara göre değil kabiliyete göre rütbe sistemine sahipti. Paralı bir ordu olmamakla övünen ordu ülkeye sadakatla bağlı ancak monarşiyle bağları öncesinden farklı yeni bir anlayışla kurulmuştu. Ayrıntılı bilgi için bakınız historyguide.org makalesi 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 24 Mart 2014 tarihinde erişilmiştir
- ^ Metnin tarafından kaleme alındığı düşünülmektedir
- ^ Albay Whalley'in alayından er, Case of the Armie ve Agreement of the People belgelerinin imzacılarından
- ^ 1890 yılına kadar kaybolduktan sonra Oxford'daki Kütüphanesi arşivlerinde bulunup Clarke Belgeleri adı altında yeniden basılır.
- ^ Putney görüşmeleri 1647 Yıllığı, Worcester Koleji, Oxford s.65
- ^ Muhtemelen de Cromwell'den aldığı bilgiye dayanarak
- ^ Böylece ordudaki her türlü ajitasyon isyancı bir eylem olarak tanımlanmaktadır
Dış bağlantılar
- Putney görüşmeleriyle ilgili 18 Nisan 2013 tarihli 9 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC 4 radyo programı (İngilizce) 20 Mart 2014 tarihinde erişilmiştir
- Putney görüşmelerinin yapıldığı kilisede açılan sergiye dair bilgi 1 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 20 Mart 2014 tarihinde erişilmiştir
- Putney görüşmelerinin ayrıntılı dökümü 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 20 Mart 2014 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Putney gorusmeleri Ingilizce Putney debates Ingiliz Ic Savasi doneminde 1647 yilinda aralarinda Leveller temsilcileri de olan Yeni Ordu askerleri arasinda Ingiltere deki yeni anayasanin hazirlanmasi sureciyle ilgili yapilan gorusmeleri tanimlar Londra kentini 1647 yili Agustos ayinda ele geciren Yeni Ordu mensuplari Putney de karargahlarini kurarlar Gorusmeler Surrey deki Azize Bakire Meryem Kilisesinde yapilir 28 Ekim gunu baslayan gorusmeler 11 Kasima kadar surmustur Arka planAralarinda Oliver Cromwell ve Henry Ireton da olan Yeni Ordunun Grandee olarak tanimlanan subaylari Ingiliz Ic Savasinin ilk asamasinin ardindan yenik kral I Charles ile uzlasmaya calisirlar Gorusmelerde sosyal adaletin saglanmasi one cikarken monarsi ve Lordlar Kamarasi Avam Kamarasi kararlarini veto yetkisini elinden birakmaya yanasmaz konumdaydi Monarsi ile uzlasma gorusmelerinde Grandeeler tarafindan yapilan oneriler arasinda yer bulan askerlerin odeneklerinin odenmesi onceliginin geriye itilmesi ise Yeni Ordunun 14 Haziran 1647 tarihli deklarasyonuna karsiydi Bu sebeple ordu icindeki radikal unsurlarin destegi Cromwell tarafindan kaybedilmekteydi Tarihte saflarinda demokratik bir tartismaya olanak veren ilk ordu Yeni Ordu olur 1647 yili Ekim ayindan once en radikal goruslere sahip suvari alaylari aralarindan bes temsilci Ajitator secerek goruslerini bildirmeleri icin gorevlendirmisti Bu temsilcilerin siyasi manifestolari olan The Case of the Armie Truly Stated belgesi daha sonra Levellerlar tarafindan kaleme alinacak olan yeni bir anayasa tasarisi olan Agreement of the People belgesine donusecektir GorusmelerRadikaller bir kisiye bir oy seklinde bir secim sistemi iki yilda bir yenilenen parlamento ve parlamento secim bolgelerinin yeniden duzenlenmesini istiyorlardi Iktidarin kral ve Lordlar Kamarasi yerine Avam Kamarasinda olmasi talep ediliyor dogustan gelen vicdan ve fikir ozgurlugu orduya zorla alinamama ve yasalar onunde esit olma gibi bazi haklarin engellenemez olmasi gerektigini savunuyorlardi Putney gorusmelerine yol acan aslinda Case of the Armie adli belgenin yayinlanmasi olur Ireton bu metinden o kadar rahatsiz olur ki ilgili metni savunan temsilcilerle birlikte tum orduya acik bir toplanti yapilmasini ister Baskomutan Fairfax rahatsiz oldugu icin toplantiya katilamaz onun yerini Cromwell alir Cromwell hicbir sekilde muzakere edilmeyecegini bildirse de Ireton taleplerin zaten dile getirildigini soyler Toplantiya temsilci gondererek uzlasmaya niyetli olduklarini gosteren askerler Robert Everard ve Matthew Weale adli askerleri gonderirler Diger katilimcilar arasinda Albay Thomas Rainsborough ve kardesi Binbasi William ajitatorlerden Edward Sexby ve vardir Levellerlar ayrica iki sivil danisman olarak uzun suredir orduyla ilgili bu tur tartismalarda yer almis olan ve yi de getirirler 28 Ekim gunu baslayan gorusmeler William Clarke ve ekibi tarafindan kayit altina alinir 2 Kasimdan itibaren ise kayitlar kesilir Gorusmelerin kayitlari surec sirasinda yayinlanmaz Cromwell ve Ireton un asil sorunu neredeyse tum erkeklere genel oy kullanma hakkinin verilmesiydi Ireton tarafindan anarsi olarak adlandirilan bu uygulamanin yerine sadece toprak sahiplerinin oy kullanmasi isteniyordu Ajitatorler ise oy kullanma haklarini ic savasta savasarak gosterdikleri yararliliklarin karsiligi dogal bir hak olarak goruyorlardi Bence Ingiltere deki en yoksul kisi de yasayacak bir hayata sahiptir bu yuzden beyler dogrusunu soylemek gerekirse her insan kendisini yonetecek hukumeti onaylamalidir ve bence Ingiltere deki en yoksul insan bile kendisinin sozunu dikkate almayan bir hukumete hicbir sekilde bagli degildir Thomas Rainsborough Hicbir insanin kralligin isleriyle ilgili tasarrufta bulunmaya hakki yoktur bu krallikta kalici ve degismez bir cikari yoktur Henry IretonSonuclariGorusmeler yeni bir anayasa taslaginin hazirlanarak yeniden tum ordu temsilcilerine ilan edilecegi beklentisiyle sona erdi Ajitatorler kralin akibetini gorusmek istiyorlardi Ordu icinde disiplinin tamamen cokmesinden korkan Grandeeler ise toplantilarin askiya alinmasini ve 8 Kasim itibariyla kislalara donulmesini isterler 11 Kasim gunu ise kral ordunun kontrol cikmasindan korkarak Hampton dan kacmistir Kralin kacisi ordunun icindeki tartismalari acil gundem karsisinda derhal ikinci plana atmistir Ayni gun ordu genelkurmayi bir metin kaleme alir Buna gore her askerin genelkurmaya ve baskomutan Fairfax a baglilik yemini etmesi isteniyordu Gundemdeki toplanti daha kucuk uc toplantiya bolunur Ilk toplanti katilan alaylarla sorunsuz yapilirken davet edilmeksizin toplantiya katilan iki alayin itirazlari sonucunda Corkbush Ayaklanmasi olarak adlandirilan olaylar yasanir Cromwell ayaklanmayi bastirinca diger iki toplantida da sorunsuz sekilde uzlasma sonucu alinir 7 Aralik 1647 gunu ordudaki genel konsey Parlamentoya siyasetten arindirilmis bir metin sunarak ordu mensuplarinin birikmis odemelerinin yapilmasini ister Yaklasik bir ay sonra da 8 Ocak 1648 gunu kendisini lagveder Kaynakca Cromwell tarafindan kurulan Yeni Ordu geleneksel ordularin aksine sosyal siniflara gore degil kabiliyete gore rutbe sistemine sahipti Parali bir ordu olmamakla ovunen ordu ulkeye sadakatla bagli ancak monarsiyle baglari oncesinden farkli yeni bir anlayisla kurulmustu Ayrintili bilgi icin bakiniz historyguide org makalesi 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 24 Mart 2014 tarihinde erisilmistir Metnin tarafindan kaleme alindigi dusunulmektedir Albay Whalley in alayindan er Case of the Armie ve Agreement of the People belgelerinin imzacilarindan 1890 yilina kadar kaybolduktan sonra Oxford daki Kutuphanesi arsivlerinde bulunup Clarke Belgeleri adi altinda yeniden basilir Putney gorusmeleri 1647 Yilligi Worcester Koleji Oxford s 65 Muhtemelen de Cromwell den aldigi bilgiye dayanarak Boylece ordudaki her turlu ajitasyon isyanci bir eylem olarak tanimlanmaktadirDis baglantilarPutney gorusmeleriyle ilgili 18 Nisan 2013 tarihli 9 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC 4 radyo programi Ingilizce 20 Mart 2014 tarihinde erisilmistir Putney gorusmelerinin yapildigi kilisede acilan sergiye dair bilgi 1 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 20 Mart 2014 tarihinde erisilmistir Putney gorusmelerinin ayrintili dokumu 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 20 Mart 2014 tarihinde erisilmistir