Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çinghay (Çince: 青海; pinyin: , kelime anlamıyla "yeşil/mavi deniz"; Salarca: Göxdeñiz[]; Tibetçe: མཚོ་སྔོན་, Wylie: mtsho sngong zhing chen), Çin'in kuzeybatısında bir (eyalettir). Tibet Platosu'nda yer alır. Kuzeybatıda Kansu, güneydoğuda Siçuan eyaletleri, kuzeybatıda Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve güneybatıda da Tibet Özerk Bölgesi'yle çevrilidir.
| Çinghay Eyaleti | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Kısaltmalar: (pinyin: ) | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
| Adın kökeni | ||||||||||||||
| İdari birim türü | Eyalet | |||||||||||||
| Başkenti (ve en büyük şehri) | Xining | |||||||||||||
| ÇKP Komitesi Sekreteri | ||||||||||||||
| Vali | ||||||||||||||
| Yüzölçümü | 721.000 km² (4.) | |||||||||||||
| Nüfusu (2020) - Nüfus yoğunluğu | 5.923.957 (30.) 7.48 kişi/km² (30.) | |||||||||||||
| GSYİH (2009) - kişi başına | CNY 108.1 milyar (30.) CNY 19.407 (22.) | |||||||||||||
| İGE (2008) | 0.720 (orta) (27.) | |||||||||||||
| Başlıca etnik gruplar | ||||||||||||||
| (İl düzeyi) | 8 | |||||||||||||
| (İlçe düzeyi) | 43 | |||||||||||||
| (Belde düzeyi)† | 429 | |||||||||||||
| ISO 3166-2 | CN- | |||||||||||||
| Resmî websitesi http://www.qh.gov.cn (Çince) | ||||||||||||||
Tarih
MÖ 3. yüzyılda bazı bölümleri Çin'in denetimi altına girdi. Yüzyıllar boyunca ağırlığını Tibetli ve Moğolların oluşturduğu göçebe çobanların ve 'nün kuzeydoğu köşesine yerleşmiş Çinli çiftçilerin yaşadığı, düşük nüfuslu bir bölge olarak kaldı. Zamanla Çinli nüfus arttı ve Çinghay 1928'de Çin'e bağlı bir yönetim bölgesi oldu.
Coğrafya
Çinghay'ın büyük bölümü dağlardan ve yüksek platolardan oluşur. Sıradağlar arasında geniş vadiler, tepelik alanlar ve masadağlar yar alır. Büyük bir düzlük olan Qaidam Havzası platonun kuzeybatısındadır. Havzanın güneydoğusunda, karla kaplı Tanggula Dağlarından gelen çok sayıda ırmağın oluşturduğu geniş bir bataklık bulunur. Çinghay tipik bir kara iklimine sahiptir. Yağışlar yaz aylarında yoğunlaşır. Kışlar soğuk ve rüzgarlı, yazlar sıcak geçer. Çin'in en büyük gölü olan Koko Nor Gölü Çinghay sınırları içindedir.
Ekonomi
Çinghay, Çin'in en küçük ekonomiye sahip eyaletidir. Demir ve çelik üretimi, ağır sanayi etkinlikleri arasında önemli yer tutar. Qaidam Havzasından çıkarılan petrol ve doğalgaz ihraç edilmektedir.
Demografi
2020 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre, Çinghay Eyaleti'nin toplam nüfusu 5.923.957. Çin'in toprak açısından üçüncü büyük yönetim bölgesi olmasına rağmen nüfus yoğunluğu düşüktür.
Etnik yapı
Çinghay Eyaleti sınırları içerisinde nüfusları 10 bini aşan etnik gruplar şunlardır:
| Etnik grup | Nüfus |
|---|---|
| Han | 2.983.521 |
| Tibetli | 1.375.059 |
| Hui | 834.298 |
| Monguor (Tu) | 204.412 |
| Salar | 107.089 |
| Moğol | 99.815 |
Diller
Çinghay Eyaleti çapında Beifanghua'nın (Mandarin) bir dalı olan 'nın farklı lehçeleri konuşulur: eyalet başkenti Xining'de ; , Şunhua Salar Özerk İlçesi, Haidong Şehri- ve Tongren Şehri'nde ise Hezhou lehçesi konuşulur. Tüm bunların dışında, Ethnologue'a göre, Çinghay'da konuşulan diğer diller şunlardır: , , Doğu Yugurca, Kalmuk-Oyratça, , Kazakça, , , Salarca ve .
İdari yapılanma
Çinghay Eyaleti toplam 2 il düzeyi şehir ve 6 özerk ilden oluşmaktadır:
| Çinghay Eyaleti'nin İdari Bölümleri | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölüm kodu | İsim | Çince Pinyin | Alan (km2) | Nüfus (2020 Nüfus Sayımı) | Merkez | İlçe düzeyi bölümler | |||
| Semtler | İlçe düzeyi şehirler | İlçeler | Özerk ilçeler | ||||||
| 630000 | Çinghay Eyaleti | 青海省 Qīnghǎi Shěng | 696.646,77 | 5.923.957 | Xining Şehri | 7 | 4 | 26 | 7 |
| — İl düzeyi şehirler — | |||||||||
| 630100 | Xining Şehri | 西宁市 Xīníng Shì | 7.606,78 | 2.467.965 | 5 | 1 | 1 | ||
| 630200 | Haidong Şehri | 海东市 Hǎidōng Shì | 12.982,42 | 1.358.471 | 2 | 4 | |||
| — Özerk iller — | |||||||||
| 632200 | Haibei Tibet Özerk İli | 海北藏族自治州 Hǎiběi Zàngzú Zìzhìzhōu | 34.389,89 | 265.322 | 3 | 1 | |||
| 632300 | Huangnan Tibet Özerk İli | 黄南藏族自治州 Huángnán Zàngzú Zìzhìzhōu | 18.226,46 | 276.215 | Tongren Şehri | 3 | 1 | ||
| 632500 | Hainan Tibet Özerk İli | 海南藏族自治州 Hǎinán Zàngzú Zìzhìzhōu | 43.453,23 | 446.996 | 5 | ||||
| 632600 | Golog Tibet Özerk İli | 果洛藏族自治州 Guǒluò Zàngzú Zìzhìzhōu | 74.246,36 | 215.573 | 6 | ||||
| 632700 | Yushu Tibet Özerk İli | 玉树藏族自治州 Yùshù Zàngzú Zìzhìzhōu | 204.887,14 | 425.199 | Yushu Şehri | 1 | 5 | ||
| 632800 | Haixi Moğol ve Tibet Özerk İli | 海西蒙古族藏族自治州 Hǎixī Měnggǔzú Zàngzú Zìzhìzhōu | 300.854,49 | 468.216 | Delingha Şehri | 3 | 3 | ||
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Çinghay ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Kaynakça
- ^ a b c "青海省第七次全国人口普查公报（第二号）". 青海省统计局.
- ^ 国务院人口普查办公室、国家统计局人口和就业统计司 (Devlet Konseyi Sayım Dairesi, Ulusal İstatistik Bürosu Nüfus ve İstihdam İstatistikleri Dairesi) ((Ed.)). "1-6 各地区分性别、民族的人口" [1-6 Cinsiyet ve etnik kökene göre nüfus]. 中国2010年人口普查资料 (Çin'in 2010 Nüfus Sayımı Verileri) (Çince). 中国统计出版社 (Çin İstatistik Yayımevi). 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ Eberhard, David M., Gary F. Simons, & Charles D. Fennig (eds.) (2021). Ethnologue: Languages of the World (24 bas.). Dallas, Teksas: SIL International. 27 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ekim 2021.
- ^ . 中华人民共和国民政部. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2017.
- ^ 中华人民共和国民政部 (August 2014). 《中国民政统计年鉴2014》. 中国统计出版社. ISBN .
Dış bağlantılar
| Vikigezgin'de Qinghai ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. |
- Resmi Çinghay Eyalet İdaresi websitesi1 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cinghay Cince 青海 pinyin kelime anlamiyla yesil mavi deniz Salarca Goxdeniz kaynak belirtilmeli Tibetce མཚ ས ན Wylie mtsho sngong zhing chen Cin in kuzeybatisinda bir eyalettir Tibet Platosu nda yer alir Kuzeybatida Kansu guneydoguda Sicuan eyaletleri kuzeybatida Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ve guneybatida da Tibet Ozerk Bolgesi yle cevrilidir Cinghay EyaletiCince 青海省Qinghǎi ShengKisaltmalar pinyin Adin kokeniIdari birim turu EyaletBaskenti ve en buyuk sehri XiningCKP Komitesi SekreteriValiYuzolcumu 721 000 km 4 Nufusu 2020 Nufus yogunlugu 5 923 957 30 7 48 kisi km 30 GSYIH 2009 kisi basina CNY 108 1 milyar 30 CNY 19 407 22 IGE 2008 0 720 orta 27 Baslica etnik gruplarIl duzeyi 8Ilce duzeyi 43Belde duzeyi 429ISO 3166 2 CN Resmi websitesi http www qh gov cn Cince TarihMO 3 yuzyilda bazi bolumleri Cin in denetimi altina girdi Yuzyillar boyunca agirligini Tibetli ve Mogollarin olusturdugu gocebe cobanlarin ve nun kuzeydogu kosesine yerlesmis Cinli ciftcilerin yasadigi dusuk nufuslu bir bolge olarak kaldi Zamanla Cinli nufus artti ve Cinghay 1928 de Cin e bagli bir yonetim bolgesi oldu CografyaCinghay in buyuk bolumu daglardan ve yuksek platolardan olusur Siradaglar arasinda genis vadiler tepelik alanlar ve masadaglar yar alir Buyuk bir duzluk olan Qaidam Havzasi platonun kuzeybatisindadir Havzanin guneydogusunda karla kapli Tanggula Daglarindan gelen cok sayida irmagin olusturdugu genis bir bataklik bulunur Cinghay tipik bir kara iklimine sahiptir Yagislar yaz aylarinda yogunlasir Kislar soguk ve ruzgarli yazlar sicak gecer Cin in en buyuk golu olan Koko Nor Golu Cinghay sinirlari icindedir EkonomiCinghay Cin in en kucuk ekonomiye sahip eyaletidir Demir ve celik uretimi agir sanayi etkinlikleri arasinda onemli yer tutar Qaidam Havzasindan cikarilan petrol ve dogalgaz ihrac edilmektedir Demografi2020 yili Cin Ulusal Nufus Sayimi na gore Cinghay Eyaleti nin toplam nufusu 5 923 957 Cin in toprak acisindan ucuncu buyuk yonetim bolgesi olmasina ragmen nufus yogunlugu dusuktur Etnik yapi Cinghay Eyaleti sinirlari icerisinde nufuslari 10 bini asan etnik gruplar sunlardir Cinghay daki baslica etnik gruplar 2010 Nufus Sayimi Etnik grup NufusHan 2 983 521Tibetli 1 375 059Hui 834 298Monguor Tu 204 412Salar 107 089Mogol 99 815Diller Cinghay Eyaleti capinda Beifanghua nin Mandarin bir dali olan en nin farkli lehceleri konusulur eyalet baskenti Xining de zh en Sunhua Salar Ozerk Ilcesi Haidong Sehri en ve Tongren Sehri nde ise Hezhou lehcesi konusulur Tum bunlarin disinda Ethnologue a gore Cinghay da konusulan diger diller sunlardir en en Dogu Yugurca Kalmuk Oyratca en Kazakca en en Salarca ve en Idari yapilanmaCinghay Eyaleti toplam 2 il duzeyi sehir ve 6 ozerk ilden olusmaktadir Cinghay Eyaleti nin Idari BolumleriXining Haidong Haibei Tibet OI Huangnan Tibet OI Hainan Tibet OI Guoluo Golog Tibet OI Yushu Tibet OI Haixi Mogol ve Tibet OI Haixi Bolum kodu Isim Cince Pinyin Alan km2 Nufus 2020 Nufus Sayimi Merkez Ilce duzeyi bolumlerSemtler Ilce duzeyi sehirler Ilceler Ozerk ilceler630000 Cinghay Eyaleti 青海省 Qinghǎi Sheng 696 646 77 5 923 957 Xining Sehri 7 4 26 7 Il duzeyi sehirler 630100 Xining Sehri 西宁市 Xining Shi 7 606 78 2 467 965 5 1 1630200 Haidong Sehri 海东市 Hǎidōng Shi 12 982 42 1 358 471 2 4 Ozerk iller 632200 Haibei Tibet Ozerk Ili 海北藏族自治州 Hǎibei Zangzu Zizhizhōu 34 389 89 265 322 3 1632300 Huangnan Tibet Ozerk Ili 黄南藏族自治州 Huangnan Zangzu Zizhizhōu 18 226 46 276 215 Tongren Sehri 3 1632500 Hainan Tibet Ozerk Ili 海南藏族自治州 Hǎinan Zangzu Zizhizhōu 43 453 23 446 996 5632600 Golog Tibet Ozerk Ili 果洛藏族自治州 Guǒluo Zangzu Zizhizhōu 74 246 36 215 573 6632700 Yushu Tibet Ozerk Ili 玉树藏族自治州 Yushu Zangzu Zizhizhōu 204 887 14 425 199 Yushu Sehri 1 5632800 Haixi Mogol ve Tibet Ozerk Ili 海西蒙古族藏族自治州 Hǎixi Menggǔzu Zangzu Zizhizhōu 300 854 49 468 216 Delingha Sehri 3 3Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Cinghay ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Hoh XilKaynakca a b c 青海省第七次全国人口普查公报 第二号 青海省统计局 国务院人口普查办公室 国家统计局人口和就业统计司 Devlet Konseyi Sayim Dairesi Ulusal Istatistik Burosu Nufus ve Istihdam Istatistikleri Dairesi Ed 1 6 各地区分性别 民族的人口 1 6 Cinsiyet ve etnik kokene gore nufus 中国2010年人口普查资料 Cin in 2010 Nufus Sayimi Verileri Cince 中国统计出版社 Cin Istatistik Yayimevi 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2018 Eberhard David M Gary F Simons amp Charles D Fennig eds 2021 Ethnologue Languages of the World 24 bas Dallas Teksas SIL International 27 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ekim 2021 中华人民共和国民政部 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Agustos 2017 中华人民共和国民政部 August 2014 中国民政统计年鉴2014 中国统计出版社 ISBN 978 7 5037 7130 9 Dis baglantilarVikigezgin de Qinghai ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Resmi Cinghay Eyalet Idaresi websitesi1 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde