Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Redundant Array of Inexpensive Disks (Türkçe: Ucuz Disklerin Artıklıklı Dizisi) ve Redundant Array of Independent Disks kısaca RAID (Türkçe: Bağımsız Disklerin Artıklıklı Dizisi), diskler arasında veri kopyalama veya paylaşımı için birden fazla sabit diski kullanarak yapılan veri depolama tasarısıdır. Tek diske göre, RAID’in yararı, veri bütünlüğünü, hata toleransını, iş çıkarma yeteneğini ve toplam disk kapasitesini artırmasıdır. Özgün uygulamalarda, anahtar avantajı disk kapasiteyi artırmakla beraber disk performansını da yükseltmesi ve verileri eş zamanlı olarak yedeklemeyi sağlamasıdır.
RAID, tek bir mantıksal birime çoklu diskleri birleştirir. Böylece işletim sistemi birçok farklı sabit disk görmek yerine sadece bir tane görür. RAID sunucu tabanlı bilgisayarlarda tipik olarak kullanılır ve genellikle aynen boyutu ayarlanmış disk sürücüyle tamamlanır.
RAID şartnamesi birtakım prototipleri “RAID düzeyleri” veya disk bileşimlerini önermekteydi. Her birinin teorik avantajları ve dezavantajları vardı. Yıllar içinde, RAID kavramının farklı yürütmeleri ortaya çıktı. Çoğu orijinal hallerinden farklılaştı ama numaralandırılmış adlar kaldı.
RAID’in birçok tanımı yıllar içinde tartışılmıştır. Temel RAID kavramlarını kullanan herhangi bir sistem güvenlik, kapasite veya performans için fiziksel disk uzayını birleştiriyorsa buna RAID Sistem denir.
Tarihçe
“Başarısız bellek ünitesinde saklanan bilgiyi kurtarmak için hazırlanan sistem” konusunun patentini () 1978 yılında aldı. RAID teknolojisi ilk olarak 1987 yılında Kaliforniya Üniversitesi’nde bir grup bilim insanı tarafından tanımlanmıştır. 1987 yılında, RAID seviyeleri (1’den 5’e kadar) , ve tarafından tanımlandı.
RAID uygulamaları
Çoklu sayıdaki diskler üzerine veri dağıtılması işi bu iş için tasarlanmış Donanım veya yazılım ile gerçekleştirilir. Bunlara ilaveten kısmen donanım kısmen de yazılım tabanına sahip çözümler olan hibrid RAID’ler de mevcuttur.
İşletim sistemi yazılım uygulaması dizilimdeki diskleri normal (,, SCSI, , vs.) ile yönetir. Mevcut merkezi işlem birimi (MİB) hızları göz önüne alındığında, yazılım RAID’lerinin donanım RAID’lerinden daha hızlı olabildiği görülür, buna karşılık başka işlerde kullanılabilecek olan işlem gücü bu işe harcanmaktadır. Bu duruma gösterilebilecek önemli bir istisna, bir sürücüsünde olduğu gibi, RAID donanımın uygulamayı hızlandırabilecek olan batarya destekli bir yazma ön belleği ile birlikte kullanılmasıdır. Bu durumda RAID uygulaması herhangi bir sistem çökmesi durumuna karşı yazma önbelleğinden destek almaktadır. Sistem çöktüğü takdirde bilinen daha önceki bir noktaya dönebilmektedir. Donanım çözümü; RAM hızları ile kısıtlı bir şekilde disk sürücüye erişmeye çalışmaktan, ön belleğin bir başka kontrol birimine ikizlenebilme hızından ve ön bellek miktarı ile ön belleğin diske yapabileceği aktarımın hızından daha yüksektir. Bu nedenle yüksek işlem hızına sahip sunucularda genellikle batarya destekli ön bellek disk kontrol birimleri kullanılması önerilir. Aynı şartlar altında yazılım çözümü kullanılması ise, sürücülerin yapacakları dönüşler sırasında diske aktarabilecekleri bilgi miktarı veya arama ile sınırlı olacaktır. Salt yazılımdan oluşan bir RAID’in bir başka dezavantajı ise, aksayan diske veya kullanılan ön yükleme düzenlemelerine bağlı olarak, dizin yeniden kurulana kadar bilgisayarın yeniden ön yüklemesi yapılamayabilir.
RAID’in donanım uygulaması en azından özel amaçlı üretilmiş bir ihtiyaç duyar. Masa üstü sistemlerde ise bu işlevi yerine getirebilir veya bu yetenek anakart içerisine yerleştirilebilir. Daha büyük çaplı RAID’lerde kontrol birimi ve diskler genellikle çoklu yuvaya sahip harici koruncaklarda saklanırlar. Kullanılan diskler IDE, ATA, SCSI, veya bunların herhangi bir kombinasyonu olabilir. Kontrol birimi ana bilgisayara (ana bilgisayarlara) yüksek hızlı SCSI, , Fiber kablo veya bağlantıları ile doğrudan veya bir başka yapı üzerinden bağlanır veya olarak erişilir. Bu kontrol birimi disklerin yönetimini ve (çok sayıda RAID düzeyi tarafından gereksinim duyulan) eşlik hesaplamalarını gerçekleştirir. Bu seçenek performansın yükselmesine katkıda bulunur ve işletim sistemi desteğini daha kolay hale getirir. Donanım uygulamaları aynı zamanda tipik olarak çalışırken yer değiştirmeyi de destekler, bu sayede arıza yapan sürücüleri sistem çalışırken değiştirmek mümkün olur. Bazı nadir durumlarda donanım kontrol birimleri arıza yapabilir, bu durumlarda veri kaybı kaçınılmazdır. Ucuz RAID kontrol birimi donanımları piyasaya çıkmaya başladıktan sonra Hibrid RAID’ler çok popüler bir hale geldi. Burada kullanılan donanım RAID özellikleri olmayan normal bir disk kontrol birimidir, fakat bu kontrol birimi sistemi başlatma anında devreye girerek kullanıcının BIOS tarafından kontrol edilen RAID’leri kurmasına olanak tanır. Herhangi bir modern işletim sistemi kullanıldığında, dizilimi tek bir blok cihazmış gibi gösterecek özel geliştirilmiş RAID sürücülerine ihtiyaç duyacaktır. Bu kontrol birimleri tüm hesaplamaları gerçekte donanım değil, yazılım içerisinde gerçekleştirdiklerinden genellikle olarak adlandırılırlar. Yazılım RAID’lerinin aksine bu sahte RAID'ler genellikle çoklu denetim birimlerine yayılamazlar.
Hem yazılım hem de donanım sürümleri kullanımını desteklerler. Hazır yedek, arıza yapan bir sürücüyü anında (ve hemen her zaman otomatik olarak) değiştiren sisteme önceden yüklenmiş bir sürücüdür. Bu durum onarım için gerekli ortalama zamanı azaltır, aynı RAID yedeklerinde bir arıza daha meydana gelmesi veri kaybıyla sonuçlanabilir.
Bazı yazılım RAID sistemleri kullanıcıların diskin tamamı yerine bölümlerinden dizilimler meydana getirmelerine olanak tanır. ’in aksine bunlar sadece RAID 0 ve RAID 1 ile sınırlı kalmazlar ve bölümlerin tamamının RAID olması gerekmez.
Kullanım alanları
Bu kılavuz başarım arttırımı veya yedekleme amacıyla RAID’in seçilmesi konularına açıklık getirmek üzere olumlu ve olumsuz yanlarını incelendiği RAID ile ilgili bir forumdaki bir izlekten alınmıştır. Forumda kullanıcıların kendi RAID tecrübelerini anlattıkları diğer izleklere bağlantılar bulunmaktadır.
Yapabilecekleri
RAID çalışabilirlik süresini muhafaza edebilir. RAID seviyeleri 1, 0+1/10, 5 ve 6 (ve bunların 50 ve 51 gibi varyantları) kullanıcıların erişebileceği veriyi dizilim üzerinde tutmaya çalışırken mekanik hard disklerin arıza yapmasına meydan verebilir. Bu durumda RAID veriyi bant, DVD veya bir başka yavaş çalışan yedekleme ortamından geri almak yerine dizilimin bir başka üyesi olan yedekleme diski üzerine yükler, bu üyeler dizilimde öncelik sırasına göre kullanıcının hizmetinde bulunmaktadır. Gerektiğinde veri bu üyelerden süratle geri yüklenebilir. Bu durum büyük şirketler için son derece önemlidir, çünkü sistemin çalışmadığı süre kazançtan kayıp anlamına gelir. Evlerde kullanılan bilgisayarlarda ise düzinelerle DVD kullanılarak yeniden yüklenen ve bu nedenle büyük zaman kaybına neden olan büyük ölçekli ortam depolama dizilimlerinin kaybına veya yedekleme ile koruma sağlanmamış olması nedeniyle disk arızalarının getireceği olumsuzluklara karşı kullanıcıları korur.
RAID belirli uygulamalarda performansı artırabilir. RAID seviyeleri 0 ve 5 - 6 “disklere bölüştürme” üzerine varyasyonlar kullanır, bu da lineer transfer gerçekleştirirken desteklenmiş transfer hızlarını artırmak için çoklu mil kullanımına olanak tanır. Görüntü ve video düzenleme uygulamaları gibi büyük ölçekli dosyalarla çalışan iş istasyonu uygulamaları disk bölüştürme işleminden büyük yarar sağlar. Disklere bölüştürme işlemi diskten diske yedekleme uygulamalarında fazladan iş çıkartılmasında yararlı olur. Aynı zamanda, eğer RAID 1 veya yeterince büyük bloğa ve bölüştürme özelliğine sahip bir RAID kullanılırsa çoklu eş zamanlı rastgele erişim (örneğin çok kullanıcılı veri tabanları) gibi erişim düzeneklerinin performanslarında artış elde edilir.
Yapamayacakları
RAID, dizilim üzerindeki veriyi koruyamaz. Bir RAID diziliminin tek dosyalama sistemi vardır. Bu da tek bir arıza noktası oluşturur. RAID diziliminin dosyalama sistemi disk arızalarının dışında daha birçok etmenden zarar görebilir, yani RAID bu tür veri kayıplarına karşı herhangi bir koruma sağlamaz. RAID virüslerin veriye zarar vermesini önleyemez. RAID sistemin çökmesine engel olamaz. RAID verinin kullanıcı tarafından yanlışlıkla değiştirilmesi veya silinmesine engel olamaz. RAID verinin disk veya başka bir donanım parçasında meydana gelen arıza nedeniyle zarar görmesini engelleyemez. RAID veriyi yangın gibi insan hataları nedeniyle meydana gelen olumsuz durumlara veya sel gibi tabii afetlere karşı koruyamaz. Verinin korunması için mutlaka DVD, bant veya harici hard disk gibi çıkartılabilir bir ortamda yedeklenmesi ve farklı bir lokasyonda saklanması gerekir. RAID meydana gelen olumsuz bir olayın veri kaybına neden olmasını tek başına önleyemez. Yıkım kaçınılmazdır, fakat yedekleme sayesinde yıkım geldiğinde veri kaybını önlemek mümkün olabilir.
RAID yıkımdan kurtulmayı kolaylaştırmaz. Tek bir diskle çalışılıyorsa, bu diske erişim birçok işletim sisteminde gömülü halde bulunan jenerik ATA veya SCSI sürücüsü ile gerçekleştiriliyordur. Yine de RAID kontrol birimleri çoğunlukla özel sürücülere gereksinim duyar. Tek bir disk üzerinde jenerik kontrol birimleri ile çalışan kurtarma araçları RAID dizilimlerindeki veriye erişebilmek için özel sürücülere gereksinim duyarlar. Eğer bu kurtarma araçları yeterince iyi kodlanmamışsa ve ilave sürücülerin kullanımına olanak tanımıyorsa, o zaman RAID dizilimi kullanılan o kurtarma araçlarına erişim izni vermeyecektir.
RAID her türlü uygulamada büyük performans artışları sağlamaz. Bu ifade özellikle tipik masa üstü ve oyun uygulamaları için geçerlidir. Masa üstü uygulamalarının ve oyunların çoğunluğu tampon bellek stratejisine ağırlık verir ve performansı diskten (veya disklerden) bekler. Sürdürülebilir ham transfer hızının artırılması masa üstü kullanıcılara ve oyun amaçlı kullananlara oldukça küçük kazanç sağlar, çünkü zaten çalışırken erişim sağladıkları dosyaların çoğunluğu küçük dosyalardır. RAID 0 kullanarak disk bölüştürmek tampon bellek ve arama performansını değil lineer transfer performansını artırır. Sonuç olarak, RAID 0 kullanılarak gerçekleştirilen disk bölüştürme, arada sırada istisnaları görülse de pek çok masa üstü uygulaması ve oyunda hemen hemen hiçbir performans artışı getirmez. Yüksek performans amaçlayan masa üstü uygulayıcıların ve oyuncuların RAID 0 ile çalışan iki tane daha yavaş / küçük disk yerine bir tane daha büyük ve daha hızlı aynı zamanda pahalı disk edinmeleri doğru olur. En büyük, en yeni ve en kapasiteli diskler bile RAID 0’da çalıştırıldığında genel performans %10’dan daha fazla artmaz, hatta bazı durumlarda özellikle oyunlarda performansta düşüş bile gözlenebilir.
RAID yeni bir sisteme geçmiş değildir. Eğer tek bir disk kullanılıyorsa, diski yeni bir sisteme geçirmek nispeten basit bir işlemdir. Yapılacak iş diski aynı arayüze sahip olan yeni sisteme bağlamaktır. Fakat RAID dizilimi kullanılıyorsa bu işlem o kadar da kolay değildir. Dizilimi başarıyla kurarak işletim sisteminin erişimine sunabilmek için RAID BIOS, dizilim üyelerinden yardımcı verileri okuyabiliyor olmalıdır. RAID kontrol birimlerinin üreticileri yardımcı verileri için değişik formatlar (aynı üreticinin değişik kontrol birimi ailelerine ait ürünleri bile zaman zaman kendi aralarında uyumsuzluk gösterebiliyor) kullandıklarından, bir RAID dizilimini bir başka kontrol birimine aktarmak hemen hemen imkânsızdır. RAID dizilimini bir başka sisteme geçirilirken kontrol biriminin de beraber geçirilmesi için plan yapılmalıdır. Ana karta gömülü RAID kontrol birimlerin popülaritesi arttıkça bu işlemin yapılması gittikçe daha zor bir hale gelmektedir. Genellikle RAID dizilim üyelerini ve kontrol birimlerini birlikte taşımak mümkün olmakatadır ve Linux ile Windows Sunucu Ürünlerindeki yazılım RAID’i bu kısıtlamadan etkilenmiyor, fakat yazılım RAID’inin de başka kısıtları (çoğunlukla performans ile ilgili) var.
Güvenilirliği
Bozulma yüzdesi
Belirli bir RAID’in ilk aksamaya değin geçen ortalama süresi (MTTF) veya aksamalar arasında geçen ortalama süresi (MTBF) kullanılan RAID tipine bağlı olarak, kendisini oluşturan hard disklerinkinden daha az veya daha çok olabilir.
Veri kaybına değin geçen ortalama süre (MTTDL)
Bu kapsamda, belirli bir dizilimde veri kaybı görülene kadar geçen ortalama zaman hesaba katılır.
Toparlanana değin geçen ortalama süre (MTTR)
Güvenilirlik için yedekleme ile çalışan sistemlerde, bir sistem hatasından sonra dizilimin tekrar hatalara karşı toleranslı çalışma moduna gelene kadar geçen zaman anlamına gelmektedir. Bu kavramın içerisinde arızalı bir disk mekanizmasının değiştirilmesi kadar bozulan bir dizilimi tekrar oluşturmak için gereken zaman da bulunmaktadır (örneğin yedekleme için verinin çoğaltılması gibi).
Kurtarılamayan bit hata oranı (UBE)
Bu, çevrimsel artıklık kodlaması (CRC) uygulaması ve çok kere yapılan denemelerden sonra disk sürücünün kendini toparlayamaması oranı anlamına gelmektedir. Bu hata kendini bir sektör okuma hatası olarak gösterecektir. Bazı RAID uygulamaları “bad sector” tekrar eşleyerek bu hataya karşı koruma sağlayabilir. Bunu gerçekleştirmek için yedek veriyi kullanarak verinin sağlam bir kopyasını elde eder ve bu veriyi eskisinin yerini alan ve yeniden eşlemesi yapılan sektöre yazar. UBE oranı kurumsal disk sürücü sınıfında (IDE, ATA, ) tipik olarak 1015'te 1 ve masa üstü sınıfı disk sürücüleri sınıfında (IDE, ATA, ) 1014'te 1 seviyesindedir. Geriye kalan disklerde düzeltilemeyen sektörler bulunduğundan artan disk yetenekleri ve büyük RAID 5 yedekleme gruplarında herhangi bir disk hatasından sonra tekrar başarılı bir RAID grubu oluşturmak gittikçe daha zor hale gelmektedir. RAID 6 gibi ikili koruma düzenekleri bu sorunu çözmeyi hedeflemekle birlikte yüksek yazma cezası ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Atomik yazma hatası
Yırtık yazma, yırtık sayfalar, tamamlanmamış yazma, kesintiye uğramış yazma, gibi muhtelif isimler ile de anılır. Sözü edilen şey, yedekli depolama sistemlerinin oldukça az anlaşılan ve aynı zamanda nadiren sözü edilen bir hata modudur. Veri tabanı araştırmacısı Jim Gray ilişkisel veri tabanının ilk kullanıma başlandığı tarihlerde şöyle yazmaktadır "Yerinde yapılan bir güncelleme zehirli bir elmadır”. Yine de buuyarıya pek fazla kulak asan olmadı ve daha sonra RAID’in gelmesi ile de bir kenara kaldırıldı. Birçok yazılım mühendisi RAID’i tüm veri depolama bütünlüğü ve güvenilirlik sorunlarına çözüm olarak kabul etmeye başladı. Çoğu yazılım programı depolama objelerini “yerinde” güncelliyor; diğer bir deyişle objenin yeni versiyonunu disk üzerinde eski versiyonun bulunduğu aynı adrese yazıyor. Yazılımlar bazı delta bilgiyi diskte başka lokasyonlara da yazabiliyor ve bunu yaparken depolamanın “atomik yazma semantiği” kullandığını var sayıyor. Bunun anlamı; verinin yazılması ya bütünüyle gerçekleşmiştir ya da hiç gerçekleşmemiştir. Fakat aslında çok az sayıdaki depolama sistemi atomik yazmaya destek sağlayabilmektedir ve bunların içerisinde daha da azı bu semantiği sağlarken hata oranlarını belirtebilmektedir. Şunu dikkate almalısınız ki bir obje yazılırken RAID depolama cihazı genellikle o objenin yedeklerini paralel olarak bir yerlere yazmaktadır. Bu nedenle yazma işlemi sırasında meydana gelebilecek bir arıza durumunda söz konusu yedeklerin yazılması değişik hallerde kesintiye uğrayabilir, dahası bu kopyaların yeni hali mi yoksa eski hali mi yansıttığı da kesin olarak bilinemez. Az bilinen hata modu, delta günlüğü orijinal verinin eski veya yeni halinin geçerli olduğunu bilmesi üzerine kurulur, böylece yapılan değişikliği mantıksal olarak geri çevirebilir. Şimdilik sadece az sayıda depolama sistemi RAID diskler üzerinde atomik yazma semantiği sağlayabilmektedir.
Standart Düzeyler
Bu sayfanın tamamının ya da bir kısmının Türkçeye çevrilmesi gerekmektedir. Bu sayfanın tamamı ya da bir kısmı Türkçe dışındaki bir dilde yazılmıştır. Madde, alakalı dilin okuyucuları için oluşturulmuşsa o dildeki Vikipedi'ye aktarılmalıdır. İlgili değişiklikler gerçekleşmezse maddenin tamamının ya da çevrilmemiş kısımların silinmesi sözkonusu olabilecektir. İlgili çalışmayı yapmak üzere |
"Düzey" diye adlandırılan birçok standart şemalar geliştirilmiştir. Baştan sadece 5 adet RAID düzeyi tasarlanmış, fakat sonradan birçok farklı çeşidi geliştirilmiştir. Bunların arasında bazı ve birçok dikkat çekmektedir (mostly ).
Aşağıda en sık kullanılan RAID düzeylerinin kısa bir özeti bulunmaktadır. Hacim verimi, n disklik bir dizide var olan kullanılabilir depolama hacmi ve bir diksin kapasitesinin katları olarak verilmiştir. Örneğin, eğer bir dizide 250GB'lık n=5 disk bulunuyorsa ve verim n-1 ise, kullanılabilir hacim 250GBnin 4 katı yani yaklaşık 1TB'tır.
| Düzey | Tanım | Minimum disk adedi | Hacim verimi | Aksaklık dayanıklılığı | Resim |
|---|---|---|---|---|---|
| set without or . Gelişmiş performans ve ilave bellek sunmakla beraber, hataya karşı dayanıklılık veya artıklık bulunmaz. Artıklık olmadığı için, bu düzey aslında Ucuz Disklerin Artıklıklı Dizisi değildir, yani gerçek bir RAID değildir. Yine de, RAID'le olan benzerliklerinden ötürü (özellikle değişik diskler arasında veri dağıtımı için bir denetleyici gereksinimi) normalde basit çizgili setler (simple stripe sets) RAID0 olarak adlandırılır. Herhangi bir disk hatası bütün diziyi mahveder ve doğal olarak dizideki disk sayısı arttıkça bu etki de artar (en az hasar RAID olmayan duruma göre iki kat fazladır). Tek bir hata bütün diski çökertir çünkü veri bir RAID 0 belleğine yazılırken parçalara ayrılmaktadır. Parçaların sayısı dizideki disklerin sayısına bağlıdır. Parçalar eş zamanlı olarak kendi disklerindeki aynı sektöre yazılırlar. Bu yöntem bir verinin küçük parçalarının aynı anda belleğin farklı kısımlarından okunabilmesini sağlar, dolayısıyla bant genişliğini artırır. RAID 0'da hata kontrolü uygulaması yoktur dolayısıyla hiçbir hatadan kurtulunamaz. Dizide daha fazla sayıda disk bulunması daha fazla bant genişliği getirmekle beraber, veri kaybı riskini de artırır. | 2 | n | 0 (none) |  | |
| RAID 1'de (Eşlik olmadan disk ikizleme) aynı veri birçok diske yazılır (bunlara ikizlenmiş set de denir). Her ne kadar birçok uygulama 2 disklik diziler oluştursa da, 3 veya daha fazla diskli diziler de kullanılabilir. Dizideki en az bir disk düzgün çalıştığı sürece, her türlü hata ve aksaklığa karşı koruma vardır ve dizi normal çalışmasını sürdürür. Uygun bir işletim sistemi yardımıyla belleğe yazma performansı artırılabileceği gibi, yazma performans düşüşü de minimuma indirgenebilir. RAID 1'i her disk için farklı bir kontrolörle kullanmaya bazen 'duplexing' (duplex = çift yönlü) denir. | 2 | 1 (size of the smallest disk) | 1 disk |  | |
| eşliği. RAID 2'de (Hamming-kod eşlikli bit düzeyinde şeritleme), bütün disklerin mil dönüşü senkronize edilmiştir. Veri de parçalara ayrılır ve her ardışık bit başka bir diske yazılır. Disklerde bulunan ilgili bitlerin üzerinden Hamming kod eşliği hesaplanır ve bir veya birden fazla eşlik diskine kaydedilir. Çok yüksek veri transfer hızlarına ulaşmak mümkündür. | 3 | ||||
| Striped set with dedicated parity or bit interleaved parity or byte level parity. Bu mekanizma, RAID 5 ile benzer bir hata toleransı sağlar. Fakat, karşılıklı disk çizgileri bir dosya sistemi bloğundan oldukça küçük olduğu için, diziye okuma ve yazma performansı tek bir diskle yüksek yazma performansı gibidir. RAID 3ün düzgün çalışabilmesi için,diskler senkronize edilmiş dönüşlere sahip olmalıdır. Birden fazla diskte hata meydana gelse bile, performans bundan etkilenmeyecektir. Veri güvenliği tek disk kullanımına göre oldukça yüksektir. | 3 | n-1 | 1 disk |  | |
| RAID 4 büyük ölçüde RAID 0'a benzer. Veriler şeritleme yöntemiyle disk sürücülerine dağıtılır. Ek olarak, başka bir disk sürücüsünde (P1, P2, ...) saklanan artıklık (eşlik) bilgileri RAID denetleyicisi aracılığıyla hesaplanır. Disklerden biri başarısız olsa bile tüm veriler kullanılabilir durumda olur. Eksik veriler, kullanılabilir durumdaki veriler ve eşlik bilgileri yardımıyla hesaplanır. RAID 1'den farklı olarak, artıklık için yalnızca bir disk sürücüsünün kapasitesi kullanılır. Örneğin, 5 disk sürücüsü içeren bir RAID 4 disk dizisinde, takılı disk sürücüsü kapasitesinin %80'i kullanıcı kapasitesi olarak kullanılır ve yalnızca %20'si artıklık için ayrılır. Sistemde çok sayıda küçük veri bloğu varsa eşlik diski iş üretimi açısından bir darboğaza neden olabilir. Büyük veri bloklarının kullanıldığı durumlarda ise RAID 4 önemli bir performans artışı sağlar.
| 3 | n-1 | 1 disk |  | |
| RAID 5 (Striping with Parity): Hem hızın hem güvenliğin beraber oluşturulduğu bir yapıdır. En az 3 disk gereklidir. Yandaki örnekte 3 disk RAID 5 oluşturulmuştur. Bir algoritma ile bilgiler disklere sırası ile yazılırken her defasında bir diske yazılan bilgilerin algoritması kaydedilir. Şekildeki örnekte 1,2,3,4 bilgi blogu disklere yazılırken 1. veri 1.diske, 2 veri 2. diske yazıldıktan sonra bu bilgilerin algoritması ise 3. diske yazılmaktadır. Sonra gelen 3. veri bu sefer 3. diske, 4. veri ise 1. diske, 3. ve 4. verilerin algoritması ise 2. diske yazılmaktadır. Bu şekilde devam eden veri yazma işlemi bize RAID 5 sistemindeki herhangi bir diskin arızalanması durumunda sistemin çalılşmaya devam etmesi, arızalı diskin sistem kapanmadan değiştirilmesi ve RAID 5 yapının tekrar oluşturulmasını sağlamaktadır. Burada tek bir disk güvenlik için kullanılmaktadır. Toplam kapasite bir eksik olacaktır. | 3 | n-1 | 1 disk |  | |
| Çift dağıtılmış pariteye sahip çizgili set. İki sürücü arızasında hata toleransı sağlar; dizi, en çok iki hatalı sürücü ile çalışmaya devam eder. Bu, özellikle yüksek kullanılabilirlikli sistemler için daha büyük RAID gruplarını daha pratik hale getirir. Bu, giderek daha önemli hale gelir, çünkü büyük kapasiteli sürücüler, tek bir sürücünün arızasından kurtarmak için gereken süreyi uzatır. Tek eşlikli RAID seviyeleri, arızalı sürücü yeniden oluşturulana kadar veri kaybına açıktır: sürücü ne kadar büyükse, yeniden oluşturma o kadar uzun sürer. Çift eşlik, yeniden oluşturma tamamlanmadan önce bir (tek) ek sürücü arızalanırsa, veriler riske girmeden diziyi yeniden oluşturmak için zaman verir. | 4 | n-2 | 2 disks |  |
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Redundant Array of Inexpensive Disks Turkce Ucuz Disklerin Artiklikli Dizisi ve Redundant Array of Independent Disks kisaca RAID Turkce Bagimsiz Disklerin Artiklikli Dizisi diskler arasinda veri kopyalama veya paylasimi icin birden fazla sabit diski kullanarak yapilan veri depolama tasarisidir Tek diske gore RAID in yarari veri butunlugunu hata toleransini is cikarma yetenegini ve toplam disk kapasitesini artirmasidir Ozgun uygulamalarda anahtar avantaji disk kapasiteyi artirmakla beraber disk performansini da yukseltmesi ve verileri es zamanli olarak yedeklemeyi saglamasidir RAID tek bir mantiksal birime coklu diskleri birlestirir Boylece isletim sistemi bircok farkli sabit disk gormek yerine sadece bir tane gorur RAID sunucu tabanli bilgisayarlarda tipik olarak kullanilir ve genellikle aynen boyutu ayarlanmis disk surucuyle tamamlanir RAID sartnamesi birtakim prototipleri RAID duzeyleri veya disk bilesimlerini onermekteydi Her birinin teorik avantajlari ve dezavantajlari vardi Yillar icinde RAID kavraminin farkli yurutmeleri ortaya cikti Cogu orijinal hallerinden farklilasti ama numaralandirilmis adlar kaldi RAID in bircok tanimi yillar icinde tartisilmistir Temel RAID kavramlarini kullanan herhangi bir sistem guvenlik kapasite veya performans icin fiziksel disk uzayini birlestiriyorsa buna RAID Sistem denir Tarihce Basarisiz bellek unitesinde saklanan bilgiyi kurtarmak icin hazirlanan sistem konusunun patentini 1978 yilinda aldi RAID teknolojisi ilk olarak 1987 yilinda Kaliforniya Universitesi nde bir grup bilim insani tarafindan tanimlanmistir 1987 yilinda RAID seviyeleri 1 den 5 e kadar ve tarafindan tanimlandi RAID uygulamalariCoklu sayidaki diskler uzerine veri dagitilmasi isi bu is icin tasarlanmis Donanim veya yazilim ile gerceklestirilir Bunlara ilaveten kismen donanim kismen de yazilim tabanina sahip cozumler olan hibrid RAID ler de mevcuttur Isletim sistemi yazilim uygulamasi dizilimdeki diskleri normal SCSI vs ile yonetir Mevcut merkezi islem birimi MIB hizlari goz onune alindiginda yazilim RAID lerinin donanim RAID lerinden daha hizli olabildigi gorulur buna karsilik baska islerde kullanilabilecek olan islem gucu bu ise harcanmaktadir Bu duruma gosterilebilecek onemli bir istisna bir surucusunde oldugu gibi RAID donanimin uygulamayi hizlandirabilecek olan batarya destekli bir yazma on bellegi ile birlikte kullanilmasidir Bu durumda RAID uygulamasi herhangi bir sistem cokmesi durumuna karsi yazma onbelleginden destek almaktadir Sistem coktugu takdirde bilinen daha onceki bir noktaya donebilmektedir Donanim cozumu RAM hizlari ile kisitli bir sekilde disk surucuye erismeye calismaktan on bellegin bir baska kontrol birimine ikizlenebilme hizindan ve on bellek miktari ile on bellegin diske yapabilecegi aktarimin hizindan daha yuksektir Bu nedenle yuksek islem hizina sahip sunucularda genellikle batarya destekli on bellek disk kontrol birimleri kullanilmasi onerilir Ayni sartlar altinda yazilim cozumu kullanilmasi ise suruculerin yapacaklari donusler sirasinda diske aktarabilecekleri bilgi miktari veya arama ile sinirli olacaktir Salt yazilimdan olusan bir RAID in bir baska dezavantaji ise aksayan diske veya kullanilan on yukleme duzenlemelerine bagli olarak dizin yeniden kurulana kadar bilgisayarin yeniden on yuklemesi yapilamayabilir RAID in donanim uygulamasi en azindan ozel amacli uretilmis bir ihtiyac duyar Masa ustu sistemlerde ise bu islevi yerine getirebilir veya bu yetenek anakart icerisine yerlestirilebilir Daha buyuk capli RAID lerde kontrol birimi ve diskler genellikle coklu yuvaya sahip harici koruncaklarda saklanirlar Kullanilan diskler IDE ATA SCSI veya bunlarin herhangi bir kombinasyonu olabilir Kontrol birimi ana bilgisayara ana bilgisayarlara yuksek hizli SCSI Fiber kablo veya baglantilari ile dogrudan veya bir baska yapi uzerinden baglanir veya olarak erisilir Bu kontrol birimi disklerin yonetimini ve cok sayida RAID duzeyi tarafindan gereksinim duyulan eslik hesaplamalarini gerceklestirir Bu secenek performansin yukselmesine katkida bulunur ve isletim sistemi destegini daha kolay hale getirir Donanim uygulamalari ayni zamanda tipik olarak calisirken yer degistirmeyi de destekler bu sayede ariza yapan suruculeri sistem calisirken degistirmek mumkun olur Bazi nadir durumlarda donanim kontrol birimleri ariza yapabilir bu durumlarda veri kaybi kacinilmazdir Ucuz RAID kontrol birimi donanimlari piyasaya cikmaya basladiktan sonra Hibrid RAID ler cok populer bir hale geldi Burada kullanilan donanim RAID ozellikleri olmayan normal bir disk kontrol birimidir fakat bu kontrol birimi sistemi baslatma aninda devreye girerek kullanicinin BIOS tarafindan kontrol edilen RAID leri kurmasina olanak tanir Herhangi bir modern isletim sistemi kullanildiginda dizilimi tek bir blok cihazmis gibi gosterecek ozel gelistirilmis RAID suruculerine ihtiyac duyacaktir Bu kontrol birimleri tum hesaplamalari gercekte donanim degil yazilim icerisinde gerceklestirdiklerinden genellikle olarak adlandirilirlar Yazilim RAID lerinin aksine bu sahte RAID ler genellikle coklu denetim birimlerine yayilamazlar Hem yazilim hem de donanim surumleri kullanimini desteklerler Hazir yedek ariza yapan bir surucuyu aninda ve hemen her zaman otomatik olarak degistiren sisteme onceden yuklenmis bir surucudur Bu durum onarim icin gerekli ortalama zamani azaltir ayni RAID yedeklerinde bir ariza daha meydana gelmesi veri kaybiyla sonuclanabilir Bazi yazilim RAID sistemleri kullanicilarin diskin tamami yerine bolumlerinden dizilimler meydana getirmelerine olanak tanir in aksine bunlar sadece RAID 0 ve RAID 1 ile sinirli kalmazlar ve bolumlerin tamaminin RAID olmasi gerekmez Kullanim alanlariBu kilavuz basarim arttirimi veya yedekleme amaciyla RAID in secilmesi konularina aciklik getirmek uzere olumlu ve olumsuz yanlarini incelendigi RAID ile ilgili bir forumdaki bir izlekten alinmistir Forumda kullanicilarin kendi RAID tecrubelerini anlattiklari diger izleklere baglantilar bulunmaktadir Yapabilecekleri RAID calisabilirlik suresini muhafaza edebilir RAID seviyeleri 1 0 1 10 5 ve 6 ve bunlarin 50 ve 51 gibi varyantlari kullanicilarin erisebilecegi veriyi dizilim uzerinde tutmaya calisirken mekanik hard disklerin ariza yapmasina meydan verebilir Bu durumda RAID veriyi bant DVD veya bir baska yavas calisan yedekleme ortamindan geri almak yerine dizilimin bir baska uyesi olan yedekleme diski uzerine yukler bu uyeler dizilimde oncelik sirasina gore kullanicinin hizmetinde bulunmaktadir Gerektiginde veri bu uyelerden suratle geri yuklenebilir Bu durum buyuk sirketler icin son derece onemlidir cunku sistemin calismadigi sure kazanctan kayip anlamina gelir Evlerde kullanilan bilgisayarlarda ise duzinelerle DVD kullanilarak yeniden yuklenen ve bu nedenle buyuk zaman kaybina neden olan buyuk olcekli ortam depolama dizilimlerinin kaybina veya yedekleme ile koruma saglanmamis olmasi nedeniyle disk arizalarinin getirecegi olumsuzluklara karsi kullanicilari korur RAID belirli uygulamalarda performansi artirabilir RAID seviyeleri 0 ve 5 6 disklere bolusturme uzerine varyasyonlar kullanir bu da lineer transfer gerceklestirirken desteklenmis transfer hizlarini artirmak icin coklu mil kullanimina olanak tanir Goruntu ve video duzenleme uygulamalari gibi buyuk olcekli dosyalarla calisan is istasyonu uygulamalari disk bolusturme isleminden buyuk yarar saglar Disklere bolusturme islemi diskten diske yedekleme uygulamalarinda fazladan is cikartilmasinda yararli olur Ayni zamanda eger RAID 1 veya yeterince buyuk bloga ve bolusturme ozelligine sahip bir RAID kullanilirsa coklu es zamanli rastgele erisim ornegin cok kullanicili veri tabanlari gibi erisim duzeneklerinin performanslarinda artis elde edilir Yapamayacaklari RAID dizilim uzerindeki veriyi koruyamaz Bir RAID diziliminin tek dosyalama sistemi vardir Bu da tek bir ariza noktasi olusturur RAID diziliminin dosyalama sistemi disk arizalarinin disinda daha bircok etmenden zarar gorebilir yani RAID bu tur veri kayiplarina karsi herhangi bir koruma saglamaz RAID viruslerin veriye zarar vermesini onleyemez RAID sistemin cokmesine engel olamaz RAID verinin kullanici tarafindan yanlislikla degistirilmesi veya silinmesine engel olamaz RAID verinin disk veya baska bir donanim parcasinda meydana gelen ariza nedeniyle zarar gormesini engelleyemez RAID veriyi yangin gibi insan hatalari nedeniyle meydana gelen olumsuz durumlara veya sel gibi tabii afetlere karsi koruyamaz Verinin korunmasi icin mutlaka DVD bant veya harici hard disk gibi cikartilabilir bir ortamda yedeklenmesi ve farkli bir lokasyonda saklanmasi gerekir RAID meydana gelen olumsuz bir olayin veri kaybina neden olmasini tek basina onleyemez Yikim kacinilmazdir fakat yedekleme sayesinde yikim geldiginde veri kaybini onlemek mumkun olabilir RAID yikimdan kurtulmayi kolaylastirmaz Tek bir diskle calisiliyorsa bu diske erisim bircok isletim sisteminde gomulu halde bulunan jenerik ATA veya SCSI surucusu ile gerceklestiriliyordur Yine de RAID kontrol birimleri cogunlukla ozel suruculere gereksinim duyar Tek bir disk uzerinde jenerik kontrol birimleri ile calisan kurtarma araclari RAID dizilimlerindeki veriye erisebilmek icin ozel suruculere gereksinim duyarlar Eger bu kurtarma araclari yeterince iyi kodlanmamissa ve ilave suruculerin kullanimina olanak tanimiyorsa o zaman RAID dizilimi kullanilan o kurtarma araclarina erisim izni vermeyecektir RAID her turlu uygulamada buyuk performans artislari saglamaz Bu ifade ozellikle tipik masa ustu ve oyun uygulamalari icin gecerlidir Masa ustu uygulamalarinin ve oyunlarin cogunlugu tampon bellek stratejisine agirlik verir ve performansi diskten veya disklerden bekler Surdurulebilir ham transfer hizinin artirilmasi masa ustu kullanicilara ve oyun amacli kullananlara oldukca kucuk kazanc saglar cunku zaten calisirken erisim sagladiklari dosyalarin cogunlugu kucuk dosyalardir RAID 0 kullanarak disk bolusturmek tampon bellek ve arama performansini degil lineer transfer performansini artirir Sonuc olarak RAID 0 kullanilarak gerceklestirilen disk bolusturme arada sirada istisnalari gorulse de pek cok masa ustu uygulamasi ve oyunda hemen hemen hicbir performans artisi getirmez Yuksek performans amaclayan masa ustu uygulayicilarin ve oyuncularin RAID 0 ile calisan iki tane daha yavas kucuk disk yerine bir tane daha buyuk ve daha hizli ayni zamanda pahali disk edinmeleri dogru olur En buyuk en yeni ve en kapasiteli diskler bile RAID 0 da calistirildiginda genel performans 10 dan daha fazla artmaz hatta bazi durumlarda ozellikle oyunlarda performansta dusus bile gozlenebilir RAID yeni bir sisteme gecmis degildir Eger tek bir disk kullaniliyorsa diski yeni bir sisteme gecirmek nispeten basit bir islemdir Yapilacak is diski ayni arayuze sahip olan yeni sisteme baglamaktir Fakat RAID dizilimi kullaniliyorsa bu islem o kadar da kolay degildir Dizilimi basariyla kurarak isletim sisteminin erisimine sunabilmek icin RAID BIOS dizilim uyelerinden yardimci verileri okuyabiliyor olmalidir RAID kontrol birimlerinin ureticileri yardimci verileri icin degisik formatlar ayni ureticinin degisik kontrol birimi ailelerine ait urunleri bile zaman zaman kendi aralarinda uyumsuzluk gosterebiliyor kullandiklarindan bir RAID dizilimini bir baska kontrol birimine aktarmak hemen hemen imkansizdir RAID dizilimini bir baska sisteme gecirilirken kontrol biriminin de beraber gecirilmesi icin plan yapilmalidir Ana karta gomulu RAID kontrol birimlerin popularitesi arttikca bu islemin yapilmasi gittikce daha zor bir hale gelmektedir Genellikle RAID dizilim uyelerini ve kontrol birimlerini birlikte tasimak mumkun olmakatadir ve Linux ile Windows Sunucu Urunlerindeki yazilim RAID i bu kisitlamadan etkilenmiyor fakat yazilim RAID inin de baska kisitlari cogunlukla performans ile ilgili var GuvenilirligiBozulma yuzdesi Belirli bir RAID in ilk aksamaya degin gecen ortalama suresi MTTF veya aksamalar arasinda gecen ortalama suresi MTBF kullanilan RAID tipine bagli olarak kendisini olusturan hard disklerinkinden daha az veya daha cok olabilir Veri kaybina degin gecen ortalama sure MTTDL Bu kapsamda belirli bir dizilimde veri kaybi gorulene kadar gecen ortalama zaman hesaba katilir Toparlanana degin gecen ortalama sure MTTR Guvenilirlik icin yedekleme ile calisan sistemlerde bir sistem hatasindan sonra dizilimin tekrar hatalara karsi toleransli calisma moduna gelene kadar gecen zaman anlamina gelmektedir Bu kavramin icerisinde arizali bir disk mekanizmasinin degistirilmesi kadar bozulan bir dizilimi tekrar olusturmak icin gereken zaman da bulunmaktadir ornegin yedekleme icin verinin cogaltilmasi gibi Kurtarilamayan bit hata orani UBE Bu cevrimsel artiklik kodlamasi CRC uygulamasi ve cok kere yapilan denemelerden sonra disk surucunun kendini toparlayamamasi orani anlamina gelmektedir Bu hata kendini bir sektor okuma hatasi olarak gosterecektir Bazi RAID uygulamalari bad sector tekrar esleyerek bu hataya karsi koruma saglayabilir Bunu gerceklestirmek icin yedek veriyi kullanarak verinin saglam bir kopyasini elde eder ve bu veriyi eskisinin yerini alan ve yeniden eslemesi yapilan sektore yazar UBE orani kurumsal disk surucu sinifinda IDE ATA tipik olarak 1015 te 1 ve masa ustu sinifi disk suruculeri sinifinda IDE ATA 1014 te 1 seviyesindedir Geriye kalan disklerde duzeltilemeyen sektorler bulundugundan artan disk yetenekleri ve buyuk RAID 5 yedekleme gruplarinda herhangi bir disk hatasindan sonra tekrar basarili bir RAID grubu olusturmak gittikce daha zor hale gelmektedir RAID 6 gibi ikili koruma duzenekleri bu sorunu cozmeyi hedeflemekle birlikte yuksek yazma cezasi ile karsi karsiya kalmaktadirlar Atomik yazma hatasi Yirtik yazma yirtik sayfalar tamamlanmamis yazma kesintiye ugramis yazma gibi muhtelif isimler ile de anilir Sozu edilen sey yedekli depolama sistemlerinin oldukca az anlasilan ve ayni zamanda nadiren sozu edilen bir hata modudur Veri tabani arastirmacisi Jim Gray iliskisel veri tabaninin ilk kullanima baslandigi tarihlerde soyle yazmaktadir Yerinde yapilan bir guncelleme zehirli bir elmadir Yine de buuyariya pek fazla kulak asan olmadi ve daha sonra RAID in gelmesi ile de bir kenara kaldirildi Bircok yazilim muhendisi RAID i tum veri depolama butunlugu ve guvenilirlik sorunlarina cozum olarak kabul etmeye basladi Cogu yazilim programi depolama objelerini yerinde guncelliyor diger bir deyisle objenin yeni versiyonunu disk uzerinde eski versiyonun bulundugu ayni adrese yaziyor Yazilimlar bazi delta bilgiyi diskte baska lokasyonlara da yazabiliyor ve bunu yaparken depolamanin atomik yazma semantigi kullandigini var sayiyor Bunun anlami verinin yazilmasi ya butunuyle gerceklesmistir ya da hic gerceklesmemistir Fakat aslinda cok az sayidaki depolama sistemi atomik yazmaya destek saglayabilmektedir ve bunlarin icerisinde daha da azi bu semantigi saglarken hata oranlarini belirtebilmektedir Sunu dikkate almalisiniz ki bir obje yazilirken RAID depolama cihazi genellikle o objenin yedeklerini paralel olarak bir yerlere yazmaktadir Bu nedenle yazma islemi sirasinda meydana gelebilecek bir ariza durumunda soz konusu yedeklerin yazilmasi degisik hallerde kesintiye ugrayabilir dahasi bu kopyalarin yeni hali mi yoksa eski hali mi yansittigi da kesin olarak bilinemez Az bilinen hata modu delta gunlugu orijinal verinin eski veya yeni halinin gecerli oldugunu bilmesi uzerine kurulur boylece yapilan degisikligi mantiksal olarak geri cevirebilir Simdilik sadece az sayida depolama sistemi RAID diskler uzerinde atomik yazma semantigi saglayabilmektedir Standart DuzeylerBu sayfanin tamaminin ya da bir kisminin Turkceye cevrilmesi gerekmektedir Bu sayfanin tamami ya da bir kismi Turkce disindaki bir dilde yazilmistir Madde alakali dilin okuyuculari icin olusturulmussa o dildeki Vikipedi ye aktarilmalidir Ilgili degisiklikler gerceklesmezse maddenin tamaminin ya da cevrilmemis kisimlarin silinmesi sozkonusu olabilecektir Ilgili calismayi yapmak uzere bu sayfadan destek alabilirsiniz Duzey diye adlandirilan bircok standart semalar gelistirilmistir Bastan sadece 5 adet RAID duzeyi tasarlanmis fakat sonradan bircok farkli cesidi gelistirilmistir Bunlarin arasinda bazi ve bircok dikkat cekmektedir mostly Asagida en sik kullanilan RAID duzeylerinin kisa bir ozeti bulunmaktadir Hacim verimi n disklik bir dizide var olan kullanilabilir depolama hacmi ve bir diksin kapasitesinin katlari olarak verilmistir Ornegin eger bir dizide 250GB lik n 5 disk bulunuyorsa ve verim n 1 ise kullanilabilir hacim 250GBnin 4 kati yani yaklasik 1TB tir Duzey Tanim Minimum disk adedi Hacim verimi Aksaklik dayanikliligi Resimset without or Gelismis performans ve ilave bellek sunmakla beraber hataya karsi dayaniklilik veya artiklik bulunmaz Artiklik olmadigi icin bu duzey aslinda Ucuz Disklerin Artiklikli Dizisi degildir yani gercek bir RAID degildir Yine de RAID le olan benzerliklerinden oturu ozellikle degisik diskler arasinda veri dagitimi icin bir denetleyici gereksinimi normalde basit cizgili setler simple stripe sets RAID0 olarak adlandirilir Herhangi bir disk hatasi butun diziyi mahveder ve dogal olarak dizideki disk sayisi arttikca bu etki de artar en az hasar RAID olmayan duruma gore iki kat fazladir Tek bir hata butun diski cokertir cunku veri bir RAID 0 bellegine yazilirken parcalara ayrilmaktadir Parcalarin sayisi dizideki disklerin sayisina baglidir Parcalar es zamanli olarak kendi disklerindeki ayni sektore yazilirlar Bu yontem bir verinin kucuk parcalarinin ayni anda bellegin farkli kisimlarindan okunabilmesini saglar dolayisiyla bant genisligini artirir RAID 0 da hata kontrolu uygulamasi yoktur dolayisiyla hicbir hatadan kurtulunamaz Dizide daha fazla sayida disk bulunmasi daha fazla bant genisligi getirmekle beraber veri kaybi riskini de artirir 2 n 0 none RAID 1 de Eslik olmadan disk ikizleme ayni veri bircok diske yazilir bunlara ikizlenmis set de denir Her ne kadar bircok uygulama 2 disklik diziler olustursa da 3 veya daha fazla diskli diziler de kullanilabilir Dizideki en az bir disk duzgun calistigi surece her turlu hata ve aksakliga karsi koruma vardir ve dizi normal calismasini surdurur Uygun bir isletim sistemi yardimiyla bellege yazma performansi artirilabilecegi gibi yazma performans dususu de minimuma indirgenebilir RAID 1 i her disk icin farkli bir kontrolorle kullanmaya bazen duplexing duplex cift yonlu denir 2 1 size of the smallest disk 1 diskesligi RAID 2 de Hamming kod eslikli bit duzeyinde seritleme butun disklerin mil donusu senkronize edilmistir Veri de parcalara ayrilir ve her ardisik bit baska bir diske yazilir Disklerde bulunan ilgili bitlerin uzerinden Hamming kod esligi hesaplanir ve bir veya birden fazla eslik diskine kaydedilir Cok yuksek veri transfer hizlarina ulasmak mumkundur 3Striped set with dedicated parity or bit interleaved parity or byte level parity Bu mekanizma RAID 5 ile benzer bir hata toleransi saglar Fakat karsilikli disk cizgileri bir dosya sistemi blogundan oldukca kucuk oldugu icin diziye okuma ve yazma performansi tek bir diskle yuksek yazma performansi gibidir RAID 3un duzgun calisabilmesi icin diskler senkronize edilmis donuslere sahip olmalidir Birden fazla diskte hata meydana gelse bile performans bundan etkilenmeyecektir Veri guvenligi tek disk kullanimina gore oldukca yuksektir 3 n 1 1 diskRAID 4 buyuk olcude RAID 0 a benzer Veriler seritleme yontemiyle disk suruculerine dagitilir Ek olarak baska bir disk surucusunde P1 P2 saklanan artiklik eslik bilgileri RAID denetleyicisi araciligiyla hesaplanir Disklerden biri basarisiz olsa bile tum veriler kullanilabilir durumda olur Eksik veriler kullanilabilir durumdaki veriler ve eslik bilgileri yardimiyla hesaplanir RAID 1 den farkli olarak artiklik icin yalnizca bir disk surucusunun kapasitesi kullanilir Ornegin 5 disk surucusu iceren bir RAID 4 disk dizisinde takili disk surucusu kapasitesinin 80 i kullanici kapasitesi olarak kullanilir ve yalnizca 20 si artiklik icin ayrilir Sistemde cok sayida kucuk veri blogu varsa eslik diski is uretimi acisindan bir darbogaza neden olabilir Buyuk veri bloklarinin kullanildigi durumlarda ise RAID 4 onemli bir performans artisi saglar Avantaji Yuksek kullanilabilirlik bir disk basarisiz olsa bile verileri iceren Mantiksal Surucu kullanilabilir Avantaji Disk kapasitesini cok iyi bicimde kullanmanizi saglar n diskten olusan bir dizide veri depolamasi icin n 1 disk kullanilir Dezavantaji Artiklik bilgisini hesaplamak gerektiginden yazma performansi sinirlidir Kullanim alani Takili kapasite ile kullanilabilir kapasite oraninin cok iyi olmasi nedeniyle genellikle veri depolama amacli buyuk sistemlerde kullanilir 3 n 1 1 diskRAID 5 Striping with Parity Hem hizin hem guvenligin beraber olusturuldugu bir yapidir En az 3 disk gereklidir Yandaki ornekte 3 disk RAID 5 olusturulmustur Bir algoritma ile bilgiler disklere sirasi ile yazilirken her defasinda bir diske yazilan bilgilerin algoritmasi kaydedilir Sekildeki ornekte 1 2 3 4 bilgi blogu disklere yazilirken 1 veri 1 diske 2 veri 2 diske yazildiktan sonra bu bilgilerin algoritmasi ise 3 diske yazilmaktadir Sonra gelen 3 veri bu sefer 3 diske 4 veri ise 1 diske 3 ve 4 verilerin algoritmasi ise 2 diske yazilmaktadir Bu sekilde devam eden veri yazma islemi bize RAID 5 sistemindeki herhangi bir diskin arizalanmasi durumunda sistemin calilsmaya devam etmesi arizali diskin sistem kapanmadan degistirilmesi ve RAID 5 yapinin tekrar olusturulmasini saglamaktadir Burada tek bir disk guvenlik icin kullanilmaktadir Toplam kapasite bir eksik olacaktir 3 n 1 1 diskCift dagitilmis pariteye sahip cizgili set Iki surucu arizasinda hata toleransi saglar dizi en cok iki hatali surucu ile calismaya devam eder Bu ozellikle yuksek kullanilabilirlikli sistemler icin daha buyuk RAID gruplarini daha pratik hale getirir Bu giderek daha onemli hale gelir cunku buyuk kapasiteli suruculer tek bir surucunun arizasindan kurtarmak icin gereken sureyi uzatir Tek eslikli RAID seviyeleri arizali surucu yeniden olusturulana kadar veri kaybina aciktir surucu ne kadar buyukse yeniden olusturma o kadar uzun surer Cift eslik yeniden olusturma tamamlanmadan once bir tek ek surucu arizalanirsa veriler riske girmeden diziyi yeniden olusturmak icin zaman verir 4 n 2 2 disksKaynakca Beyaznet www beyaz net 20 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2023 SNIA Dictionary 9 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2010