Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vasili Vasilyeviç Radlof veya Wilhelm Radloff (Rusça: Василий Васильевич Радлов; Almanca: Wilhelm Radloff; 17 Ocak 1837 - 12 Mayıs 1918), Alman asıllı Rus doğu bilimci ve Türkolojinin kurucusu.
Radloff, Türk dünyasını değişik yönleriyle araştıran, onları gün ışığına çıkararak Türkoloji tarihinde yeni bir devir açan ve 81 yıllık uzun ömrünün 60 yılını bu çalışmalara adamış Alman asıllı bir Rus Türkologudur. Türkolog Johan Vandewalle'nin aktardığına göre başta tüm Türk dilleri olmak üzere Almanca, Rusça, Fransızca, Latince, Yunanca, İbranice, Farsça, Arapça, Mançuca, Çince ve Moğolca bilmekteydi.
Türkoloji
Orta Asya ve Sibirya'nın az tanınmış dillerini kendisine çalışma sahası olarak seçmiş, Türkçe ile birlikte Moğolca, Mançuca ve Çinceyi de araştırmıştır. Araştırma yapmak amacıyla Rusya'ya gitmeyi düşünen Radlof, Rusçayı da öğrenmiştir. 1859'da Sibirya'ya gitmiş ve orada 12 yıl kalmıştır.
Radlof, Türkoloji biliminin öncüsü sayılır. 81 yıllık ömrünün 60 yılını adadığı Türkoloji bilimi ile ilgili olarak, "Ben, hayatım boyunca yeni bir ilmin, Türkolojinin kuruluş ve gelişmesini yaşadım ve gücümün yettiği kadar bu ilmin ilerlemesine hizmet ettim. Bu yüzden benim çalışmalarım, başkalarının da yardımını gerektiren bu ilim dalının tamamlanması ve Türkolojinin devam etmesi için birer yapı taşı olmaktan başka bir şey ifade etmez." demiştir.
1866 yılında yayımladığı ilk eserinin ön sözünde Türkçe için, "Yeryüzündeki hiçbir dil ailesi Türkçe kadar geniş sahalara yayılmış değildir. Afrika'nın kuzeydoğu bölgesinden Türkiye'ye ve Rusya'nın güneydoğusundan Sibirya'nın güneyine ve Gobi Çölü'nün içlerine kadar Türkçe konuşan kavimler yaşamaktadır. Onların büyük bir kısmı, İslamiyet’i kabul ettikten sonra diğer milletlerin ve özellikle din kardeşi olan Arap ve Farsların etkisi altında kalmışlardır. Bu etkiyi özellikle edebî eserlerde görmek mümkündür. Onlar, yalnız dillerine uymayan Arap yazısını almakla kalmamış, yazı dillerinden binlerce kelimeyi de alarak öyle bir yazı dili meydana getirmişlerdir ki, bu üzerinde rengârenk her türlü yamalar bulunan bir elbiseye benzetilebilir. Bu yazı dili, doğal olarak Türk halkı için anlaşılamayan bir halkadan ibaret olup, halkın kültür seviyesini yükseltmek yerine, halk kültürünün taze yeşilliği ile beslenemediği için kendi kendini köreltmekteydi." şeklinde değerlendirmesi vardır.
Hayatı ve Çalışmaları
Gerçek adı ile Friedrich Wilhelm Radloff, asker bir babanın oğlu olarak 1837 yılında Berlin şehrinde doğdu. Avrupa'nın devrimlerle çalkalandığı 1848 yıllarında lise eğitimi aldığı dönemde klasik diller, Roma ve eski Yunan edebiyatları, klasik ve modern Alman edebiyatı konularında aldığı iyi eğitim filolojiye ilgisini arttırdı.
Radlof, lise eğitiminin ardından 1854 yılında Berlin Üniversitesi'ne girdi. Önceleri dinbilim eğitimi aldı. Daha sonraları filozof 'ın felsefe öğretisinden etkilenerek bu alana kaydı.
Berlin Üniversitesi'nde öğrenim aldığı yıllarda, karşılaştırmalı dilbilimin kurucularından Franz Bopp, dönemin önemli dilbilimcileri; , ve bu üniversitede çalışmaktaydılar. Üniversitedeki dilbilim konusundaki yoğun çalışmalar ve nitelikli hocaları, Radlof'un bu alana yönelmesinde büyük rol oynamıştır. Radlof, Berlin Üniversitesi'ndeki eğitimi dışında Halle Üniversitesi’nde iki dönem, ses bilimci 'un karşılaştırmalı dilbilim derslerine de katıldı.
"Moğol ve Tatarların Kökenleri" (1845), "Kırgız Gerçeği Üzerine" (1865), "Uygur Sorunsalı Üzerine" (1874-1875) gibi çalışmaları ile dönemin bilim dünyasında kendine önemli bir yer edinmiş olan hocası, doğu bilimci 'un etkisi ile doğu bilimi kendine çalışma alanı olarak seçti. Radlof, Türkçe ile birlikte Moğol, Mançu ve Çin dillerini öğrendiği gibi, İbrani, Arap ve Fars dili derslerine de devam etti. Özellikle Mançu Tunguz dilleri üzerinde durarak ilerideki araştırmalarını da bu konu üzerine yöneltmeyi düşünüyordu.
Jena Üniversitesi'ne sunduğu "Über den Einfluss der Religion auf die Nationalitäten und Sprachen Hochasiens" adlı teziyle 20 Mayıs 1858 tarihinde felsefe doktoru oldu. Aynı yıl Pauline-Auguste Fromm ile nişanlandı.
Ural-Altay dilleri konusundaki çalışmaları ve Berlin'de oluşturulan "Rusya’nın Bilimsel Araştırmaları Arşivi"ne yaptığı büyük katkılar sayesinde Rusya ile iyi ilişkileri olan hocası Schott’un tavsiye mektubu ile doğu bilim konusundaki çalışmalarını sürdürmek üzere 1858 yılında o zamanki Rusya'nın başkenti olan Sankt-Peterburg'a gitti.
1854 yılında Petersburg'da açılmış bulunan "Vostoçnıy Fakültet"de (Şark Fakültesi) Kazem-beg, Tantavi, , , ve Popov gibi tanınmış kişiliklerin çalışıyor olması, Radlof'un Rusya Çarlığı'na giderek doğu dillerini yerinde öğrenmek isteğini arttırmıştı.
Yakut dili gramerini yazan de o zaman Petersburg'da yaşıyordu. Bu sıralarda L. von Schrenk idaresindeki bir sefer heyeti (1858) Amur civarında bulunuyor, fakat Radlof'un da katılmak istediği F. B. Schmidt'in doğu seferi heyeti ise bir türlü yola çıkamıyordu. Bunun üzerine Baron P. Meyendorff ve F. A. Schiefner gibi destekçileri 14 Mayıs 1859'da Radlof'u Batı Sibirya'da bulunan Barnaul şehrindeki yüksek madencilik okuluna Almanca ve Latince öğretmeni olarak tayin ettirdiler.
Radlof o zamanlar altın arayıcılarının merkezi olan Barnaul şehrine beş günde vardı. Orada kendisi gibi Alman olan, o günlerde bölgede bir denetleme - araştırma gezisine çıkmaya hazırlanan Kuznetsk bölgesi madencilik müfettişi Aleksandr Yermolaeviç Freze ile tanıştı. Freze'den aldığı geziye katılma daveti ile çıktığı kısa gezi Radlof'un bölgedeki ilk gezisi oldu. Radlof, Vasili Vasilyeviç adı ve Rus vatandaşlığını muhtemelen bu dönemde (1859) almıştır.
Radlof bu kısa gezi sonrasında kendi yönetiminde ilk büyük keşif gezisini, 1860 yılında Altay bölgesinde, Rus - Çin sınırındaki ’ne yapmıştır. Bu gezi sırasında yerel halk kültürü ile ilgili bol miktarda örnek toplamış, Rusya ve Uzakdoğu insanları arasındaki ilişkileri araştırmıştır. Daha önceden bildiği Kalmuk ve başka Altay dillerine, bu gezi ve sonrası kış aylarında Çevalkov adlı bir Teleut'tan öğrendiği Teleut (Telenget - Telengut) dilini de eklemiştir.
Radlof Sibirya'da 1859-1871 yılları arasında 12 yıl kalmış, kışın öğretmenlik yapmış, yazları da dil, etnografya ve tarih malzemesi toplamak üzere Sibirya ve Türkistan'da yaşayan türlü Türk boyları arasında seyahat etmiştir.
Radlof, 1872'den 1884'e kadar 12 yıl boyunca Kazan'da kaldı ve bu zaman zarfında özellikle pedagoji, felsefe ve genel dil sorunlarıyla uğraştı. Çalışmalar ile ilgili 11 kadar eser yayımladı.
1884'te Kazan'dan ayrılan Radlof, Petersburg Bilimler Akademisi'nin Tarih ve Eski Eserler Bölümüne üye seçildi ve oraya gidip yerleşti. Daha sonraki dönemlerde Uygurca el yazma metinler üzerinde çalışan Radlof, 12 Mayıs 1918 tarihinde Petersburg'da vefat etti ve oradaki Protestan mezarlığına defnedildi.
Yapıtları
- Güney Sibirya Türk Boylarının Halk Edebiyatı ile İlgili Örnekler - Proben der Volksliteratur der Türkischen Staemme Süd-Sibiriens – St. Petersburg 1866-1867, 7 Cilt
- Kuzey Türk Boylarının Halk Edebiyatı ile İlgili Örnekler - Proben der Volksliteratur der nördlichen Türkischen Staemme
- Türk Boylarının Halk Edebiyatı ile İlgili Derlemeler - Proben der Volksliteratur der türkischen Staemme
- Ünlü Sesler ve Dilin Gelişimini Üzerine Etkileri - Die Lautalternation und ihre Bedeutung für die Sprachentwicklung, 5. Uluslararası Doğu Bilimciler Kongresi – Berlin 1882
- Zur Geschichte des Türkischen Vokalsystems
- Türk Ağızları İçin Sözlük Denemesi - Versuch Wörterbuches der Türk Dialecte
- Kodeks Kumanikus’un Türkçe İçeriğinin Sınıflandırılması - Das Türkische Sprachmaterial des Codex Comanicus
- Kuzey Türk Ağızlarının Karşılaştırmalı Dilbilgisi - Vergleichende Grammatik der nördlichen Türksprachen – Leipzig 1882-1883
- Kıpçak Dili Üzerine – Zur Sprache der Komanen - Leipzig 1884-1885
- Alttürkische Studien I, II, III, IV, V, VI
- Koşo Saydam ve Tonyukuk yazıtları, Kutadgu Bilig Metin ve çevirileri
- Kırgız Gözlemleri - Observations sur les Kirghis - Paris, 1864;
Kaynakça
- ^ Oya,AKDENİZ,"DİL TARİHİNDEN PORTRELER 18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .",Türkoloji Makaleleri 31 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ (PDF). Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi İnternet Sitesi. 8 Nisan 2007. s. 4. 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ (PDF). Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi İnternet Sitesi. 8 Nisan 2007. ss. 2, 3. 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b . Deutsches Lehrmittel Und Kulturzentrum Kirov. 8 Nisan 2007. 1 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi İnternet Sitesi. 8 Nisan 2007. ss. 1, 2. 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . Türkler Online. 8 Nisan 2007. 3 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vasili Vasilyevic Radlof veya Wilhelm Radloff Rusca Vasilij Vasilevich Radlov Almanca Wilhelm Radloff 17 Ocak 1837 12 Mayis 1918 Alman asilli Rus dogu bilimci ve Turkolojinin kurucusu V V Radlof Radloff Turk dunyasini degisik yonleriyle arastiran onlari gun isigina cikararak Turkoloji tarihinde yeni bir devir acan ve 81 yillik uzun omrunun 60 yilini bu calismalara adamis Alman asilli bir Rus Turkologudur Turkolog Johan Vandewalle nin aktardigina gore basta tum Turk dilleri olmak uzere Almanca Rusca Fransizca Latince Yunanca Ibranice Farsca Arapca Mancuca Cince ve Mogolca bilmekteydi TurkolojiOrta Asya ve Sibirya nin az taninmis dillerini kendisine calisma sahasi olarak secmis Turkce ile birlikte Mogolca Mancuca ve Cinceyi de arastirmistir Arastirma yapmak amaciyla Rusya ya gitmeyi dusunen Radlof Ruscayi da ogrenmistir 1859 da Sibirya ya gitmis ve orada 12 yil kalmistir Radlof Turkoloji biliminin oncusu sayilir 81 yillik omrunun 60 yilini adadigi Turkoloji bilimi ile ilgili olarak Ben hayatim boyunca yeni bir ilmin Turkolojinin kurulus ve gelismesini yasadim ve gucumun yettigi kadar bu ilmin ilerlemesine hizmet ettim Bu yuzden benim calismalarim baskalarinin da yardimini gerektiren bu ilim dalinin tamamlanmasi ve Turkolojinin devam etmesi icin birer yapi tasi olmaktan baska bir sey ifade etmez demistir 1866 yilinda yayimladigi ilk eserinin on sozunde Turkce icin Yeryuzundeki hicbir dil ailesi Turkce kadar genis sahalara yayilmis degildir Afrika nin kuzeydogu bolgesinden Turkiye ye ve Rusya nin guneydogusundan Sibirya nin guneyine ve Gobi Colu nun iclerine kadar Turkce konusan kavimler yasamaktadir Onlarin buyuk bir kismi Islamiyet i kabul ettikten sonra diger milletlerin ve ozellikle din kardesi olan Arap ve Farslarin etkisi altinda kalmislardir Bu etkiyi ozellikle edebi eserlerde gormek mumkundur Onlar yalniz dillerine uymayan Arap yazisini almakla kalmamis yazi dillerinden binlerce kelimeyi de alarak oyle bir yazi dili meydana getirmislerdir ki bu uzerinde rengarenk her turlu yamalar bulunan bir elbiseye benzetilebilir Bu yazi dili dogal olarak Turk halki icin anlasilamayan bir halkadan ibaret olup halkin kultur seviyesini yukseltmek yerine halk kulturunun taze yesilligi ile beslenemedigi icin kendi kendini koreltmekteydi seklinde degerlendirmesi vardir Hayati ve CalismalariGercek adi ile Friedrich Wilhelm Radloff asker bir babanin oglu olarak 1837 yilinda Berlin sehrinde dogdu Avrupa nin devrimlerle calkalandigi 1848 yillarinda lise egitimi aldigi donemde klasik diller Roma ve eski Yunan edebiyatlari klasik ve modern Alman edebiyati konularinda aldigi iyi egitim filolojiye ilgisini arttirdi Radlof lise egitiminin ardindan 1854 yilinda Berlin Universitesi ne girdi Onceleri dinbilim egitimi aldi Daha sonralari filozof in felsefe ogretisinden etkilenerek bu alana kaydi Berlin Universitesi nde ogrenim aldigi yillarda karsilastirmali dilbilimin kurucularindan Franz Bopp donemin onemli dilbilimcileri ve bu universitede calismaktaydilar Universitedeki dilbilim konusundaki yogun calismalar ve nitelikli hocalari Radlof un bu alana yonelmesinde buyuk rol oynamistir Radlof Berlin Universitesi ndeki egitimi disinda Halle Universitesi nde iki donem ses bilimci un karsilastirmali dilbilim derslerine de katildi Mogol ve Tatarlarin Kokenleri 1845 Kirgiz Gercegi Uzerine 1865 Uygur Sorunsali Uzerine 1874 1875 gibi calismalari ile donemin bilim dunyasinda kendine onemli bir yer edinmis olan hocasi dogu bilimci un etkisi ile dogu bilimi kendine calisma alani olarak secti Radlof Turkce ile birlikte Mogol Mancu ve Cin dillerini ogrendigi gibi Ibrani Arap ve Fars dili derslerine de devam etti Ozellikle Mancu Tunguz dilleri uzerinde durarak ilerideki arastirmalarini da bu konu uzerine yoneltmeyi dusunuyordu Jena Universitesi ne sundugu Uber den Einfluss der Religion auf die Nationalitaten und Sprachen Hochasiens adli teziyle 20 Mayis 1858 tarihinde felsefe doktoru oldu Ayni yil Pauline Auguste Fromm ile nisanlandi Ural Altay dilleri konusundaki calismalari ve Berlin de olusturulan Rusya nin Bilimsel Arastirmalari Arsivi ne yaptigi buyuk katkilar sayesinde Rusya ile iyi iliskileri olan hocasi Schott un tavsiye mektubu ile dogu bilim konusundaki calismalarini surdurmek uzere 1858 yilinda o zamanki Rusya nin baskenti olan Sankt Peterburg a gitti 1854 yilinda Petersburg da acilmis bulunan Vostocniy Fakultet de Sark Fakultesi Kazem beg Tantavi ve Popov gibi taninmis kisiliklerin calisiyor olmasi Radlof un Rusya Carligi na giderek dogu dillerini yerinde ogrenmek istegini arttirmisti Yakut dili gramerini yazan de o zaman Petersburg da yasiyordu Bu siralarda L von Schrenk idaresindeki bir sefer heyeti 1858 Amur civarinda bulunuyor fakat Radlof un da katilmak istedigi F B Schmidt in dogu seferi heyeti ise bir turlu yola cikamiyordu Bunun uzerine Baron P Meyendorff ve F A Schiefner gibi destekcileri 14 Mayis 1859 da Radlof u Bati Sibirya da bulunan Barnaul sehrindeki yuksek madencilik okuluna Almanca ve Latince ogretmeni olarak tayin ettirdiler Radlof o zamanlar altin arayicilarinin merkezi olan Barnaul sehrine bes gunde vardi Orada kendisi gibi Alman olan o gunlerde bolgede bir denetleme arastirma gezisine cikmaya hazirlanan Kuznetsk bolgesi madencilik mufettisi Aleksandr Yermolaevic Freze ile tanisti Freze den aldigi geziye katilma daveti ile ciktigi kisa gezi Radlof un bolgedeki ilk gezisi oldu Radlof Vasili Vasilyevic adi ve Rus vatandasligini muhtemelen bu donemde 1859 almistir Radlof bu kisa gezi sonrasinda kendi yonetiminde ilk buyuk kesif gezisini 1860 yilinda Altay bolgesinde Rus Cin sinirindaki ne yapmistir Bu gezi sirasinda yerel halk kulturu ile ilgili bol miktarda ornek toplamis Rusya ve Uzakdogu insanlari arasindaki iliskileri arastirmistir Daha onceden bildigi Kalmuk ve baska Altay dillerine bu gezi ve sonrasi kis aylarinda Cevalkov adli bir Teleut tan ogrendigi Teleut Telenget Telengut dilini de eklemistir Radlof Sibirya da 1859 1871 yillari arasinda 12 yil kalmis kisin ogretmenlik yapmis yazlari da dil etnografya ve tarih malzemesi toplamak uzere Sibirya ve Turkistan da yasayan turlu Turk boylari arasinda seyahat etmistir Radlof 1872 den 1884 e kadar 12 yil boyunca Kazan da kaldi ve bu zaman zarfinda ozellikle pedagoji felsefe ve genel dil sorunlariyla ugrasti Calismalar ile ilgili 11 kadar eser yayimladi 1884 te Kazan dan ayrilan Radlof Petersburg Bilimler Akademisi nin Tarih ve Eski Eserler Bolumune uye secildi ve oraya gidip yerlesti Daha sonraki donemlerde Uygurca el yazma metinler uzerinde calisan Radlof 12 Mayis 1918 tarihinde Petersburg da vefat etti ve oradaki Protestan mezarligina defnedildi YapitlariGuney Sibirya Turk Boylarinin Halk Edebiyati ile Ilgili Ornekler Proben der Volksliteratur der Turkischen Staemme Sud Sibiriens St Petersburg 1866 1867 7 Cilt Kuzey Turk Boylarinin Halk Edebiyati ile Ilgili Ornekler Proben der Volksliteratur der nordlichen Turkischen Staemme Turk Boylarinin Halk Edebiyati ile Ilgili Derlemeler Proben der Volksliteratur der turkischen Staemme Unlu Sesler ve Dilin Gelisimini Uzerine Etkileri Die Lautalternation und ihre Bedeutung fur die Sprachentwicklung 5 Uluslararasi Dogu Bilimciler Kongresi Berlin 1882 Zur Geschichte des Turkischen Vokalsystems Turk Agizlari Icin Sozluk Denemesi Versuch Worterbuches der Turk Dialecte Kodeks Kumanikus un Turkce Iceriginin Siniflandirilmasi Das Turkische Sprachmaterial des Codex Comanicus Kuzey Turk Agizlarinin Karsilastirmali Dilbilgisi Vergleichende Grammatik der nordlichen Turksprachen Leipzig 1882 1883 Kipcak Dili Uzerine Zur Sprache der Komanen Leipzig 1884 1885 Altturkische Studien I II III IV V VI Koso Saydam ve Tonyukuk yazitlari Kutadgu Bilig Metin ve cevirileri Kirgiz Gozlemleri Observations sur les Kirghis Paris 1864 Kaynakca Oya AKDENIZ DIL TARIHINDEN PORTRELER 18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkoloji Makaleleri 31 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF Cukurova Universitesi Turkoloji Arastirmalari Merkezi Internet Sitesi 8 Nisan 2007 s 4 12 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi PDF Cukurova Universitesi Turkoloji Arastirmalari Merkezi Internet Sitesi 8 Nisan 2007 ss 2 3 12 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi a b Deutsches Lehrmittel Und Kulturzentrum Kirov 8 Nisan 2007 1 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Cukurova Universitesi Turkoloji Arastirmalari Merkezi Internet Sitesi 8 Nisan 2007 ss 1 2 12 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Turkler Online 8 Nisan 2007 3 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi