Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Robert James "Bobby" Fischer (9 Mart 1943 – 17 Ocak 2008), satranç çevrelerince dünyanın en iyi satranç ustalarından sayılmaktadır. 1972-1975 yılları arasında 11. Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını taşımıştır. ABD'de doğan Fischer, vatandaşlıktan çıkarıldıktan sonra İzlanda'ya yerleşmiş ve parlamento kararıyla kendisine vatandaşlık takdim edilmiştir. Burada şehirden uzak bir hayat sürdüren Fischer, 2008 yılında hayata gözlerini yummuştur. ABD'nin yetiştirdiği tek dünya satranç şampiyonu olan Fischer'ın oyunlarında kullandığı taktikler, uyguladığı kombinasyonlar, yaptığı çarpıcı hamleler ve etkileyici galibiyetleri topluca "" olarak adlandırılmıştır.
| Bobby Fischer | |
|---|---|
 Bobby Fischer Leipzig'de, 1960 | |
| Doğum | Robert James Fischer 9 Mart 1943 Chicago, Illinois, Amerika Birleşik Devletleri |
| Ölüm | 17 Ocak 2008 (64 yaşında) Reykjavík, İzlanda |
| ELO puanı | 2785 (Temmuz 1972) |
Çocukluğu ve gençliği
Fischer, 9 Mart 1943'te Chicago’da, Polonya ve Rus İmparatorluğu'ndan göçmüş Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. 1945 yılında annesi ile babasının boşanmasından sonra annesi ile birlikte taşındıkları Brooklyn’de büyümüştür. Satrancı 6 yaşındayken öğrenen Fischer, kısa zaman içinde bir satranç fanatiği haline gelmiş ve "Yapmak istediğim tek şey satranç oynamak." sözlerini sarf etmiştir.
Henüz 13 yaşındayken ABD Gençler Şampiyonu olan Fischer, bu başarıyı yakalayan en genç satranç oyuncusu olmasıyla satranç tarihine geçmiştir. 14 yaşındayken ise 'En Genç ABD Şampiyonu' olan Fischer, 1958 yılında 15 yaşındayken satranç tarihinin en genç büyük ustası olma başarısını göstermiştir.
Dünya şampiyonu oluşu ve ünvanını kaybetmesi
Fischer, 1972 yılında İzlanda’nın başkenti Reykjavik’te Boris Spassky’i 2-0 gerideyken 12.5-8.5 yenerek Dünya Şampiyonu olmuş ve Sovyetlerin bu alandaki hakimiyetine son vermiştir. Soğuk Savaş nedeniyle bu maç dünyada büyük yankı uyandırmıştır.
1975 yılında Anatoly Karpov ile ünvan maçı yapması beklenen Fischer, Uluslararası Satranç Federasyonu FIDE’ye maçın oynanabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesini istemiş, aksi halde maça çıkmayacağını söylemiştir.
Fischer'i reddeden FIDE, ünvan maçı yapılmadığı halde Karpov’u yeni Dünya Şampiyonu ilan etmiştir. Bu olaydan sonra Fischer kayıplara karışmış, yaklaşık 20 yıl ortalarda görünmemiştir.
Fischer satrancı
1996 yılında Fischer, "Fischer satrancı" olarak adlandırdığı yeni bir satranç çeşidi ortaya atmıştır. Buna göre piyonların arkasında bulunan taşlar, kuraya göre rastgele bir şekilde yerleştiriliyordu. Fischer, bu durumda bir oyuncunun yeteneğinin daha iyi anlaşılabileceğini ve de açılış teorisi hazırlıklarının rafa kalkacağını öne sürmüştür.
Kanun kaçağı oluşu
BM'nin, Yugoslavya'ya uyguladığı ambargoyu delerek 1992 yılında gizlice ülkeye girip bir satranç şampiyonasına katılan Fischer, o tarihten bu yana "kanun kaçağı" olarak yaşamıştır.
Fischer, o yıl ABD hükûmetinin karşılaşma yapmama taleplerine meydan okumuş ve hükûmetin kendisine gönderdiği resmi yazıya tükürerek cevap vermiştir. Bu olayın sonucunda da eski rakibi Spassky ile Karadağ'ın açığında bulunan bir adada satranç karşılaşması yapmıştır. Spassky'yi 20 yıl sonra, 10-5 yenen Fischer, 3,35 milyon dolar para ödülü kazanmıştır.
Japonya'da yakalanışı
Bobby Fischer'ın 12 yıllık kaçak hayatı Japonya'nın Narita Uluslararası Havalimanı'nda son bulmuştur. Kendisine ait olan ancak suçlamalar yüzünden ABD tarafından iptal edilen "geçersiz bir pasaportla" Japonya'dan Filipinler'e geçmeye çalışırken yakalanmıştır. Başkent Tokyo'da yakalanan Fischer, 9 ay gözaltında tutulmuştur ve Mart 2005 tarihinde İzlanda vatandaşlığına geçmiştir.
1992 yılından bu yana çok çileli bir hayat sürdüren, ülkeler arasında dolaşıp duran ve sığınacak ülke arayan Fischer, İzlanda'dan önce Japonya'da bir kaçak olarak gözaltında tutulup suçlu muamelesi görmüştür. Japonya'da işlediği suç, “geçerli bir pasaporta sahip olmadan ülkeyi terk etme teşebbüsü” olarak belirtilmiştir; çünkü Fischer'ın yıllardır kullandığı pasaportu, kendisinin haberi olmadan Amerikan Büyükelçiliği tarafından iptal edilmiş, bu da Japon yetkililere bildirilmiştir. Japon yetkililer bundan dolayı Fischer'i tutuklamıştır ancak bu arada devreye İzlanda girmiş ve Fischer'a vatandaşlık vererek kendisini bu durumdan kurtarmıştır.
Fischer, o tarihten bu yana kendisini yakalamak, tutuklayıp cezalandırmak isteyen Amerika'dan kaçmış; Japonya, Macaristan ve Filipinler gibi ülkelerde satrançsever dostlarının himayesi altında firari bir hayat yaşamış ve yakalanmamaya gayret etmiştir.
Anti-Amerikancılık ve Anti-Semitizm iddiaları
Kanun kaçağı yılları içerisinde Fischer, ikinci bir suç daha işlemiştir. İkinci suç, resmî kanuna aykırı bir suç değildir; bu suç 11 Eylül saldırıları ve Yahudiler hakkında sarf ettiği birtakım sözler ve değerlendirmelerdir.
11 Eylül 2001 günü Filipinler'de yayın yapan bir radyoya saldırıları yorumlarken şöyle dedi: "Ne kadar güzel haber bu. Ben bu saldırıyı alkışlıyorum. Amerika ve İsrail yıllardır Filistinlileri öldürüyorlar, soyuyorlar; ama bunlar kimsenin umurunda değil. Şimdi iş tersine tepiyor... Amerika yeryüzünden silinmeli."
Fischer, kendisi de anne tarafından Yahudi olmasına rağmen Yahudi karşıtı ifadeleri ile tepki çekmiştir.
Ölümü
Fischer'in, 17 Ocak 2008'de Reykjavík'de bir hastanede öldüğü, aile dostu Gardar Sverrisson tarafından bildirilmiştir. Ölümünün nedeni bilinmemektedir. Erken yaşlanan[] Bobby Fischer, öldüğünde Amerika değil, İzlanda vatandaşıydı.
Kaynakça
- ^ "BBC Turkish". www.bbc.co.uk. 20 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2022.
- ^ William Addams Reitwiesner. "Ancestry of Bobby Fischer (Extracts from the U.S. Federal Decennial Census)". ancestry.com. 21 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2014.
- ^ Ben Quinn; Alan Hamilton (28 Ocak 2008). "Bobby Fischer, chess genius, heartless son". The Sunday Times. 30 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2008.(abonelik gereklidir)
- ^ Edmonds & Eidinow 2004, p. 313.
- ^ Edmonds & Eidinow 2004, p. 27. "… she appears to have been religiously unobservant."
Dış bağlantılar
- Asrın Satranç Maçı: Fischer-Spassky29 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- BBC'de Fischer 23 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- (New York Times'ın Fischer'in ölümü üzerine yazdığı haber) 9 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Fischer'un oyunlarından 65 önemli pozisyon14 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Robert James Bobby Fischer 9 Mart 1943 17 Ocak 2008 satranc cevrelerince dunyanin en iyi satranc ustalarindan sayilmaktadir 1972 1975 yillari arasinda 11 Dunya Satranc Sampiyonu unvanini tasimistir ABD de dogan Fischer vatandasliktan cikarildiktan sonra Izlanda ya yerlesmis ve parlamento karariyla kendisine vatandaslik takdim edilmistir Burada sehirden uzak bir hayat surduren Fischer 2008 yilinda hayata gozlerini yummustur ABD nin yetistirdigi tek dunya satranc sampiyonu olan Fischer in oyunlarinda kullandigi taktikler uyguladigi kombinasyonlar yaptigi carpici hamleler ve etkileyici galibiyetleri topluca olarak adlandirilmistir Bobby FischerBobby Fischer Leipzig de 1960DogumRobert James Fischer 9 Mart 1943 1943 03 09 Chicago Illinois Amerika Birlesik DevletleriOlum17 Ocak 2008 64 yasinda Reykjavik IzlandaELO puani2785 Temmuz 1972 Cocuklugu ve gencligiFischer 9 Mart 1943 te Chicago da Polonya ve Rus Imparatorlugu ndan gocmus Yahudi bir ailenin oglu olarak dunyaya gelmistir 1945 yilinda annesi ile babasinin bosanmasindan sonra annesi ile birlikte tasindiklari Brooklyn de buyumustur Satranci 6 yasindayken ogrenen Fischer kisa zaman icinde bir satranc fanatigi haline gelmis ve Yapmak istedigim tek sey satranc oynamak sozlerini sarf etmistir Henuz 13 yasindayken ABD Gencler Sampiyonu olan Fischer bu basariyi yakalayan en genc satranc oyuncusu olmasiyla satranc tarihine gecmistir 14 yasindayken ise En Genc ABD Sampiyonu olan Fischer 1958 yilinda 15 yasindayken satranc tarihinin en genc buyuk ustasi olma basarisini gostermistir Dunya sampiyonu olusu ve unvanini kaybetmesiFischer 1972 yilinda Izlanda nin baskenti Reykjavik te Boris Spassky i 2 0 gerideyken 12 5 8 5 yenerek Dunya Sampiyonu olmus ve Sovyetlerin bu alandaki hakimiyetine son vermistir Soguk Savas nedeniyle bu mac dunyada buyuk yanki uyandirmistir 1975 yilinda Anatoly Karpov ile unvan maci yapmasi beklenen Fischer Uluslararasi Satranc Federasyonu FIDE ye macin oynanabilmesi icin bazi kosullarin yerine getirilmesini istemis aksi halde maca cikmayacagini soylemistir Fischer i reddeden FIDE unvan maci yapilmadigi halde Karpov u yeni Dunya Sampiyonu ilan etmistir Bu olaydan sonra Fischer kayiplara karismis yaklasik 20 yil ortalarda gorunmemistir Fischer satranci1996 yilinda Fischer Fischer satranci olarak adlandirdigi yeni bir satranc cesidi ortaya atmistir Buna gore piyonlarin arkasinda bulunan taslar kuraya gore rastgele bir sekilde yerlestiriliyordu Fischer bu durumda bir oyuncunun yeteneginin daha iyi anlasilabilecegini ve de acilis teorisi hazirliklarinin rafa kalkacagini one surmustur 1970 Satranc Olimpiyati nda a karsi oynadigi 3 oyunun skor kartiKanun kacagi olusuBM nin Yugoslavya ya uyguladigi ambargoyu delerek 1992 yilinda gizlice ulkeye girip bir satranc sampiyonasina katilan Fischer o tarihten bu yana kanun kacagi olarak yasamistir Fischer o yil ABD hukumetinin karsilasma yapmama taleplerine meydan okumus ve hukumetin kendisine gonderdigi resmi yaziya tukurerek cevap vermistir Bu olayin sonucunda da eski rakibi Spassky ile Karadag in aciginda bulunan bir adada satranc karsilasmasi yapmistir Spassky yi 20 yil sonra 10 5 yenen Fischer 3 35 milyon dolar para odulu kazanmistir Japonya da yakalanisiBobby Fischer in 12 yillik kacak hayati Japonya nin Narita Uluslararasi Havalimani nda son bulmustur Kendisine ait olan ancak suclamalar yuzunden ABD tarafindan iptal edilen gecersiz bir pasaportla Japonya dan Filipinler e gecmeye calisirken yakalanmistir Baskent Tokyo da yakalanan Fischer 9 ay gozaltinda tutulmustur ve Mart 2005 tarihinde Izlanda vatandasligina gecmistir 1992 yilindan bu yana cok cileli bir hayat surduren ulkeler arasinda dolasip duran ve siginacak ulke arayan Fischer Izlanda dan once Japonya da bir kacak olarak gozaltinda tutulup suclu muamelesi gormustur Japonya da isledigi suc gecerli bir pasaporta sahip olmadan ulkeyi terk etme tesebbusu olarak belirtilmistir cunku Fischer in yillardir kullandigi pasaportu kendisinin haberi olmadan Amerikan Buyukelciligi tarafindan iptal edilmis bu da Japon yetkililere bildirilmistir Japon yetkililer bundan dolayi Fischer i tutuklamistir ancak bu arada devreye Izlanda girmis ve Fischer a vatandaslik vererek kendisini bu durumdan kurtarmistir Fischer o tarihten bu yana kendisini yakalamak tutuklayip cezalandirmak isteyen Amerika dan kacmis Japonya Macaristan ve Filipinler gibi ulkelerde satrancsever dostlarinin himayesi altinda firari bir hayat yasamis ve yakalanmamaya gayret etmistir Anti Amerikancilik ve Anti Semitizm iddialariKanun kacagi yillari icerisinde Fischer ikinci bir suc daha islemistir Ikinci suc resmi kanuna aykiri bir suc degildir bu suc 11 Eylul saldirilari ve Yahudiler hakkinda sarf ettigi birtakim sozler ve degerlendirmelerdir 11 Eylul 2001 gunu Filipinler de yayin yapan bir radyoya saldirilari yorumlarken soyle dedi Ne kadar guzel haber bu Ben bu saldiriyi alkisliyorum Amerika ve Israil yillardir Filistinlileri olduruyorlar soyuyorlar ama bunlar kimsenin umurunda degil Simdi is tersine tepiyor Amerika yeryuzunden silinmeli Fischer kendisi de anne tarafindan Yahudi olmasina ragmen Yahudi karsiti ifadeleri ile tepki cekmistir OlumuBobby Fischer in mezari Fischer in 17 Ocak 2008 de Reykjavik de bir hastanede oldugu aile dostu Gardar Sverrisson tarafindan bildirilmistir Olumunun nedeni bilinmemektedir Erken yaslanan kaynak belirtilmeli Bobby Fischer oldugunde Amerika degil Izlanda vatandasiydi Kaynakca BBC Turkish www bbc co uk 20 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2022 William Addams Reitwiesner Ancestry of Bobby Fischer Extracts from the U S Federal Decennial Census ancestry com 21 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ocak 2014 Ben Quinn Alan Hamilton 28 Ocak 2008 Bobby Fischer chess genius heartless son The Sunday Times 30 Mart 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2008 abonelik gereklidir Edmonds amp Eidinow 2004 p 313 Edmonds amp Eidinow 2004 p 27 she appears to have been religiously unobservant Dis baglantilarAsrin Satranc Maci Fischer Spassky29 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC de Fischer 23 Aralik 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi New York Times in Fischer in olumu uzerine yazdigi haber 9 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fischer un oyunlarindan 65 onemli pozisyon14 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde