Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebî tür. Uluslararası ve akademik platformlarda beşinci sanat olarak kabul gören edebiyatın bir alt türüdür.
Genel özellikleri
Uzunluğu ile doğru orantılı olarak, olay örgüsü içinde birçok öyküyü barındırma potansiyeli taşır. Tarihsel süreçte manzum roman ya da manzum hikâye gibi şiirsel türleri mevcut olsa da, modern çağın romanı genellikle düzyazı şeklindedir.
Romandaki olay örgüsü ağırlıklı olarak kronolojik sırayla ve mantıksal bir biçimde anlatılır; ancak yazarın tercihine bağlı olarak geçmiş ve gelecekte gezinme şeklinde kurgulanan ya da absürt bir içeriğe sahip eserlere de sıkça rastlanır. Bir romanın duygusal ağırlıkta olup olmadığı eserin türüne ve zamanına göre değişebilir. Örneğin romantizm döneminde yazılan eserler duygulara ağırlık verirken, naturalizm dönemindekiler doğayı ve insanı olduğu gibi anlatmayı amaçlamıştır. Ancak insan, doğası gereği duygusal bir varlık olduğundan, yazarın metne döktüğü her şey kaçınılmaz olarak yazarın geçmişinden ve duygu dünyasından izler taşır. Tarihî roman, politik roman, toplumsal gerçekçi roman gibi bazı roman türleri, toplumsal ve politik gelişmeler ile yakın ilişki içinde olabilir ve sıradan insanın yaşantısına odaklanabilir. Ancak; bilimkurgu, fantazya, gotik kurgu gibi bazı türler ise günümüz gerçekliğinin dışına çıkarlar. Bazı roman türleri ise kahramanlık unsurlarını sıkça kullanır. Olay örgüsünün geçtiği zamana bağlı olarak bazen saraylar ve savaş alanları, bazen sokaklar, evler ve meyhaneler gibi sıradan mekanlar, bazen de uzay, yeraltı, kurgusal dünya ya da kurgusal evren gibi günümüz gerçekliğinin dışındaki mekanlar kullanılır. Türüne ya da zamanına bağlı olarak bazı romanlar ağdalı, bazı romanlar ise sade bir dil kullanır.
Modern roman, felsefe ve sanattan boş inançları uzaklaştırmak ve bunların yerine akıl ve gerçeği getirmek isteyen bir kültür olarak tarih sahnesine çıkmıştır. Ancak zaman içinde bu misyonundan özgürleşir. Bir yazar yaşadığı toplumdan ayrı düşünülemeyeceği için, roman da tarihe ve toplumların gelişimine sıkı sıkıya bağlıdır. İnsanı, toplumsal ve tarihsel bir varlık olarak konu alan ilk sanat türüdür. 11. yüzyılın başlarından günümüze ulaşan ve kurgusal bir biçimde ilerleyen Murasaki Shikibu'nun Japonca eseri Genji'nin Hikâyesi, kendisinden önce de uzun kurgusal metinler bulunmakla birlikte, zaman zaman tarihin ilk romanı olarak değerlendirilir. Basılı kitapların Çin'de yayılması, Ming Hanedanlığı (1368-1644) tarafından klasik Çin romanlarının doğmasına sebep oldu. Avrupa'daki en erken örnek ise Endülüslü İbn Tüfeyl tarafından yazılan Hayy bin Yakzan eseri kabul edilir. Daha sonraki gelişmeler matbaanın yaygınlaşması ile gerçekleşti. İlk bölümü 1605 yılında yayınlanan Don Quijote'nin yazarı Miguel de Cervantes Saavedra, modern çağın ilk Avrupalı romancısı olarak sık sık anılır.
Teknolojik gelişmeler, romanın basılı olmayan alanlarda da yayınlanmasına zemin hazırlamıştır. Buna sesli kitaplar, e-kitaplar, web romanları örnek gösterilebilir. Geleneksel olmayan başka bir kurgu biçimi de grafik romanlardır. Kurgu eserlerinin bu çizgi roman versiyonları, kökenleri 19. yüzyıla uzansa da ancak yakın zamanda yaygınlaşabildiler.
Roman ve öykünün farkları
Roman, hikâyeye ya da diğer adıyla öyküye kıyasla biçimsel olarak daha uzun olmakla birlikte, kurgusal bazı farklılıkları mevcuttur. Örneğin roman, kelime sayısının çokluğu sebebiyle olay örgüsü ve karakter çeşitliliği bakımından sınırları zorlayabilir. Roman birçok öyküyü, olay örgüsü içinde kullanabilir. Bu çerçeveden bakıldığında romanın çok boyutlu, öykünün ise görece az boyutlu olduğu söylenebilir. "Çehov'un Öykücülüğü Üzerine" adlı yazısında Erdal Öz şu cümleleri sarf etmiştir: “Romanda, anlatılan ailenin içine gireriz. Onlarla birlikte yaşarız, onlardan biri oluruz. Ama öyküde, o ailenin yaşadığı evin önünden geçerken, pencereden onları masa başında topluca görüp geçeriz.”
Uluslararası platformda uzun öyküleri adlandırmak için novella ismi kullanılır. Roman ve novella'yı birbirinden ayıran kelime sayısı hakkında kesin bir kural yoktur. Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Amerika Bilimkurgu ve Fantezi Yazarları Derneği, Nebula Ödülleri için başvurulan eserleri sınıflandırırken 40.000 kelime ve üzerini roman, 17.500-39.999 kelime arasındaki eserleri ise novella olarak belirlemiştir.
Roman türleri
Romanlar: konu, üslup, yazıldığı dönem bakımından çeşitli türlere ayrılabilir. Üslup bakımından "romantik roman", "gerçekçi roman", "doğalcı roman", "estetik roman", "izlenimci roman", "dışavurumcu roman", "yeni roman" türleri sayılabilir.
Üslup bakımından
Romantik
Kişilerin duygularını, arzularını,hislerini, düşüncelerini yalnızca kendilerine ait, içten gelen doğal ve gerçek olgular gibi görür.Yani aşk, duygu, hayal gibi düşünceler yer alır. Aynı zamanda acı, keder ve hüzün de bu roman türünün konularındandır. Örneğin Sir Walter Scott’un tarihsel romanları, Jean-Jacques Rousseau’nun eserleri, Goethe’nin Genç Werther’in Acıları, Victor Hugo'nun Notre Dame'ın Kamburu gibi.
Realist
Romantik romandan ayrı olarak kuru ve kuşkucu bir anlatım ve düşünce yapısı taşır. Balzac ve Stendhal’in romanları bu üsluptadır.
Estetik
Belli bir biçim ve anlatım kaygıları ile yazılmış romanlardır. Gustave Flaubert estetik romanın en önemli yazarıdır.
İzlenimci
Diğer üsluplardan ayrı olarak eşyanın ve dış olayların kendi nesnel gerçeklikleriyle insanların bunları algılama biçimleri arasındaki farkları ortaya çıkarmaya yönelir. Yani dış gerçeklerden çok, duyu ve duygulara, iç yaşantının betimlenmesine öncelik verir.
Dışavurumcu
20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Dışavurumculuk toplumsal kimliklerin reddedilmesi ve insan yaşamını belirleyen toplum karşıtı ya da uygarlık karşıtı güçlerin öne çıkarılmasıyla belirlenir. Dostoyevski, Franz Kafka, Samuel Beckett ve Bertold Brecht’in romanları bu türün örneklerindendir.
Yeni
Aslında dışavurumculuğun izlerini taşır. Özellikle 1930 yılından sonra ilk örnekleri görülmeye başlandı. Kendisinden önceki akımlardan hiçbirine benzemeyen, yazma deneyini, hatta romanın olanaksızlığını romanın asıl konusu hâline getiren romanlardır. Yeni roman, yazma eyleminin kendisini sorgulamaya yönelir. Alain Robbe-Grillet, Michel Butor, Claude Simon, Philippe Soller, Julio Cortazar gibi yazarlar bunları denemişlerdir.
Tarihî
Konusu bakımından roman "tarihsel roman pikaresk roman duygusal roman, gotik roman, ruhbilimsel roman, töre romanı, oluşum romanı" türlerine ayrılır. Tarihsel romanlar, tarihin değişik dönemindeki olayları işler. Kahramanlar gerçek veya düşsel olabilir. Ancak anlatılanlar tarih gerçeklerine çoğu kez uygundur. Bu roman türü aslında, Romantizmin bir ürünüdür. Dünya edebiyatında bu türün ilk örneğini İngiliz yazar Walter Scott vermiştir. Türk edebiyatında ise tarihi romanın ilk denemesi Ahmet Mithat’ın Yeniçeriler adlı romanı sayılabilir. Batılı anlamda ilk tarihsel Türkçe roman, Namık Kemal’in Cezmi’sidir.
Duygusal roman
İnsanın duygusal yaşamını yüksek ve özenli bir üslupla betimleyen romanlardır. Bazen bu türde yazarın kendi duygularıyla, okurun duygularını sömürmesi ön plana çıkar. Laurence Sterne’in adlı eseri, Rousseau’nun romanları, ’in adlı romanı da bu türe örnek gösterilebilir.
Psikolojik roman
Kişilerin ruhsal durumlarını ayrıntılarıyla çözümlemeye çalışan romanlardır. Daha serinkanlı ve denetimli oluşuyla duygusal romandan ayrılır. ’un Manon Lescaut adlı eseriyle Fransız edebiyatında açılan psikolojik roman çığırı diğer ülke romancılarını da etkilemiştir. ’in romanları da bu türe örnektir.Türkiye'deki ilk ruhbilimsel roman Mehmet Rauf'un Eylül adlı kitabıdır. Türkiye'den Peyami Safa'nın 9. Hariciye Koğuşu buna örnektir.
Polisiye roman
Cinayet, gizem, katil, suç, ceset gibi konuları işleyen bir roman türüdür. Agatha Christie bu anlamda ün yapmıştır. 86 romanıyla 'Polisiye Romanlarını Kraliçesi' seçilmiştir. Bu romanlarda öne çıkan konular 'Kim kimi öldürdü?', 'Nasıl öldü?', 'Neden öldü?" gibidir.
Fantastik roman
Hayal gücüne dayanan romanlardır. 19. yüzyılda ilimlerin gelişmesiyle yaygınlık kazanmıştır. Bu türde örnek verilebilecek en önemli eserler J.R.R Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi veyahut Lewis Carroll'ın Alice Harikalar Diyarında romanları başı çeker.[]
Çizgi Roman
Çizgi roman veya resimli roman, çizgi ile hikâye anlatmak için birbirini takip eden panellerin (çerçevelenmiş resim) kullanıldığı bir sanat türüdür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . www.encyclopedia.com. 27 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2022.
- ^ . Dünya Atlası. 24 Ekim 2018. 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022.
- ^ "Miguel de Cervantes | Biography, Don Quixote, Books, Plays, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2022.
- ^ ed., Kuiper, Kathleen, (1995). Merriam-Webster's encyclopedia of literature. Merriam-Webster. ISBN . OCLC 300433576.
- ^ Library, Philoarte. "Çehov'un Öykücülüğü Üzerine - Erdal Öz". 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2022.
- ^ Fictions, © 2021 Science; America, Fantasy Writers of; SFWA®, Inc; Fiction, Nebula Awards® are registered trademarks of Science; America, Fantasy Writers of; SFWA, Inc Opinions expressed on this web site are not necessarily those of. . The Nebula Awards® (İngilizce). 24 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Roman genellikle duzyazi biciminde yazilan kurgusal gorece uzun insanin ya da insan ozellikleri atfedilen varliklarin deneyimlerini bir olay orgusu icinde aktaran ve genellikle kitap halinde basilan bir edebi tur Uluslararasi ve akademik platformlarda besinci sanat olarak kabul goren edebiyatin bir alt turudur 17 yuzyildan kalma bir resim Murasaki Shikibu 11 yuzyilin baslarinda Genji nin Hikayesi ni yaziyor Cervantes in yazdigi Don Quijote nin 1605 teki ilk baskisiGenel ozellikleriUzunlugu ile dogru orantili olarak olay orgusu icinde bircok oykuyu barindirma potansiyeli tasir Tarihsel surecte manzum roman ya da manzum hikaye gibi siirsel turleri mevcut olsa da modern cagin romani genellikle duzyazi seklindedir Romandaki olay orgusu agirlikli olarak kronolojik sirayla ve mantiksal bir bicimde anlatilir ancak yazarin tercihine bagli olarak gecmis ve gelecekte gezinme seklinde kurgulanan ya da absurt bir icerige sahip eserlere de sikca rastlanir Bir romanin duygusal agirlikta olup olmadigi eserin turune ve zamanina gore degisebilir Ornegin romantizm doneminde yazilan eserler duygulara agirlik verirken naturalizm donemindekiler dogayi ve insani oldugu gibi anlatmayi amaclamistir Ancak insan dogasi geregi duygusal bir varlik oldugundan yazarin metne doktugu her sey kacinilmaz olarak yazarin gecmisinden ve duygu dunyasindan izler tasir Tarihi roman politik roman toplumsal gercekci roman gibi bazi roman turleri toplumsal ve politik gelismeler ile yakin iliski icinde olabilir ve siradan insanin yasantisina odaklanabilir Ancak bilimkurgu fantazya gotik kurgu gibi bazi turler ise gunumuz gercekliginin disina cikarlar Bazi roman turleri ise kahramanlik unsurlarini sikca kullanir Olay orgusunun gectigi zamana bagli olarak bazen saraylar ve savas alanlari bazen sokaklar evler ve meyhaneler gibi siradan mekanlar bazen de uzay yeralti kurgusal dunya ya da kurgusal evren gibi gunumuz gercekliginin disindaki mekanlar kullanilir Turune ya da zamanina bagli olarak bazi romanlar agdali bazi romanlar ise sade bir dil kullanir Modern roman felsefe ve sanattan bos inanclari uzaklastirmak ve bunlarin yerine akil ve gercegi getirmek isteyen bir kultur olarak tarih sahnesine cikmistir Ancak zaman icinde bu misyonundan ozgurlesir Bir yazar yasadigi toplumdan ayri dusunulemeyecegi icin roman da tarihe ve toplumlarin gelisimine siki sikiya baglidir Insani toplumsal ve tarihsel bir varlik olarak konu alan ilk sanat turudur 11 yuzyilin baslarindan gunumuze ulasan ve kurgusal bir bicimde ilerleyen Murasaki Shikibu nun Japonca eseri Genji nin Hikayesi kendisinden once de uzun kurgusal metinler bulunmakla birlikte zaman zaman tarihin ilk romani olarak degerlendirilir Basili kitaplarin Cin de yayilmasi Ming Hanedanligi 1368 1644 tarafindan klasik Cin romanlarinin dogmasina sebep oldu Avrupa daki en erken ornek ise Enduluslu Ibn Tufeyl tarafindan yazilan Hayy bin Yakzan eseri kabul edilir Daha sonraki gelismeler matbaanin yayginlasmasi ile gerceklesti Ilk bolumu 1605 yilinda yayinlanan Don Quijote nin yazari Miguel de Cervantes Saavedra modern cagin ilk Avrupali romancisi olarak sik sik anilir Teknolojik gelismeler romanin basili olmayan alanlarda da yayinlanmasina zemin hazirlamistir Buna sesli kitaplar e kitaplar web romanlari ornek gosterilebilir Geleneksel olmayan baska bir kurgu bicimi de grafik romanlardir Kurgu eserlerinin bu cizgi roman versiyonlari kokenleri 19 yuzyila uzansa da ancak yakin zamanda yayginlasabildiler Roman ve oykunun farklariRoman hikayeye ya da diger adiyla oykuye kiyasla bicimsel olarak daha uzun olmakla birlikte kurgusal bazi farkliliklari mevcuttur Ornegin roman kelime sayisinin coklugu sebebiyle olay orgusu ve karakter cesitliligi bakimindan sinirlari zorlayabilir Roman bircok oykuyu olay orgusu icinde kullanabilir Bu cerceveden bakildiginda romanin cok boyutlu oykunun ise gorece az boyutlu oldugu soylenebilir Cehov un Oykuculugu Uzerine adli yazisinda Erdal Oz su cumleleri sarf etmistir Romanda anlatilan ailenin icine gireriz Onlarla birlikte yasariz onlardan biri oluruz Ama oykude o ailenin yasadigi evin onunden gecerken pencereden onlari masa basinda topluca gorup geceriz Uluslararasi platformda uzun oykuleri adlandirmak icin novella ismi kullanilir Roman ve novella yi birbirinden ayiran kelime sayisi hakkinda kesin bir kural yoktur Kar amaci gutmeyen bir kurulus olan Amerika Bilimkurgu ve Fantezi Yazarlari Dernegi Nebula Odulleri icin basvurulan eserleri siniflandirirken 40 000 kelime ve uzerini roman 17 500 39 999 kelime arasindaki eserleri ise novella olarak belirlemistir Roman turleriRomanlar konu uslup yazildigi donem bakimindan cesitli turlere ayrilabilir Uslup bakimindan romantik roman gercekci roman dogalci roman estetik roman izlenimci roman disavurumcu roman yeni roman turleri sayilabilir Uslup bakimindan Romantik Kisilerin duygularini arzularini hislerini dusuncelerini yalnizca kendilerine ait icten gelen dogal ve gercek olgular gibi gorur Yani ask duygu hayal gibi dusunceler yer alir Ayni zamanda aci keder ve huzun de bu roman turunun konularindandir Ornegin Sir Walter Scott un tarihsel romanlari Jean Jacques Rousseau nun eserleri Goethe nin Genc Werther in Acilari Victor Hugo nun Notre Dame in Kamburu gibi Realist Romantik romandan ayri olarak kuru ve kuskucu bir anlatim ve dusunce yapisi tasir Balzac ve Stendhal in romanlari bu usluptadir Estetik Belli bir bicim ve anlatim kaygilari ile yazilmis romanlardir Gustave Flaubert estetik romanin en onemli yazaridir Izlenimci Diger usluplardan ayri olarak esyanin ve dis olaylarin kendi nesnel gerceklikleriyle insanlarin bunlari algilama bicimleri arasindaki farklari ortaya cikarmaya yonelir Yani dis gerceklerden cok duyu ve duygulara ic yasantinin betimlenmesine oncelik verir Disavurumcu 20 yuzyilda ortaya cikmistir Disavurumculuk toplumsal kimliklerin reddedilmesi ve insan yasamini belirleyen toplum karsiti ya da uygarlik karsiti guclerin one cikarilmasiyla belirlenir Dostoyevski Franz Kafka Samuel Beckett ve Bertold Brecht in romanlari bu turun orneklerindendir Yeni Aslinda disavurumculugun izlerini tasir Ozellikle 1930 yilindan sonra ilk ornekleri gorulmeye baslandi Kendisinden onceki akimlardan hicbirine benzemeyen yazma deneyini hatta romanin olanaksizligini romanin asil konusu haline getiren romanlardir Yeni roman yazma eyleminin kendisini sorgulamaya yonelir Alain Robbe Grillet Michel Butor Claude Simon Philippe Soller Julio Cortazar gibi yazarlar bunlari denemislerdir Tarihi Konusu bakimindan roman tarihsel roman pikaresk roman duygusal roman gotik roman ruhbilimsel roman tore romani olusum romani turlerine ayrilir Tarihsel romanlar tarihin degisik donemindeki olaylari isler Kahramanlar gercek veya dussel olabilir Ancak anlatilanlar tarih gerceklerine cogu kez uygundur Bu roman turu aslinda Romantizmin bir urunudur Dunya edebiyatinda bu turun ilk ornegini Ingiliz yazar Walter Scott vermistir Turk edebiyatinda ise tarihi romanin ilk denemesi Ahmet Mithat in Yeniceriler adli romani sayilabilir Batili anlamda ilk tarihsel Turkce roman Namik Kemal in Cezmi sidir Duygusal roman Insanin duygusal yasamini yuksek ve ozenli bir uslupla betimleyen romanlardir Bazen bu turde yazarin kendi duygulariyla okurun duygularini somurmesi on plana cikar Laurence Sterne in adli eseri Rousseau nun romanlari in adli romani da bu ture ornek gosterilebilir Psikolojik roman Kisilerin ruhsal durumlarini ayrintilariyla cozumlemeye calisan romanlardir Daha serinkanli ve denetimli olusuyla duygusal romandan ayrilir un Manon Lescaut adli eseriyle Fransiz edebiyatinda acilan psikolojik roman cigiri diger ulke romancilarini da etkilemistir in romanlari da bu ture ornektir Turkiye deki ilk ruhbilimsel roman Mehmet Rauf un Eylul adli kitabidir Turkiye den Peyami Safa nin 9 Hariciye Kogusu buna ornektir Polisiye roman Cinayet gizem katil suc ceset gibi konulari isleyen bir roman turudur Agatha Christie bu anlamda un yapmistir 86 romaniyla Polisiye Romanlarini Kralicesi secilmistir Bu romanlarda one cikan konular Kim kimi oldurdu Nasil oldu Neden oldu gibidir Fantastik roman Hayal gucune dayanan romanlardir 19 yuzyilda ilimlerin gelismesiyle yayginlik kazanmistir Bu turde ornek verilebilecek en onemli eserler J R R Tolkien in Yuzuklerin Efendisi veyahut Lewis Carroll in Alice Harikalar Diyarinda romanlari basi ceker kaynak belirtilmeli Cizgi Roman Cizgi roman veya resimli roman cizgi ile hikaye anlatmak icin birbirini takip eden panellerin cercevelenmis resim kullanildigi bir sanat turudur Ayrica bakinizTurk edebiyatinda romanKaynakca www encyclopedia com 27 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Subat 2022 Dunya Atlasi 24 Ekim 2018 4 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2022 Miguel de Cervantes Biography Don Quixote Books Plays amp Facts Britannica www britannica com Ingilizce 16 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2022 ed Kuiper Kathleen 1995 Merriam Webster s encyclopedia of literature Merriam Webster ISBN 0 87779 042 6 OCLC 300433576 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Library Philoarte Cehov un Oykuculugu Uzerine Erdal Oz 11 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2022 Fictions c 2021 Science America Fantasy Writers of SFWA Inc Fiction Nebula Awards are registered trademarks of Science America Fantasy Writers of SFWA Inc Opinions expressed on this web site are not necessarily those of The Nebula Awards Ingilizce 24 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Subat 2022