Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2021) () |
Romantik dönem Polonya edebiyatı, 1822-1863 yılları arasında Polonya edebiyat tarihinde, Avrupa'daki geç romantizm eğilimine karşılık gelen dönemdir.
1822-1830 yılları
Polonya, 1795'te parçalanmasının üçüncü aşamasında Prusya, Avusturya İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu tarafından Avrupa haritasından tümüyle silinmiştir. Fransız devriminin ardından ortaya çıkan Napolyon, Polonya için umut oldu. Çünkü Polonya'yı işgal eden Prusya, Avusturya İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu Fransa'nın ortak düşmanıydı. Nitekim Napolyon sayesinde Polonyalılar Varşova Düklüğü'nu kurmayı başarmıştı. Ancak Napolyon'un savaşı kaybetmesiyle toplanan Viyana Kongresi'nde (1815) alınan kararla, Kongre Polonyası, sınırları ve hukuku ayrı kalmakla birlikte, Rusya ile şahsi birlik kapsamında Varşova Dükalığı topraklarının bir kısmında kuruldu. Alınan karar, Polonya toplumunun büyük çoğunluğunda memnuniyet uyandırdı, çünkü çar I. Aleksandr yüksek kültürü, kişisel cazibesi ve bir liberal olarak görülmesi nedeniyle Polonya halkında sempati uyandırmıştı. Aynı zamanda Polonyalılar, Napolyon Savaşları'yla birlikte tekrar hatırlanan Polonya isminin Napolyon Savaşları'nın ardından tamamen silinmemiş olmasından da memnundular. Ancak kısa süre sonra, çarın Polonya'ya özerklik tanımak yerine Polonya'nın Rusya'ya kademeli olarak entegre edilmesini istediği ortaya çıktı. Kongre Polonyası anayasası çiğnenmesiyle gerilen Rus-Leh ilişkileri, I. Aleksandr'ın kardeşi Konstanty'nin acımasız politikaları nedeniyle daha da kötüleşti. 1819'da, süreli yayınlar kapatılırken, 'in Tarih Şarkıları ve 'nın Dobromila Hacı gibi bazı kitapları yasaklandı. Bu sansür uygulamaları sonucunda gençler arasında direniş çağrıları yükselmeye başladı.
Klasikler ve romantikler arasında bir tartışma
Kongre Polonyası'nın kurulduğu ilk yıllarında edebiyat, 'nin yazarları tarafından yönlendiriliyordu. Ancak Fransız devrimi, tüm Avrupa toplumunun manevi yaşamı değiştirmişti. Bunun değişiklikler edebiyatta da yaşanmıştır. Çünkü akla dayalı klasisizm, Fransız devrimi ve ardından gerçekleşen Napolyon Savaşlarının o döneme kadar gelen değerleri yıkması ve insanları yalnızlığa itmesi nedeniyle büyük travmalar yaşayan topluma hitap edemez duruma gelmiştir. Bu ortamda aklın yerine duyguyu koyan romantizm ortaya çıkmıştır. Nitekim romantizm yavaş yavaş, Batı'dan getirilen dergiler, kitaplar ve Varşova Günlüğü gibi yerel basınla Polonya'da duyulmaya başlandı. Bu dönemdeki edebi olaylardan biri 'nin 1818'de Klasisizm ve Romantizm Üzerine ve Polonya Şiirinin Ruhu üzerine incelemesinin yayınlanmasıydı. Bu eserde Romantizm hakkında güvenilir bilgilere ek olarak Aydınlanma yazarlarının eserleri (klasikleri) eleştiriliyordu. Eser, Klasiklerin tepkisine neden oldu. Tepki verenlerin arasında yer alan , Klasik ve Romantik Yazılar Üzerine incelemesinde Romantikleri geri kalmışlığı, cehaleti ve batıl inancı övmekle suçladı.
Bu, klasikler ve Romantikler arasında, görünüşte edebiyatı ilgilendiren, ancak aslında daha geniş konulara (işgal güçlerine yönelik tutum dahil) değinen bir anlaşmazlığa neden oldu. 1820'de , Karanlığa Yolculuk'ta Orta Çağ üzerine inşa edilen romantizm ile alay etti. Romantizm ile ilgili eleştirel yaklaşım, , gibi diğer klasik sanatçılar tarafından da ifade edildi. Bununla birlikte Romantizm, özellikle genç kuşak arasında giderek daha fazla popülerlik kazandı ve zamanla Polonya edebiyatının baskın yönü haline geldi. , , , ve birçok yazar, edebiyattaki yeni eğilimin destekçileriydi. , klasikler ve romantikler arasındaki anlaşmazlıkta tarafsız bir duruş sergiledi. Klasikler ve romantikler arasındaki tartışma 1830'a kadar devam etti.
1822-1830 yıllarında edebi eserler
Bu dönemin en ünlü şairi, Nowogródek yakınlarında bulunan Zaoś'da doğan Adam Mickiewicz'di. Başlangıçta, Mickiewicz, gibi eserlerinde ahlak ve vatansever ideallerle karakterize edilen klasisizme uygun eserler kaleme aldı. Bununla birlikte, 1820'den itibaren Mickiewicz, genç nesil romantiklerin bir marşı haline gelen ünlü Odę do młodości'yi () yayınlayarak yavaş yavaş klasik tarzından vazgeçti. Mickiewicz aynı yıl 'nı yayınladı. Buna ek olarak, doğaüstü hikâyelerle dolu gizemli bir dünya vizyonunu sunduğu bir dizi baladta yazdı. Mickiewicz, bu eserlerin ardından arkadaşlarına hitaben birkaç farklı şiir yaşmış ve 1822'de İlk şiir cildi adlı eserde bütün şiirlerini yayınlamıştır. Bu cilt o dönemde edebiyat eleştirmenleri tarafından fark edilmese de okuyucular tarafından büyük ilgi gördü. Bu cildin yayınlandığı yıl, Polonya'da Romantizm döneminin başlangıcı olarak kabul ediliyor. 1823'te Mickiewicz, İlk şiir cildinin ardından İkinci Şiir cildini yayınladı. Bu sefer Mickiewicz eleştirmenler tarafından da fark edildi. Bu sırada işgale karşı Vilnius Üniversitesi'nin de desteklediği komplo grupları ortaya çıkmaya başladı. Yetkililer bu duruma hemen tepki gösterdi ve 1824'te Vilnius entelektüellerini tutukladılar. Tutuklananların arasında Mickiewicz de vardı. Mickiewicz Rusya'ya sürgüne yollandı. Rusya'da kalması zihinsel ufkunun genişlemesine katkıda bulundu ve bu dönem şairin büyük ününün başlangıcı oldu. Hayatının bu döneminde Kırım Soneleri, Konrad Wallenrod ve baladları kaleme almıştır. Arkadaşlarının çabaları sayesinde Mickiewicz, Rusya'dan ayrılmayı ve Batı'ya gitmeyi başardı. Mickiewicz'nin Polonyalı anneye gibi karamsarlıkla dolu şiirleri bu dönemde yazılmıştır.
Romantizmin erken evresinde çıkış yapan diğer yazarlar, 'na mensup yazarlardı. Bu şiir grubunun en seçkin yazarları , , (Kaniów Kalesi) idi. Diğerlerinin yanı sıra bu gruba ait olmayan yazarlar arasında, , ve (Drama Provaları). Bu dönemde 'nun ilk komedileri ve genç 'nun çalışmaları dergilerde yayınlanmaya başlanmıştı.
Kasım Ayaklanması sırasında Polonya edebiyatı
Kasım Ayaklanması, Avrupa'daki Kongre Polonyası sonrası düzene karşı romantik bir isyanın sonucuydu. Ayaklanmanın en radikal kanadını romantik yazarlar oluşturuyordu. 29-30 Kasım 1830 gecesi komplocular arasında şairler ve de vardı. Romantik yazarların çoğu da Polonya ordusunun safındaydı. Ayaklanmanın patlak vermesiyle romantik edebiyat, klasiklerin etkisini kırdı. Klasikler ya kamusal yaşamdan çekildi ya da gibi romantiklere katıldı.
Kasım Ayaklanması döneminde yazılan şiirler, çoğunlukla Józef Wybicki'nin Mazurek Dąbrowskiego ve Casimir Delavigne'nin eserlerinde olduğu gibi askerliği ve vatanseverliği öven şiirlerden oluşur. Şiirler, cesaret ve vatanseverliği özgürlük mücadelesini veren bir askerin yüceliğine vurgu yaparak halka anlatılıyordu. 19. ve 20. yüzyıl Polonya edebiyatında (resim ve müzikte dahil) popüler olan eserler, düşmanlarının ezici güçlerini fantastik ruhuyla yenen renkli uhlan askeriyle dolu olanlarıydı. Ayaklanmanın sonuna doğru, şiirlerde iç karartıcı ve hüzünlü bir tonda yazılmaya başlandı. Bu dönemde şiirler, askerlerin trajik kaderini ve vatanın hüzünlü kaderini anlatıyordu. Bununla birlikte, bu eserler, sürgüne giden aydınlar tarafından (çoğunlukla Paris'te) daha büyük koleksiyonlarda ve kitap formatında yayınlandılar. Kasım Ayaklanması'nın şiirleri çoğunlukla anonim yazarlar tarafından yazılmıştır. Bu dönemdeki ünlü şairler şunlardır: Savaşta aldığı yaralardan ölen , Avusturya hapishanesinde ölen , , , ve (en ünlü şiiri ). Bu dönemde Juliusz Słowacki ve yukarıda bahsedilen şairlerden bazıları askeri-vatansever şiirin yanı sıra özgürlük ve ilerleme ideallerinin yaşama geçirilmesi için eserler de yazmıştır. Adam Mickiewicz'in ünlü şiiri , ayaklanmanın bastırılmasından sonra yazılmasına rağmen yıllarca özgürlük mücadelesi çağrısında bulunan en temsili eserlerden biri olarak kabul edildi.
1831-1865 yıllarında Polonya edebiyatı
Kasım Ayaklanması'nın yenilgisi ve ardından gelen baskılar, Polonya Romantik edebiyatının çehresini değiştirdi. Ayaklanma sonrası Polonya edebiyatının en karakteristik özelliği, ölümle ya da Sibirya'ya sürülmekle tehdit edilen ulusal kurtuluş faaliyetlerine katılan seçkin sanatçıların yurt dışına gitmesiyle edebiyatın yurtiçi ve yurtdışı olarak bölünmesidir. Yurt dışına giden sanatçılar arasında irrasyonel akımlar (, mistisizm) oldukça yaygındı. Bununla birlikte, Polonya edebiyatındaki en etkili şiirleri, sürgündeki sairler tarafından bu dönemde yazılmıştır. Sürgündeki edebiyatın dışında, Polonya'da da edebiyat hayatı devam ediyordu. Polonya'daki yazarlar eserlerini zor koşullarda, terör, tehdit ve ayrıca sansür baskısına maruz kalarak yazıyordu. Birçoğu yeraltı faaliyetlerine karıştı ve bir kısmı da bastırıldı (örneğin, Magdeburg'da bir hapishanede üç yıl geçiren ). Durumu kolayca kabul edenler de vardı. Zygmunt Kaczkowski, Henryk Rzewuski gibi birçok yazar işgalcilerle işbirliği yapmaya başladılar.
Göç
O dönem edebiyat açısından en seçkin yazar tartışmasız bir şekilde eserlerini sürgünde kaleme alan Adam Mickiewicz'di. ve eserlerinde Mickiewicz, Polonya ulusuna "milletlerin Mesih'i" olma tezini destekledi. Olağanüstü çalışmalarından bir diğeri de, Napolyon Savaşları'nın ardından yenilen Polonyalıların azalan Asaletini yücelten ünlü 'du. Hayatının sonlarına doğru karamsar, acı ve dalgın de dahil olmak üzere birçok şiir yazdı. Pek çok çağdaş yazar için Adam Mickiewicz, ahlaki bir otorite ve önde gelen bir vatansever olarak kabul edildi.
Bu dönemin ikinci önde gelen şairi, Mickiewicz'nin gölgesinde kalan ve sık sık onunla rekabet eden Juliusz Słowacki idi. Słowacki ilk olgun başlangıcı, 1833'te Paris'te yayınlanan şiir çalışmasıydı. Ardından, göçmen şairler arasındaki konumunu güçlendiren ve şiirlerini yayınladı. Başlangıçta isimsiz olarak yayınladığı eserinde Słowacki, kendisine göre savaşma iradesini zayıflatan bir faktör olan şehitliği övmekle suçladığı Mickiewicz'yi eleştirmiş ve bu eleştiri Mickiewicz ile polemiğe girmesine sebep olmuştu. Ardından kaleme aldığı adlı eserinde Polonya'daki Romantik estetiğin bir portresini çizdi. Słowacki aynı zamanda Holsztyński ve Napoli'den Kutsal Topraklara Yolculuk adlı tamamlanmamış ve Anhella, 'nın ve adlı tamamlanmış şiirlerin de yazarıydı.
Mickiewicz ve Słowacki dışında, üç büyük romantik ozandan üçüncüsü, 'ydi. , , ve eserlerini kaleme alan , devrim karşıtı bir tutum sergilemiş ve bu nedenle Juliusz Słowacki ile polemiğe girmiştir. Polemiği ateşleyen 'na cevaben Słowacki, 'yi insani gelişmenin kaçınılmaz aşamasından (yani devrimden) korkmakla suçladığı adlı kaleme almıştır.
Diaspora romantik Polonya edebiyatında en büyük yazar, yaşamı boyunca hafife alınan ve yanlış anlaşılan 'dir. Kamil Norwid yalnızlık ve unutulmuş bir şekilde ölse de döneminde keşfedildi. En seçkin eserleri arasında , , Vatandaş John Brown'a ve vardır. Norwid ayrıca deneme ve kısa öyküler de kaleme almıştır. Eserlerinin çoğu ölümünden yıllar sonra yayınlandı.
Yukarıda bahsedilenlere ek olarak, sürgünde , , , , , Michał Czajkowski gibi şairler ve şairlerin yanı sıra ve gibi düzyazı yazarları da vardı.
1831 sonrası
Polonya şiirinde önde gelen figür, romantizm çağına uygun metafizik ve tarihsel felsefi yazılarıyla tanınan ve en çok komedi yazarı olan 'ydu. Onun dramaları dünyaya ve insanlara uzaklıkla eleştirilimiştir. Fredro aynı zamanda Üçe üç adlı günlüğün de yazarıydı.
1848 Devrimleri'nin arifesinde, esas olarak Çar I. Aleksandr'ın gayri meşru oğlu (en ünlü şiiri ) ve tarafından temsil edilen, şiirde devrimci bir eğilim güçlü bir şekilde gelişti. Bu iki şairin yanında Jeremy'nin şikayetleri, Maraton ve Chorał eserlerinin yazarı 'de bu akımın parçasıdır. Ocak Ayaklanması'nda ölen vatansever şiirler yazdı. adlı dergide toplanan , , [[Józef Bohdan Dziekoński, Władysław Syrokomla ve , Polonya romantizmine ayrı bir çerçeve çizmiştir. Polonya romantizminde halk folklorundan esinlenen sanatçılar ayrı bir yer işgal etti. Bunların en göze çarpanı Lirenka adlı eseri kaleme alan şair Teofil Lenartowicz'di. Lenartowicz'in yanında Oskar Kolberg ve Kazimierz Władysław Wóycicki'de bulunmaktadır.
Polonya ulusal düzyazısında lider, Polonyalıların birçok neslinin tarih öğrendiği ve , , , , ve Szalona gibi çok sayıda romanın yazarı olan . Diğer düzyazı yazarları arasında (, Listopad), Narcyza Żmichowska (Poganka), (), (, ), (Akrabalar, Spekülatör), (Salon ve Sokak) ve 'de (Merhum Terliğin Romanları) bulunmaktadır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Romantik donem Polonya edebiyati haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Romantik donem Polonya edebiyati 1822 1863 yillari arasinda Polonya edebiyat tarihinde Avrupa daki gec romantizm egilimine karsilik gelen donemdir Walenty Wankowicz tarafindan 1827 1828 de boyanmis Adam Mickiewicz in yagli bir portresi 1820 den kalma el yazmasi1822 1830 yillariPolonya 1795 te parcalanmasinin ucuncu asamasinda Prusya Avusturya Imparatorlugu ve Rus Imparatorlugu tarafindan Avrupa haritasindan tumuyle silinmistir Fransiz devriminin ardindan ortaya cikan Napolyon Polonya icin umut oldu Cunku Polonya yi isgal eden Prusya Avusturya Imparatorlugu ve Rus Imparatorlugu Fransa nin ortak dusmaniydi Nitekim Napolyon sayesinde Polonyalilar Varsova Duklugu nu kurmayi basarmisti Ancak Napolyon un savasi kaybetmesiyle toplanan Viyana Kongresi nde 1815 alinan kararla Kongre Polonyasi sinirlari ve hukuku ayri kalmakla birlikte Rusya ile sahsi birlik kapsaminda Varsova Dukaligi topraklarinin bir kisminda kuruldu Alinan karar Polonya toplumunun buyuk cogunlugunda memnuniyet uyandirdi cunku car I Aleksandr yuksek kulturu kisisel cazibesi ve bir liberal olarak gorulmesi nedeniyle Polonya halkinda sempati uyandirmisti Ayni zamanda Polonyalilar Napolyon Savaslari yla birlikte tekrar hatirlanan Polonya isminin Napolyon Savaslari nin ardindan tamamen silinmemis olmasindan da memnundular Ancak kisa sure sonra carin Polonya ya ozerklik tanimak yerine Polonya nin Rusya ya kademeli olarak entegre edilmesini istedigi ortaya cikti Kongre Polonyasi anayasasi cignenmesiyle gerilen Rus Leh iliskileri I Aleksandr in kardesi Konstanty nin acimasiz politikalari nedeniyle daha da kotulesti 1819 da sureli yayinlar kapatilirken in Tarih Sarkilari ve nin Dobromila Haci gibi bazi kitaplari yasaklandi Bu sansur uygulamalari sonucunda gencler arasinda direnis cagrilari yukselmeye basladi Klasikler ve romantikler arasinda bir tartisma Kongre Polonyasi nin kuruldugu ilk yillarinda edebiyat nin yazarlari tarafindan yonlendiriliyordu Ancak Fransiz devrimi tum Avrupa toplumunun manevi yasami degistirmisti Bunun degisiklikler edebiyatta da yasanmistir Cunku akla dayali klasisizm Fransiz devrimi ve ardindan gerceklesen Napolyon Savaslarinin o doneme kadar gelen degerleri yikmasi ve insanlari yalnizliga itmesi nedeniyle buyuk travmalar yasayan topluma hitap edemez duruma gelmistir Bu ortamda aklin yerine duyguyu koyan romantizm ortaya cikmistir Nitekim romantizm yavas yavas Bati dan getirilen dergiler kitaplar ve Varsova Gunlugu gibi yerel basinla Polonya da duyulmaya baslandi Bu donemdeki edebi olaylardan biri nin 1818 de Klasisizm ve Romantizm Uzerine ve Polonya Siirinin Ruhu uzerine incelemesinin yayinlanmasiydi Bu eserde Romantizm hakkinda guvenilir bilgilere ek olarak Aydinlanma yazarlarinin eserleri klasikleri elestiriliyordu Eser Klasiklerin tepkisine neden oldu Tepki verenlerin arasinda yer alan Klasik ve Romantik Yazilar Uzerine incelemesinde Romantikleri geri kalmisligi cehaleti ve batil inanci ovmekle sucladi Bu klasikler ve Romantikler arasinda gorunuste edebiyati ilgilendiren ancak aslinda daha genis konulara isgal guclerine yonelik tutum dahil deginen bir anlasmazliga neden oldu 1820 de Karanliga Yolculuk ta Orta Cag uzerine insa edilen romantizm ile alay etti Romantizm ile ilgili elestirel yaklasim gibi diger klasik sanatcilar tarafindan da ifade edildi Bununla birlikte Romantizm ozellikle genc kusak arasinda giderek daha fazla populerlik kazandi ve zamanla Polonya edebiyatinin baskin yonu haline geldi ve bircok yazar edebiyattaki yeni egilimin destekcileriydi klasikler ve romantikler arasindaki anlasmazlikta tarafsiz bir durus sergiledi Klasikler ve romantikler arasindaki tartisma 1830 a kadar devam etti 1822 1830 yillarinda edebi eserler Bu donemin en unlu sairi Nowogrodek yakinlarinda bulunan Zaos da dogan Adam Mickiewicz di Baslangicta Mickiewicz gibi eserlerinde ahlak ve vatansever ideallerle karakterize edilen klasisizme uygun eserler kaleme aldi Bununla birlikte 1820 den itibaren Mickiewicz genc nesil romantiklerin bir marsi haline gelen unlu Ode do mlodosci yi yayinlayarak yavas yavas klasik tarzindan vazgecti Mickiewicz ayni yil ni yayinladi Buna ek olarak dogaustu hikayelerle dolu gizemli bir dunya vizyonunu sundugu bir dizi baladta yazdi Mickiewicz bu eserlerin ardindan arkadaslarina hitaben birkac farkli siir yasmis ve 1822 de Ilk siir cildi adli eserde butun siirlerini yayinlamistir Bu cilt o donemde edebiyat elestirmenleri tarafindan fark edilmese de okuyucular tarafindan buyuk ilgi gordu Bu cildin yayinlandigi yil Polonya da Romantizm doneminin baslangici olarak kabul ediliyor 1823 te Mickiewicz Ilk siir cildinin ardindan Ikinci Siir cildini yayinladi Bu sefer Mickiewicz elestirmenler tarafindan da fark edildi Bu sirada isgale karsi Vilnius Universitesi nin de destekledigi komplo gruplari ortaya cikmaya basladi Yetkililer bu duruma hemen tepki gosterdi ve 1824 te Vilnius entelektuellerini tutukladilar Tutuklananlarin arasinda Mickiewicz de vardi Mickiewicz Rusya ya surgune yollandi Rusya da kalmasi zihinsel ufkunun genislemesine katkida bulundu ve bu donem sairin buyuk ununun baslangici oldu Hayatinin bu doneminde Kirim Soneleri Konrad Wallenrod ve baladlari kaleme almistir Arkadaslarinin cabalari sayesinde Mickiewicz Rusya dan ayrilmayi ve Bati ya gitmeyi basardi Mickiewicz nin Polonyali anneye gibi karamsarlikla dolu siirleri bu donemde yazilmistir Romantizmin erken evresinde cikis yapan diger yazarlar na mensup yazarlardi Bu siir grubunun en seckin yazarlari Kaniow Kalesi idi Digerlerinin yani sira bu gruba ait olmayan yazarlar arasinda ve Drama Provalari Bu donemde nun ilk komedileri ve genc nun calismalari dergilerde yayinlanmaya baslanmisti Kasim Ayaklanmasi sirasinda Polonya edebiyatiKasim Ayaklanmasi Avrupa daki Kongre Polonyasi sonrasi duzene karsi romantik bir isyanin sonucuydu Ayaklanmanin en radikal kanadini romantik yazarlar olusturuyordu 29 30 Kasim 1830 gecesi komplocular arasinda sairler ve de vardi Romantik yazarlarin cogu da Polonya ordusunun safindaydi Ayaklanmanin patlak vermesiyle romantik edebiyat klasiklerin etkisini kirdi Klasikler ya kamusal yasamdan cekildi ya da gibi romantiklere katildi Kasim Ayaklanmasi doneminde yazilan siirler cogunlukla Jozef Wybicki nin Mazurek Dabrowskiego ve Casimir Delavigne nin eserlerinde oldugu gibi askerligi ve vatanseverligi oven siirlerden olusur Siirler cesaret ve vatanseverligi ozgurluk mucadelesini veren bir askerin yuceligine vurgu yaparak halka anlatiliyordu 19 ve 20 yuzyil Polonya edebiyatinda resim ve muzikte dahil populer olan eserler dusmanlarinin ezici guclerini fantastik ruhuyla yenen renkli uhlan askeriyle dolu olanlariydi Ayaklanmanin sonuna dogru siirlerde ic karartici ve huzunlu bir tonda yazilmaya baslandi Bu donemde siirler askerlerin trajik kaderini ve vatanin huzunlu kaderini anlatiyordu Bununla birlikte bu eserler surgune giden aydinlar tarafindan cogunlukla Paris te daha buyuk koleksiyonlarda ve kitap formatinda yayinlandilar Kasim Ayaklanmasi nin siirleri cogunlukla anonim yazarlar tarafindan yazilmistir Bu donemdeki unlu sairler sunlardir Savasta aldigi yaralardan olen Avusturya hapishanesinde olen ve en unlu siiri Bu donemde Juliusz Slowacki ve yukarida bahsedilen sairlerden bazilari askeri vatansever siirin yani sira ozgurluk ve ilerleme ideallerinin yasama gecirilmesi icin eserler de yazmistir Adam Mickiewicz in unlu siiri ayaklanmanin bastirilmasindan sonra yazilmasina ragmen yillarca ozgurluk mucadelesi cagrisinda bulunan en temsili eserlerden biri olarak kabul edildi 1831 1865 yillarinda Polonya edebiyatiKasim Ayaklanmasi nin yenilgisi ve ardindan gelen baskilar Polonya Romantik edebiyatinin cehresini degistirdi Ayaklanma sonrasi Polonya edebiyatinin en karakteristik ozelligi olumle ya da Sibirya ya surulmekle tehdit edilen ulusal kurtulus faaliyetlerine katilan seckin sanatcilarin yurt disina gitmesiyle edebiyatin yurtici ve yurtdisi olarak bolunmesidir Yurt disina giden sanatcilar arasinda irrasyonel akimlar mistisizm oldukca yaygindi Bununla birlikte Polonya edebiyatindaki en etkili siirleri surgundeki sairler tarafindan bu donemde yazilmistir Surgundeki edebiyatin disinda Polonya da da edebiyat hayati devam ediyordu Polonya daki yazarlar eserlerini zor kosullarda teror tehdit ve ayrica sansur baskisina maruz kalarak yaziyordu Bircogu yeralti faaliyetlerine karisti ve bir kismi da bastirildi ornegin Magdeburg da bir hapishanede uc yil geciren Durumu kolayca kabul edenler de vardi Zygmunt Kaczkowski Henryk Rzewuski gibi bircok yazar isgalcilerle isbirligi yapmaya basladilar Goc O donem edebiyat acisindan en seckin yazar tartismasiz bir sekilde eserlerini surgunde kaleme alan Adam Mickiewicz di ve eserlerinde Mickiewicz Polonya ulusuna milletlerin Mesih i olma tezini destekledi Olaganustu calismalarindan bir digeri de Napolyon Savaslari nin ardindan yenilen Polonyalilarin azalan Asaletini yucelten unlu du Hayatinin sonlarina dogru karamsar aci ve dalgin de dahil olmak uzere bircok siir yazdi Pek cok cagdas yazar icin Adam Mickiewicz ahlaki bir otorite ve onde gelen bir vatansever olarak kabul edildi Bu donemin ikinci onde gelen sairi Mickiewicz nin golgesinde kalan ve sik sik onunla rekabet eden Juliusz Slowacki idi Slowacki ilk olgun baslangici 1833 te Paris te yayinlanan siir calismasiydi Ardindan gocmen sairler arasindaki konumunu guclendiren ve siirlerini yayinladi Baslangicta isimsiz olarak yayinladigi eserinde Slowacki kendisine gore savasma iradesini zayiflatan bir faktor olan sehitligi ovmekle sucladigi Mickiewicz yi elestirmis ve bu elestiri Mickiewicz ile polemige girmesine sebep olmustu Ardindan kaleme aldigi adli eserinde Polonya daki Romantik estetigin bir portresini cizdi Slowacki ayni zamanda Holsztynski ve Napoli den Kutsal Topraklara Yolculuk adli tamamlanmamis ve Anhella nin ve adli tamamlanmis siirlerin de yazariydi Mickiewicz ve Slowacki disinda uc buyuk romantik ozandan ucuncusu ydi ve eserlerini kaleme alan devrim karsiti bir tutum sergilemis ve bu nedenle Juliusz Slowacki ile polemige girmistir Polemigi atesleyen na cevaben Slowacki yi insani gelismenin kacinilmaz asamasindan yani devrimden korkmakla sucladigi adli kaleme almistir Diaspora romantik Polonya edebiyatinda en buyuk yazar yasami boyunca hafife alinan ve yanlis anlasilan dir Kamil Norwid yalnizlik ve unutulmus bir sekilde olse de doneminde kesfedildi En seckin eserleri arasinda Vatandas John Brown a ve vardir Norwid ayrica deneme ve kisa oykuler de kaleme almistir Eserlerinin cogu olumunden yillar sonra yayinlandi Yukarida bahsedilenlere ek olarak surgunde Michal Czajkowski gibi sairler ve sairlerin yani sira ve gibi duzyazi yazarlari da vardi 1831 sonrasi Polonya siirinde onde gelen figur romantizm cagina uygun metafizik ve tarihsel felsefi yazilariyla taninan ve en cok komedi yazari olan ydu Onun dramalari dunyaya ve insanlara uzaklikla elestirilimistir Fredro ayni zamanda Uce uc adli gunlugun de yazariydi 1848 Devrimleri nin arifesinde esas olarak Car I Aleksandr in gayri mesru oglu en unlu siiri ve tarafindan temsil edilen siirde devrimci bir egilim guclu bir sekilde gelisti Bu iki sairin yaninda Jeremy nin sikayetleri Maraton ve Choral eserlerinin yazari de bu akimin parcasidir Ocak Ayaklanmasi nda olen vatansever siirler yazdi adli dergide toplanan Jozef Bohdan Dziekonski Wladyslaw Syrokomla ve Polonya romantizmine ayri bir cerceve cizmistir Polonya romantizminde halk folklorundan esinlenen sanatcilar ayri bir yer isgal etti Bunlarin en goze carpani Lirenka adli eseri kaleme alan sair Teofil Lenartowicz di Lenartowicz in yaninda Oskar Kolberg ve Kazimierz Wladyslaw Woycicki de bulunmaktadir Polonya ulusal duzyazisinda lider Polonyalilarin bircok neslinin tarih ogrendigi ve ve Szalona gibi cok sayida romanin yazari olan Diger duzyazi yazarlari arasinda Listopad Narcyza Zmichowska Poganka Akrabalar Spekulator Salon ve Sokak ve de Merhum Terligin Romanlari bulunmaktadir Kaynakca a b Arsivlenmis kopya PDF 14 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mayis 2021 Arsivlenmis kopya 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2021 Arsivlenmis kopya 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2021