Said Halim Paşa, (Osmanlıca: سعيد حليم پاشا, 19 Şubat 1864, Kahire - 5 Aralık 1921, Roma), 12 Haziran 1913 - 3 Şubat 1917 tarihleri arasında, fiili gücün İttihat ve Terakki ve özellikle de Talat Paşa - Enver Paşa - Cemal Paşa üçlüsü elinde olduğu bir dönemde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Said Halim Paşa | |
---|---|
Osmanlı Sadrazamı | |
Görev süresi 12 Haziran 1913 - 3 Şubat 1917 | |
Hükümdar | V. Mehmed |
Yerine geldiği | Mahmud Şevket Paşa |
Yerine gelen | Talat Paşa |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 19 Şubat 1864 Kahire, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 5 Aralık 1921 (57 yaşında) Roma, İtalya |
Ölüm nedeni | Suikast |
Defin yeri | II. Mahmud Türbesi, İstanbul |
Partisi | İttihat ve Terakki |
Mesleği | Siyasetçi, devlet adamı |
Hayatı
İlk yılları
19 Şubat 1864 tarihinde Kahire'de doğdu. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın dört oğlundan biri olan Mehmet Abdülhalim Paşa'nın oğludur. Said Halim Paşa, ilk ve orta tahsilini Kahire'de özel olarak yaptı, Arapça, Farsça, İngilizce ve Fransızca öğrendi. Daha sonra İsviçre'de beş yıl siyasal bilgiler öğrenimi gördü.
Memurluğu ve siyasi kariyeri
1888'de Mîr-i Mîran rütbesi ile ve Mecîdî nişanı ile Şûra-yı Devlet (Danıştay) âzâsı oldu. Kendisine, 1889'da II. ve 1892'de I. rütbe Osmânî ve 1899'da murassa Mecîdî nişanı, 1900'de de Rumeli Beylerbeyi pâyesi verildi. 1908'de ise bulunduğu Şûrâ-yı Devlet âzâlığından kadro dışı bırakıldı, ancak aynı dönemde Belediye genel seçimlerinde Yeniköy Belediye Dairesi Reisliği'ne tayin olundu. Daha sonra Cemiyet-i Umumiye-i Belediye İkinci Reisliği, 1908'de de Âyân Meclisi âzâlığı yaptı. 23 Ocak 1912-23 Temmuz 1912 tarihlerinde Şura-yı Devlet Reisliği de kendisine verildi.
1912'de Reislikten çekildi. Bu sırada İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Genel Sekreterliği'ne seçildi, Mahmut Şevket Paşa'nın sadrazamlığı sırasında 1913'te de ikinci defa Şûrâ-yı Devlet Reisliği'ne ve üç gün sonra Hariciye Nezareti'ne (Dışişleri Bakanlığı'na) atandı. Mahmut Şevket Paşa'nın 11 Haziran 1913'te öldürülmesinin ardından, önce vezirlik rütbesi verilerek Sadâret Kaymakamlığı'na, ertesi gün de (12 Haziran 1913) Sadrazamlık (Başbakanlık) makamına getirildi.
1913 Eylül'ünde, Bulgarlarla Edirne'nin Osmanlı Devleti'nde kalması ve Meriç nehri hudut olmak üzere sulh imzalanması hizmeti sebebi ile Padişah tarafından İmtiyaz Nişanı ile onurlandırıldı.
Osmanlı Devleti 1914 yılında tarafsızlığının ihlal edilmesi nedeni ile I. Dünya Savaşı'na katıldı. Bu süreçte Almanya sefiri ile Yeniköy'de Said Halim Paşa Yalısı'nda ittifak anlaşması imza edildi. 1915'te Hariciye Nazırlığı'ndan, 3 Şubat 1917'de Sadrazamlıktan çekildi (yerine Talat Paşa geçti).
Mondros mütarekesinin imzalanmasından sonra Ermeni kırımında rol oynadığı suçlaması ile 10 Mart 1919'da tutuklandı ve 28 Mayıs 1919’da önce Limni'ye ardından Malta'ya sürüldü. Ankara Hükûmeti'nin İngilizlerle yaptığı 23 Ekim 1921 tarihli anlaşma gereğince serbest kaldığı 29 Nisan 1921'de İtalya'nın başkenti Roma'ya yerleşti.
Öldürülmesi
6 Aralık 1921 akşamı araba ile otelinin kapısına geldiği sırada Arşavir Şıracıyan adlı bir Ermeni bir militanın silahlı saldırısına uğrayarak hayatını kaybetti.
Cinayet günü katil tarafından anlatılanlara göre Said Halim Paşa kahvaltıdan sonra dostu Azmi Bey ile Capitol’deki müzeleri ziyaret ettikten sonra Guglielmo Fiori’nin idaresindeki arabayla eve döndü. Eve döndüğünde saat 17.35'ti. Azmi Bey ödemeyi yaparken kısa boylu, tıknaz, koyu renk giyinmiş biri arabaya yöneldi ve Said Halim Paşayı alnından tek el ateş ederek vurdu. Kovalamaca sonrası katil kaçarken hastaneye kaldırılan eski paşanın vefat ettiği öğrenildi.
Naaşı İstanbul'a getirildi, Yeniköy'deki yalısından alınarak 20 Ocak 1922 günü büyük bir törenle II. Mahmut Türbesi'nin bahçesine, babası Halim Paşa'nın yanına defnedildi.
Galatasaray Spor Kulübü ile ilişkisi
Tevfik Fikret'in ardından Galatasaray Spor Kulübü'nün hâmi Başkanlığını üstlenmiş, savaş şartlarında kulübün zarar görmemesini sağlamıştır.
Yayınlanmış Eserleri
- Buhranlarımız ve Son Eserleri İz Yayıncılık
- Buhran-ı ictimaimiz- Kubbealtı Sahaf
- Said Halim Paşa - Bütün Eserleri Anka Yayınları 2003
İlgili eserler
- Ahmet Şeyhun. Said Halim Pasha: Ottoman Statesman and Islamist Thinker (1865-1921) Istanbul: Isis Press, 2003
- Ahmet Şeyhun. Said Halim Paşa: Osmanlı Devlet Adamı ve İslamcı Düşünür (1865-1921) İstanbul: Everest Yayınları, 2010.
- M. Cengiz Yıldız, Said Halim Paşa’da Batılılaşma, İslamcılık ve Milliyetçilik (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloj;
- M. Cengiz Yıldız, "Osmanlı'nın Son Dönemindeki Üç Düşünce Akımının Sosyolojik Analizi: Batılılaşma, İslamcılık ve Milliyetçilik", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7, 1995.
- M. Cengiz Yıldız, "Said Halim Paşa'da Üç Tarz-ı Siyaset: Batılılaşma, İslamcılık ve Milliyetçlik", TYB Akademi Dergisi, Sayı: 3, Eylül 2011.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
- ^ a b Çelebi, Mevlüt (1 Kasım 2022). "İtalya'da Ermeni Terörü: İtalya basınında Sait Halim Paşa suikasti". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. ss. 476, 477. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
- ^ Çelebi, Mevlüt (1 Kasım 2022). "İtalya'da Ermeni Terörü: İtalya basınında Sait Halim Paşa suikasti". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. ss. 477, 478. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2023.
- ^ Şimşir, Bilal (2000). Şehit Diplomatlarımız (1973-1994) (2015 bas.). Ankara: Bilgi Yayınevi. ISBN .
- ^ İbnülemin Mahmut Kemal İnal, “Mehmed Said Halim Paşa”, Son Sadrazamlar IV, Dergȃh Yayınları, İstanbul 1982, s.1893-1932; M. Hanefi Bostan, “Said Halim Paşa (1864- 1921)”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 35. Cilt, s.557-560.
- ^ Tekil, Süleyman. Galatasaray Tarihi, 1905-1985, sf (17). İstanbul: Galatasaray Spor Kulübü, 1986.
Dış bağlantılar
- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=350557&idno2=c350388#219 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen: Mahmud Şevket Paşa | Osmanlı Sadrazamı 12 Haziran 1913 - 3 Şubat 1917 | Sonra gelen: Talat Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Said Halim Pasa Osmanlica سعيد حليم پاشا 19 Subat 1864 Kahire 5 Aralik 1921 Roma 12 Haziran 1913 3 Subat 1917 tarihleri arasinda fiili gucun Ittihat ve Terakki ve ozellikle de Talat Pasa Enver Pasa Cemal Pasa uclusu elinde oldugu bir donemde sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adamidir Said Halim PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 12 Haziran 1913 3 Subat 1917Hukumdar V MehmedYerine geldigi Mahmud Sevket PasaYerine gelen Talat PasaKisisel bilgilerDogum 19 Subat 1864 Kahire Osmanli ImparatorluguOlum 5 Aralik 1921 57 yasinda Roma ItalyaOlum nedeni SuikastDefin yeri II Mahmud Turbesi IstanbulPartisi Ittihat ve TerakkiMeslegi Siyasetci devlet adamiHayatiIlk yillari 19 Subat 1864 tarihinde Kahire de dogdu Misir Valisi Kavalali Mehmet Ali Pasa nin dort oglundan biri olan Mehmet Abdulhalim Pasa nin ogludur Said Halim Pasa ilk ve orta tahsilini Kahire de ozel olarak yapti Arapca Farsca Ingilizce ve Fransizca ogrendi Daha sonra Isvicre de bes yil siyasal bilgiler ogrenimi gordu Memurlugu ve siyasi kariyeri 1888 de Mir i Miran rutbesi ile ve Mecidi nisani ile Sura yi Devlet Danistay azasi oldu Kendisine 1889 da II ve 1892 de I rutbe Osmani ve 1899 da murassa Mecidi nisani 1900 de de Rumeli Beylerbeyi payesi verildi 1908 de ise bulundugu Sura yi Devlet azaligindan kadro disi birakildi ancak ayni donemde Belediye genel secimlerinde Yenikoy Belediye Dairesi Reisligi ne tayin olundu Daha sonra Cemiyet i Umumiye i Belediye Ikinci Reisligi 1908 de de Ayan Meclisi azaligi yapti 23 Ocak 1912 23 Temmuz 1912 tarihlerinde Sura yi Devlet Reisligi de kendisine verildi Said Halim Pasa nin genclik resmi 1912 de Reislikten cekildi Bu sirada Ittihat ve Terakki Cemiyeti nin Genel Sekreterligi ne secildi Mahmut Sevket Pasa nin sadrazamligi sirasinda 1913 te de ikinci defa Sura yi Devlet Reisligi ne ve uc gun sonra Hariciye Nezareti ne Disisleri Bakanligi na atandi Mahmut Sevket Pasa nin 11 Haziran 1913 te oldurulmesinin ardindan once vezirlik rutbesi verilerek Sadaret Kaymakamligi na ertesi gun de 12 Haziran 1913 Sadrazamlik Basbakanlik makamina getirildi 1913 Eylul unde Bulgarlarla Edirne nin Osmanli Devleti nde kalmasi ve Meric nehri hudut olmak uzere sulh imzalanmasi hizmeti sebebi ile Padisah tarafindan Imtiyaz Nisani ile onurlandirildi II Mahmud Turbesi haziresinde bulunan Said Halim Pasa nin mezari Osmanli Devleti 1914 yilinda tarafsizliginin ihlal edilmesi nedeni ile I Dunya Savasi na katildi Bu surecte Almanya sefiri ile Yenikoy de Said Halim Pasa Yalisi nda ittifak anlasmasi imza edildi 1915 te Hariciye Nazirligi ndan 3 Subat 1917 de Sadrazamliktan cekildi yerine Talat Pasa gecti Mondros mutarekesinin imzalanmasindan sonra Ermeni kiriminda rol oynadigi suclamasi ile 10 Mart 1919 da tutuklandi ve 28 Mayis 1919 da once Limni ye ardindan Malta ya suruldu Ankara Hukumeti nin Ingilizlerle yaptigi 23 Ekim 1921 tarihli anlasma geregince serbest kaldigi 29 Nisan 1921 de Italya nin baskenti Roma ya yerlesti Oldurulmesi 6 Aralik 1921 aksami araba ile otelinin kapisina geldigi sirada Arsavir Siraciyan adli bir Ermeni bir militanin silahli saldirisina ugrayarak hayatini kaybetti Cinayet gunu katil tarafindan anlatilanlara gore Said Halim Pasa kahvaltidan sonra dostu Azmi Bey ile Capitol deki muzeleri ziyaret ettikten sonra Guglielmo Fiori nin idaresindeki arabayla eve dondu Eve dondugunde saat 17 35 ti Azmi Bey odemeyi yaparken kisa boylu tiknaz koyu renk giyinmis biri arabaya yoneldi ve Said Halim Pasayi alnindan tek el ates ederek vurdu Kovalamaca sonrasi katil kacarken hastaneye kaldirilan eski pasanin vefat ettigi ogrenildi Naasi Istanbul a getirildi Yenikoy deki yalisindan alinarak 20 Ocak 1922 gunu buyuk bir torenle II Mahmut Turbesi nin bahcesine babasi Halim Pasa nin yanina defnedildi Galatasaray Spor Kulubu ile iliskisi Tevfik Fikret in ardindan Galatasaray Spor Kulubu nun hami Baskanligini ustlenmis savas sartlarinda kulubun zarar gormemesini saglamistir Yayinlanmis EserleriBuhranlarimiz ve Son Eserleri Iz Yayincilik Buhran i ictimaimiz Kubbealti Sahaf Said Halim Pasa Butun Eserleri Anka Yayinlari 2003Ilgili eserlerAhmet Seyhun Said Halim Pasha Ottoman Statesman and Islamist Thinker 1865 1921 Istanbul Isis Press 2003 Ahmet Seyhun Said Halim Pasa Osmanli Devlet Adami ve Islamci Dusunur 1865 1921 Istanbul Everest Yayinlari 2010 M Cengiz Yildiz Said Halim Pasa da Batililasma Islamcilik ve Milliyetcilik Basilmamis Yuksek Lisans Tezi Firat Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Sosyoloj M Cengiz Yildiz Osmanli nin Son Donemindeki Uc Dusunce Akiminin Sosyolojik Analizi Batililasma Islamcilik ve Milliyetcilik Firat Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayi 7 1995 M Cengiz Yildiz Said Halim Pasa da Uc Tarz i Siyaset Batililasma Islamcilik ve Milliyetclik TYB Akademi Dergisi Sayi 3 Eylul 2011 Kaynakca Arsivlenmis kopya 19 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2018 a b Celebi Mevlut 1 Kasim 2022 Italya da Ermeni Teroru Italya basininda Sait Halim Pasa suikasti Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi ss 476 477 7 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2023 Celebi Mevlut 1 Kasim 2022 Italya da Ermeni Teroru Italya basininda Sait Halim Pasa suikasti Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi ss 477 478 7 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2023 Simsir Bilal 2000 Sehit Diplomatlarimiz 1973 1994 2015 bas Ankara Bilgi Yayinevi ISBN 975 494 924 7 Ibnulemin Mahmut Kemal Inal Mehmed Said Halim Pasa Son Sadrazamlar IV Dergȃh Yayinlari Istanbul 1982 s 1893 1932 M Hanefi Bostan Said Halim Pasa 1864 1921 TDV Islam Ansiklopedisi 35 Cilt s 557 560 Tekil Suleyman Galatasaray Tarihi 1905 1985 sf 17 Istanbul Galatasaray Spor Kulubu 1986 Dis baglantilarhttp www islamansiklopedisi info dia ayrmetin php idno 350557 amp idno2 c350388 219 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Mahmud Sevket Pasa Osmanli Sadrazami 12 Haziran 1913 3 Subat 1917 Sonra gelen Talat Pasa