Sal amonyak, amonyum klorürden oluşan, formülü NH4Cl olan, nadir bulunan doğal bir mineraldir. Nişadır'ın mineral halidir ve tepkime sonucu değil, doğal olarak oluşur. İzometrik-heksoktahedral sınıfında renksiz, beyaz veya sarı-kahverengi kristaller oluşturur.
Sal amonyak | |
---|---|
| |
Fiziksel özellikler | |
Renk | Renksiz, beyaz, soluk gri; saf değilse soluk sarıdan kahverengiye kadar olabilir. |
Mohs sertlik ölçeği | 1-2 |
Kimyasal özellikler | |
Kimyasal formülü | NH4Cl |
Molekül kütlesi | 53.49 g/mol |
Kristal yapı | Hekzoktahedral (m3m) |
Dilinim | |
Konkoidal | |
Parlaklık | |
Kırılma indisi | 1.639 |
Optik özellikler | |
{{{çift-kırılma}}} | |
{{{flüorışı}}} | |
Absorpsiyon spektrumu | yok |
Beyaz | |
Özağırlık | 1.535 |
Yoğunluk | |
Diğer özellikler |
Çok zayıf bir bölünmeye sahiptir ve konkoidal kırılmaya karşı kırılgandır.
Mohs sertliğinin 1,5 ila 2 olması oldukça yumuşak olduğunu gösterir ve 1,5 gibi düşük bir özgül ağırlığa sahiptir. Suda çözünür. Sal amonyak aynı zamanda amonyum klorür kimyasal bileşiğinin eski adıdır.
Tarihçe
Yaşlı Plinius, adlı eserinin XXXI. kitabında, Roma'nın Cyrenaica eyaletinde üretilen ve yakındaki Jüpiter Amun (Grekçe: Ἄμμων Ammon) Tapınağına yakınlığı nedeniyle bu adla anılan hammoniacum adlı bir tuzdan söz eder. Ancak Pliny'nin tuz için verdiği tanım amonyum klorürün özelliklerine uymamaktadır. Herbert Hoover'ın Georgius Agricola'nın De re metallica adlı eserinin İngilizce çevirisinde yaptığı yoruma göre, bu tuzun yaygın deniz tuzu olması muhtemeldir. Her durumda, bu tuz sonuçta amonyak ve amonyum bileşiklerine isimlerini vermiştir.
Amonyum klorür olarak "sal amonyak"a yapılan ilk atıf 'in "De inventione veritatis" adlı eserinde "De Salis armoniaci præparatione" bölümünde bir sal amonyak preparatı verilmiştir, "salis armoniaci" Orta Çağ'da sal amonyak için kullanılan yaygın bir isimdir.
Sal amonyak tipik olarak volkanik menfezlerin etrafında süblimasyon tarafından oluşturulan kabuklanmalar şeklinde oluşur ve volkanik fümerolelerin, guano yataklarının ve yanan kömür damarlarının etrafında bulunur. İlişkili mineraller arasında sodyum alüminat, doğal sülfür ve diğer fümerol mineraller bulunur. Önemli oluşumlar arasında Tacikistan; Vezüv Yanardağı, İtalya; ve Parícutin, Michoacán, Meksika bulunmaktadır.[]
Kullanım
Sal amonyak genellikle vitray pencerelerin lehimlenmesinde havya temizlemek için kullanılır.
Metal arıtma
Mücevher yapımında ve değerli metallerin rafine edilmesinde, hurdayı kirletmiş olabilecek demir veya çelik talaşlarını arındırmak için boraks kaplı bir potada altın ve gümüşe potasyum karbonat eklenir. Daha sonra hava ile soğutulur ve bire bir toz haline getirilmiş odun kömürü ve sal amonyak karışımı ile yeniden eritilerek ilgili metalden veya alaşımdan içeriğinde sterlin gümüş (%7,5 bakır) veya karatlı altın olan sağlam bir külçe elde edilir.
Yiyecek
Sal amonyak, geçmişte fırın ürünlerinde kurabiyelere ve bisküvilere net dokularını vermek için de kullanılmıştır[], ancak gıda ürünlerinin pişirilmesinde sal amonyak veya mayalayıcı özelliği olan (NH4)2CO3) yerine genellikle modern kabartma tozu kullanılmaktadır (sodyum bikarbonat).
Sal amonyak; salmiak likör, örneğin tuzlu meyan kökü veya salmiak pastil yapımında da kullanılır.
Boya endüstrisi
Ayrıca sal amonyak, mineral ya da daha iyisi sentetik muadili, soğutma banyosu üretiminin yanı sıra boyama ve deri tabaklamada da kullanılır.
Sal amonyak (amonyum klorür), kuru pilin öncüsü olan Leclanché pillerindeki elektrolitti; bir karbon çubuk ve bir çinko çubuk veya silindir elektrotları oluşturmaktaydı.
Tıp
Sal amonyak İslam hekimleri tarafından tıbbi amaçlarla farmakopelere dahil edilmiştir.
Ayrıca bakınız
- Hidroklorik asit ve amonyak tepkimesi sonucu oluşan nişadır (amonyum klorür) tuzu
Kaynakça
- ^ "Salammoniac". mindat.org and the Hudson Institute of Mineralogy. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2023.
- ^ "Pliny the Elder, Doğa Tarihi, Kitap XXXI, Bölüm 39. (7.) - Tuzun çeşitli türleri; hazırlama yöntemleri ve ondan elde edilen ilaçlar". 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ Stapleton, H. E. (1905). "Sal-Ammoniac: A Study in Primitive Chemistry". Memoirs of the Asiatic Society of Bengal. 1 (4): 25--42, i--iii – Archive.org vasıtasıyla.
- ^ Hoover, Herbert (1950). Georgius Agricola De Re Metallica - Translated from the first Latince edition of 1556. New York: Dover Publications. ss. 560. ISBN .
- ^ "Geberis philosophi perspicacissimi, summa perfectionis magisterii in sua natur ex bibliothecae Vaticanae exemplari". 1542.
- ^ "In Salmiak Territory - Opinion - The Harvard Crimson". www.thecrimson.com. 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2023.
- ^ Pormann, Peter E.; Savage-Smith, Emilie (2007). Medieval Islamic Medicine. Washington D.C.: Georgetown University Press. s. 120. ISBN .
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Salammoniac ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Mineral galleries
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sal amonyak amonyum klorurden olusan formulu NH4Cl olan nadir bulunan dogal bir mineraldir Nisadir in mineral halidir ve tepkime sonucu degil dogal olarak olusur Izometrik heksoktahedral sinifinda renksiz beyaz veya sari kahverengi kristaller olusturur Sal amonyakFiziksel ozelliklerRenk Renksiz beyaz soluk gri saf degilse soluk saridan kahverengiye kadar olabilir Mohs sertlik olcegi 1 2Kimyasal ozelliklerKimyasal formulu NH4ClMolekul kutlesi 53 49 g molKristal yapi Hekzoktahedral m3m DilinimKonkoidalParlaklikKirilma indisi 1 639Optik ozellikler cift kirilma fluorisi Absorpsiyon spektrumu yokBeyazOzagirlik 1 535YogunlukDiger ozelliklerTacikistan in Ravat Koyu nden sal amonyak kristali Yaghnob Nehri yakinlarindaki Ravat Koyu bolgesinde bulunan ve kristallerin tuy benzeri veya uc boyutlu bir agac seklinde buyudugu pek cok sira disi sal amonyak kristali orneginden biri Boyut minyatur 3 3 x 1 4 x 1 4 cm Cok zayif bir bolunmeye sahiptir ve konkoidal kirilmaya karsi kirilgandir Mohs sertliginin 1 5 ila 2 olmasi oldukca yumusak oldugunu gosterir ve 1 5 gibi dusuk bir ozgul agirliga sahiptir Suda cozunur Sal amonyak ayni zamanda amonyum klorur kimyasal bilesiginin eski adidir TarihceYasli Plinius adli eserinin XXXI kitabinda Roma nin Cyrenaica eyaletinde uretilen ve yakindaki Jupiter Amun Grekce Ἄmmwn Ammon Tapinagina yakinligi nedeniyle bu adla anilan hammoniacum adli bir tuzdan soz eder Ancak Pliny nin tuz icin verdigi tanim amonyum klorurun ozelliklerine uymamaktadir Herbert Hoover in Georgius Agricola nin De re metallica adli eserinin Ingilizce cevirisinde yaptigi yoruma gore bu tuzun yaygin deniz tuzu olmasi muhtemeldir Her durumda bu tuz sonucta amonyak ve amonyum bilesiklerine isimlerini vermistir Amonyum klorur olarak sal amonyak a yapilan ilk atif in De inventione veritatis adli eserinde De Salis armoniaci praeparatione bolumunde bir sal amonyak preparati verilmistir salis armoniaci Orta Cag da sal amonyak icin kullanilan yaygin bir isimdir Sal amonyak tipik olarak volkanik menfezlerin etrafinda sublimasyon tarafindan olusturulan kabuklanmalar seklinde olusur ve volkanik fumerolelerin guano yataklarinin ve yanan komur damarlarinin etrafinda bulunur Iliskili mineraller arasinda sodyum aluminat dogal sulfur ve diger fumerol mineraller bulunur Onemli olusumlar arasinda Tacikistan Vezuv Yanardagi Italya ve Paricutin Michoacan Meksika bulunmaktadir kaynak belirtilmeli KullanimSal amonyak genellikle vitray pencerelerin lehimlenmesinde havya temizlemek icin kullanilir Metal aritma Mucevher yapiminda ve degerli metallerin rafine edilmesinde hurdayi kirletmis olabilecek demir veya celik talaslarini arindirmak icin boraks kapli bir potada altin ve gumuse potasyum karbonat eklenir Daha sonra hava ile sogutulur ve bire bir toz haline getirilmis odun komuru ve sal amonyak karisimi ile yeniden eritilerek ilgili metalden veya alasimdan iceriginde sterlin gumus 7 5 bakir veya karatli altin olan saglam bir kulce elde edilir Yiyecek Sal amonyak gecmiste firin urunlerinde kurabiyelere ve biskuvilere net dokularini vermek icin de kullanilmistir kaynak belirtilmeli ancak gida urunlerinin pisirilmesinde sal amonyak veya mayalayici ozelligi olan NH4 2CO3 yerine genellikle modern kabartma tozu kullanilmaktadir sodyum bikarbonat Sal amonyak salmiak likor ornegin tuzlu meyan koku veya salmiak pastil yapiminda da kullanilir Boya endustrisi Ayrica sal amonyak mineral ya da daha iyisi sentetik muadili sogutma banyosu uretiminin yani sira boyama ve deri tabaklamada da kullanilir Sal amonyak amonyum klorur kuru pilin oncusu olan Leclanche pillerindeki elektrolitti bir karbon cubuk ve bir cinko cubuk veya silindir elektrotlari olusturmaktaydi Tip Sal amonyak Islam hekimleri tarafindan tibbi amaclarla farmakopelere dahil edilmistir Ayrica bakinizHidroklorik asit ve amonyak tepkimesi sonucu olusan nisadir amonyum klorur tuzuKaynakca Salammoniac mindat org and the Hudson Institute of Mineralogy 26 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2023 Pliny the Elder Doga Tarihi Kitap XXXI Bolum 39 7 Tuzun cesitli turleri hazirlama yontemleri ve ondan elde edilen ilaclar 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Stapleton H E 1905 Sal Ammoniac A Study in Primitive Chemistry Memoirs of the Asiatic Society of Bengal 1 4 25 42 i iii Archive org vasitasiyla Hoover Herbert 1950 Georgius Agricola De Re Metallica Translated from the first Latince edition of 1556 New York Dover Publications ss 560 ISBN 978 0486600062 Geberis philosophi perspicacissimi summa perfectionis magisterii in sua natur ex bibliothecae Vaticanae exemplari 1542 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link In Salmiak Territory Opinion The Harvard Crimson www thecrimson com 12 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2023 Pormann Peter E Savage Smith Emilie 2007 Medieval Islamic Medicine Washington D C Georgetown University Press s 120 ISBN 978 1 58901 161 8 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Salammoniac ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Mineral galleries