Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saltuknâme, 13. yüzyıl alp-erenlerinden olan ve Rumeli’nin Türkleşmesinde büyük rolü bulunan Sarı Saltuk'un efsanevi hayatını anlatan Anadolu Türk destanlarından biridir. Eserde, Sarı Saltuk'un menkıbelerinin yanı sıra, dönemin önemli kişilerinin menkıbeleri ve bu kişilerin Sarı Saltuk ile olan münasebetleri de anlatılmaktadır.
Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem'in (sonradan Cem Sultan ismiyle tarihe geçecektir) şehzadeliği esnasında verdiği talimat üzerine tarafından kaleme alınan Saltukname yedi senelik bir çalışma sonucunda, Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır. Ayrıca yazıya geçirilmiş ilk Nasrettin Hoca hikâyesini içermektedir. Saltukname yeni Türk harfleriyle tam metin olarak yayıma Şükrü Halûk Akalın tarafından hazırlanmıştır. Bu çalışma 1987-1990 yıllarında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından üç cilt olarak yayımlanmıştır. Kemal Yüce'nin halk edebiyatı bakımından incelediği çalışması da dizinin dördüncü kitabı olarak yer almıştır.
1480 yılında yazılan eser Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesinde muhafaza edilmektedir.
Saltık-nâme, den bahseden en eski tarihli eser 14.yüzyılın ilk çeyreği içinde (1300-1325) ölmüş olan nin (Ruhların Meyvesi) isimli Arapça menkabeler mecmuasıdır. İbn Battuta'nın Sarı Saltık'ın yaşadığı bölgelere seyahatinden 16 yıl kadar önce yazılmıştır. Sarı Saltık ile ilgili bölüm "Saltık et-Turki" başlığı altında toplanmıştır.
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde iki Saltık-name den bahseder. Birincisi 15.yüzyıl Bayrami şeyhlerinden Muhammediye'nin yazarı 'in (1451) yazdığı Menakıb-ı Sarı Saltık dır.Evliya Çelebi seyahatnamesinin 3.cildinin 366. sayfasında bu eseri anlatır. İkincisi Evliya Çelebi'nin bizzat gördüğü Özi valisi Kenan Paşa'nın (1659) kaleme aldığı 40 formadan oluşan Saltık-name dir. Kenan Paşa 'nda topladığı menkabelerle ve adlı eserlerden faydalanarak yazmıştır. Evliya Çelebi'nin bahsettiği iki Saltık-name de hale bulunamamıştır.
1473-1480 yıllarında Uzun Hasan seferine çıkan Fatih Sultan Mehmed oğlu Cem Sultan ı Edirne'ye kaymakam olarak gönderir. Cem Sultan maiyetinden ye gezilerinde Babaeski de bulunan türbe ve zaviyesinde ki dervişlerden menakıblarını dinlediği Sarı Saltık için bir eser yazmasını ister. Bu eser tarafından 1473-1480 yılları arasında kaleme alınmıştır. Bu eserin bir kopya nüshası Topkapı Sarayı Hazine Kütüphanesi nr.1612 dir. Tam nüshadır. 1591 tarihinde kopya edilmiştir. Eseri kopya eden zat 16 yüzyılda ve Şii propagandalarının yarattığı İran ve Rafizilik karşıtı yazılar da eklemiş Sarı Saltık'ı Hanefi mezhebinin koyu bir Sunni mücahiti olarak göstermiştir. Üç ciltten oluşmaktadır. Birinci cildinde on dört, ikinci cildinde dokuz, üçüncü cildinde ise on dokuz bölüm bulunmaktadır. Eserdeki bölümler müstakil olmakla birlikte hep birbiri ile bağlantılıdır. Konular hep birbirini takip etmekte ve bir bütünü oluşturmaktadır. Sade bir dil ile, nesir olarak Eski Anadolu Türkçesinin dil özellikleriyle kaleme alınmıştır. Bu eser Harvard üniversitesinden Şinasi Tekin'in yönettiği kaynak eserler dizisinde tıpkı basım olarak basıldı. Türkçe Latin harfli baskısıda 3 cilt olarak Şükrü Haluk Akalın tarafından Kültür bakanlığı yayınlarından yayınlandı.
Saraybosna kütüphanesi İslam yazmaları kısmında 72 sayfalık bir Saltık-name yazması olduğunu bahsetmiştir. Şimdiye kadar altı nüshası tespit edilebilmiştir. Bunların içerisinde başı ve sonu tam olan tek yazma nüshası Prof. Dr. Necati Demir’in kütüphanesindedir.
Saltık Gazi ile ilgili olaylar da Sinop’ta başlar. , başlangıçta Sinop’tan hareket ederek çevre illerde cenk ve gazalarda bulunur. Saltık-nâme’nin Anadolu’daki en önemli mekanları; Sinop, Amasya, Sivas, Kastamonu, Çankırı, Ankara, Konya, Kırşehir, Niğde, Bor, Trabzon, Bursa, İzmir, Antalya, Alanya, Finike’dir. Rumeli tarafında ise Edirne ve İstanbul ön plandadır. İlerleyen bölümlerinde coğrafya gittikçe genişler. Öyle ki Saltık Gazi, Sinop’tan hareket ederek Afrika’nın güneyine, Asya’nın doğu ucuna, Avrupa’nın batı ucuna kadar gider; Tanrı’nın adaletini götürür, zalimler, hilebazlar, fesatçılar, karanlık işler çevirip insanları yanıltanlar, halkına kötü davrananlar, doğru yoldan sapanlar, zina batağına düşenler, … ile mücadele eder. Kısaca belirtmek gerekirse Saltık-nâme’nin coğrafyası; Asya, Avrupa ve Afrika’nın tamamıdır, diyebiliriz. Bir başka söyleyişle Saltık-nâme, üç kıtada yaşayan bütün milletleri ilgilendirmektedir. Bu bakımdan Saltık-nâme, diğer Türk destanların göre Coğrafyası en geniş olanıdır.
Saltık Gazi Destanı', Anadolu’nun Divânu Lügati't-Türk’ü gibidir. Eser; başta Osmanlı Devleti’nin kuruluşu olmak üzere, üç kıtada üç yüz yıl boyunca cereyan eden tarihi olayları içerir. İçerisinde destanlar, masallar, efsaneler bulunmaktadır. Belki de ilk masal ve efsane derlemeleri, bu eserde yer almaktadır. Ayrıca atasözleri, bilmeceler, deyimler bakımından çok zengindir. Söz varlığı açısından ise Divânu Lügati't-Türk’ten çok daha zengin olduğu söylenebilir. Saltık Gazi Destanı; coğrafya, tarih, sosyoloji, ilahiyat, antropoloji, halk bilimi açısından da çok önemli bir kaynaktır.
Kitaplar
- Necati Demir-Mehmet Dursun Erdem, Saltık Gazi Destanı, C. I, II, III, Destan Yayınevi, , Ankara 2007.
- Necati Demir-Mehmet Dursun Erdem, Saltık-name, C. I, II, III, Destan Yayınevi, , Ankara 2007.
Kaynakça
- ^ Boratav, Pertev Naili (2014). Nasreddin Hoca (6 bas.). İstanbul: Islık Yayınları. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Saltukname 13 yuzyil alp erenlerinden olan ve Rumeli nin Turklesmesinde buyuk rolu bulunan Sari Saltuk un efsanevi hayatini anlatan Anadolu Turk destanlarindan biridir Eserde Sari Saltuk un menkibelerinin yani sira donemin onemli kisilerinin menkibeleri ve bu kisilerin Sari Saltuk ile olan munasebetleri de anlatilmaktadir Fatih Sultan Mehmet in oglu Cem in sonradan Cem Sultan ismiyle tarihe gececektir sehzadeligi esnasinda verdigi talimat uzerine tarafindan kaleme alinan Saltukname yedi senelik bir calisma sonucunda Turk sozlu geleneginden toplanarak 1480 yilinda tamamlanmis ve kitaplastirilmistir Ayrica yaziya gecirilmis ilk Nasrettin Hoca hikayesini icermektedir Saltukname yeni Turk harfleriyle tam metin olarak yayima Sukru Haluk Akalin tarafindan hazirlanmistir Bu calisma 1987 1990 yillarinda Kultur ve Turizm Bakanligi tarafindan uc cilt olarak yayimlanmistir Kemal Yuce nin halk edebiyati bakimindan inceledigi calismasi da dizinin dorduncu kitabi olarak yer almistir 1480 yilinda yazilan eser Topkapi Sarayi Muzesi Yazma Eserler Kutuphanesinde muhafaza edilmektedir Saltik name den bahseden en eski tarihli eser 14 yuzyilin ilk ceyregi icinde 1300 1325 olmus olan nin Ruhlarin Meyvesi isimli Arapca menkabeler mecmuasidir Ibn Battuta nin Sari Saltik in yasadigi bolgelere seyahatinden 16 yil kadar once yazilmistir Sari Saltik ile ilgili bolum Saltik et Turki basligi altinda toplanmistir Evliya Celebi Seyahatnamesinde iki Saltik name den bahseder Birincisi 15 yuzyil Bayrami seyhlerinden Muhammediye nin yazari in 1451 yazdigi Menakib i Sari Saltik dir Evliya Celebi seyahatnamesinin 3 cildinin 366 sayfasinda bu eseri anlatir Ikincisi Evliya Celebi nin bizzat gordugu Ozi valisi Kenan Pasa nin 1659 kaleme aldigi 40 formadan olusan Saltik name dir Kenan Pasa nda topladigi menkabelerle ve adli eserlerden faydalanarak yazmistir Evliya Celebi nin bahsettigi iki Saltik name de hale bulunamamistir 1473 1480 yillarinda Uzun Hasan seferine cikan Fatih Sultan Mehmed oglu Cem Sultan i Edirne ye kaymakam olarak gonderir Cem Sultan maiyetinden ye gezilerinde Babaeski de bulunan turbe ve zaviyesinde ki dervislerden menakiblarini dinledigi Sari Saltik icin bir eser yazmasini ister Bu eser tarafindan 1473 1480 yillari arasinda kaleme alinmistir Bu eserin bir kopya nushasi Topkapi Sarayi Hazine Kutuphanesi nr 1612 dir Tam nushadir 1591 tarihinde kopya edilmistir Eseri kopya eden zat 16 yuzyilda ve Sii propagandalarinin yarattigi Iran ve Rafizilik karsiti yazilar da eklemis Sari Saltik i Hanefi mezhebinin koyu bir Sunni mucahiti olarak gostermistir Uc ciltten olusmaktadir Birinci cildinde on dort ikinci cildinde dokuz ucuncu cildinde ise on dokuz bolum bulunmaktadir Eserdeki bolumler mustakil olmakla birlikte hep birbiri ile baglantilidir Konular hep birbirini takip etmekte ve bir butunu olusturmaktadir Sade bir dil ile nesir olarak Eski Anadolu Turkcesinin dil ozellikleriyle kaleme alinmistir Bu eser Harvard universitesinden Sinasi Tekin in yonettigi kaynak eserler dizisinde tipki basim olarak basildi Turkce Latin harfli baskisida 3 cilt olarak Sukru Haluk Akalin tarafindan Kultur bakanligi yayinlarindan yayinlandi Saraybosna kutuphanesi Islam yazmalari kisminda 72 sayfalik bir Saltik name yazmasi oldugunu bahsetmistir Simdiye kadar alti nushasi tespit edilebilmistir Bunlarin icerisinde basi ve sonu tam olan tek yazma nushasi Prof Dr Necati Demir in kutuphanesindedir Saltik Gazi ile ilgili olaylar da Sinop ta baslar baslangicta Sinop tan hareket ederek cevre illerde cenk ve gazalarda bulunur Saltik name nin Anadolu daki en onemli mekanlari Sinop Amasya Sivas Kastamonu Cankiri Ankara Konya Kirsehir Nigde Bor Trabzon Bursa Izmir Antalya Alanya Finike dir Rumeli tarafinda ise Edirne ve Istanbul on plandadir Ilerleyen bolumlerinde cografya gittikce genisler Oyle ki Saltik Gazi Sinop tan hareket ederek Afrika nin guneyine Asya nin dogu ucuna Avrupa nin bati ucuna kadar gider Tanri nin adaletini goturur zalimler hilebazlar fesatcilar karanlik isler cevirip insanlari yaniltanlar halkina kotu davrananlar dogru yoldan sapanlar zina batagina dusenler ile mucadele eder Kisaca belirtmek gerekirse Saltik name nin cografyasi Asya Avrupa ve Afrika nin tamamidir diyebiliriz Bir baska soyleyisle Saltik name uc kitada yasayan butun milletleri ilgilendirmektedir Bu bakimdan Saltik name diger Turk destanlarin gore Cografyasi en genis olanidir Saltik Gazi Destani Anadolu nun Divanu Lugati t Turk u gibidir Eser basta Osmanli Devleti nin kurulusu olmak uzere uc kitada uc yuz yil boyunca cereyan eden tarihi olaylari icerir Icerisinde destanlar masallar efsaneler bulunmaktadir Belki de ilk masal ve efsane derlemeleri bu eserde yer almaktadir Ayrica atasozleri bilmeceler deyimler bakimindan cok zengindir Soz varligi acisindan ise Divanu Lugati t Turk ten cok daha zengin oldugu soylenebilir Saltik Gazi Destani cografya tarih sosyoloji ilahiyat antropoloji halk bilimi acisindan da cok onemli bir kaynaktir KitaplarNecati Demir Mehmet Dursun Erdem Saltik Gazi Destani C I II III Destan Yayinevi ISBN 978 9944 78 802 1 Ankara 2007 Necati Demir Mehmet Dursun Erdem Saltik name C I II III Destan Yayinevi ISBN 978 9944 78 803 8 Ankara 2007 Kaynakca Boratav Pertev Naili 2014 Nasreddin Hoca 6 bas Istanbul Islik Yayinlari ISBN 9786056469909