Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zincirli Höyük Gaziantep il merkezinin batısında, İslahiye ilçesinin 10 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Amanos Dağları'ndan doğu - batı yönünde geçit veren 'ndeki ovada, küçük bir bataklığın batı kenarındadır. Geç Hitit Dönemi buluntuları ile tanınmıştır. Antik adı Aramice'de Sam'al olup Geç Hitit Dönemi'nin en önde gelen metropollerinden biri ve bir kraliyet merkezi olarak bilinmektedir. Günümüzden 3 bin yıl önce 40 hektarlık bir alana yayılmış bir kentti. Zincirli Höyük kazılarında ele geçen Asur Kralı Esarhaddon'a ait bir kitabe (MÖ 670), kentin Sam'al olduğunu doğrulamaktadır.Hitit İmparatorluğu'nun MÖ 1.200'lerden sonra çöküşü ardından Güneydoğu Anadolu Bölgesi - Kuzey Suriye genel yayılımında, tarihçilerin Geç Hitit Devletleri, Kuzey Suriye Krallıkları ya da Suriye - Hitit Devletleri olarak adlandırdıkları devletler kurulmuştu. Bu devletlerin başkentlerinde, kentin merkezini oluşturan yönetsel ve dinsel yapılar bir yükseltide kurulmuş, ayrıca tahkim edilmiş bir kale içinde yer alınmıştır. Kentler, çift sur ile çevrilidir. Zincirli kenti de bu başkentlere bir örnek oluşturmaktadır.
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Zincirli Höyük |
| il: | Gaziantep |
| İlçe: | İslahiye |
| Köy: | Zincirli |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | |
| Araştırma yöntemi | Kazı |
Tarih
Akdeniz'e pek uzak olmayan, ormanlık dağlarla çevrili verimli bir ovada yer alan kent, MÖ 2. binyıl başlarında, başkenti Halab olan (günümüzde Halep) Amori içinde yer almaktaydı. Aynı binyıl içinde Hitit İmparatorluğu topraklarına dahil olmuştur. Hitit İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra Geç Hitit Devletleri'nden 'na başkentlik etti. Kent, MÖ 920 yılında Aramiler'in egemenliğine girmiştir. Arami yönetiminin halkın tanrılarına karşı saygılı olduğu, Kral tarafından yazdırılan bir kitabeden anlaşılmaktadır. Kral hüküdarlık yılları olan MÖ 832 - 810 yılları Sam'al'ın en parlak dönemi olmuştur. 'in bölgeye yaptığı MÖ 743 yılındaki akın sonucunda Sam'al Krallığı Asur İmparatorluğu'nun bağlı bir devleti olmuştur. Bu dönemde kral II. Panamuwa’dır. Ardından Bar-Raqab'ın hükümdarlık yılları gelmiştir. Bıraktığı bir kitabede "Ben Sam’al Kralı Panamuwa’nın oğlu Bar-Raqab dünyanın dört köşesinin kralı Tiglat Pileser’in kölesiyim." demektedir. Bu bağlılık II. Sargon'un hükümdarlık yılları içinde, MÖ 725 yılına kadar devam etmiş, bu tarihten itibaren fiilen Asur topraklarına katılmıştır. Kazılar, Bar-Raqab'ın sarayının yangın geçirdiğini göstermektedir.
Kazılar
Höyükteki ilk incelemeler 1883 yılında Kommagene Bölgesi'ndeki çalışmaları sırasında Osman Hamdi Bey tarafından yapılmıştır. Kısa süre sonra 1888 ile 1902 yıllarında önce Karl Humann ve Robert Koldewey daha sonra da Felix von Luschan başkanlığında kazılar yapılmıştır.Kazılar sonucunda bulunan birçok yontu dev kaya bloklarından kesilerek ayrılmış ve Osman Hamdi Beyin de bilgisi dahilinde Karl Humann tarafından Berlin'e götürülmüştür.
Neubauer Projesi
En geniş kapsamlı ve planlı kazı çalışmaları, Chicago Üniversitesi bünyesindeki Oriental Institute tarafından Neubauer Projesi olarak 2006 yılında başlatılmıştır ve uzun süreli bir proje olarak düşünülmektedir. Yrd. Prof. David Schloen başkanlığındaki projeyle, Doğu Akdeniz'in Demir Çağı toplumlarının kültürel, ekonomik, politik ve toplumsal yapıları hakkında yeni bilgilere ulaşılması öngörülmektedir. Neubauer Ailesi Vakfı'nın yanı sıra National Endowment for the Humanities tarafından üç yıllık bir finansal destek sağlayan proje, Argonne Ulusal Laboratuvarı - Şikago Üniversitesi Ortak Teori Enstitüsü’nden Demir Çağı Sam'al nüfus dinamikleri, kaynak kullanımı ve inşa faaliyetleri alanında oluşturulacak bir bilgisayar simülasyonu projesi için de kaynak almaktadır. Neubauer Projesi'nin özellikle üzerinde durduğu üç çalışma alanı, yerleşim kronolojisi ve bağlamı, toplum yapısı ve kültürel etkiler ile Demir Çağı'nda aşağı şehrin sosyo-ekonomik organizasyonudur. Tüm proje amaçları için, yüzey araştırmaları da dahil olmak üzere çeşitli teknolojiler kullanılmaktadır.
Tabakalanma
Höyükte, Erken tunç çağı'ndan Roma Dönemi'ne kadar yayılan bir yerleşmeler silsilesi görülmektedir.
Buluntular
Yerleşmenin 720 metre çapında çift surla çevrili olduğu anlaşılmaktadır. Kentin ilk kez surla çevrilmesi MÖ 1.300'de olmuştur. Höyük kentin ortasında yer almakta olup burada ikinci surla çevrili bir kale bulunmaktadır. Kalenin, ilk surdan sonra yapıldığı anlaşılmaktadır. Aynı zamanda kale içinde bir saray inşa edilmiştir. Daha sonra MÖ 10. - 9. yüzyıllarda iki saray daha yapılmıştır. Kent dışındaki sur ise MÖ 7. yüzyılda ikinci bir surla çevrilmiştir. Bu şekildeki çift bedenli dairesel sur Kadeş kentinde de bulunmaktadır. Dış surdaki üç kapı, kuzeydoğu, güney ve batı yönlere bakmaktadır ve dışarıdan gelen yolları kent merkezine bağlar. Bu yollar, bölgenin ana ticaret hatlarını oluşturmaktadır. Bununla birlikte kalenin tek kapısı vardır ve dış surların güney kapısı yönündedir. Kazı çalışmalarında ağırlık bu kaleye verilmiştir.
Aynı zamanda kraliyet sarayını da içine alan kalenin güney kesiminde, kaleyi bir bakıma bölen bir iç sur ve bu surda bir iç kapı mevcuttur. Kaledeki saray yapıları hilani tipinde yapıların kullanıldığı bir mimari özellik göstermektedir. Hilani tip yapılarda, "merdivenle ulaşılan bir ya da üç sütunlu girişten sonra, ocaklı büyük kabul salonuna varılır. Salonun arkasında kanalizasyon sistemi olan tuvalet, banyo, özel odalar ve depolar yer alır". Sütunlarda, Fenike etkisinde bitki bezemeli sütun altları görülmektedir. Arami Dönemi'ne özgü bu sütun altları MÖ 730 - 700 yıllarına tarihlenmektedir.
Kale içerisinde avluların etrafında yer alan bir dizi anıtsal yapı bulunmaktadır. Kentin güney kapısında ve iç kalenin dış kapısında olduğu gibi bazı hilanilerin girişlerinde yer almaktadır. Saray yapılarında MÖ 9. yüzyıl ortalarından itibaren Asur etkisinde Geç Hitit tarzı boy göstermeye başlamıştır. Bir Sam'al Kralı olan Barrakab'ın heykelinde, ziyafet sahnesinde kraliçe ve hizmetkarları betimleyen kabartmalı mezar stelinde, bir hilani girişindeki kapı aslanı, Arami etkilerini ortaya çıkaran yapıtlardır.
Son dönem kazı çalışmaları olan Neubauer Projesi çerçevesinde yürütülen kazılarda çok önemli buluntulara ulaşılmıştır. Bunlardan biri 2008 yılında ele geçen bir steldir. Kendini, Kral Panamuwa'nın hizmetkarı olarak tanımlayan Katumuwa’nın steli dönemin inanç ve gelenekleri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Bu önemli buluş New York Times'ta yayımlandığı gibi Archaeology Dergisi'nde "2008 yılının en önemli 10 arkeolojik buluşu" olarak verilmiştir. MÖ 8. yüzyıla tarihlenen stel 91 x 61 cm. boyutlarında olup 363 kg. ağırlıktadır. Kazılara katılan arkeologlar tarafından "türünün ilk örneği" olarak tanımlanan stel, Zincirli'de ele geçen diğer stellerden farklı olarak, hem metnin hem de betimlemelerin aynı taş üzerinde yazıldığı bir örnektir. Metinde, ölen kişinin ruhunun ölümden sonra stelde yaşamaya devam edeceği yönünde bir inançtan söz edilmektedir.
Değerlendirme
Zincirli'de çok sayıda yazıt bulunmuş olmasına karşın bunların hiçbiri Luvi dili'nde değildir. Kral 'ya ait olan bir yazıt her ne kadar Fenike dili'nde yazılmışsa da resmi dilin Aramice olduğu anlaşılmaktadır. Bu yazıt, Anadolu'da bilinen en eski Fenike dilinde yazıttır. Burada ilginç olan Kral Kilamuva'nın adının Luvi dilinde olmasıdır. Esasen bölge Sami dillerinin en kuzeybatı yayılma bölgesidir. Buna karşın Demir Çağı'nda (MÖ 900 - 700) hükümdar isimlerinin Luvi dilinde olması, bölgeye belki de yüzyıllar önce Toroslar üzerinden göç etmiş Anadolu kökenli ve Luvice konuşan bir halkın politik ve kültürel baskınlığını göstermektedir. Hitit İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Karkamış'ı Luvice konuşan bir hanedanın yönetmiş olması bu değerlendirmeyi desteklemektedir.
Dış bağlantılar
- Fotoğraflar
- Yakın plan kroki
- Fotoğraflar 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b c . 7 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ a b c d e f g h i TAY - Yerleşme Dönem Ayrıntıları
- ^ a b c d . 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ "Britannica". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ a b Işıl Muslubaş, Gülay Topaloğlu, İlk Demir Çağı ve Geç Hititler 9 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Anadolu Medeniyetleri Müzesi - Geç Hitit Krallığı". 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ Martin Sicker, The pre-Islamic Middle East
- ^ Nilgün Yıldırım, Anadolu'da Bulunan Yeni Asurca Belgeler 12 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Sayı 18 Sh.: 127
- ^ Nilgün Yıldırım, Sh.: 128
- ^ Nilgün Yıldırım, Sh.: 129
- ^ a b . 1 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ a b . 31 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zincirli Hoyuk Gaziantep il merkezinin batisinda Islahiye ilcesinin 10 km kuzeyinde yer alan bir hoyuktur Amanos Daglari ndan dogu bati yonunde gecit veren ndeki ovada kucuk bir batakligin bati kenarindadir Gec Hitit Donemi buluntulari ile taninmistir Antik adi Aramice de Sam al olup Gec Hitit Donemi nin en onde gelen metropollerinden biri ve bir kraliyet merkezi olarak bilinmektedir Gunumuzden 3 bin yil once 40 hektarlik bir alana yayilmis bir kentti Zincirli Hoyuk kazilarinda ele gecen Asur Krali Esarhaddon a ait bir kitabe MO 670 kentin Sam al oldugunu dogrulamaktadir Hitit Imparatorlugu nun MO 1 200 lerden sonra cokusu ardindan Guneydogu Anadolu Bolgesi Kuzey Suriye genel yayiliminda tarihcilerin Gec Hitit Devletleri Kuzey Suriye Kralliklari ya da Suriye Hitit Devletleri olarak adlandirdiklari devletler kurulmustu Bu devletlerin baskentlerinde kentin merkezini olusturan yonetsel ve dinsel yapilar bir yukseltide kurulmus ayrica tahkim edilmis bir kale icinde yer alinmistir Kentler cift sur ile cevrilidir Zincirli kenti de bu baskentlere bir ornek olusturmaktadir Arkeolojik HoyukAdi Zincirli Hoyukil GaziantepIlce IslahiyeKoy ZincirliTuru HoyukTahribat Tescil durumu Tescil No ve derece Tescil tarihi Arastirma yontemi KaziTarihKral Kilamuwa nin Fenike dilindeki kitabesi Akdeniz e pek uzak olmayan ormanlik daglarla cevrili verimli bir ovada yer alan kent MO 2 binyil baslarinda baskenti Halab olan gunumuzde Halep Amori icinde yer almaktaydi Ayni binyil icinde Hitit Imparatorlugu topraklarina dahil olmustur Hitit Imparatorlugu nun cokusunden sonra Gec Hitit Devletleri nden na baskentlik etti Kent MO 920 yilinda Aramiler in egemenligine girmistir Arami yonetiminin halkin tanrilarina karsi saygili oldugu Kral tarafindan yazdirilan bir kitabeden anlasilmaktadir Kral hukudarlik yillari olan MO 832 810 yillari Sam al in en parlak donemi olmustur in bolgeye yaptigi MO 743 yilindaki akin sonucunda Sam al Kralligi Asur Imparatorlugu nun bagli bir devleti olmustur Bu donemde kral II Panamuwa dir Ardindan Bar Raqab in hukumdarlik yillari gelmistir Biraktigi bir kitabede Ben Sam al Krali Panamuwa nin oglu Bar Raqab dunyanin dort kosesinin krali Tiglat Pileser in kolesiyim demektedir Bu baglilik II Sargon un hukumdarlik yillari icinde MO 725 yilina kadar devam etmis bu tarihten itibaren fiilen Asur topraklarina katilmistir Kazilar Bar Raqab in sarayinin yangin gecirdigini gostermektedir KazilarHoyukteki ilk incelemeler 1883 yilinda Kommagene Bolgesi ndeki calismalari sirasinda Osman Hamdi Bey tarafindan yapilmistir Kisa sure sonra 1888 ile 1902 yillarinda once Karl Humann ve Robert Koldewey daha sonra da Felix von Luschan baskanliginda kazilar yapilmistir Kazilar sonucunda bulunan bircok yontu dev kaya bloklarindan kesilerek ayrilmis ve Osman Hamdi Beyin de bilgisi dahilinde Karl Humann tarafindan Berlin e goturulmustur Neubauer Projesi En genis kapsamli ve planli kazi calismalari Chicago Universitesi bunyesindeki Oriental Institute tarafindan Neubauer Projesi olarak 2006 yilinda baslatilmistir ve uzun sureli bir proje olarak dusunulmektedir Yrd Prof David Schloen baskanligindaki projeyle Dogu Akdeniz in Demir Cagi toplumlarinin kulturel ekonomik politik ve toplumsal yapilari hakkinda yeni bilgilere ulasilmasi ongorulmektedir Neubauer Ailesi Vakfi nin yani sira National Endowment for the Humanities tarafindan uc yillik bir finansal destek saglayan proje Argonne Ulusal Laboratuvari Sikago Universitesi Ortak Teori Enstitusu nden Demir Cagi Sam al nufus dinamikleri kaynak kullanimi ve insa faaliyetleri alaninda olusturulacak bir bilgisayar simulasyonu projesi icin de kaynak almaktadir Neubauer Projesi nin ozellikle uzerinde durdugu uc calisma alani yerlesim kronolojisi ve baglami toplum yapisi ve kulturel etkiler ile Demir Cagi nda asagi sehrin sosyo ekonomik organizasyonudur Tum proje amaclari icin yuzey arastirmalari da dahil olmak uzere cesitli teknolojiler kullanilmaktadir TabakalanmaHoyukte Erken tunc cagi ndan Roma Donemi ne kadar yayilan bir yerlesmeler silsilesi gorulmektedir BuluntularKapi aslani Yerlesmenin 720 metre capinda cift surla cevrili oldugu anlasilmaktadir Kentin ilk kez surla cevrilmesi MO 1 300 de olmustur Hoyuk kentin ortasinda yer almakta olup burada ikinci surla cevrili bir kale bulunmaktadir Kalenin ilk surdan sonra yapildigi anlasilmaktadir Ayni zamanda kale icinde bir saray insa edilmistir Daha sonra MO 10 9 yuzyillarda iki saray daha yapilmistir Kent disindaki sur ise MO 7 yuzyilda ikinci bir surla cevrilmistir Bu sekildeki cift bedenli dairesel sur Kades kentinde de bulunmaktadir Dis surdaki uc kapi kuzeydogu guney ve bati yonlere bakmaktadir ve disaridan gelen yollari kent merkezine baglar Bu yollar bolgenin ana ticaret hatlarini olusturmaktadir Bununla birlikte kalenin tek kapisi vardir ve dis surlarin guney kapisi yonundedir Kazi calismalarinda agirlik bu kaleye verilmistir Kale nin bir gorunumu Ayni zamanda kraliyet sarayini da icine alan kalenin guney kesiminde kaleyi bir bakima bolen bir ic sur ve bu surda bir ic kapi mevcuttur Kaledeki saray yapilari hilani tipinde yapilarin kullanildigi bir mimari ozellik gostermektedir Hilani tip yapilarda merdivenle ulasilan bir ya da uc sutunlu giristen sonra ocakli buyuk kabul salonuna varilir Salonun arkasinda kanalizasyon sistemi olan tuvalet banyo ozel odalar ve depolar yer alir Sutunlarda Fenike etkisinde bitki bezemeli sutun altlari gorulmektedir Arami Donemi ne ozgu bu sutun altlari MO 730 700 yillarina tarihlenmektedir Kale icerisinde avlularin etrafinda yer alan bir dizi anitsal yapi bulunmaktadir Kentin guney kapisinda ve ic kalenin dis kapisinda oldugu gibi bazi hilanilerin girislerinde yer almaktadir Saray yapilarinda MO 9 yuzyil ortalarindan itibaren Asur etkisinde Gec Hitit tarzi boy gostermeye baslamistir Bir Sam al Krali olan Barrakab in heykelinde ziyafet sahnesinde kralice ve hizmetkarlari betimleyen kabartmali mezar stelinde bir hilani girisindeki kapi aslani Arami etkilerini ortaya cikaran yapitlardir Son donem kazi calismalari olan Neubauer Projesi cercevesinde yurutulen kazilarda cok onemli buluntulara ulasilmistir Bunlardan biri 2008 yilinda ele gecen bir steldir Kendini Kral Panamuwa nin hizmetkari olarak tanimlayan Katumuwa nin steli donemin inanc ve gelenekleri hakkinda onemli bilgiler vermektedir Bu onemli bulus New York Times ta yayimlandigi gibi Archaeology Dergisi nde 2008 yilinin en onemli 10 arkeolojik bulusu olarak verilmistir MO 8 yuzyila tarihlenen stel 91 x 61 cm boyutlarinda olup 363 kg agirliktadir Kazilara katilan arkeologlar tarafindan turunun ilk ornegi olarak tanimlanan stel Zincirli de ele gecen diger stellerden farkli olarak hem metnin hem de betimlemelerin ayni tas uzerinde yazildigi bir ornektir Metinde olen kisinin ruhunun olumden sonra stelde yasamaya devam edecegi yonunde bir inanctan soz edilmektedir DegerlendirmeZincirli de cok sayida yazit bulunmus olmasina karsin bunlarin hicbiri Luvi dili nde degildir Kral ya ait olan bir yazit her ne kadar Fenike dili nde yazilmissa da resmi dilin Aramice oldugu anlasilmaktadir Bu yazit Anadolu da bilinen en eski Fenike dilinde yazittir Burada ilginc olan Kral Kilamuva nin adinin Luvi dilinde olmasidir Esasen bolge Sami dillerinin en kuzeybati yayilma bolgesidir Buna karsin Demir Cagi nda MO 900 700 hukumdar isimlerinin Luvi dilinde olmasi bolgeye belki de yuzyillar once Toroslar uzerinden goc etmis Anadolu kokenli ve Luvice konusan bir halkin politik ve kulturel baskinligini gostermektedir Hitit Imparatorlugu nun yikilmasindan sonra Karkamis i Luvice konusan bir hanedanin yonetmis olmasi bu degerlendirmeyi desteklemektedir Dis baglantilarFotograflar Yakin plan kroki Fotograflar 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b c 7 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2012 a b c d e f g h i TAY Yerlesme Donem Ayrintilari a b c d 7 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2012 Britannica 22 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2012 a b Isil Muslubas Gulay Topaloglu Ilk Demir Cagi ve Gec Hititler 9 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anadolu Medeniyetleri Muzesi Gec Hitit Kralligi 14 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2012 Martin Sicker The pre Islamic Middle East Nilgun Yildirim Anadolu da Bulunan Yeni Asurca Belgeler12 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Universitesi Edebiyat Fakultesi Dergisi Sayi 18 Sh 127 Nilgun Yildirim Sh 128 Nilgun Yildirim Sh 129 a b 1 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2012 a b 31 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2012