Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samora Moisés Machel (d. 29 Eylül 1933 - ö. 19 Ekim 1986), Mozambikli askeri komutan, devrimci ve siyasetçi. Machel, Afrika ülkesi Mozambik Halk Cumhuriyeti'nin (günümüzde Mozambik Cumhuriyeti) 1975 yılında bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynamış, 1975 yılında üstlendiği devlet başkanlığını 1986 yılındaki ölümüne kadar yürütmüştür. 1986 yılında devlet başkanlığı uçağı Mozambik, Esvatini ve Güney Afrika Cumhuriyeti sınırlarının olduğu dağlık bölgede yere çakılmış ve Machel ölmüştür.
| Samora Machel | |
|---|---|
 | |
| 1. Mozambik Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 25 Haziran 1975 - 19 Ekim 1986 | |
| Yerine gelen | Joaquim Alberto Chissano |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Samora Moisés Machel 29 Eylül 1933 |
| Ölüm | 19 Ekim 1986 (53 yaşında) , Güney Afrika Cumhuriyeti |
| Evlilik(ler) | Josina Mutemba (1969-1971) Graça Machel (1975-1986) |
Gençliği
Samora Machel, Portekiz sömürgesi olan Mozambik’deki Gaza eyaleti Madrogoa köyünde dünyaya geldi. Ailesi çiftçilikle geçiniyordu. Machel bu köyde büyüdü ve misyonerlerin kurduğu ilkokulu bitirdi. 1942 yılında Sougene kasabasındaki ortaokula devam etti. 1954 yılıyla beraber Lourenço Marques’de(bugünkü Maputo) hasta bakıcılığı yüksek okuluna başlar.Miguel Bombarda Hastanesindeki eğitimini kayıt parasını ödeyemeyince eğitimini tamamlayamaz. Hastanede işçi olarak çalışır ve gece okuluna devam ederek eğitimini tamamlar. Bağımsızlık savaşaına katılmak üzere ülkeden çıkıncaya kadar hastanedeki işine devam eder.
Bağımsızlık mücadelesi
Hastanede siyah hastabakıcıların beyazlara göre daha az maaş almasıyla oluşan muhalefet fikirleriyle beraber marksizme ilgi duyan Machel bu dönemdeki fikirlerini daha sonra gazetecilere şöyle aktaracaktır: “Zengin adamın köpeği adamın zenginliğinin kaynağı olan işçilerinden daha fazla aşı oluyordu.” Büyükbabaları da 19.yüzyılda Portekiz sömürge yönetimine karşı savaşmış olan Machel 1962 yılında Mozambik Kurtuluş Cephesi FRELIMO’ya katılır. 1963 yılında FRELIMO içinde askeri eğitim alacak ve 1964 yılında kuzey Mozambik’de gerçekleştirilen Portekiz Ordusuna karşı ilk saldırıda yer alacaktır. 1969 yılında FRELIMO ordusunun komutanı olacaktır. Özellikle köylüler tarafından desteklenen ordu halka silahlı savaşla devrime ulaşılabileceğini göstermek ister. Şubat 1969’da FRELIMO başkanı ’nin suikast sonucu öldürülmesi üzerine liderlik üç kişiden oluşan kurula geçer; Samora Machel, Marcelino dos Santos ve Uria Simango. Simango partiden 1970 yılında ihraç edilince Machel başkanlık görevine geçer.
Bağımsızlık
Portekiz’de 25 Nisan 1974 günü gerçekleşen Karanfil Devriminin sonucunda António de Oliveira Salazar diktatörlüğü alaşağı edilecek ve özellikle Portekiz Komünist Partisi ve sol kamuoyunun etkisiyle yıllar süren savaşların ardından sömürge ülkeleriyle bağımsızlık üzerine görüşmelere başlanır. Bağımsızlıklarını kazanan ve halihazırda Portekiz Ordusuyla savaş halinde bulunan ülkeler Angola, Mozambik, Gine-Bissau’dur. Machel’in devrimci hükûmeti başa gelince 25 Haziran 1975 günü Machel ülkenin ilk devlet başkanı, Marcelino dos Santos ise başkan yardımcısı olacaktır. Machel hemen geleneksel marksist prensipleri yerine getirmeye başlayacak, Portekizlilere ait büyük çiftliklere ve fabrikalar el koyacak, okulları tüm halka açacak ve köylüler için ücretsiz sağlık hizmeti başlatacaktır. Kırda toprak reformu yapılacak ve köyler tarım komünleri olacak şekilde birlikte örgütlenecektir.
Enternasyonalizme alanında da açılım yapan FRELIMO iktidarı, Rodezya ve ırkçı Güney Afrika yönetimlerindeki beyaz azınlığa karşı savaşan devrimci gruplara destek sağlayacak ve ülkesinde barınıp eğitim görmelerine izin verecektir. Rodezya ve Güney Afrika ise buna karşılık Mozambik’deki FRELIMO iktidarına karşı çıkan RENAMO örgütüne destek verecek ve ülkede sabotaj faaliyetleri gerçekleştirmesine yol açacaktır. Sovyetler Birliği ile iyi ilişkilere sahip olan Machel’e 1975 yılında Lenin Barış Ödülü verilecektir.
Mozambik ekonomisinin istenen seviyede gelişememesinin ardında bağımsızlıktan sonra apar topar ülkeden ayrılan Portekizli uzman ve teknik personelin ülkeden ayrılmasını gösterirler. Portekiz ile ateşkes imzalanan Eylül 1974 ile bağımsızlığın ilan edildiği Haziran 1975 arasındaki dönemde ülkedeki baskı reimine dahiledilmemiş beyazlardan kalmaları istense de yoğun bir göç yaşanacaktır. Ülkede özellikle Eylül ve Ekim aylarında FRELIMO iktidarına karşı beyazlar ve muhalif siyahlardan oluşan grupların saldırıları olmuş, bu saldırılar ise beyazlara ve muhaliflere karşı katliamlara varan aşırılıklara yol açmıştır.
Uçak kazası
19 Ekim 1986 günü Samora Machel, Zambiya’nın başkenti Lusaka’da katıldığı uluslararası bir toplantıdan Tupolev Tu-134 başkanlık uçağıyla dönerken uçağın Lebombo Dağlarına çarpması sonucu ölecektir. Kazadan toplam 10 kişi kurtulacak ancak Machel’in yanı sıra Mozambik hükûmetinde bakanlık görevi yapan yetkililerin de aralarında olduğu 24 kişi hayatını kaybedecektir. Machel’e suikast yapıldığı çeştili kaynaklarca iddia edilse de kurulan araştırma komisyonları bu iddiaları destekleyecek bir bulguya ulaşamamıştır.
Graça Machel
Machel’in dul eşi, uçak kazasının kaza olmadığını sürekli olarak iddia etmiş ve olayın peşini bırakmayarak kocasının katillerini bulacağını belirtmiştir. 1998 yılında Graça Machel zamanın Güney Afrika cumhurbaşkanı Nelson Mandela ile evlenir.
Anısı
1999 yılında uçak kazasının olduğu Mbuzini bölgesinde kazada hayatını kaybedenler için bir anıt yapılır. Güney Afrika hükûmetince finanse edilen anıtta uçakta yer alan 4 kişilik Sovyet uçuş ekibi, 2 Kübalı doktor, Zambiya ve Zaire’nin Mozambik elçileri de anılır. Ayrıca Moskova’da bir caddeye Samora Machel’in ismi verilmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ J.Cabrita, Mozambique: a tortuous road to democracy, Macmillan 2001 ISBN 970-0-333-97738-5
- ^ António de Almeida Santos, Quase Memórias, s. 110, Casa das Letras, Lizbon, 2006
- ^ Bu iddialardan bir tanesine göre Batıya fazla yaklaşan Machel, Sovyetler Birliği gizli servisleri ortadan kaldırmıştır
- ^ "19 Ekim 2001 tarihli BBC News haberi". 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2009.
- ^ Panafrican Haber Ajansı 5 Ocak 1999 "Monument for Machel plane crash site"
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Samora Moises Machel d 29 Eylul 1933 o 19 Ekim 1986 Mozambikli askeri komutan devrimci ve siyasetci Machel Afrika ulkesi Mozambik Halk Cumhuriyeti nin gunumuzde Mozambik Cumhuriyeti 1975 yilinda bagimsizligini kazanmasinda buyuk rol oynamis 1975 yilinda ustlendigi devlet baskanligini 1986 yilindaki olumune kadar yurutmustur 1986 yilinda devlet baskanligi ucagi Mozambik Esvatini ve Guney Afrika Cumhuriyeti sinirlarinin oldugu daglik bolgede yere cakilmis ve Machel olmustur Samora Machel1 Mozambik Devlet BaskaniGorev suresi 25 Haziran 1975 19 Ekim 1986Yerine gelen Joaquim Alberto ChissanoKisisel bilgilerDogum Samora Moises Machel 29 Eylul 1933Olum 19 Ekim 1986 53 yasinda Guney Afrika CumhuriyetiEvlilik ler Josina Mutemba 1969 1971 Graca Machel 1975 1986 GencligiSamora Machel Portekiz somurgesi olan Mozambik deki Gaza eyaleti Madrogoa koyunde dunyaya geldi Ailesi ciftcilikle geciniyordu Machel bu koyde buyudu ve misyonerlerin kurdugu ilkokulu bitirdi 1942 yilinda Sougene kasabasindaki ortaokula devam etti 1954 yiliyla beraber Lourenco Marques de bugunku Maputo hasta bakiciligi yuksek okuluna baslar Miguel Bombarda Hastanesindeki egitimini kayit parasini odeyemeyince egitimini tamamlayamaz Hastanede isci olarak calisir ve gece okuluna devam ederek egitimini tamamlar Bagimsizlik savasaina katilmak uzere ulkeden cikincaya kadar hastanedeki isine devam eder Bagimsizlik mucadelesiHastanede siyah hastabakicilarin beyazlara gore daha az maas almasiyla olusan muhalefet fikirleriyle beraber marksizme ilgi duyan Machel bu donemdeki fikirlerini daha sonra gazetecilere soyle aktaracaktir Zengin adamin kopegi adamin zenginliginin kaynagi olan iscilerinden daha fazla asi oluyordu Buyukbabalari da 19 yuzyilda Portekiz somurge yonetimine karsi savasmis olan Machel 1962 yilinda Mozambik Kurtulus Cephesi FRELIMO ya katilir 1963 yilinda FRELIMO icinde askeri egitim alacak ve 1964 yilinda kuzey Mozambik de gerceklestirilen Portekiz Ordusuna karsi ilk saldirida yer alacaktir 1969 yilinda FRELIMO ordusunun komutani olacaktir Ozellikle koyluler tarafindan desteklenen ordu halka silahli savasla devrime ulasilabilecegini gostermek ister Subat 1969 da FRELIMO baskani nin suikast sonucu oldurulmesi uzerine liderlik uc kisiden olusan kurula gecer Samora Machel Marcelino dos Santos ve Uria Simango Simango partiden 1970 yilinda ihrac edilince Machel baskanlik gorevine gecer BagimsizlikMozambik i ziyaret eden Nikolay Cavusesku ile birlikte 1979 Portekiz de 25 Nisan 1974 gunu gerceklesen Karanfil Devriminin sonucunda Antonio de Oliveira Salazar diktatorlugu alasagi edilecek ve ozellikle Portekiz Komunist Partisi ve sol kamuoyunun etkisiyle yillar suren savaslarin ardindan somurge ulkeleriyle bagimsizlik uzerine gorusmelere baslanir Bagimsizliklarini kazanan ve halihazirda Portekiz Ordusuyla savas halinde bulunan ulkeler Angola Mozambik Gine Bissau dur Machel in devrimci hukumeti basa gelince 25 Haziran 1975 gunu Machel ulkenin ilk devlet baskani Marcelino dos Santos ise baskan yardimcisi olacaktir Machel hemen geleneksel marksist prensipleri yerine getirmeye baslayacak Portekizlilere ait buyuk ciftliklere ve fabrikalar el koyacak okullari tum halka acacak ve koyluler icin ucretsiz saglik hizmeti baslatacaktir Kirda toprak reformu yapilacak ve koyler tarim komunleri olacak sekilde birlikte orgutlenecektir Enternasyonalizme alaninda da acilim yapan FRELIMO iktidari Rodezya ve irkci Guney Afrika yonetimlerindeki beyaz azinliga karsi savasan devrimci gruplara destek saglayacak ve ulkesinde barinip egitim gormelerine izin verecektir Rodezya ve Guney Afrika ise buna karsilik Mozambik deki FRELIMO iktidarina karsi cikan RENAMO orgutune destek verecek ve ulkede sabotaj faaliyetleri gerceklestirmesine yol acacaktir Sovyetler Birligi ile iyi iliskilere sahip olan Machel e 1975 yilinda Lenin Baris Odulu verilecektir Mozambik ekonomisinin istenen seviyede gelisememesinin ardinda bagimsizliktan sonra apar topar ulkeden ayrilan Portekizli uzman ve teknik personelin ulkeden ayrilmasini gosterirler Portekiz ile ateskes imzalanan Eylul 1974 ile bagimsizligin ilan edildigi Haziran 1975 arasindaki donemde ulkedeki baski reimine dahiledilmemis beyazlardan kalmalari istense de yogun bir goc yasanacaktir Ulkede ozellikle Eylul ve Ekim aylarinda FRELIMO iktidarina karsi beyazlar ve muhalif siyahlardan olusan gruplarin saldirilari olmus bu saldirilar ise beyazlara ve muhaliflere karsi katliamlara varan asiriliklara yol acmistir Ucak kazasi19 Ekim 1986 gunu Samora Machel Zambiya nin baskenti Lusaka da katildigi uluslararasi bir toplantidan Tupolev Tu 134 baskanlik ucagiyla donerken ucagin Lebombo Daglarina carpmasi sonucu olecektir Kazadan toplam 10 kisi kurtulacak ancak Machel in yani sira Mozambik hukumetinde bakanlik gorevi yapan yetkililerin de aralarinda oldugu 24 kisi hayatini kaybedecektir Machel e suikast yapildigi cestili kaynaklarca iddia edilse de kurulan arastirma komisyonlari bu iddialari destekleyecek bir bulguya ulasamamistir Graca MachelMachel in dul esi ucak kazasinin kaza olmadigini surekli olarak iddia etmis ve olayin pesini birakmayarak kocasinin katillerini bulacagini belirtmistir 1998 yilinda Graca Machel zamanin Guney Afrika cumhurbaskani Nelson Mandela ile evlenir Anisi1999 yilinda ucak kazasinin oldugu Mbuzini bolgesinde kazada hayatini kaybedenler icin bir anit yapilir Guney Afrika hukumetince finanse edilen anitta ucakta yer alan 4 kisilik Sovyet ucus ekibi 2 Kubali doktor Zambiya ve Zaire nin Mozambik elcileri de anilir Ayrica Moskova da bir caddeye Samora Machel in ismi verilmistir Ayrica bakinizFRELIMO Portekiz Somurge SavaslariKaynakca J Cabrita Mozambique a tortuous road to democracy Macmillan 2001 ISBN 970 0 333 97738 5 Antonio de Almeida Santos Quase Memorias s 110 Casa das Letras Lizbon 2006 Bu iddialardan bir tanesine gore Batiya fazla yaklasan Machel Sovyetler Birligi gizli servisleri ortadan kaldirmistir 19 Ekim 2001 tarihli BBC News haberi 6 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2009 Panafrican Haber Ajansi 5 Ocak 1999 Monument for Machel plane crash site