Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nelson Rolihlahla Mandela ya da kabile adıyla Madiba (18 Temmuz 1918 - 5 Aralık 2013), Güney Afrikalı Anti Apartheid (ayrımcılık karşıtı) aktivist ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin ilk siyahî devlet başkanı. 1994'te ilk defa tüm halkın katıldığı seçimlerde devlet başkanı seçilmiştir. Yönetimi, Apartheid'ın mirasının dağılmasına, ırkçılığı engellemeye, fakirlik ve eşitsizliğe odaklanmıştır. Siyasi görüş olarak Demokratik Sosyalist olan Mandela, Afrika Ulusal Konseyi siyasi partisinde 1990'dan 1999'a kadar parti başkanlığı yapmıştır.
| Nelson Mandela | |
|---|---|
 | |
| Nelson Mandela (2000) | |
| 1. Güney Afrika Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 10 Mayıs 1994 - 14 Haziran 1999 | |
| Yerine geldiği | Frederik Willem de Klerk |
| Yerine gelen | Thabo Mvuyelwa Mbeki |
| Afrika Ulusal Kongresi 11. Başkanı | |
| Görev süresi 7 Temmuz 1991 - 20 Aralık 1997 | |
| Yerine geldiği | Oliver Tambo |
| Yerine gelen | Thabo Mbeki |
| Bağlantısızlar Hareketi | |
| Görev süresi 2 Eylül 1998 - 14 Haziran 1999 | |
| Yerine geldiği | Andrés Pastrana Arango |
| Yerine gelen | Thabo Mbeki |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Nelson Rolihlahla Mandela 18 Temmuz 1918 Mvezo, Güney Afrika |
| Ölüm | 5 Aralık 2013 (95 yaşında) Johannesburg, Güney Afrika |
| Vatandaşlığı | Güney Afrika Cumhuriyeti |
| Partisi | Afrika Ulusal Kongresi |
| Diğer siyasi bağlantıları | Güney Afrika Komünist Partisi |
| Evlilik(ler) | Evelyn Ntoko Mase (1944-1957) Winnie Madikizela (1957-1996) Graça Machel (1998-2013) |
| Çocuk(lar) | 6 |
| Ödülleri |  Nobel Barış Ödülü (1993) |
| İmzası |  |
Bantu dillerine ait olan Kosa (Xhosa) dilini konuşan (Thembu) kabilesinde, kabile şefinin oğlu olarak doğan Mandela, Fort Hare Üniversitesi ve Witwatersrand Üniversitesi'nde hukuk eğitimi gördü. Johannesburg'un ilçelerinde yaşarken sömürgecilik karşıtı hareketi benimsedi ve ANC'ye katılarak bu partinin gençlik kolunun kurucu üyesi oldu. Ulusal Parti, Apartheid'ı 1948'de uyguladığında, ANC'nin 1952'deki (Defiance Campaign)'nde göze çarptı ve Halk Kongresinde buna bağlı olarak Transvaal ANC koluna başkan olarak seçildi. Avukat olarak çalışırken sürekli olarak kışkırtıcı aktivitelerden ve 1956'dan 1961'e kadar süren İhanet Duruşmaları'ndan dolayı tutuklandı. Başlangıçta şiddet içermeyen protestolar olacağını söylemesine rağmen Güney Afrika Komünist Partisi ile iş birliği yaparak 1961'de, sonradan devlet hedeflerine saldıracak olan militan (MK) örgütünü kurdu. 1962'de tutuklandı ve hükûmeti alaşağı etmek için komplo kurmak ve sabotaj etmekten dolayı ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Mandela cezasını önce Robben Adası'nda daha sonra çekti. Bu esnada salıverilmesi için 1990'da yani 27 yıl sonra onay verilecek uluslararası bir kampanya düzenlendi. Hapishaneden çıktıktan sonra ANC başkanı olan Mandela otobiyografisini yazdı ve başkan F.W. de Klerk ile 1994'te tüm halkın katıldığı ve ANC'nin büyük çoğunlukla kazandığı bir seçimin kurulması Apartheid'ın sona erdirilmesi için görüşmelere sebep oldu. Devlet Başkanı olarak yeni bir anayasa oluşturdu ve toprak reformu, yoksullukla mücadele ve sağlığın iyileştirilmesi gibi politikaları uygularken 'nu geçmişte yaşanan insan hakları ihlalini araştırması için oluşturdu. Uluslararası olarak Libya ve Birleşik Krallık arasında olan Lockerbie Faciası görüşmeleri sırasında arabulucu olarak rol oynadı. İkinci bir seçime katılmayı reddetti ve yerine seçimle yardımcısı geçti. Mandela daha sonra ulusal lider olarak hayır işlerinde yer aldı ve daha çok yoksullukla ve AIDS ile mücadele etti.
Mandela, anti-sömürgeci ve anti-apartheid görüşü ile uluslararası beğeni topladı ve 1993'teki Nobel Barış Ödülü, Amerika Birleşik Devletleri Başkanlığı Özgürlük Madalyası ve Sovyet Lenin Nişanı da dahil olmak üzere 250'nin üzerinde ödül kazandı. Güney Afrika'da "Ulusun Babası" olarak görülür.
Nelson Mandela'nın geçmişi ve yaşadıkları birçok filme konu olmuştur. Long Walk to Freedom onun otobiyografik eseriyken Mandela: Özgürlüğe Giden Uzun Yol bu kitaptan uyarlanmış 2013 tarihli bir filmdir.
| Apartheid |
|---|
| ve |
| ANC · · AWB · · |
| Kişiler |
| P. W. Botha · D. F. Malan |
| Bantustan · · Robben Adası |
| Diğer konular |
|
|
Yaşamı
Mandela 18 Temmuz 1918 tarihinde Mvezo,Güney Afrika'da doğmuştur. Ailesi Kosa dilini konuşan kabilesindendir. Babası ise bu kabilenin şefi 'dır. Liseyi bitirdikten sonra 'ne girdi. Burada okurken siyasi olaylara karıştı. Bir öğrenci boykotuna karıştığı ve bunu organize ettiği gerekçesiyle okuldan uzaklaştırıldı. Transkei'den ayrılarak Transvaal'a gitti. Burada bir süre madenlerde polis memurluğu görevinde bulundu. Bu sırada yarıda bıraktığı üniversite tahsiline uzaktan eğitim yoluyla devam etti. 1942'de 'nin hukuk bölümünü bitirerek avukatlık yapmaya başladı. Ülkenin ilk siyah avukatı unvanını aldı.
Ocak 1962'de kendisine destek aramak için ülke dışına çıktı. İngiltere ve Afrika ülkelerini dolaştı. Afrika ülkeleri ile silah ve para yardımı temin etti. Ülkeye dönüşünde arkadaşlarıyla birlikte, izinsiz yurt dışına çıkmak, halkı kışkırtmak, sabotajlar ve suikastler düzenlemek iddialarıyla yargılandı. Halkın, tamamının temsil edilmediği ve beyazların temsil edildiği parlamentonun çıkardığı kanunlara uymak zorunda olmadığını savundu. Beyaz yönetim tarafından 1964'te ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Bu davranışıyla ırk ayrımına karşı mücadele eden Afrikalı siyahların simgesi oldu.
Nelson Mandela, dünyanın en ünlü mahkûmu olarak anılmıştır. Güney Afrika'da Robben Adası ()'nda 27 yıl hapiste kaldıktan sonra 1980'li yıllarda, ırkçılığa karşı mücadelenin bütün dünyada yoğunlaşması üzerine adı duyuldu. 1990 yılında devlet başkanı De Klerk tarafından şartsız olarak serbest bırakıldı. Serbest bırakıldığı zaman 71 yaşındaydı. Serbest bırakılmasına Güney Afrika siyahlarının yanında birçok beyaz da sevindi. Mandela'nın "Mücadele benim hayatımdır. Hayatımın sonuna kadar siyahların bağımsızlığı için mücadele edeceğim." demesi, halk arasında onu bayraklaştırdı.
1990'da hapisten çıkınca demokratik bir Güney Afrika kurulması için çalıştı ve hayalindeki ülkeyi kurdu. Afrikalılar, Mandela olmadan bunun gerçekleşemeyeceğine inanır. Bugün Mandela, bir özgürlük savaşçısı olarak kabul edilmektedir. 40 yıl içinde 100'den fazla ödül aldı. 10 Mayıs 1994'te Güney Afrika'nın ilk siyah devlet başkanı seçildi. Güney Afrika'da, kendi kabilesindeki büyüklerin kendisine taktıkları Madiba lakabıyla tanınır.
Mandela 2008 yılında ABD'nin terörist listesinden çıkarıldı.
8 Haziran 2013'te hastaneye kaldırılan Mandela, 5 Aralık 2013'te öldü.
Siyasi görüş
Mandela, kendisini hem ANC'ye katıldığından beri sahip olduğu ideolojik konum olan hem Afrika milliyetçisi hem de bir sosyalist olarak tanımladı. O, entelektüel bir akademisyen ya da siyaset teorisyeni olmaktan ziyade pratik bir politikacıydı. Biyografi yazarı Tom Lodge'a göre, "Mandela için siyaset her zaman öncelikle hikayeleri canlandırmak, anlatılar oluşturmak, öncelikle ahlaki açıdan örnek davranışlarla ilgili ve yalnızca ikincil olarak ideolojik vizyonla, amaçlardan ziyade araçlarla ilgili olmuştur."
Tarihçi Sabelo J. Ndlovu-Gatsheni, Mandela'yı "liberal Afrikalı milliyetçi-sömürgecilik karşıtı hümanist" olarak tanımlarken, siyasi analist Raymond Suttner, Mandela'nın liberal olarak etiketlenmesine karşı uyarıda bulundu ve Mandela'nın "melez bir sosyo-politik yapı" sergilediğini belirtti. Mandela, siyasi fikirlerinin bir kısmını Gandhi ve Nehru gibi Hintli bağımsızlık liderleri, Afro-Amerikan sivil haklar aktivistleri ve Nkrumah gibi Afrika milliyetçileri gibi diğer düşünürlerden benimsedi ve bunları Güney Afrika'daki duruma uyguladı. Aynı zamanda, birçok Afrikalı milliyetçinin beyaz karşıtı duyguları gibi düşüncelerinin diğer yönlerini de reddetti. Bunu yaparken hem karşı-kültürel hem de hegemonik görüşleri sentezledi. Örneğin apartheid karşıtı vizyonunu geliştirirken o zamanlar egemen olan Afrikaner milliyetçiliğinden gelen fikirlerden yararlandı.
Siyasi gelişimi, hukuk eğitimi ve uygulamalarından, özellikle de değişime şiddet yoluyla değil, "hukuk devrimi" yoluyla ulaşma umudundan güçlü bir şekilde etkilendi. Hayatı boyunca şiddet içermeyen bir yolu savunarak başladı, daha sonra şiddeti benimsedi ve ardından müzakere ve uzlaşma konusunda şiddet içermeyen bir yaklaşımı benimsedi. Şiddeti onaylarken, bunu hiçbir alternatif görmediği için yaptı ve bu konuda her zaman pragmatik davrandı, bunu rakibini müzakere masasına çekmenin bir yolu olarak algıladı. Bireyler olarak beyaz insanlardan ziyade beyaz üstünlüğünün ve ırkçı baskının sembollerini hedef almaya çalıştı ve Güney Afrika'da bir ırk savaşı başlatmama konusunda endişeliydi. Şiddet kullanma konusundaki bu istekliliği, Mandela'yı, bazı yorumcuların onu ilişkilendirmeye çalıştığı Gandhizm ideolojisinden ayırıyor.
Mandela, birçok konuşmasında kendisini otokratik bir tavırla sunmasına rağmen, demokrasiye yürekten inanıyordu ve çoğunluğun kararlarına, onlarla tamamen aynı fikirde olmasa da uyuyordu. En azından 1960'lardan bu yana demokrasi ve insan hakları değerlerine bağlılık sergilemişti. "Kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve ifade özgürlüğünün" demokrasinin temelleri olduğu inancına sahipti ve doğal haklara ve insan haklarına olan inançla hareket ediyordu. Suttner, Mandela'nın benimsediği "iki liderlik tarzı" olduğunu savundu. Bir yandan kolektif liderlik hakkındaki fikirlere bağlı kalırken, diğer yandan bir liderin belirli bir hedefe ulaşmak için kararlı olması ve istişarede bulunmadan hareket etmesi gereken senaryolar olduğuna inanıyordu.
Mandela, nihai olarak sınıfsız bir toplumun kurulmasını savundu Sampson onu "kapitalizme, özel toprak mülkiyetine ve büyük paranın gücüne açıkça karşı" olarak tanımladı. Mandela Marksizm'den etkilendi ve devrim sırasında bilimsel sosyalizmi savundu. İhanet Davasında komünist olduğunu inkâr etti ve hem daha sonra gazetecilerle konuşurken , hem de SACP ile işbirliğinin pragmatik olduğunu belirttiği otobiyografisinde bu duruşunu sürdürdü ve retorik olarak şu soruyu sordu: "Kimdir? onları kullanmadığımızı söylemek için?" Sosyolog Craig Soudien'e göre, "Mandela sosyalizme sempati duysa komünist değildi." Tersine, biyografi yazarı David Jones Smith, Mandela'nın 1950'lerin sonu ve başında "komünizmi ve komünistleri benimsediğini" belirtirken, tarihçi Stephen Ellis, Mandela'nın 1960'a kadar Marksist-Leninist ideolojinin çoğunu özümsediğini yorumladı.
Mandela'nın bu Batılı hükûmetlere ilişkin görüşleri Marksist-Leninistlerinkinden farklıydı çünkü onların anti-demokratik veya gerici olduklarına inanmıyordu ve demokratik yönetim sistemlerine bağlı kalıyordu. Mandela'nın oluşturulmasına yardımcı olduğu 1955 Özgürlük Şartı, servetin eşit dağılımını sağlamak için bankaların, altın madenlerinin ve arazilerin millileştirilmesi çağrısında bulundu. Bu inançlara rağmen Mandela, başkanlığı sırasında dönemin diğer ülkelerindeki eğilimlere uygun olarak bir özelleştirme programı başlattı. Mandela'nın Güney Afrika'da sosyal demokratik bir ekonomi geliştirmeyi tercih edeceği, ancak 1990'ların başındaki uluslararası siyasi ve ekonomik durum nedeniyle bunun mümkün olmadığı defalarca öne sürüldü. Bu karar kısmen Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku'ndaki sosyalist devletlerin 1990'ların başındaki çöküşünden etkilendi.
Evlilikleri
Birinci evliliği
Mandela ilk evliliğini 1944 yılında Evelyn Ntoko Mase ile yapmış, 13 yıllık evliliklerinde Madiba Thembekile (Thembi) (1946-1969) ve Makgatho Mandela (1950-2005) adında iki erkek ve isimleri Makaziwe Mandela (Maki; 1947 ve 1953) olan iki kız çocukları olmuştur. İlk kız çocukları 9 aylık iken öldüğü için ikincisinin adını da onun anısına aynı koymuşlardır. İlk oğlu Thembi 1969 yılında trafik kazasında öldüğünde Robben Adası'nda mahkûm olan Mandela'nın cenazeye katılmasına izin verilmemiştir.
İkinci evliliği
İkinci eşi Winnie Madikizela-Mandela, Nelson Mandela ikinci kızları Zindzisva'nın doğumundan 18 ay sonra Robben Adası'na gönderildikten sonra siyahilerin liderliğini üstlenmiştir. Mandela 1990 yılında hapisten çıktıktan sonra eşi adam kaçırma ve cinayet suçlarından yargılanmış ve 1996 yılında boşanmalarına sebep olmuştur.
İlk kızları Zenani, Esvatini prensi Thumbumuzi Dlamini ile evlenmiş ve bundan sonra babasını hapiste ziyaretine izin verilmemiştir.
Üçüncü evliliği
Nelson Mandela üçüncü evliliğini 80. doğum gününde Graça Maçhel ile yapmıştır. Graça Machel eski Mozambik başkanı Samora Machel 1986 yılında uçak kazasında öldükten sonra dul kalan eşidir.
Aldığı ödüller
1992 yılında Atatürk Uluslararası Barış Ödülü, Afrika Ulusal Kongresi Başkanı Nelson Mandela'ya verildi. Mandela başlangıçta ödülü kabul etmedi; ancak daha sonra fikrini değiştirip ödülü kabul etti. Mandela, ödülü kabul etmemesine gerekçe olarak Kürt halkına yapılan ayrımcılığı göstermiştir. Mandela'ya 1962'de Lenin Barış Ödülü, 1979'da , 1981'de , 1983'te UNESKO'nun verildi. 1993'te De Klerk ile birlikte Nobel Barış Ödülü'nü kazandı.
Kaynakça
- ^ Kuriansky, Judy. "Outside View: Memories of Mandela's Christmas in prison". UPİ. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2013.
- ^ a b Lodge 2006.
- ^ a b c Ndlovu-Gatsheni 2014.
- ^ a b c Suttner 2007.
- ^ a b c d Boehmer 2008.
- ^ a b c d Sampson 2011.
- ^ Battersby 2011.
- ^ a b Kalumba 1995.
- ^ Benson 1986.
- ^ a b Ellis 2016.
- ^ Soudien 2015.
- ^ a b Smith 2010.
- ^ a b Freund 2014.
- ^ . 1 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2011.
- ^ . 5 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2015.
Konuyla ilgili yayınlar
- Mandela, Nelson (1996). Paul Duncan (Ed.). The Illustrated Long Walk to Freedom. Boston: Little, Brown and Company. ISBN .
- A Prisoner in the Garden: Opening Nelson Mandela's Prison Archive. Penguin Books. 2005. ISBN .
- Desmond Tutu ; editör John Allen. (1996). The Rainbow People of God: The Making of a Peaceful Revolution. . ISBN .
- Benson, Mary (1986). Nelson Mandela: The Man and the Movement.
- Bezdrob, Anne Marie du Preez (2006). The Nelson Mandela Story. Samoja Books. ISBN .
- Denenberg, Barry (2005). Nelson Mandela: No Easy Walk To Freedom.
- Hoobler, Dorothy; Hoobler, Thomas. Mandela: The Man, The Struggle, The Triumph.
- Juckes, Tim (1995). Opposition in South Africa: The Leadership of Matthews, Nelson Mandela, and Stephen Biko. Westport: Praeger Publishers.
- Mandela, Nelson (1995). Long Walk to Freedom. Little, Brown and Company. ISBN .
- Meredith, Martin (1998). Nelson Mandela: A Biography.
- (1999). . New York: Vintage Books. ISBN .
- Smith, Charlene (2013). Mandela: In Celebration of a Great Life.
- Villa-Vicencio, Charles (1996). The Spirit of Freedom. Berkeley: University of California Press.
Dış bağlantılar
| Vikisöz'de Nelson Mandela ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
| Wikimedia Commons'ta Nelson Mandela ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Nelson Mandela - Nobelprize.org biyografisi11 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Nelson Mandela Çocuklar Fonu (Kanada)8 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Time 100 profili 22 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Frederik Willem de Klerk | Güney Afrika Cumhuriyeti Devlet Başkanı 1994-1999 | Sonra gelen: Thabo Mbeki |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nelson Rolihlahla Mandela ya da kabile adiyla Madiba 18 Temmuz 1918 5 Aralik 2013 Guney Afrikali Anti Apartheid ayrimcilik karsiti aktivist ve Guney Afrika Cumhuriyeti nin ilk siyahi devlet baskani 1994 te ilk defa tum halkin katildigi secimlerde devlet baskani secilmistir Yonetimi Apartheid in mirasinin dagilmasina irkciligi engellemeye fakirlik ve esitsizlige odaklanmistir Siyasi gorus olarak Demokratik Sosyalist olan Mandela Afrika Ulusal Konseyi siyasi partisinde 1990 dan 1999 a kadar parti baskanligi yapmistir Nelson MandelaNelson Mandela 2000 1 Guney Afrika Devlet BaskaniGorev suresi 10 Mayis 1994 14 Haziran 1999Yerine geldigi Frederik Willem de KlerkYerine gelen Thabo Mvuyelwa MbekiAfrika Ulusal Kongresi 11 BaskaniGorev suresi 7 Temmuz 1991 20 Aralik 1997Yerine geldigi Oliver TamboYerine gelen Thabo MbekiBaglantisizlar HareketiGorev suresi 2 Eylul 1998 14 Haziran 1999Yerine geldigi Andres Pastrana ArangoYerine gelen Thabo MbekiKisisel bilgilerDogum Nelson Rolihlahla Mandela 18 Temmuz 1918 1918 07 18 Mvezo Guney AfrikaOlum 5 Aralik 2013 95 yasinda Johannesburg Guney AfrikaVatandasligi Guney Afrika CumhuriyetiPartisi Afrika Ulusal KongresiDiger siyasi baglantilari Guney Afrika Komunist PartisiEvlilik ler Evelyn Ntoko Mase 1944 1957 Winnie Madikizela 1957 1996 Graca Machel 1998 2013 Cocuk lar 6Odulleri Nobel Baris Odulu 1993 Imzasi Bantu dillerine ait olan Kosa Xhosa dilini konusan Thembu kabilesinde kabile sefinin oglu olarak dogan Mandela Fort Hare Universitesi ve Witwatersrand Universitesi nde hukuk egitimi gordu Johannesburg un ilcelerinde yasarken somurgecilik karsiti hareketi benimsedi ve ANC ye katilarak bu partinin genclik kolunun kurucu uyesi oldu Ulusal Parti Apartheid i 1948 de uyguladiginda ANC nin 1952 deki Defiance Campaign nde goze carpti ve Halk Kongresinde buna bagli olarak Transvaal ANC koluna baskan olarak secildi Avukat olarak calisirken surekli olarak kiskirtici aktivitelerden ve 1956 dan 1961 e kadar suren Ihanet Durusmalari ndan dolayi tutuklandi Baslangicta siddet icermeyen protestolar olacagini soylemesine ragmen Guney Afrika Komunist Partisi ile is birligi yaparak 1961 de sonradan devlet hedeflerine saldiracak olan militan MK orgutunu kurdu 1962 de tutuklandi ve hukumeti alasagi etmek icin komplo kurmak ve sabotaj etmekten dolayi omur boyu hapis cezasina carptirildi Mandela cezasini once Robben Adasi nda daha sonra cekti Bu esnada saliverilmesi icin 1990 da yani 27 yil sonra onay verilecek uluslararasi bir kampanya duzenlendi Hapishaneden ciktiktan sonra ANC baskani olan Mandela otobiyografisini yazdi ve baskan F W de Klerk ile 1994 te tum halkin katildigi ve ANC nin buyuk cogunlukla kazandigi bir secimin kurulmasi Apartheid in sona erdirilmesi icin gorusmelere sebep oldu Devlet Baskani olarak yeni bir anayasa olusturdu ve toprak reformu yoksullukla mucadele ve sagligin iyilestirilmesi gibi politikalari uygularken nu gecmiste yasanan insan haklari ihlalini arastirmasi icin olusturdu Uluslararasi olarak Libya ve Birlesik Krallik arasinda olan Lockerbie Faciasi gorusmeleri sirasinda arabulucu olarak rol oynadi Ikinci bir secime katilmayi reddetti ve yerine secimle yardimcisi gecti Mandela daha sonra ulusal lider olarak hayir islerinde yer aldi ve daha cok yoksullukla ve AIDS ile mucadele etti Mandela anti somurgeci ve anti apartheid gorusu ile uluslararasi begeni topladi ve 1993 teki Nobel Baris Odulu Amerika Birlesik Devletleri Baskanligi Ozgurluk Madalyasi ve Sovyet Lenin Nisani da dahil olmak uzere 250 nin uzerinde odul kazandi Guney Afrika da Ulusun Babasi olarak gorulur Nelson Mandela nin gecmisi ve yasadiklari bircok filme konu olmustur Long Walk to Freedom onun otobiyografik eseriyken Mandela Ozgurluge Giden Uzun Yol bu kitaptan uyarlanmis 2013 tarihli bir filmdir ApartheidOlaylar veSharpeville Katliami Ihanet Davasi Rivonia Davasi KuruluslarANC AWB HNP SACP Ulusal Parti COSATU KisilerP W Botha D F Malan Nelson Mandela Desmond Tutu F W de Klerk H F Verwoerd B J Vorster Steve Biko Mahatma Gandi Robert Sobukwe YerlerBantustan Robben Adasi Guneybati Afrika Soweto Diger konular goruntuletartisdegistirYasami2008 Mandela 18 Temmuz 1918 tarihinde Mvezo Guney Afrika da dogmustur Ailesi Kosa dilini konusan kabilesindendir Babasi ise bu kabilenin sefi dir Liseyi bitirdikten sonra ne girdi Burada okurken siyasi olaylara karisti Bir ogrenci boykotuna karistigi ve bunu organize ettigi gerekcesiyle okuldan uzaklastirildi Transkei den ayrilarak Transvaal a gitti Burada bir sure madenlerde polis memurlugu gorevinde bulundu Bu sirada yarida biraktigi universite tahsiline uzaktan egitim yoluyla devam etti 1942 de nin hukuk bolumunu bitirerek avukatlik yapmaya basladi Ulkenin ilk siyah avukati unvanini aldi Ocak 1962 de kendisine destek aramak icin ulke disina cikti Ingiltere ve Afrika ulkelerini dolasti Afrika ulkeleri ile silah ve para yardimi temin etti Ulkeye donusunde arkadaslariyla birlikte izinsiz yurt disina cikmak halki kiskirtmak sabotajlar ve suikastler duzenlemek iddialariyla yargilandi Halkin tamaminin temsil edilmedigi ve beyazlarin temsil edildigi parlamentonun cikardigi kanunlara uymak zorunda olmadigini savundu Beyaz yonetim tarafindan 1964 te omur boyu hapis cezasina carptirildi Bu davranisiyla irk ayrimina karsi mucadele eden Afrikali siyahlarin simgesi oldu Nelson Mandela dunyanin en unlu mahkumu olarak anilmistir Guney Afrika da Robben Adasi nda 27 yil hapiste kaldiktan sonra 1980 li yillarda irkciliga karsi mucadelenin butun dunyada yogunlasmasi uzerine adi duyuldu 1990 yilinda devlet baskani De Klerk tarafindan sartsiz olarak serbest birakildi Serbest birakildigi zaman 71 yasindaydi Serbest birakilmasina Guney Afrika siyahlarinin yaninda bircok beyaz da sevindi Mandela nin Mucadele benim hayatimdir Hayatimin sonuna kadar siyahlarin bagimsizligi icin mucadele edecegim demesi halk arasinda onu bayraklastirdi 1990 da hapisten cikinca demokratik bir Guney Afrika kurulmasi icin calisti ve hayalindeki ulkeyi kurdu Afrikalilar Mandela olmadan bunun gerceklesemeyecegine inanir Bugun Mandela bir ozgurluk savascisi olarak kabul edilmektedir 40 yil icinde 100 den fazla odul aldi 10 Mayis 1994 te Guney Afrika nin ilk siyah devlet baskani secildi Guney Afrika da kendi kabilesindeki buyuklerin kendisine taktiklari Madiba lakabiyla taninir Mandela 2008 yilinda ABD nin terorist listesinden cikarildi 8 Haziran 2013 te hastaneye kaldirilan Mandela 5 Aralik 2013 te oldu Siyasi gorusMandela kendisini hem ANC ye katildigindan beri sahip oldugu ideolojik konum olan hem Afrika milliyetcisi hem de bir sosyalist olarak tanimladi O entelektuel bir akademisyen ya da siyaset teorisyeni olmaktan ziyade pratik bir politikaciydi Biyografi yazari Tom Lodge a gore Mandela icin siyaset her zaman oncelikle hikayeleri canlandirmak anlatilar olusturmak oncelikle ahlaki acidan ornek davranislarla ilgili ve yalnizca ikincil olarak ideolojik vizyonla amaclardan ziyade araclarla ilgili olmustur Tarihci Sabelo J Ndlovu Gatsheni Mandela yi liberal Afrikali milliyetci somurgecilik karsiti humanist olarak tanimlarken siyasi analist Raymond Suttner Mandela nin liberal olarak etiketlenmesine karsi uyarida bulundu ve Mandela nin melez bir sosyo politik yapi sergiledigini belirtti Mandela siyasi fikirlerinin bir kismini Gandhi ve Nehru gibi Hintli bagimsizlik liderleri Afro Amerikan sivil haklar aktivistleri ve Nkrumah gibi Afrika milliyetcileri gibi diger dusunurlerden benimsedi ve bunlari Guney Afrika daki duruma uyguladi Ayni zamanda bircok Afrikali milliyetcinin beyaz karsiti duygulari gibi dusuncelerinin diger yonlerini de reddetti Bunu yaparken hem karsi kulturel hem de hegemonik gorusleri sentezledi Ornegin apartheid karsiti vizyonunu gelistirirken o zamanlar egemen olan Afrikaner milliyetciliginden gelen fikirlerden yararlandi Siyasi gelisimi hukuk egitimi ve uygulamalarindan ozellikle de degisime siddet yoluyla degil hukuk devrimi yoluyla ulasma umudundan guclu bir sekilde etkilendi Hayati boyunca siddet icermeyen bir yolu savunarak basladi daha sonra siddeti benimsedi ve ardindan muzakere ve uzlasma konusunda siddet icermeyen bir yaklasimi benimsedi Siddeti onaylarken bunu hicbir alternatif gormedigi icin yapti ve bu konuda her zaman pragmatik davrandi bunu rakibini muzakere masasina cekmenin bir yolu olarak algiladi Bireyler olarak beyaz insanlardan ziyade beyaz ustunlugunun ve irkci baskinin sembollerini hedef almaya calisti ve Guney Afrika da bir irk savasi baslatmama konusunda endiseliydi Siddet kullanma konusundaki bu istekliligi Mandela yi bazi yorumcularin onu iliskilendirmeye calistigi Gandhizm ideolojisinden ayiriyor Mandela bircok konusmasinda kendisini otokratik bir tavirla sunmasina ragmen demokrasiye yurekten inaniyordu ve cogunlugun kararlarina onlarla tamamen ayni fikirde olmasa da uyuyordu En azindan 1960 lardan bu yana demokrasi ve insan haklari degerlerine baglilik sergilemisti Kapsayicilik hesap verebilirlik ve ifade ozgurlugunun demokrasinin temelleri oldugu inancina sahipti ve dogal haklara ve insan haklarina olan inancla hareket ediyordu Suttner Mandela nin benimsedigi iki liderlik tarzi oldugunu savundu Bir yandan kolektif liderlik hakkindaki fikirlere bagli kalirken diger yandan bir liderin belirli bir hedefe ulasmak icin kararli olmasi ve istisarede bulunmadan hareket etmesi gereken senaryolar olduguna inaniyordu Mandela nihai olarak sinifsiz bir toplumun kurulmasini savundu Sampson onu kapitalizme ozel toprak mulkiyetine ve buyuk paranin gucune acikca karsi olarak tanimladi Mandela Marksizm den etkilendi ve devrim sirasinda bilimsel sosyalizmi savundu Ihanet Davasinda komunist oldugunu inkar etti ve hem daha sonra gazetecilerle konusurken hem de SACP ile isbirliginin pragmatik oldugunu belirttigi otobiyografisinde bu durusunu surdurdu ve retorik olarak su soruyu sordu Kimdir onlari kullanmadigimizi soylemek icin Sosyolog Craig Soudien e gore Mandela sosyalizme sempati duysa komunist degildi Tersine biyografi yazari David Jones Smith Mandela nin 1950 lerin sonu ve basinda komunizmi ve komunistleri benimsedigini belirtirken tarihci Stephen Ellis Mandela nin 1960 a kadar Marksist Leninist ideolojinin cogunu ozumsedigini yorumladi Mandela nin bu Batili hukumetlere iliskin gorusleri Marksist Leninistlerinkinden farkliydi cunku onlarin anti demokratik veya gerici olduklarina inanmiyordu ve demokratik yonetim sistemlerine bagli kaliyordu Mandela nin olusturulmasina yardimci oldugu 1955 Ozgurluk Sarti servetin esit dagilimini saglamak icin bankalarin altin madenlerinin ve arazilerin millilestirilmesi cagrisinda bulundu Bu inanclara ragmen Mandela baskanligi sirasinda donemin diger ulkelerindeki egilimlere uygun olarak bir ozellestirme programi baslatti Mandela nin Guney Afrika da sosyal demokratik bir ekonomi gelistirmeyi tercih edecegi ancak 1990 larin basindaki uluslararasi siyasi ve ekonomik durum nedeniyle bunun mumkun olmadigi defalarca one suruldu Bu karar kismen Sovyetler Birligi ve Dogu Bloku ndaki sosyalist devletlerin 1990 larin basindaki cokusunden etkilendi EvlilikleriBirinci evliligi Mandela ilk evliligini 1944 yilinda Evelyn Ntoko Mase ile yapmis 13 yillik evliliklerinde Madiba Thembekile Thembi 1946 1969 ve Makgatho Mandela 1950 2005 adinda iki erkek ve isimleri Makaziwe Mandela Maki 1947 ve 1953 olan iki kiz cocuklari olmustur Ilk kiz cocuklari 9 aylik iken oldugu icin ikincisinin adini da onun anisina ayni koymuslardir Ilk oglu Thembi 1969 yilinda trafik kazasinda oldugunde Robben Adasi nda mahkum olan Mandela nin cenazeye katilmasina izin verilmemistir Ikinci evliligi Ikinci esi Winnie Madikizela Mandela Nelson Mandela ikinci kizlari Zindzisva nin dogumundan 18 ay sonra Robben Adasi na gonderildikten sonra siyahilerin liderligini ustlenmistir Mandela 1990 yilinda hapisten ciktiktan sonra esi adam kacirma ve cinayet suclarindan yargilanmis ve 1996 yilinda bosanmalarina sebep olmustur Ilk kizlari Zenani Esvatini prensi Thumbumuzi Dlamini ile evlenmis ve bundan sonra babasini hapiste ziyaretine izin verilmemistir Ucuncu evliligi Nelson Mandela ucuncu evliligini 80 dogum gununde Graca Machel ile yapmistir Graca Machel eski Mozambik baskani Samora Machel 1986 yilinda ucak kazasinda oldukten sonra dul kalan esidir Aldigi odullerNelson Mandela nin Londra daki Parlamento Meydani ndaki heykeli Heykeltiras Ian Walters 1992 yilinda Ataturk Uluslararasi Baris Odulu Afrika Ulusal Kongresi Baskani Nelson Mandela ya verildi Mandela baslangicta odulu kabul etmedi ancak daha sonra fikrini degistirip odulu kabul etti Mandela odulu kabul etmemesine gerekce olarak Kurt halkina yapilan ayrimciligi gostermistir Mandela ya 1962 de Lenin Baris Odulu 1979 da 1981 de 1983 te UNESKO nun verildi 1993 te De Klerk ile birlikte Nobel Baris Odulu nu kazandi Kaynakca Kuriansky Judy Outside View Memories of Mandela s Christmas in prison UPI 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2020 Arsivlenmis kopya 6 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2013 a b Lodge 2006 a b c Ndlovu Gatsheni 2014 a b c Suttner 2007 a b c d Boehmer 2008 a b c d Sampson 2011 Battersby 2011 a b Kalumba 1995 Benson 1986 a b Ellis 2016 Soudien 2015 a b Smith 2010 a b Freund 2014 1 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Nisan 2011 5 Kasim 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Nisan 2011 Arsivlenmis kopya 11 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2013 Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2015 Konuyla ilgili yayinlarMandela Nelson 1996 Paul Duncan Ed The Illustrated Long Walk to Freedom Boston Little Brown and Company ISBN 0316880205 A Prisoner in the Garden Opening Nelson Mandela s Prison Archive Penguin Books 2005 ISBN 0 143 02495 7 Desmond Tutu editor John Allen 1996 The Rainbow People of God The Making of a Peaceful Revolution ISBN 978 0385 48374 2 Benson Mary 1986 Nelson Mandela The Man and the Movement Bezdrob Anne Marie du Preez 2006 The Nelson Mandela Story Samoja Books ISBN 0 620 36570 6 Denenberg Barry 2005 Nelson Mandela No Easy Walk To Freedom Hoobler Dorothy Hoobler Thomas Mandela The Man The Struggle The Triumph KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Juckes Tim 1995 Opposition in South Africa The Leadership of Matthews Nelson Mandela and Stephen Biko Westport Praeger Publishers Mandela Nelson 1995 Long Walk to Freedom Little Brown and Company ISBN 0 316 54818 9 Meredith Martin 1998 Nelson Mandela A Biography 1999 New York Vintage Books ISBN 0 679 78178 1 Smith Charlene 2013 Mandela In Celebration of a Great Life Villa Vicencio Charles 1996 The Spirit of Freedom Berkeley University of California Press Dis baglantilarVikisoz de Nelson Mandela ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Wikimedia Commons ta Nelson Mandela ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Nelson Mandela Nobelprize org biyografisi11 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nelson Mandela Cocuklar Fonu Kanada 8 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Time 100 profili 22 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Frederik Willem de Klerk Guney Afrika Cumhuriyeti Devlet Baskani 1994 1999 Sonra gelen Thabo Mbeki