Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Sarin | |
|---|---|
  | |
| Tanıtım ve özellikler | |
| Sistematik ismi | 2-(floro-metil-fosforill)oksipropan |
| Alternatif isimler | İzopropilmetil Fosdonofloridat, Sarin, GB |
| Moleküler formülü | C4H10FO2P |
| Mol kütlesi | 140 g/mol |
| Yoğunluk (Hâllere göre) | 1,0887 g/cm3 (25 °C); 1,102 g/cm3 (20 °C) |
| Kaynama noktası | 158 °C |
| Erime noktası | -56 °C |
Sarin (NATO'nun adlandırmasına göre rumuzu: GB) bir sinir ajanıdır. 1938'de Alman kimyager tarafından bulunmuştur. Sarin aşırı zehirli bir , vücuttaki sinir sistemlerinin dengesini bozarak felç meydana getirir. Çok küçük bir damlası bile insanı öldürebilir. 1991'de Birleşmiş Milletler tarafından kitle imha silahları kategorisine alınmıştır. Sarinin üretimi ve depolanarak saklanması 1993'te (Kimyasal Silahlar Konvensiyonu) tarafından yasaklanmıştır. Spesifik antidotu 'dir. Atropin pulmoner ve kardiyak etkileri düzeltmek amacıyla kullanılsa da mortalite üzerinde anlamlı bir etki oluşturmamaktadır.
Özellikler
Sarin, asetilkolin esteraz enziminin geri dönüşsüz bir inhibitörüdür. Canlı vücudunda sinaptik aralıkta asetilkolin yıkımını engelleyerek spastik paraliziye yol açar. Solunum kaslarının felci sonucu öldürücü olabilir. Sarin renksiz bir sıvı olup buharı da sıvısı gibi renksizdir. Renksiz ve kokusuz olduğu için sezilmesi ve teşhisi zordur.
Üretimi
Sarini elde etmek için bir dizi üretim yolu kullanılabilir. Nihai reaksiyon tipik olarak, izopropil alkol ile bir izopropoksi grubunun fosfora bağlanmasını içerir. Bu işlemin iki çeşidi yaygındır. Biri, metilfosfonil diflorürün izopropil alkol ile reaksiyonudur ve bu, bir yan ürün olarak hidroflorik asit ile sarin enantiyomerlerinin rasemik bir karışımını üretir:
"Di-Di" işlemi olarak bilinen ikinci işlem, sadece diflorür yerine eşit miktarlarda metilfosfonil diflorür ve metilfosfonil diklorür kullanır. Bu reaksiyon da Sarin verir ve yan ürün olarak hidroklorik asit verir. Di-Di işlemi, Amerika Birleşik Devletleri tarafından üniter sarin stoğunun üretimi için kullanıldı.
Aşağıdaki şema, Di-Di işleminin genel bir örneğini göstermektedir; gerçekte, reaktiflerin seçimi ve reaksiyon koşulları hem ürün yapısını hem de verimi belirler. Diyagramda gösterilen karışık kloro floro ara ürününün enantiyomerinin seçimi isteğe bağlıdır, ancak son ikâme, ayrılan grup olarak flor yerine klor için seçicidir. Sarin ve diğer organofosfatların sentezi için inert atmosfer ve susuz koşullar (Schlenk teknikleri) kullanılır.
Fizyolojik etkileri
Burun akması, göğsün sıkışması, görüşün zayıflaması, nefes almada güçlük, aşırı terleme, adalelerin kasılması, kusma, gözbebeklerin küçülmesi ve görüşte bulanıklık, sendeleme, şaşkınlık, uyuşukluk, hafıza kaybı, çırpınma, koma, nefesin kesilmesi ve ölümün meydana gelmesidir. 1995'teki Tokyo metrosuna düzenlenen sarin gazlı terör saldırısında gazın etkisinde kalan bazı kişilerde burun ve ağız kanaması semptomları da görülmüştür. Öldürücü dozda alındığında genellikle ölüm 1-10 dakika içinde gerçekleşir.
Sarinin tarih boyunca kullanımı
- 1939 : Keşfinden sonra Nazi Almanyası tarafından savaşta kullanmak üzere üretilmeye başlanmıştır.
- 1950'lerin başları : NATO sarini olarak kabul edince Sovyetler Birliği ve ABD tarafından askerî amaçlar için üretilmeye başlanmıştır.
- 1980-1988 : İran-Irak Savaşı sırasında Irak ordusu tarafından İran'a karşı kullanılmıştır.
- 1988 : Saddam Hüseyin yönetimindeki iktidar tarafından Halepçe'deki Kürt sivil halka karşı da kullanmıştır, kentte 5000'e yakın insan hayatını yitirmiştir.
- 1994 : Japon dini mezhebi Aum Şinrikyo tarafından Japonya'nın şehrindeki terör saldırısında kullanılmıştır. 8 kişi ölmüş, 200'den fazla kişi de gazdan etkilenmiştir.
- 1995: Yine Aum Şinrikyo tarafından bu sefer Tokyo metrosuna düzenlenen terör saldırısında kullanılmıştır, 20 kişi ölmüştür.
- 2013: Mayıs ayında Adana ve Mersin'de El-Kaide'ye bağlı El-Nusra Cephesi militanlarının yaşadıkları evlere yapılan baskınlarda 2 kg sarin ele geçirilmiştir.
- 2013: Şam'ın Guta banliyösüne düzenlenen saldırıda çok sayıda kişi ölmüştür. Saldırıyı Suriyeli muhaliflerin ve Esad rejiminin yaptığına dair çelişkili haberler bulunmaktadır.
- 2017: Suriye'nin İdlib şehrinde sarin ile yapılan saldırı sonucu 50'den fazla kişi hayatını kaybetmiş, yüzlerce kişi gazdan etkilenmiştir.
Kültürel etkileri
"Perception" dizisinin 1. sezonunun 4. bölümünde sarin gazı ele alınmıştır.
"Numb3rs" dizisinin "Under Pressure" adlı bölümünde teröristler tarafından kullanılmıştır.
"Testere II" filminde Jigsaw tarafından kullanılmıştır.
Sarin ve soman gazları 'in adlı düşsel 2. Dünya Savaşı romanının ana konusunu oluşturur.
Lost dizisinin 2. sezon 14. bölümünde ([[One of them]/(Onlardan Biri)]) amirine ihanet etmek istemeyen Sayid Jarrah karakteri, kendisine amirinin sarin gazını kullananlar arasında olduğu hatırlatıldığında Amerikalılarla işbirliği yapmaya karar verir.
Fringe dizisinin 1. sezon 3. bölümü sarin gazini konu edinmiştir.
The Newsroom dizisinin 2. sezon bölümlerinde de sarin gazı konu edilmiştir.
dizisinin 2. sezon 2. bölümünde de sarin gazı gösterilmiştir.
24 dizisinin 5.sezon bölümlerinde de sarin gazı konu edilmiştir.
Homeland dizisinin 5.sezon bölümlerinde de sarin gazı konu edilmiştir.
Blindspot dizisinin 1.sezon 16.bölümünde sarin gazı konu edilmiştir.
The Night Manager dizisinin 1. sezon 5. bölümünde sarin gazı konu edilmiştir.
Fauda dizisinin 1.sezon 12.bölümünde,intihar saldırısı düzenlemek amacıyla konu edilmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Office of the Under Secretary of Defense for Acquisition and Technology (February 1998). "Chemical Weapons Technology" (PDF). The Militarily Critical Technologies List Part II: Weapons of Mass Destruction Technologies (ADA 330102). . Erişim tarihi: 4 Eylül 2020 – Federation of American Scientists vasıtasıyla.
- ^ 31 Mayıs 2011 tarihli 7 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Russia Today haberi (İngilizce) 31 Mayıs 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ 21 Ağustos 2013 tarihli 23 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Anadolu Ajansı haberi 22 Ağustos 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ 21 Ağustos 2013 tarihli 21 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Russia Today haberi 22 Ağustos 2013 tarihinde erişilmiştir
- Savunma ve Havacılık 2001/88
- Federation of American Scientists
- Military Technology - 8/2001 sayısı
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
SarinTanitim ve ozelliklerSistematik ismi 2 floro metil fosforill oksipropanAlternatif isimler Izopropilmetil Fosdonofloridat Sarin GBMolekuler formulu C4H10FO2PMol kutlesi 140 g molYogunluk Hallere gore 1 0887 g cm3 25 C 1 102 g cm3 20 C Kaynama noktasi 158 CErime noktasi 56 C Sarin NATO nun adlandirmasina gore rumuzu GB bir sinir ajanidir 1938 de Alman kimyager tarafindan bulunmustur Sarin asiri zehirli bir vucuttaki sinir sistemlerinin dengesini bozarak felc meydana getirir Cok kucuk bir damlasi bile insani oldurebilir 1991 de Birlesmis Milletler tarafindan kitle imha silahlari kategorisine alinmistir Sarinin uretimi ve depolanarak saklanmasi 1993 te Kimyasal Silahlar Konvensiyonu tarafindan yasaklanmistir Spesifik antidotu dir Atropin pulmoner ve kardiyak etkileri duzeltmek amaciyla kullanilsa da mortalite uzerinde anlamli bir etki olusturmamaktadir Sarinin Kimyasal YapisiOzelliklerSarin asetilkolin esteraz enziminin geri donussuz bir inhibitorudur Canli vucudunda sinaptik aralikta asetilkolin yikimini engelleyerek spastik paraliziye yol acar Solunum kaslarinin felci sonucu oldurucu olabilir Sarin renksiz bir sivi olup buhari da sivisi gibi renksizdir Renksiz ve kokusuz oldugu icin sezilmesi ve teshisi zordur UretimiSarini elde etmek icin bir dizi uretim yolu kullanilabilir Nihai reaksiyon tipik olarak izopropil alkol ile bir izopropoksi grubunun fosfora baglanmasini icerir Bu islemin iki cesidi yaygindir Biri metilfosfonil diflorurun izopropil alkol ile reaksiyonudur ve bu bir yan urun olarak hidroflorik asit ile sarin enantiyomerlerinin rasemik bir karisimini uretir Di Di islemi olarak bilinen ikinci islem sadece diflorur yerine esit miktarlarda metilfosfonil diflorur ve metilfosfonil diklorur kullanir Bu reaksiyon da Sarin verir ve yan urun olarak hidroklorik asit verir Di Di islemi Amerika Birlesik Devletleri tarafindan uniter sarin stogunun uretimi icin kullanildi Asagidaki sema Di Di isleminin genel bir ornegini gostermektedir gercekte reaktiflerin secimi ve reaksiyon kosullari hem urun yapisini hem de verimi belirler Diyagramda gosterilen karisik kloro floro ara urununun enantiyomerinin secimi istege baglidir ancak son ikame ayrilan grup olarak flor yerine klor icin secicidir Sarin ve diger organofosfatlarin sentezi icin inert atmosfer ve susuz kosullar Schlenk teknikleri kullanilir di di isleminin bir ornegi Fizyolojik etkileriBurun akmasi gogsun sikismasi gorusun zayiflamasi nefes almada gucluk asiri terleme adalelerin kasilmasi kusma gozbebeklerin kuculmesi ve goruste bulaniklik sendeleme saskinlik uyusukluk hafiza kaybi cirpinma koma nefesin kesilmesi ve olumun meydana gelmesidir 1995 teki Tokyo metrosuna duzenlenen sarin gazli teror saldirisinda gazin etkisinde kalan bazi kisilerde burun ve agiz kanamasi semptomlari da gorulmustur Oldurucu dozda alindiginda genellikle olum 1 10 dakika icinde gerceklesir Sarinin tarih boyunca kullanimi1939 Kesfinden sonra Nazi Almanyasi tarafindan savasta kullanmak uzere uretilmeye baslanmistir 1950 lerin baslari NATO sarini olarak kabul edince Sovyetler Birligi ve ABD tarafindan askeri amaclar icin uretilmeye baslanmistir 1980 1988 Iran Irak Savasi sirasinda Irak ordusu tarafindan Iran a karsi kullanilmistir 1988 Saddam Huseyin yonetimindeki iktidar tarafindan Halepce deki Kurt sivil halka karsi da kullanmistir kentte 5000 e yakin insan hayatini yitirmistir 1994 Japon dini mezhebi Aum Sinrikyo tarafindan Japonya nin sehrindeki teror saldirisinda kullanilmistir 8 kisi olmus 200 den fazla kisi de gazdan etkilenmistir 1995 Yine Aum Sinrikyo tarafindan bu sefer Tokyo metrosuna duzenlenen teror saldirisinda kullanilmistir 20 kisi olmustur 2013 Mayis ayinda Adana ve Mersin de El Kaide ye bagli El Nusra Cephesi militanlarinin yasadiklari evlere yapilan baskinlarda 2 kg sarin ele gecirilmistir 2013 Sam in Guta banliyosune duzenlenen saldirida cok sayida kisi olmustur Saldiriyi Suriyeli muhaliflerin ve Esad rejiminin yaptigina dair celiskili haberler bulunmaktadir 2017 Suriye nin Idlib sehrinde sarin ile yapilan saldiri sonucu 50 den fazla kisi hayatini kaybetmis yuzlerce kisi gazdan etkilenmistir Kulturel etkileri Perception dizisinin 1 sezonunun 4 bolumunde sarin gazi ele alinmistir Numb3rs dizisinin Under Pressure adli bolumunde teroristler tarafindan kullanilmistir Testere II filminde Jigsaw tarafindan kullanilmistir Sarin ve soman gazlari in adli dussel 2 Dunya Savasi romaninin ana konusunu olusturur Lost dizisinin 2 sezon 14 bolumunde One of them Onlardan Biri amirine ihanet etmek istemeyen Sayid Jarrah karakteri kendisine amirinin sarin gazini kullananlar arasinda oldugu hatirlatildiginda Amerikalilarla isbirligi yapmaya karar verir Fringe dizisinin 1 sezon 3 bolumu sarin gazini konu edinmistir The Newsroom dizisinin 2 sezon bolumlerinde de sarin gazi konu edilmistir dizisinin 2 sezon 2 bolumunde de sarin gazi gosterilmistir 24 dizisinin 5 sezon bolumlerinde de sarin gazi konu edilmistir Homeland dizisinin 5 sezon bolumlerinde de sarin gazi konu edilmistir Blindspot dizisinin 1 sezon 16 bolumunde sarin gazi konu edilmistir The Night Manager dizisinin 1 sezon 5 bolumunde sarin gazi konu edilmistir Fauda dizisinin 1 sezon 12 bolumunde intihar saldirisi duzenlemek amaciyla konu edilmistir Ayrica bakinizKimyasal savas Tabun Soman SiklosarinKaynakca a b c Office of the Under Secretary of Defense for Acquisition and Technology February 1998 Chemical Weapons Technology PDF The Militarily Critical Technologies List Part II Weapons of Mass Destruction Technologies ADA 330102 Erisim tarihi 4 Eylul 2020 Federation of American Scientists vasitasiyla 31 Mayis 2011 tarihli 7 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Russia Today haberi Ingilizce 31 Mayis 2013 tarihinde erisilmistir 21 Agustos 2013 tarihli 23 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anadolu Ajansi haberi 22 Agustos 2013 tarihinde erisilmistir 21 Agustos 2013 tarihli 21 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Russia Today haberi 22 Agustos 2013 tarihinde erisilmistir Savunma ve Havacilik 2001 88 Federation of American Scientists Military Technology 8 2001 sayisi