Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Savaş ekonomisi bir devletin ekonomisini savaş zamanında canlı tutmak adına aldığı önlemlerin genel adı. bu olguyu " kontrol altında tutulabilmesi amacıyla kaynakların üretim, aktarım ve paylaşımının düzenlenmesi" olarak tanımlamaktadır.
Çoğu devlet savaş zamanında ekonomisini belirli bir göre yönetmektedir. Belirli ürünlerin bağlanması ve bu önlemlere örnek olarak gösterilebilir.
Savaş zamanında ülkeler, yurt içindeki iktisadi kaynaklarının çoğunu halkın refahını arttıran kalemlerden çekip savaşta kullanılacak ürünlerin üretimine kaydırır. Bu nedenle savaş zamanlarında karaborsacılık ve enflasyon artar. Başka bir deyişle halk önceki döneme göre görece daha fakirleşmesinin yanında önceki dönemlerde görece ucuz ama tercih edilebilir olan mallara da erişimi kısıtlanır. Temel ürünlerin (gıda, temizlik, giyecek, iletişim vs) dağılımında askerî birimlere öncelik verilir.
Savaş ekonomisi uygulama kararı almak siyasetçiler için oldukça zordur. Çünkü halkın enflasyonla boğuşacağı kesin olduğu gibi savaşın galibiyetle sonlanmaması ihtimali de vardır. Bu yüzden ülkeler tamamıyla savaş ekonomisi uygulamak yerine diğer birimlerin bütçelerinden azar azar keserek askerî birimlerin bütçelerini arttırma yoluna giderler. Böylece savaşın iç siyasetteki maliyetini en aza indirmek isterler.
Örnekler
Almanya
İki dünya savaşının da kaybedeni olarak savaşlar dolayısıyla en fazla yıkımı şüphesiz Almanya yaşamıştır. I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'da gıda fiyatları tavan yapmış, dolayısıyla artık en temel maddeler bile karaborsada satılmaya başlamıştır. Üretilen tüm buğdayın ve diğer tarım ürünlerinin askerleri doyurmak için cepheye yollanması neticesinde ülkedeki ekonomi çökmüş ve Almanya savaş sırasında dahi hiperenflasyon ile uğraşmak zorunda kalmıştır.
II. Dünya Savaşı'nda ise Naziler'in ilk yaptığı şey ilk savaşta yapılan hataları analiz etmek olmuştur. Planlı ve organize bir şekilde ekonomiyi savaşa hazırlayan Naziler, iktidarlarının ilk yılında kapsamlı bir tarım reformu uygulamışlardır. İkincil olarak, Naziler yeni girişecekleri savaşta tankların, savaş gemilerinin ve uçakların çok önemli olacağının farkındaydılar. Bunun neticesinde büyük fabrikalar kurarak önce ülkedeki işsizliği azaltıp, enflasyonu düşürme gayesi içine girdiler. Uygulanan bu planlı ekonomik program sayesinde Alman halkının sempatisini kazanan Naziler, savaşın müttefikler lehine dönmesine kadar büyük bir toplumsal destek görmüşlerdir.
Türkiye
Her ne kadar son günlerine kadar taraf olmasa da Türkiye'nin tam anlamıyla savaş ekonomisi uyguladığı tek dönem İkinci Dünya Savaşı'nın yaşandığı yıllardır. Nazi Almanyası ile saldırmazlık anlaşması yapılmasına rağmen seferberlik ilan edilmiş, çok ciddi askerî ve ekonomik tebdirler hayata geçirilmiştir. O vakitlerde halen ekonomisini raya oturmaya çalışan genç bir ülke olan Türkiye, zaten kısıtlı olan hammadde ve ekonomik kaynağının çoğunu Çakmak Hattı'nın yapımı için harcamış, asker alma ve askerî donatma işlemleri için de çok ciddi paralar harcamıştır. Ülkedeki savaş beklentisi sonucunda stok ve karaborsacılık artmış, halkın temel ihtiyaç malzemeleri devlet eliyle karneye bağlanmıştır.
Amerika Birleşik Devletleri
29 Aralık 1940 tarihinde ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, II. Dünya Savaşı'na henüz katılmadığı dönemde gerçekleştirdiği bir konuşmada, eğer Mihver Devletleri kazanırsa, bundan sonra ABD'nin kendini sürekli olarak savaş ekonomisi temelinde militarist bir güce dönüştürmek zorunda kalacağını açıklamıştır.
Kaynakça
- ^ Roosevelt, Franklin Delano (29 Aralık 1940). . Top 100 Speeches (İngilizce). American Rhetoric. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2018.
| Wikimedia Commons'ta Savaş ekonomisi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Savas ekonomisi bir devletin ekonomisini savas zamaninda canli tutmak adina aldigi onlemlerin genel adi bu olguyu kontrol altinda tutulabilmesi amaciyla kaynaklarin uretim aktarim ve paylasiminin duzenlenmesi olarak tanimlamaktadir Halki sabun ve benzin tasarrufu konusunda bilgilendiren bir Alman posteri Cogu devlet savas zamaninda ekonomisini belirli bir gore yonetmektedir Belirli urunlerin baglanmasi ve bu onlemlere ornek olarak gosterilebilir Savas zamaninda ulkeler yurt icindeki iktisadi kaynaklarinin cogunu halkin refahini arttiran kalemlerden cekip savasta kullanilacak urunlerin uretimine kaydirir Bu nedenle savas zamanlarinda karaborsacilik ve enflasyon artar Baska bir deyisle halk onceki doneme gore gorece daha fakirlesmesinin yaninda onceki donemlerde gorece ucuz ama tercih edilebilir olan mallara da erisimi kisitlanir Temel urunlerin gida temizlik giyecek iletisim vs dagiliminda askeri birimlere oncelik verilir Savas ekonomisi uygulama karari almak siyasetciler icin oldukca zordur Cunku halkin enflasyonla bogusacagi kesin oldugu gibi savasin galibiyetle sonlanmamasi ihtimali de vardir Bu yuzden ulkeler tamamiyla savas ekonomisi uygulamak yerine diger birimlerin butcelerinden azar azar keserek askeri birimlerin butcelerini arttirma yoluna giderler Boylece savasin ic siyasetteki maliyetini en aza indirmek isterler OrneklerAlmanya Iki dunya savasinin da kaybedeni olarak savaslar dolayisiyla en fazla yikimi suphesiz Almanya yasamistir I Dunya Savasi sirasinda Almanya da gida fiyatlari tavan yapmis dolayisiyla artik en temel maddeler bile karaborsada satilmaya baslamistir Uretilen tum bugdayin ve diger tarim urunlerinin askerleri doyurmak icin cepheye yollanmasi neticesinde ulkedeki ekonomi cokmus ve Almanya savas sirasinda dahi hiperenflasyon ile ugrasmak zorunda kalmistir II Dunya Savasi nda ise Naziler in ilk yaptigi sey ilk savasta yapilan hatalari analiz etmek olmustur Planli ve organize bir sekilde ekonomiyi savasa hazirlayan Naziler iktidarlarinin ilk yilinda kapsamli bir tarim reformu uygulamislardir Ikincil olarak Naziler yeni girisecekleri savasta tanklarin savas gemilerinin ve ucaklarin cok onemli olacaginin farkindaydilar Bunun neticesinde buyuk fabrikalar kurarak once ulkedeki issizligi azaltip enflasyonu dusurme gayesi icine girdiler Uygulanan bu planli ekonomik program sayesinde Alman halkinin sempatisini kazanan Naziler savasin muttefikler lehine donmesine kadar buyuk bir toplumsal destek gormuslerdir Turkiye Her ne kadar son gunlerine kadar taraf olmasa da Turkiye nin tam anlamiyla savas ekonomisi uyguladigi tek donem Ikinci Dunya Savasi nin yasandigi yillardir Nazi Almanyasi ile saldirmazlik anlasmasi yapilmasina ragmen seferberlik ilan edilmis cok ciddi askeri ve ekonomik tebdirler hayata gecirilmistir O vakitlerde halen ekonomisini raya oturmaya calisan genc bir ulke olan Turkiye zaten kisitli olan hammadde ve ekonomik kaynaginin cogunu Cakmak Hatti nin yapimi icin harcamis asker alma ve askeri donatma islemleri icin de cok ciddi paralar harcamistir Ulkedeki savas beklentisi sonucunda stok ve karaborsacilik artmis halkin temel ihtiyac malzemeleri devlet eliyle karneye baglanmistir Amerika Birlesik Devletleri 29 Aralik 1940 tarihinde ABD Baskani Franklin D Roosevelt II Dunya Savasi na henuz katilmadigi donemde gerceklestirdigi bir konusmada eger Mihver Devletleri kazanirsa bundan sonra ABD nin kendini surekli olarak savas ekonomisi temelinde militarist bir guce donusturmek zorunda kalacagini aciklamistir Kaynakca Roosevelt Franklin Delano 29 Aralik 1940 Top 100 Speeches Ingilizce American Rhetoric 16 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2018 Wikimedia Commons ta Savas ekonomisi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir