Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saçaklık ya da entablatur ( ; İtalyanca: intavolatura) veya klasik mimari dışında bilinen adıyla saçaklık; sütun başlıkları üzerine yatay olarak yerleşen, pervaz ve bantları ihtiva eden üstyapı kümesidir. ana unsurlarından biridir ve genel olarak arşitrav ( sistemindeki lentoya eşdeğer olan destekleyici eleman), friz (kabartmalarla bezenmiş ve düz halde bulunabilen bir şerit) ve geison (alınlığın altındaki çıkıntılı üye) kısımlarından oluşur. Yunan ve tapınaklarının ahşap formlardan temel alarak geliştiği düşünülmektedir, ahşap malzemeden taş malzemeye doğru gerçekleşen bu tasarımsal geçiş sürecine adı verilir.
Genel bakış
Entablaturun yapısı, inşa edilmiş olan yapının mimari düzenine göre değişiklik gösterir. Her düzen tipinde, entablatur öğelerinin (arşitrav, friz ve geison) oranları, üzerinde yer aldıkları sütunlarının oranlarına göre belirlenmiş haldedir. Roma ve Rönesans dönemi yorumlarında ise, genellikle sütun yüksekliğinin yaklaşık dörtte biri kadardır. Klasik mimari modellerine uymayan entablatur çeşitleri genellikle bunlardan türetilmiştir.
Dor Düzeninde
Saf klasik Dor düzeninde entablatur basittir. En alt sırada, sütun başlıklarının hemen üzerinde yer alan arşitrav, aşağıdan yukarıya, , ve tarafından frizden ayrılır ayrılır .
Frizde, metoplarla ayrılmış halde, dikey yivli lavhalardan müteşekkil olan triglifler hakimdir. Triglifler; düz, ince ve yatay bir çıkıntı olan taenanın üzerinde oturur. Oturma aralıkları, arşitravın üst hizasında dizili bulunan 'su damlası' benzeri guttae adı verilen süsleme öğeleriyle denktir. Üst kısımda ise geison hizasında sonlanırlar. Geisonun alt bölümü, tipik olarak, üzerinde guttus sıraları bulunan bir levha olan olan dizileri ile dekore edilmiştir.
Geison, ve kymation olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Sofit; geisonun çıkıntı yapan, bezeli olabilen ve alttan bakıldığında görülebilen, açıkta kalan kısmıdır. Sofit ve kymation, kornişin ana bölümleridir.
İon Düzeninde
İon düzeninde entablatur; arşitrava, şerit şeklinde yatay çıkıntılar halinde bulunan ve geisona kaset denilen küp biçimli kalıp çıkıntılar eklenmiş olarak görülür.
Korint Düzeninde
Korint düzeninde, çok daha süslü bir geisonla karşılaşılmaktadır (Korinth düzeninde kullanılan geison için Türkçe literatürde daha çok korniş sözcüğü tercih edilir.) Söz konusu korniş, alttan üste doğru; kyma reversa, kasetler, yumurta ok silmesi (ion kymationu), , facia ve kyma rekta olmak üzere bölümlere ayrılır. Modilyonlar süslü köşebentlerdir, kullanım biçimleri kasetlere benzemekle beraber genellikle akantus yaprakları şeklindedirler.
Entablatur kümesi içinde friz bölümü bazen Erechteion'un kariatidler portikosunda olduğu gibi ihmal edilmiş; bazense Efes'teki Artemis tapınağında olduğu gibi, yapıya muhtemelen hiç eklenmemiştir. Erken dönem ahşap ion örneklerinin kayalar üzerindeki reprodüksiyonu niteliğinde olan Likya kaya mezarlarında da friz bulunmaz. Entablatur, esasen, çatı kirişlerinin uçlarını destekleyen iki dikme üzerinde uzanan ilkel lentolardan evrimleşmiştir.
-
![image]()
Dor düzeninde entablatur -
![image]()
İyon düzeninde entablatur -
![image]()
Korinth düzeninde entablatur
Klasik Mimari Dışında
Entablatur, klasik sütun sistemiyle birlikte, klasik mimari örneklerinin dışında nadiren görülür. Genellikle sütunların bulunmadığı bir duvarın üst kısmını tamamlamak için kullanılır. Ayrıca pilasterlerin (yassılaştırılmış sütunlar veya duvar çıkıntıları) veya yarım sütunların söz konusu olduğu durumlarda kullanıldıkları da görülür. Entablaturun sütunlarla oransız olarak kullanımı Rönesans'tan sonra ortaya çıkmıştır.
Ayrıca bakınız
- Mimari düzen
- Klasik mimari
- Hindu tapınağı mimarisinde bir saçak olan
Kaynakça
- ^ a b Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Entablature". Encyclopædia Britannica. 9 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 654.
- ^
![image]()
Poole, homas Henry (1909). "Entablature". Herbermann, Charles (Ed.). Katolik Ansiklopedi (İngilizce). 5. New York: Robert Appleton Company.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sacaklik ya da entablatur ɛ n ˈ t ae b l e tʃ er Italyanca intavolatura veya klasik mimari disinda bilinen adiyla sacaklik sutun basliklari uzerine yatay olarak yerlesen pervaz ve bantlari ihtiva eden ustyapi kumesidir ana unsurlarindan biridir ve genel olarak arsitrav sistemindeki lentoya esdeger olan destekleyici eleman friz kabartmalarla bezenmis ve duz halde bulunabilen bir serit ve geison alinligin altindaki cikintili uye kisimlarindan olusur Yunan ve tapinaklarinin ahsap formlardan temel alarak gelistigi dusunulmektedir ahsap malzemeden tas malzemeye dogru gerceklesen bu tasarimsal gecis surecine adi verilir Caesarea Maritima dan entablatur ogesiVenus Genetrix Tapinagi ndan sutunlarin uzerinde yerlesik gorulen entablatur ogesi RomaGenel bakisEntablaturun yapisi insa edilmis olan yapinin mimari duzenine gore degisiklik gosterir Her duzen tipinde entablatur ogelerinin arsitrav friz ve geison oranlari uzerinde yer aldiklari sutunlarinin oranlarina gore belirlenmis haldedir Roma ve Ronesans donemi yorumlarinda ise genellikle sutun yuksekliginin yaklasik dortte biri kadardir Klasik mimari modellerine uymayan entablatur cesitleri genellikle bunlardan turetilmistir Dor Duzeninde Saf klasik Dor duzeninde entablatur basittir En alt sirada sutun basliklarinin hemen uzerinde yer alan arsitrav asagidan yukariya ve tarafindan frizden ayrilir ayrilir Frizde metoplarla ayrilmis halde dikey yivli lavhalardan mutesekkil olan triglifler hakimdir Triglifler duz ince ve yatay bir cikinti olan taenanin uzerinde oturur Oturma araliklari arsitravin ust hizasinda dizili bulunan su damlasi benzeri guttae adi verilen susleme ogeleriyle denktir Ust kisimda ise geison hizasinda sonlanirlar Geisonun alt bolumu tipik olarak uzerinde guttus siralari bulunan bir levha olan olan dizileri ile dekore edilmistir Geison ve kymation olmak uzere ikiye ayrilmistir Sofit geisonun cikinti yapan bezeli olabilen ve alttan bakildiginda gorulebilen acikta kalan kismidir Sofit ve kymation kornisin ana bolumleridir Ion Duzeninde Ion duzeninde entablatur arsitrava serit seklinde yatay cikintilar halinde bulunan ve geisona kaset denilen kup bicimli kalip cikintilar eklenmis olarak gorulur Korint Duzeninde Korint duzeninde cok daha suslu bir geisonla karsilasilmaktadir Korinth duzeninde kullanilan geison icin Turkce literaturde daha cok kornis sozcugu tercih edilir Soz konusu kornis alttan uste dogru kyma reversa kasetler yumurta ok silmesi ion kymationu facia ve kyma rekta olmak uzere bolumlere ayrilir Modilyonlar suslu kosebentlerdir kullanim bicimleri kasetlere benzemekle beraber genellikle akantus yapraklari seklindedirler Entablatur kumesi icinde friz bolumu bazen Erechteion un kariatidler portikosunda oldugu gibi ihmal edilmis bazense Efes teki Artemis tapinaginda oldugu gibi yapiya muhtemelen hic eklenmemistir Erken donem ahsap ion orneklerinin kayalar uzerindeki reproduksiyonu niteliginde olan Likya kaya mezarlarinda da friz bulunmaz Entablatur esasen cati kirislerinin uclarini destekleyen iki dikme uzerinde uzanan ilkel lentolardan evrimlesmistir Dor duzeninde entablatur Iyon duzeninde entablatur Korinth duzeninde entablaturKlasik Mimari Disinda Entablatur klasik sutun sistemiyle birlikte klasik mimari orneklerinin disinda nadiren gorulur Genellikle sutunlarin bulunmadigi bir duvarin ust kismini tamamlamak icin kullanilir Ayrica pilasterlerin yassilastirilmis sutunlar veya duvar cikintilari veya yarim sutunlarin soz konusu oldugu durumlarda kullanildiklari da gorulur Entablaturun sutunlarla oransiz olarak kullanimi Ronesans tan sonra ortaya cikmistir Ayrica bakinizMimari duzen Klasik mimari Hindu tapinagi mimarisinde bir sacak olanKaynakca a b Onceki cumlelerden bir veya daha fazlasi artik kamu mali olan bir yayindan alinan metni iceriyor Chisholm Hugh Ed 1911 Entablature Encyclopaedia Britannica 9 11 bas Cambridge University Press s 654 Poole homas Henry 1909 Entablature Herbermann Charles Ed Katolik Ansiklopedi Ingilizce 5 New York Robert Appleton Company