Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sextus Emprikus, Antik Yunan kuşkuculuğu hakkındaki bilgiyi sağlayan ünlü Romalı hekim ve filozoftur. Kuşkuculuk dışındaki her tür bilimsel ve felsefi öğretiyi dogmatizm olarak niteleyen Sextus, yaşamda iki temel ölçütün bulunduğunu, bunlardan birincisinin şeylerin varoluşu ya da var olmayışıyla ilgili kuramsal ölçüt, diğerinin ise bazı şeyleri yapmaya ya da yapmamaya hizmet eden pratik ölçüt olduğunu savunmuş, bunlardan birincisiyle savaşırken, bir kuşkucunun kendisine pratik ölçütü rehber alması gerektiğini belirtmiştir.
Doğru bilgiye ulaşılamayacağını algıyla açıklar. Algı bakımından her insan farklı yaratılmıştır. Aynı şeyler farklı insanlarda farklı algılara sebep olabilir. Algılar içinde bulunulan ortama göre değişiklik gösterir. O halde herkesin üzerinde birleşebileceği bir doğru yoktur. Sofist değildir.
Sextus Empricus, MÖ 210-160 yılları arasında Antik Yunan’da yaşamış bir Romalı hekim ve filozoftur. Sextus Empricus, kesin bilgiye ulaşmanın mümkün olmadığını savunur. Bu düşünce akımına Sepitisizm denir. Septik düşüncenin kurucusu Protagoras’ın aksine Sextus, sofist değildir. Kuşkuculuk dışında her tür bilimsel ve felsefi öğretiyi dogmatizm olarak niteleyen Sextus, yaşamda iki temel ölçütün bulunduğunu savunmuştur. Bunlardan ilki “şeylerin” varoluşu ya da var olmayışıyla ilgili kuramsal ölçüt, ikincisi ise bazı şeyleri yapmaya ya da yapmamaya hizmet eden pratik ölçüttür. Bunlardan birincisiyle savaşılırken, ikincisinin rehber alınması gerektiği, yani bir şeylerin varoluşuyla ilgili yargıda bulunurken pratik ölçütü kullanmanın gerekliliğini öne sürmüştür. Sextus, hakikatin ve doğru bilginin kesinliği hakkında şu sözü söylemiştir; “Kendinde hakikati yargılama hakkını görenler, hakikatin kriterine sahip olmak zorundadırlar. Bu kriter bir yargıcın onayına sahip olabilir de, olmayabilir de. Şayet onaya sahip değilse, güvenilir olması nereden gelir? Bilakis, sorgulanmamış, yargılanmamış hiçbir meselenin kesinliği yahut gerçekliği güvenilir değildir. Ve eğer hakikat kriteri bir yargıcın onayına sahipse, karşılığında bu yargıç da başka bir yargıcın onayına sahip olabilir ya da olmayabilir, şayet onaya sahip değilse veyahut bir başka yargıcın onayına sahipse, ad infinitum. (Ad infinitum: kısırdöngü, paradoks, bir durumun sonsuza kadar devam etmesi anlamına gelen Latince deyim.) Sofistlerden farklı olarak Sextus, doğa bilimleri ile ilgilenmemiştir. Çünkü Sextus’a göre doğa da insan algıları ile algılandığı için ve insan algılarının kesinliğine güvenilemeyeceği için yanıltıcı olabilir. Algı bakımından her insan farklıdır, aynı şeyler farklı insanlarda farklı algılara sebep olabilir. Algılar içinde bulunulan ortama göre değişiklik gösterir. O halde doğada da zihinde de herkesin üzerinde birleşebileceği bir doğru yoktur.
Sextus Empricus, İskenderiye’de Empirik Okulu’nu (bir filozof okulu) okumuştur.
Sextus Empricus ve Tanrı
Tanrı için tanım: Her şeyin yaratıcı gücü olmak-olan anlamında kullanır Sextus Empricus ve Tanrı'nın bilinemeyeceğinden söz eder. Şöyle ki; ortaya 3 epistemolojik neden koymuştur. Bunlardan birincisi:
Tanrı'nın ne olduğu, ne' liği sorunu...
Birçok farklı Tanrı tanımı vardır.
Maddeden oluşur mu oluşmaz mı - neyden oluşur? Evrenin içinde mi dışında mı? Dünya işlerine karışır mı karışmaz mı? Tek mi çok mu? vb. birçok sorulabilecek sorular öğrenilemeyecek şeyler... Bunlar Tanrı'nın lehinde bir yere varılamayacak şeyler. Hangi Tanrıdan bahsediyoruz ve bu farklı Tanrı-tanımlarından hangisini/hangilerini nasıl, niçin, seçmeliyiz?
Bunun için bir kanıta ihtiyacımız var. Tanrı hakkında bir şeyden bahsedildiğinde kanıt dediğimiz şey artık sonsuz öteleme sorununa dönüşür. Çünkü ortaya konan her kanıt kendisi için de bir kanıta ihtiyaç duyacaktır. Bunu aşmanın, çözmenin tek yolu Tanrı'nın kendi kendisini aşikar, belirgin kılmasıdır. Fakat bugüne değin öyle olsaydı eğer bu kadar çok Tanrı-tanımı ve din zaten ortaya çıkmazdı. Nedenlerin ikincisi Tanrı'nın varlığı sorunu sunulmuş olundu.
Son neden olarak üçüncüsü ise kötülük sorunudur.
Yeryüzünde neden kötülük vardır? Eğer Tanrı her şeyin nedeni, her şeye gücü yeten, her şeyi bilen, her şeye egemense yani her şeyin yaratıcı gücü olansa o zaman kötülük de ondandır. Tanrı dediğimiz kötülüğü de barındırandır. Eğer Tanrı yalnızca iyiliklerin nedeniyse, kötülükler ondan barınmıyorsa o zaman Tanrı izafiyet içeriyor demektir; her şeye hakim olamayan, her şeyin nedeni olamayan, her şeye gücü yetemeyen, her şeyi bilemeyen. Oysa hem izafiyet hem de kötülük Tanrıya ithaf edilen şeyler değildir. Yani dinler ve Tanrı'lar tanımlanırken insanoğluna tanıştırılıp iman etmesi beklenirken Tanrı hem kötülüğü hem izafiyeti barındıran olarak tanımlanmıyor.
Böylece sonuç olarak bu felsefi öğretinin hayattan herhangi bir konuya yaklaşımına bir örnek verilmiş olundu.
- Sexti Empirici Adversus mathematicos, hoc est, adversus eos qui profitentur disciplinas, Gentiano Herveto Aurelio interprete, Parisiis, M. Javenem, 1569 (Vicifons).
Kaynakça
- ^ Pyrrhonculuğun Esasları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.[]
 | Bir Antik Yunan'ın biyografisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Felsefe ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sextus Emprikus Antik Yunan kuskuculugu hakkindaki bilgiyi saglayan unlu Romali hekim ve filozoftur Kuskuculuk disindaki her tur bilimsel ve felsefi ogretiyi dogmatizm olarak niteleyen Sextus yasamda iki temel olcutun bulundugunu bunlardan birincisinin seylerin varolusu ya da var olmayisiyla ilgili kuramsal olcut digerinin ise bazi seyleri yapmaya ya da yapmamaya hizmet eden pratik olcut oldugunu savunmus bunlardan birincisiyle savasirken bir kuskucunun kendisine pratik olcutu rehber almasi gerektigini belirtmistir Dogru bilgiye ulasilamayacagini algiyla aciklar Algi bakimindan her insan farkli yaratilmistir Ayni seyler farkli insanlarda farkli algilara sebep olabilir Algilar icinde bulunulan ortama gore degisiklik gosterir O halde herkesin uzerinde birlesebilecegi bir dogru yoktur Sofist degildir Sextus Empricus MO 210 160 yillari arasinda Antik Yunan da yasamis bir Romali hekim ve filozoftur Sextus Empricus kesin bilgiye ulasmanin mumkun olmadigini savunur Bu dusunce akimina Sepitisizm denir Septik dusuncenin kurucusu Protagoras in aksine Sextus sofist degildir Kuskuculuk disinda her tur bilimsel ve felsefi ogretiyi dogmatizm olarak niteleyen Sextus yasamda iki temel olcutun bulundugunu savunmustur Bunlardan ilki seylerin varolusu ya da var olmayisiyla ilgili kuramsal olcut ikincisi ise bazi seyleri yapmaya ya da yapmamaya hizmet eden pratik olcuttur Bunlardan birincisiyle savasilirken ikincisinin rehber alinmasi gerektigi yani bir seylerin varolusuyla ilgili yargida bulunurken pratik olcutu kullanmanin gerekliligini one surmustur Sextus hakikatin ve dogru bilginin kesinligi hakkinda su sozu soylemistir Kendinde hakikati yargilama hakkini gorenler hakikatin kriterine sahip olmak zorundadirlar Bu kriter bir yargicin onayina sahip olabilir de olmayabilir de Sayet onaya sahip degilse guvenilir olmasi nereden gelir Bilakis sorgulanmamis yargilanmamis hicbir meselenin kesinligi yahut gercekligi guvenilir degildir Ve eger hakikat kriteri bir yargicin onayina sahipse karsiliginda bu yargic da baska bir yargicin onayina sahip olabilir ya da olmayabilir sayet onaya sahip degilse veyahut bir baska yargicin onayina sahipse ad infinitum Ad infinitum kisirdongu paradoks bir durumun sonsuza kadar devam etmesi anlamina gelen Latince deyim Sofistlerden farkli olarak Sextus doga bilimleri ile ilgilenmemistir Cunku Sextus a gore doga da insan algilari ile algilandigi icin ve insan algilarinin kesinligine guvenilemeyecegi icin yaniltici olabilir Algi bakimindan her insan farklidir ayni seyler farkli insanlarda farkli algilara sebep olabilir Algilar icinde bulunulan ortama gore degisiklik gosterir O halde dogada da zihinde de herkesin uzerinde birlesebilecegi bir dogru yoktur Sextus Empricus Iskenderiye de Empirik Okulu nu bir filozof okulu okumustur Sextus Empricus ve TanriTanri icin tanim Her seyin yaratici gucu olmak olan anlaminda kullanir Sextus Empricus ve Tanri nin bilinemeyeceginden soz eder Soyle ki ortaya 3 epistemolojik neden koymustur Bunlardan birincisi Tanri nin ne oldugu ne ligi sorunu Bircok farkli Tanri tanimi vardir Maddeden olusur mu olusmaz mi neyden olusur Evrenin icinde mi disinda mi Dunya islerine karisir mi karismaz mi Tek mi cok mu vb bircok sorulabilecek sorular ogrenilemeyecek seyler Bunlar Tanri nin lehinde bir yere varilamayacak seyler Hangi Tanridan bahsediyoruz ve bu farkli Tanri tanimlarindan hangisini hangilerini nasil nicin secmeliyiz Bunun icin bir kanita ihtiyacimiz var Tanri hakkinda bir seyden bahsedildiginde kanit dedigimiz sey artik sonsuz oteleme sorununa donusur Cunku ortaya konan her kanit kendisi icin de bir kanita ihtiyac duyacaktir Bunu asmanin cozmenin tek yolu Tanri nin kendi kendisini asikar belirgin kilmasidir Fakat bugune degin oyle olsaydi eger bu kadar cok Tanri tanimi ve din zaten ortaya cikmazdi Nedenlerin ikincisi Tanri nin varligi sorunu sunulmus olundu Son neden olarak ucuncusu ise kotuluk sorunudur Yeryuzunde neden kotuluk vardir Eger Tanri her seyin nedeni her seye gucu yeten her seyi bilen her seye egemense yani her seyin yaratici gucu olansa o zaman kotuluk de ondandir Tanri dedigimiz kotulugu de barindirandir Eger Tanri yalnizca iyiliklerin nedeniyse kotulukler ondan barinmiyorsa o zaman Tanri izafiyet iceriyor demektir her seye hakim olamayan her seyin nedeni olamayan her seye gucu yetemeyen her seyi bilemeyen Oysa hem izafiyet hem de kotuluk Tanriya ithaf edilen seyler degildir Yani dinler ve Tanri lar tanimlanirken insanogluna tanistirilip iman etmesi beklenirken Tanri hem kotulugu hem izafiyeti barindiran olarak tanimlanmiyor Boylece sonuc olarak bu felsefi ogretinin hayattan herhangi bir konuya yaklasimina bir ornek verilmis olundu Sexti Empirici Adversus mathematicos hoc est adversus eos qui profitentur disciplinas Gentiano Herveto Aurelio interprete Parisiis M Javenem 1569 Vicifons Kaynakca Pyrrhonculugun Esaslari Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari olu kirik baglanti Bir Antik Yunan in biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz