Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sofu Mehmet Paşa veya Mevlevi Mehmed Paşa (ö. 11 Mayıs 1655, İstanbul), Osmanlı Padişahı I. İbrahim'in saltanatının son döneminde ve IV. Mehmed saltanatında 7 Ağustos 1648-21 Mayıs 1649 tarihleri arasında dokuz ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı. 18 Ağustos 1648'de İstanbul'da liderliğini yaptığı isyanda Sultan İbrahim'in boğdurulması emrini vermiştir.
| Sofu Mehmet Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 7 Ağustos 1648 - 21 Mayıs 1649 | |
| Hükümdar | İbrahim IV. Mehmed |
| Yerine geldiği | Hezarpare Ahmed Paşa |
| Yerine gelen | Kara Murad Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 11 Mayıs 1655 Malkara |
Hayatı
Türk asıllı kapıkulu süvarilerindendi. Defterdar Baki Paşa yanında çalışmaya başladı ve onun yanında kethüda görevine yükseldi.
Ekim 1628'de o vakit yeniçeri ağası olan Halil Paşa Erzurum Beylerbeyi olarak tayin edildi. Onun yerine Sofu Mehmed yeniçeri ağası olarak görevlendirildi ama bir ay geçmeden Kasım 1628'de bu görevden azledildi. Ondan sonra Aydın muhassılı olarak görev yaptı. Başdefterdar olan İbrahim Efendi 1636'da görevinden azledilerek idam edildi; onun yerine başdefterdarlığa getirildi ise de bu görevden 1639'da azledildi. Fakat 1641'de Kemankeş Kara Mustafa Paşa'nın sadrazamlığı sırasında yeniden başdefterdar olarak atandı. Bu görevde iken devletin malî durumunu reformla uğraştı ve değer kaybeden Osmanlı parasının da düzeltilmesi hizmeti gördü. Fakat bu görevde çok kalamayıp tekrar azlolundu. 1644 başlarında tekrar Kara Hüseyin Paşa yerine başdefterdar görevine atandı. Kasım 1645'te başdefterdarlık o zaman yeniçeri ağası olan Musa Paşa'ya verildi. Fakat Sofu Mehmed Paşa'ya tecrübesinden dolayı vezirlik verildi. Sofu Mehmed Paşa bu dönemde Yenikapı'da bulunan konağında oturmakta idi ve Yenikapı Mevlevi şeyhi "Doğanı Hüseyin Dede"'nin dervişliğini yaptığı için lakabı "Mevlevi" olarak da bilindi.
7 Ağustos 1648'de ulema Fatih'te ve (başlarında yeniçeri ağası ile) kapıkulu ocakları ağaları Etmeydanında Orta Camii'de toplandılar ve Sultan İbrahim'in sefahatine ve koyduğu samur ve amber vergilerine karşı olarak bir ayaklanma üzerinde anlaştılar. Sabahleyin silahlanmış kapıkulu askerleri Fatih Camii avlusuna geldiler. Bunu haber alan sadrazam Tezkerci Ahmet Paşa korkup saklandı ve Sultan İbrahim'in Fatih Camii'ne gönderdiği Haseki Ağa'ya da burada dayak atıldı.
O zaman başdefterdar olan Sofu Mehmed Paşa Fatih Camii'ne çağrıldı ve burada isyancıların liderleri olan oack ağaları ve ulema liderleri tarafından geniş tecrübesi dolayısıyla kendisinin sedarete getirildiği ilan edildi. O zamana kadar sadrazam olan Tezkereci Ahmet Paşa saklandığı için kendisinden mühr-ü humayun alınamamıştı. Sarayda "hasodabaşı"'nda bulunan diğer mühr-ü hümayunu almak için ve Sultan İbrahim'e isyancıları şehirde zararlı hareketlerini önlenmemesi için Tezkereci Ahmet Paşa'yı yakalattırıp idam etmesini tavsiye etmek için Sofu Mehmed Paşa saraya gönderildi. Sarayda Sofu Mehmed Paşa'ya mühr-ü humayun verilip sadrazamlığı teyit edildi. Ama Sultan İbrahim damadı olan Tezkereci Ahmet Paşa idam edilmesine karşı çıktı.
Sofu Mehmed Paşa Fatih'e döndüğünde isyancı ocakları liderleri bunu kabul etmediler ve Sofu Mehmed Paşa'yı yine saraya gönderdiler. Burada Sultan İbrahim "Bre koca köpek! Veziriazam olmak için kulu tahrik ettin. Bu cemiyet bertaraf olduktan sonra göresin. Senin hakkında gelirim." diye ona hakaret edip tehdit etti ve onu saraylılara dövdürdü. Bunun üzerine Sofu Mehmed Paşa sadrazamlıktan istifa ettiğini bildirip Fatih Camii'ne geri döndü. Ama isyancıların liderleri bu istifayı kabul etmeyip onu yine sadrazam olarak kalmasını sağladılar.
İstanbul bir büyük ayaklanma öncesi görüntüsüne girdi. Sultan İbrahim saray surlarına toplar yerleştirtti ve isyancıların ayak divanına çıkma isteklerini reddetti. Cuma namazı kılınamadı. Geceyi Fatih Camii'nde geçiren ulema önüne, o akşam saklandığı konağında yakalanan ve konağı yağmalanan eski sadrazam "Tezkereci Ahmet Paşa" getirildi ve Sofu Mehmed Paşa önünda tarafından boğularak idam edildi. Cesedi bir beygire bağlanıp Atmeydanı'na çınar altına atıldı. Ertesi gün cesedi binlerce parçaya bölündüğü için eski sadrazam bu hazin ölümünden sonra "Hazarpare (bin parça)" Ahmet Paşa olarak anılmaya başlandı.
9 Ağustos erkenden isyancılar başlarında Şeyhülislam olarak Atmeydanı'na geldiler. İsyana katılmayan Rumeli Kazaskeri Sultanahmet Camii önünde linç edildi. İsyancılar tarafından aranan Sultan İbrahim'in danışmanlığını yapan Cinci Hoca kaçıp saklanıp canını zor kurtardı. Oradan büyük valide sultan olan Kösem Sultan'a Şehzade Mehmed'in yeni padişah yapılacağını ve cülus töreni için camiye gönderilmesini istediler ama Büyük Valide Sultan camide cülus adetten olmadığını bildirince saraya yöneldiler. Burada onları Harem-i Has dehlizinde Kösem Sultan karşıladı. İsyancılar şikayetlerini bildirdiler ve ulemanın ve şeyhülislam Abdürrahim Efendi'nin fetva çıkartıp Sultan İbrahim'in tahtan indirilmesi gerektiğini açıkladılar. Kösem Sultan bu halin caiz olup olmayacağını sorunca Şeyhülislam "akıldan yoksun büyüğün hükümdarlığının caiz olmadığını; akıllı çocuğun ise hükümdar olabileceğini" izah etti. Kösem Sultan haberiyle haremden çıkartılan 6,5 yaşında olan IV. Mehmed, Babussaade önünde kurulan bir tahta oturtulup, başta sadrazam Sofu Mehmet Paşa olarak, ona biat etme töreni başlatıldı.
Halledilen Sultan İbrahim'e katına bir heyet gönderilerek tahtan indirildiği ona açıklandı. Halledilen Sultanın bağırıp çağırmasına rağmen Sultan Kasır Köşkü'ne zorla götürülüp orada ev hapsine alındı. 9 Ağustos günü Sultan İbrahim'in kaçtığı dedikoduları İstanbul'da yayıldı ve şehri yine isyan atmosferi kapladı. Kapıkulu sipahileri Sultan İbrahim'den yana eyleme geçmeye hazırlandılar. Sadrazam Sofu Mehmet Paşa, Divan vezirleri ve yüksek ulema sarayda toplandılar. Usta getirilip eski Sultan İbrahim'in tutuklu bulunduğu kasrın kapıları ve pencereleri tuğla ile ördürüldü ve Sultan'ın devamlı buna itiraz eden bağırıp çağırmaları altında, sanki diri diri köşke gömüldü. Endurun halkı bu durumdan etkilenerek Sultan İbrahim'in tarafını tutar oldular. Devlet erkanı bir karşı isyanın olasılığından korkarak Sultan İbrahim'in öldürülmesine karar verdi. Şeyhülislam "İki halife müctemi oldukta biri katledilmek lazımdır" diye bir fetva verdi.
18 Ağustos 1648'de Sadrazam, Şeyhülislam, Bostancıbaşı ve cellatlar kapıları tuğlayla kapanmış Kafes Kasrı önüne geldiler ve kapı duvarını yıktırdılar. Bu idamı yapmaktan korkan Cellad Kara Ali'yi Sadrazam Sofu Mehmed Paşa değnekle döverek içeri soktu ve cellat kement atıp sabık Sultan İbrahim'i boğdu. Ölüsü Hasodası avlusuna çıkarılıp orada cenaze namazı kılınıp Ayasofya yanında eski Vaftizhane, sonra I. Mustafa'ya türbe, olan mevkiye defnedildi.
Sofu Mehmed Paşa Ağustos 1648'den Haziran 1649'a kadar 10 ay hem sadrazamlık hem de yaşı küçük IV. Mehmed'in "saltanat atabeği" olma görevleri yaptı. Bu dönemde her yaptığı icraata ocak ağaları karışmaktaydı ve özellikle yeniçeri ağası olan Kara Murad Ağa devamlı her işe karışmakta idi. Büyük Valide Kösem Sultan "saltanat naibeliği" görevini beklemekteydi ve ocak ağaları ile anlaşmıştı.
Sadrazam baş devlet icraatı olarak devletin malî durumuna el koydu. Devlet masraflarını azaltmak için maaşlardan tasarruf etti; bazı görevleri ortadan kaldırdı; "çıkma" bekleyen acemi oğlanların ocağa alınmaları durduruldu. Böylelikle devlet gelir ve giderlerini dengeye getirmeye çalıştı.
Taşra sipahileri Girit'e gönderilmek için Üsküdar'da toplanmıştı ve Girit'e gitmek için bahane aramaktaydılar. Eylül ve Ekim aylarında bunlar arasında hoşnutsuzluk karışıklıklara neden oldu.
Sadrazamın malî tedbirleri kapıkulu sipahilerinin menfaatlerine dokunmuştu ve 25-28 Ekim'de kapıkulu sipahileri Sultan Ahmet Camii yakında isyan ettiler. Fakat bu isyanın son günüde isyancı sipahiler ile sadrazam yanlısı olan yeniçeriler arasına Ayasofya, Atmeydanı ve Sultanahmet Camii çevresinde ateşli silahlarla büyük ve müthiş çatışmalar oldu. Sipahiler yenildiler; ama bir bölük sipahi Sultanahmet Camii'ne sığınıp orada savunma mevki aldı. Onlara cami içinde hücum eden yeniçeriler isyancıların hepsini cami içinde katlettiler ve caminin "kapıları ve camları tüfenk fındıkları ile delik deşik oldu." Ancak yeniçeriler kullanılarak bu isyan bastırma olayı iktidar hırslı yeniçeri ağası Kara Murad Ağa'nın gücünü daha da artırdı.
Anadolu'da Celali isyanları devam etmekteydi. Göller bölgesini haraca kesen Celali Haydaroğlu onu tenkil için gönderilen Abaza Hasan Ağa tarafından yakalandı ve İstanbul'a gönderildi. Haydarağa Parmakkapı da asılıp idam edildi ve bu İstanbul halkını heyecana getirdi.
Girit Savaşı devam etmekteydi. Venedik donanması Nisan 1648'dan itibaren Çanakkale Boğazı'nı abluka altına almıştı ve Ege'den ve Akdeniz'den İstanbul'a erzak nakli zorlukla karadan yapılmaktaydı. Sofu Mehmed Paşa bu işe de eğildi. Venedik Balyozu 30 Nisan'da tutulup Rumeli Hisarı'na tutuklandı. 11 kalyon, 10 mavna ve 75 kadırgadan oluşan Osmanlı donanması İstanbul'dan hareketle Mayıs başında Çanakkale Boğazı'na yetişti. Venedik Amiralı Giacomo Riva komutasında bulunan ve çoğunluğu Hollandalı ve İngilizlerden kiralanan yelkenli gemilerden oluşan 19 gemilik Venedik abluka filosu Osmanlı donanmasının Boğaz'dan geçip Ege Denizi'ne açılmasını önleyemedi ve ancak 2 Venedik gemisi Boğaz'ada Osmanlı donanmasına karşı gelebildi. Osmanlı Donanması Ege Denizi'ne çıkarak Foça limanında yöneldi ve bu limanda demir attı. Venedik abluka filosu bu limanda bulunan donamaya hücum etti. Venedik tarihçileri buna "Foça Deniz Savaşı" adını vermektedirler. Limanda manevra edemediği için Osmanlı donanmasından 9 kalyon, 3 mavna ve 2 kadırga yakıldı ve Venedik filosu 3 kalyon kaybetti. Ama rüzgâr yön değiştirip Venedik filosu üzerine doğru esmeye başlayınca Osmanlı donanmasında yangının yayılması rizikosu ortadan kalktığı gibi, hücum eden Venedik filosu gemileri de yangın tehdidi altında kalıp geri çekilip çarpışma yerinden ayrılmak zorunda kaldılar.
Çok geçmeden Sadrazam ile Kara Murad Ağa'nın arası açıldı. Büyük Valide Sultan olan Kösem Sultan da sadrazam aleyhinde idi. Donanmanın Foça'da başarısızlığı da sadrazamın kusuru olarak görüldü. 21 Mayıs 1649'da Sofu Mehmed Paşa sadrazamlıktan azlolundu. Yerine yeniçeri ağası olan ve kendisine paşalık unvanı verilen Kara Dev Murad Paşa sadrazam tayin olundu.
Sofu Mehmed Paşa azlinden sonra önce bostancıbaşı kapısında tutuklandı ve sonra da Malkara'ya sürüldü. Yeni sadrazam çekemediği için onu çok geçmeden orada idam ettirilerek öldürttü. İdam edildiği zaman yaşının 80'ı aşmış olduğu bildirilmektedir. Mezarı Malkara'dadır.
Değerlendirme
Zamanının tarihçileri Sofu Mehmed Paşa'yı çok farklı olarak değerlendirmektedirler. Vecihî ve Karaçelebizade onun politikalarını ve icraatını çok yükseklere çıkartarak övmektedirler. Buna karşılık Katip Çelebi "Fezeleke" eserinde onu büyük tenkitlere uğratmaktadır.
Modern tarihçi Uzunçarşılı onu şöyle değerlendirmektedir:
Sofu Mehmed Paşa'nın bir hayli kusuru ve sofuluk perdesi altında bazı mezalimi görüldüğü için uluorta metih ve senası doğru olmamakla beraber, karışık bir devirde ve padişah hal ve katilinde bulunarak ocak ağalarının devlet işlerine müdahaleleri arasında hükûmet icraatını Birinci Mustafa zamanında olduğu gibi ayağa düşürmemiş ve ağalar ile Büyük Valide Sultan'ı her ișe karıştırmadığı için onların husumetine kurban gitmiş olduğu anlaşılıyor.
Eserleri
Yenikapı'da kuleye bitişik bir cami; Ayasofya tarafında bir cami ve Nallı Mescid yakınında bir medrese yaptırmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVİ. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.395-397
- ^ Naima Tarihi c.II, say.337, 440
- ^ a b c d e f g h i j k Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say. 265
- ^ Naima Tarih
- ^ Bardakçı, Özkan ve François Prugnière, (2008) La dernıère croisade, les Français et la guerre de Candie 1669, Rennes: Presses Üniversitaires de Rennes, (Fransızca)
- ^ Katip Çelebi "Fezleke" adlı eserinin bir bölümünde mezarının "Malkara"'da olduğunu yazmakla beraber, bir diğer bölümünde mezarının 'da olduğunu bildirmektedir.
Dış bağlantılar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.395-397
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, , .
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Cilt:5, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Uluçam, Mehmet, "Mehmet Paşa (Sofu)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi, C.2 s.168, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hezarpare Ahmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 7 Ağustos 1648 - 21 Mayıs 1649 | Sonra gelen: Kara Murad Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sofu Mehmet Pasa veya Mevlevi Mehmed Pasa o 11 Mayis 1655 Istanbul Osmanli Padisahi I Ibrahim in saltanatinin son doneminde ve IV Mehmed saltanatinda 7 Agustos 1648 21 Mayis 1649 tarihleri arasinda dokuz ay on bes gun sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adami 18 Agustos 1648 de Istanbul da liderligini yaptigi isyanda Sultan Ibrahim in bogdurulmasi emrini vermistir Sofu Mehmet PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 7 Agustos 1648 21 Mayis 1649Hukumdar Ibrahim IV MehmedYerine geldigi Hezarpare Ahmed PasaYerine gelen Kara Murad PasaKisisel bilgilerOlum 11 Mayis 1655 MalkaraHayatiTurk asilli kapikulu suvarilerindendi Defterdar Baki Pasa yaninda calismaya basladi ve onun yaninda kethuda gorevine yukseldi Ekim 1628 de o vakit yeniceri agasi olan Halil Pasa Erzurum Beylerbeyi olarak tayin edildi Onun yerine Sofu Mehmed yeniceri agasi olarak gorevlendirildi ama bir ay gecmeden Kasim 1628 de bu gorevden azledildi Ondan sonra Aydin muhassili olarak gorev yapti Basdefterdar olan Ibrahim Efendi 1636 da gorevinden azledilerek idam edildi onun yerine basdefterdarliga getirildi ise de bu gorevden 1639 da azledildi Fakat 1641 de Kemankes Kara Mustafa Pasa nin sadrazamligi sirasinda yeniden basdefterdar olarak atandi Bu gorevde iken devletin mali durumunu reformla ugrasti ve deger kaybeden Osmanli parasinin da duzeltilmesi hizmeti gordu Fakat bu gorevde cok kalamayip tekrar azlolundu 1644 baslarinda tekrar Kara Huseyin Pasa yerine basdefterdar gorevine atandi Kasim 1645 te basdefterdarlik o zaman yeniceri agasi olan Musa Pasa ya verildi Fakat Sofu Mehmed Pasa ya tecrubesinden dolayi vezirlik verildi Sofu Mehmed Pasa bu donemde Yenikapi da bulunan konaginda oturmakta idi ve Yenikapi Mevlevi seyhi Dogani Huseyin Dede nin dervisligini yaptigi icin lakabi Mevlevi olarak da bilindi 7 Agustos 1648 de ulema Fatih te ve baslarinda yeniceri agasi ile kapikulu ocaklari agalari Etmeydaninda Orta Camii de toplandilar ve Sultan Ibrahim in sefahatine ve koydugu samur ve amber vergilerine karsi olarak bir ayaklanma uzerinde anlastilar Sabahleyin silahlanmis kapikulu askerleri Fatih Camii avlusuna geldiler Bunu haber alan sadrazam Tezkerci Ahmet Pasa korkup saklandi ve Sultan Ibrahim in Fatih Camii ne gonderdigi Haseki Aga ya da burada dayak atildi O zaman basdefterdar olan Sofu Mehmed Pasa Fatih Camii ne cagrildi ve burada isyancilarin liderleri olan oack agalari ve ulema liderleri tarafindan genis tecrubesi dolayisiyla kendisinin sedarete getirildigi ilan edildi O zamana kadar sadrazam olan Tezkereci Ahmet Pasa saklandigi icin kendisinden muhr u humayun alinamamisti Sarayda hasodabasi nda bulunan diger muhr u humayunu almak icin ve Sultan Ibrahim e isyancilari sehirde zararli hareketlerini onlenmemesi icin Tezkereci Ahmet Pasa yi yakalattirip idam etmesini tavsiye etmek icin Sofu Mehmed Pasa saraya gonderildi Sarayda Sofu Mehmed Pasa ya muhr u humayun verilip sadrazamligi teyit edildi Ama Sultan Ibrahim damadi olan Tezkereci Ahmet Pasa idam edilmesine karsi cikti Sofu Mehmed Pasa Fatih e dondugunde isyanci ocaklari liderleri bunu kabul etmediler ve Sofu Mehmed Pasa yi yine saraya gonderdiler Burada Sultan Ibrahim Bre koca kopek Veziriazam olmak icin kulu tahrik ettin Bu cemiyet bertaraf olduktan sonra goresin Senin hakkinda gelirim diye ona hakaret edip tehdit etti ve onu saraylilara dovdurdu Bunun uzerine Sofu Mehmed Pasa sadrazamliktan istifa ettigini bildirip Fatih Camii ne geri dondu Ama isyancilarin liderleri bu istifayi kabul etmeyip onu yine sadrazam olarak kalmasini sagladilar Istanbul bir buyuk ayaklanma oncesi goruntusune girdi Sultan Ibrahim saray surlarina toplar yerlestirtti ve isyancilarin ayak divanina cikma isteklerini reddetti Cuma namazi kilinamadi Geceyi Fatih Camii nde geciren ulema onune o aksam saklandigi konaginda yakalanan ve konagi yagmalanan eski sadrazam Tezkereci Ahmet Pasa getirildi ve Sofu Mehmed Pasa onunda tarafindan bogularak idam edildi Cesedi bir beygire baglanip Atmeydani na cinar altina atildi Ertesi gun cesedi binlerce parcaya bolundugu icin eski sadrazam bu hazin olumunden sonra Hazarpare bin parca Ahmet Pasa olarak anilmaya baslandi 9 Agustos erkenden isyancilar baslarinda Seyhulislam olarak Atmeydani na geldiler Isyana katilmayan Rumeli Kazaskeri Sultanahmet Camii onunde linc edildi Isyancilar tarafindan aranan Sultan Ibrahim in danismanligini yapan Cinci Hoca kacip saklanip canini zor kurtardi Oradan buyuk valide sultan olan Kosem Sultan a Sehzade Mehmed in yeni padisah yapilacagini ve culus toreni icin camiye gonderilmesini istediler ama Buyuk Valide Sultan camide culus adetten olmadigini bildirince saraya yoneldiler Burada onlari Harem i Has dehlizinde Kosem Sultan karsiladi Isyancilar sikayetlerini bildirdiler ve ulemanin ve seyhulislam Abdurrahim Efendi nin fetva cikartip Sultan Ibrahim in tahtan indirilmesi gerektigini acikladilar Kosem Sultan bu halin caiz olup olmayacagini sorunca Seyhulislam akildan yoksun buyugun hukumdarliginin caiz olmadigini akilli cocugun ise hukumdar olabilecegini izah etti Kosem Sultan haberiyle haremden cikartilan 6 5 yasinda olan IV Mehmed Babussaade onunde kurulan bir tahta oturtulup basta sadrazam Sofu Mehmet Pasa olarak ona biat etme toreni baslatildi Halledilen Sultan Ibrahim e katina bir heyet gonderilerek tahtan indirildigi ona aciklandi Halledilen Sultanin bagirip cagirmasina ragmen Sultan Kasir Kosku ne zorla goturulup orada ev hapsine alindi 9 Agustos gunu Sultan Ibrahim in kactigi dedikodulari Istanbul da yayildi ve sehri yine isyan atmosferi kapladi Kapikulu sipahileri Sultan Ibrahim den yana eyleme gecmeye hazirlandilar Sadrazam Sofu Mehmet Pasa Divan vezirleri ve yuksek ulema sarayda toplandilar Usta getirilip eski Sultan Ibrahim in tutuklu bulundugu kasrin kapilari ve pencereleri tugla ile orduruldu ve Sultan in devamli buna itiraz eden bagirip cagirmalari altinda sanki diri diri koske gomuldu Endurun halki bu durumdan etkilenerek Sultan Ibrahim in tarafini tutar oldular Devlet erkani bir karsi isyanin olasiligindan korkarak Sultan Ibrahim in oldurulmesine karar verdi Seyhulislam Iki halife muctemi oldukta biri katledilmek lazimdir diye bir fetva verdi 18 Agustos 1648 de Sadrazam Seyhulislam Bostancibasi ve cellatlar kapilari tuglayla kapanmis Kafes Kasri onune geldiler ve kapi duvarini yiktirdilar Bu idami yapmaktan korkan Cellad Kara Ali yi Sadrazam Sofu Mehmed Pasa degnekle doverek iceri soktu ve cellat kement atip sabik Sultan Ibrahim i bogdu Olusu Hasodasi avlusuna cikarilip orada cenaze namazi kilinip Ayasofya yaninda eski Vaftizhane sonra I Mustafa ya turbe olan mevkiye defnedildi Sofu Mehmed Pasa Agustos 1648 den Haziran 1649 a kadar 10 ay hem sadrazamlik hem de yasi kucuk IV Mehmed in saltanat atabegi olma gorevleri yapti Bu donemde her yaptigi icraata ocak agalari karismaktaydi ve ozellikle yeniceri agasi olan Kara Murad Aga devamli her ise karismakta idi Buyuk Valide Kosem Sultan saltanat naibeligi gorevini beklemekteydi ve ocak agalari ile anlasmisti Sadrazam bas devlet icraati olarak devletin mali durumuna el koydu Devlet masraflarini azaltmak icin maaslardan tasarruf etti bazi gorevleri ortadan kaldirdi cikma bekleyen acemi oglanlarin ocaga alinmalari durduruldu Boylelikle devlet gelir ve giderlerini dengeye getirmeye calisti Tasra sipahileri Girit e gonderilmek icin Uskudar da toplanmisti ve Girit e gitmek icin bahane aramaktaydilar Eylul ve Ekim aylarinda bunlar arasinda hosnutsuzluk karisikliklara neden oldu Sadrazamin mali tedbirleri kapikulu sipahilerinin menfaatlerine dokunmustu ve 25 28 Ekim de kapikulu sipahileri Sultan Ahmet Camii yakinda isyan ettiler Fakat bu isyanin son gunude isyanci sipahiler ile sadrazam yanlisi olan yeniceriler arasina Ayasofya Atmeydani ve Sultanahmet Camii cevresinde atesli silahlarla buyuk ve muthis catismalar oldu Sipahiler yenildiler ama bir boluk sipahi Sultanahmet Camii ne siginip orada savunma mevki aldi Onlara cami icinde hucum eden yeniceriler isyancilarin hepsini cami icinde katlettiler ve caminin kapilari ve camlari tufenk findiklari ile delik desik oldu Ancak yeniceriler kullanilarak bu isyan bastirma olayi iktidar hirsli yeniceri agasi Kara Murad Aga nin gucunu daha da artirdi Anadolu da Celali isyanlari devam etmekteydi Goller bolgesini haraca kesen Celali Haydaroglu onu tenkil icin gonderilen Abaza Hasan Aga tarafindan yakalandi ve Istanbul a gonderildi Haydaraga Parmakkapi da asilip idam edildi ve bu Istanbul halkini heyecana getirdi Girit Savasi devam etmekteydi Venedik donanmasi Nisan 1648 dan itibaren Canakkale Bogazi ni abluka altina almisti ve Ege den ve Akdeniz den Istanbul a erzak nakli zorlukla karadan yapilmaktaydi Sofu Mehmed Pasa bu ise de egildi Venedik Balyozu 30 Nisan da tutulup Rumeli Hisari na tutuklandi 11 kalyon 10 mavna ve 75 kadirgadan olusan Osmanli donanmasi Istanbul dan hareketle Mayis basinda Canakkale Bogazi na yetisti Venedik Amirali Giacomo Riva komutasinda bulunan ve cogunlugu Hollandali ve Ingilizlerden kiralanan yelkenli gemilerden olusan 19 gemilik Venedik abluka filosu Osmanli donanmasinin Bogaz dan gecip Ege Denizi ne acilmasini onleyemedi ve ancak 2 Venedik gemisi Bogaz ada Osmanli donanmasina karsi gelebildi Osmanli Donanmasi Ege Denizi ne cikarak Foca limaninda yoneldi ve bu limanda demir atti Venedik abluka filosu bu limanda bulunan donamaya hucum etti Venedik tarihcileri buna Foca Deniz Savasi adini vermektedirler Limanda manevra edemedigi icin Osmanli donanmasindan 9 kalyon 3 mavna ve 2 kadirga yakildi ve Venedik filosu 3 kalyon kaybetti Ama ruzgar yon degistirip Venedik filosu uzerine dogru esmeye baslayinca Osmanli donanmasinda yanginin yayilmasi rizikosu ortadan kalktigi gibi hucum eden Venedik filosu gemileri de yangin tehdidi altinda kalip geri cekilip carpisma yerinden ayrilmak zorunda kaldilar Cok gecmeden Sadrazam ile Kara Murad Aga nin arasi acildi Buyuk Valide Sultan olan Kosem Sultan da sadrazam aleyhinde idi Donanmanin Foca da basarisizligi da sadrazamin kusuru olarak goruldu 21 Mayis 1649 da Sofu Mehmed Pasa sadrazamliktan azlolundu Yerine yeniceri agasi olan ve kendisine pasalik unvani verilen Kara Dev Murad Pasa sadrazam tayin olundu Sofu Mehmed Pasa azlinden sonra once bostancibasi kapisinda tutuklandi ve sonra da Malkara ya suruldu Yeni sadrazam cekemedigi icin onu cok gecmeden orada idam ettirilerek oldurttu Idam edildigi zaman yasinin 80 i asmis oldugu bildirilmektedir Mezari Malkara dadir DegerlendirmeZamaninin tarihcileri Sofu Mehmed Pasa yi cok farkli olarak degerlendirmektedirler Vecihi ve Karacelebizade onun politikalarini ve icraatini cok yukseklere cikartarak ovmektedirler Buna karsilik Katip Celebi Fezeleke eserinde onu buyuk tenkitlere ugratmaktadir Modern tarihci Uzuncarsili onu soyle degerlendirmektedir Sofu Mehmed Pasa nin bir hayli kusuru ve sofuluk perdesi altinda bazi mezalimi goruldugu icin uluorta metih ve senasi dogru olmamakla beraber karisik bir devirde ve padisah hal ve katilinde bulunarak ocak agalarinin devlet islerine mudahaleleri arasinda hukumet icraatini Birinci Mustafa zamaninda oldugu gibi ayaga dusurmemis ve agalar ile Buyuk Valide Sultan i her ișe karistirmadigi icin onlarin husumetine kurban gitmis oldugu anlasiliyor EserleriYenikapi da kuleye bitisik bir cami Ayasofya tarafinda bir cami ve Nalli Mescid yakininda bir medrese yaptirmistir Kaynakca a b c d e f Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 395 397 Naima Tarihi c II say 337 440 a b c d e f g h i j k Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak ISBN 975 329 2996 say 265 Naima Tarih Bardakci Ozkan ve Francois Prugniere 2008 La derniere croisade les Francais et la guerre de Candie 1669 Rennes Presses Universitaires de Rennes ISBN 978 2 7535 0642 8 Fransizca Katip Celebi Fezleke adli eserinin bir bolumunde mezarinin Malkara da oldugunu yazmakla beraber bir diger bolumunde mezarinin da oldugunu bildirmektedir Dis baglantilarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 395 397 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi Cilt 5 Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 978 994 439 7681 Ulucam Mehmet Mehmet Pasa Sofu 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 2 s 168 Istanbul Yapi Kredi Kultur Yayincilik A S ISBN 975 08 0071 01 Siyasi goreviOnce gelen Hezarpare Ahmed Pasa Osmanli Sadrazami 7 Agustos 1648 21 Mayis 1649 Sonra gelen Kara Murad Pasa