Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sorblar (Sorb dili Serbja, Latince Surbi, Surabi ya da Sorabi, Wendler olarak da anılırlar) Batı Slavlarına dahil, Almanya'da "resmi azınlık" statüsü taşıyan halk. Almanya'nın Saksonya ve Brandenburg eyaletlerinde, Oberlausitz ve Niederlausitz bölgelerinde yoğun olarak yaşamaktadırlar. Devleti bulunmayan tek slav topluluğudur.
 Geleneksel giysileriyle Sorb kadınları | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Almanya,  Avustralya, ABD,  Polonya | |
| Diller | |
| Din | |
Dil ve yerleşim alanları
Sorblar, yukarı Sorb dili (Sorbça: Hornjoserbšćina) ve aşağı Sorb dili (Sorbça: Dolnoserbšćina) olmak üzere iki ayrı yazılı dile sahiptir. Ancak Aşağı Sorb dili tarihe karışma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Yukarı Sorbça Çek, Aşağı Sorbça ise Leh diline yakındır.
Sorb Enstitüsü ve Domowina'nın hesaplamalarına göre günümüzde Sorb dilini etkin bir şekilde konuşanların sayısı 20.000 – 30.000 arasında bulunmaktadır. Bir başka kayda göre Aşağı Sorb dilini konuşanlar 7 bin, Yukarı Sorb dilini konuşanların sayısı ise 15 bin dolayındadır. Birçok Sorb kuruluşu Sorbların sayısını 60.000 olarak belirtmektedir. Bu rakamın üçte ikilik kesimi Saksonya'da Oberlausitz'de yoğunlaşmıştır. Bautzen, Hoyerswerda ve Kamenz Sorblar'ın Saksonya'da yaşadıkları yerleşim yerleri arasında öne çıkmaktadır. Ayrıca Brandenburg eyaletinde Niederlausitz Sorblar'ın yoğunlukta olduğu bölgeler arasında sıralanmaktadır.
Nüfusu
1700 yılından bu yana Sorb nüfusu gelişimi:
| Yıl | 1700 | 1750 | 1880 | 1900 | 1945 |
|---|---|---|---|---|---|
| Nüfus | 250,000 | 200,000 | 166,000 | 146,000 | 100,000 |
Almanya dışındaki Sorblar
Yukarı Sorb dilinin bir ağzı, Amerika Birleşik Devletleri'nin Teksas eyaletine bağlı Serbin'de konuşulmaktadır. 1848 – 1860 yılları arasında Avustralya'ya 400 dolayında Sorb aile göçmüştür. Polonya'da Sorau (Leh dili: (Żary) kenti çevresinde bulunan Sorblar'ın büyük kısmı II. Dünya Savaşı sonrasında Alman olarak kabul edildiklerinden Batı'ya göçmek zorunda kalmış, kalanlar ise Polonya'nın asimilasyon politikası sonucu etnik özelliklerini kaybetmişlerdir.
Sorb azınlığı koruyup geliştiren kurumlar
Doğu Almanya ve Batı Almanya'nın birleşmesini öngören 31 Ağustos 1990 tarihli anlaşmada Sorblar'ın durumuna da açıklık getirilmiştir. Anlaşmanın 35'nci maddesinin 14'ncü fırkasında, "Sorblar'ın Almanya sınırları dışında bir anavatana sahip olmadıklarına dikkat çekilerek Sorb halkına karşı Alman devletinin destek yükümlülüğü" vurgulanmıştır.
Bu çerçevede Sorb Halkının Vakfı (Sorb dili: Załožba za serbski lud) önemli bir işlev üstlenmektedir. Vakfa federal devlet ile Brandenburg ve Saksonya eyaletleri maddi kaynak sağlamaktadır. Sorb Halkının Vakfı bu kaynakla Sorb kimliğini ifade eden dil, kültür ve gelenekleri koruyup geliştirme, teşvik ve yayma faaliyetleri yürütmektedir.
Alman federe devleti, Brandenburg ve Saksonya eyalet yönetimleri 2006 yılında Sorb azınlık için toplam 15,6 milyon Euro kaynak ayırmıştır. Bu rakamın 7,6 milyonu federe devlet, 5,5'i Saksonya, 2,6 milyonu ise Brandenburg tarafından karşılanmıştır. Bunun dışında, kamu bütçesinden Sorb azınlık için 5,6 milyon Euro ödeme yapılmaktadır. Sorb Halkının Vakfı, resmi web sitesinde maddi kaynaklarının bütün kalemlerini açıklamaktadır.
Bautzen (Budyšin) ile Cottbus (Chośebuz), Sorb kültür dünyasının merkezleri olarak kabul edilir. Bu kentlerde birçok kreşin yanı sıra bir düzineye yakın orta öğretim seviyesinde eğitim veren Sorb okulu bulunmaktadır. Ancak giderek düşen talep nedeniyle okullar kapanma tehlikesiyle yüz yüzedir. Bautzen ve Cottbus'da ayrıca Sorb dilinde eğitim veren lise faaliyet göstermektedir.
Sorb dilinde vatan anlamına gelen ve 1912 yılında kurulan Domowina (Resmi adı Lausitz Bölgesi Sorbları'nın Birliği; Sorbça: Zwjazk Łužiskich Serbow z. t., Almanca: Bund Lausitzer Sorben e. V."), Sorb azınlığın merkezi örgütlenmesidir. Domowina, toplam 5 bin 800 üyesi olan 12 derneğin çatı örgütü konumundadır.
Merkezi Bautzen'de bulunan bir Sorb Enstitüsü (Serbski Institut) bulunmaktadır. Bu kuruluş,1951 yılında kurulan Sorb Halk Araştırmaları Enstitüsü'nün (Institut za serbski ludospyt) devamı niteliğindedir. Enstitü, tarihe karışan Doğu Alman Cumhuriyeti döneminde Bilim Akademisi'ne bağlıydı. Sorb Enstitüsü, Sorb dil ve kültürünü bilimsel yöntemlerle ele alan araştırmaların yanı sıra Lausitz bölgesinde Sorp dili ve kültürüne destekleyen programlar hayata geçirmektedir.
Bautzen, kitap, gazete ve dergi gibi Sorb dilinde yapılan bütün yayınları basan Domowina yayınevine (Sorbça Ludowe nakładnistwo Domowina) de ev sahipliği yapmaktadır.
Bautzen'de bir Sorb Müzesi (Serbski muzej Budyšin) bulunmaktadır. Müzede 6. yüzyıldan günümüze Sorb tarihinin yanı sıra Sorbların kültür ve hayat tarzı aktarılmaktadır. Düzenli sergilerde Sorb sanatçıların eserleri sergilenmektedir. Sorb Müzesi, maddi kaynağını yerel yönetimin yanı sıra Sorb Halkının Vakfı ve Oberlausitz-Niederschlesien kültür bölgesinden de sağlamaktadır.
Leipzig Üniversitesi'ne bağlı Sorb Dili Enstitüsü'nde Sorbça öğretmenler yetiştirilmektedir. Kökleri 10 Aralık 1716'da Sorb üniversite öğrencileri tarafından kurulan Sorb derneğine kadar uzanan ensititüye son yıllarda talep artış kaydetmiştir. Enstitü'nün genel müdürlüğü 19 Ocak 2004'ten bu yana Prof. Dr. Eduard Werner tarafından yapılmaktadır.
Basın-yayın kuruluşları
„Serbske Nowiny”, Sorb dilinde yayın yapan bir günlük gazetedir. Yukarı Sorb dilinde çıkan günlük gazetenin yanı sıra Aşağı Sorbça'da „Nowy casnik” (Almanca: Neue Zeitung) isimli bir haftalık gazete yayımlanmaktadır. Kültür alanında çıkan, aylık „Rozhlad” (Almanca: Umschau) dergisi, çocuk dergisi „Płomjo” (Almanca: Flamme), Katolik yayın yapan „Katolski Posoł” ve Protestanların dergisi „Pomhaj Bóh” kayda değer diğer yayınlar arasındadır.
Sorb Radyosu'nun yayınları, kamuya ait birer radyo-TV kuruluşu olan MDR ve Berlin-Brandenburg Radyosun'da üretilmektedir. Sorbça, Cumartesi dışında her gün birkaç saat olmak üzere yine MDR ve Berlin-Brandenburg Radyosu'na ait vericiler üzerinden yayın yapılmaktadır. Berlin-Brandenburg Radyosu, Sorbça yayınları ayrıca podcast olarak da sunmaktadır. Sorb gençleri hedef alan aylık "Bubak" ve iki saatlik "Radio Satkula" hazırlanmaktadır.
Berlin-Brandenburg Radyosu, 1992 Nisan ayından beri Aşağı Sorb dilinde 30'ar dakikalık „Łužyca” (Almanca: Lausitz) isimli TV programını hazırlamaktadır. MDR ise 18 Eylül 2001'den bu yana 30'ar dakikalık,Wuhladko” (Almanca: Aussicht) isimli TV programını yayınlamakta, Sorb dilindeki program uydu üzerinden Almanya genelinde izlenebilmektedir. MDR, ayrıca her pazar yayınlanan "Sandmännchen" isimli çocuk programını Alman ve Sorb dillerinde aktarmaktadır.
Siyasi kuruluşları
2005 Mart'ında Cottbus'da bir grup Sorb Wend Halkının Partisi'ni (Sorbça: Serbska Ludowa Strona) kurdu. Sorblar siyasi partiyi kurarken, Schleswig-Holstein eyaletinde Almanya'daki Danimarkalı azınlığın haklarını savunan SSW'yi örnek aldılar. Ancak Sorb azınlık Wend Halkının Partisi'ne halen temkinli yaklaşmaktadır. Sorbların genel eğilimini yansıtan Domowina'da, Sorb halkının çıkarlarının bir azınlık partisi yerine tüm partilerle işbirliği yapılarak korunması görüşü ağır basmaktadır.
Azınlık hakları
Doğu ve Batı Almanya'nın birleşmesini öngören 31 Ağustos 1990 tarihli anlaşma (Almanca: Einigungsvertrag), Sorblar'ın durumuna şöyle açıklık getirmektedir.
- otuz beşnci maddesi ondördüncü fırka: „Almanya Federal Cumhuriyeti ve Demokratik Almanya Cumhuriyeti, anlaşmanın otuz beşinci maddesiyle bağlantılı olarak şu noktalar kararlaştırılmıştır:
- Sorb halkı ve kültürüne aidiyet beyanı özgürdür
- Sorb kültürü ve Sorb geleneklerinin korunup geliştirilmesi güvence altına alınacaktır.
- Sorb halkının mensupları ve Sorb örgütleri Sorb dilinin kamusal alanda korunup desteklenmesi özgürlüğüne sahiptir.
- Anayasada federal devlet ve eyalet yönetimleri arasında belirlenen görev dağılımında bir değişiklik yapılmayacaktır.
- Yine söz konusu Birleşme Anlaşması uyarınca Sorb dilinin mahkemelerde kullanımı da güvence altına alınmıştır: „Madde 184 uyarınca Sorb halkının yaşadığı bölgelerde Sorblar'ın mahkemede ana dillerinde konuşma hakkı dokunulmazdır.”
- Federal İçişleri Bakanlığı'nın 14 Nisan 1993 tarihli yazısında, Birleşme Anlaşması'nın otuz beşinci maddesinin ondördüncü fırkasının geçerlilik süresine şöyle açıklık getirilmiştir: „Anlaşmada, ilgili düzenlemenin belli bir süre sonra yürürlükten kaldırılacağına dair bir ibare bulunmamaktadır.”
Edebiyat
Sorb şairler
Çağdaş Sorb yazarları
Dış bağlantılar
Genel
Eğitim ve Araştırma
- Sorb Enstitüsü23 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Cottbus Sorb Lisesi 18 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Basın-Yayın
- Serbske Nowiny Serbske Nowiny Gazetesi11 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- MDR Televizyonu'nda Sorb Dili Yayınları 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- RBB'de Sorb Dili Yayınları9 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- RBB Televizyonu'nda Sorb Dili Yayınları28 Ekim 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sorblar Sorb dili Serbja Latince Surbi Surabi ya da Sorabi Wendler olarak da anilirlar Bati Slavlarina dahil Almanya da resmi azinlik statusu tasiyan halk Almanya nin Saksonya ve Brandenburg eyaletlerinde Oberlausitz ve Niederlausitz bolgelerinde yogun olarak yasamaktadirlar Devleti bulunmayan tek slav toplulugudur SorblarGeleneksel giysileriyle Sorb kadinlariOnemli nufusa sahip bolgelerAlmanya Avustralya ABD PolonyaDillerSorbca Yukari ve Asagi Sorbca AlmancaDinKatolik Kilisesi LutercilikDil ve yerlesim alanlariSorblar yukari Sorb dili Sorbca Hornjoserbscina ve asagi Sorb dili Sorbca Dolnoserbscina olmak uzere iki ayri yazili dile sahiptir Ancak Asagi Sorb dili tarihe karisma tehlikesiyle karsi karsiyadir Yukari Sorbca Cek Asagi Sorbca ise Leh diline yakindir Sorb Enstitusu ve Domowina nin hesaplamalarina gore gunumuzde Sorb dilini etkin bir sekilde konusanlarin sayisi 20 000 30 000 arasinda bulunmaktadir Bir baska kayda gore Asagi Sorb dilini konusanlar 7 bin Yukari Sorb dilini konusanlarin sayisi ise 15 bin dolayindadir Bircok Sorb kurulusu Sorblarin sayisini 60 000 olarak belirtmektedir Bu rakamin ucte ikilik kesimi Saksonya da Oberlausitz de yogunlasmistir Bautzen Hoyerswerda ve Kamenz Sorblar in Saksonya da yasadiklari yerlesim yerleri arasinda one cikmaktadir Ayrica Brandenburg eyaletinde Niederlausitz Sorblar in yogunlukta oldugu bolgeler arasinda siralanmaktadir Nufusu1700 yilindan bu yana Sorb nufusu gelisimi Yil 1700 1750 1880 1900 1945Nufus 250 000 200 000 166 000 146 000 100 000Almanya disindaki SorblarYukari Sorb dilinin bir agzi Amerika Birlesik Devletleri nin Teksas eyaletine bagli Serbin de konusulmaktadir 1848 1860 yillari arasinda Avustralya ya 400 dolayinda Sorb aile gocmustur Polonya da Sorau Leh dili Zary kenti cevresinde bulunan Sorblar in buyuk kismi II Dunya Savasi sonrasinda Alman olarak kabul edildiklerinden Bati ya gocmek zorunda kalmis kalanlar ise Polonya nin asimilasyon politikasi sonucu etnik ozelliklerini kaybetmislerdir Sorb azinligi koruyup gelistiren kurumlarDogu Almanya ve Bati Almanya nin birlesmesini ongoren 31 Agustos 1990 tarihli anlasmada Sorblar in durumuna da aciklik getirilmistir Anlasmanin 35 nci maddesinin 14 ncu firkasinda Sorblar in Almanya sinirlari disinda bir anavatana sahip olmadiklarina dikkat cekilerek Sorb halkina karsi Alman devletinin destek yukumlulugu vurgulanmistir Bu cercevede Sorb Halkinin Vakfi Sorb dili Zalozba za serbski lud onemli bir islev ustlenmektedir Vakfa federal devlet ile Brandenburg ve Saksonya eyaletleri maddi kaynak saglamaktadir Sorb Halkinin Vakfi bu kaynakla Sorb kimligini ifade eden dil kultur ve gelenekleri koruyup gelistirme tesvik ve yayma faaliyetleri yurutmektedir Alman federe devleti Brandenburg ve Saksonya eyalet yonetimleri 2006 yilinda Sorb azinlik icin toplam 15 6 milyon Euro kaynak ayirmistir Bu rakamin 7 6 milyonu federe devlet 5 5 i Saksonya 2 6 milyonu ise Brandenburg tarafindan karsilanmistir Bunun disinda kamu butcesinden Sorb azinlik icin 5 6 milyon Euro odeme yapilmaktadir Sorb Halkinin Vakfi resmi web sitesinde maddi kaynaklarinin butun kalemlerini aciklamaktadir Bautzen Budysin ile Cottbus Chosebuz Sorb kultur dunyasinin merkezleri olarak kabul edilir Bu kentlerde bircok kresin yani sira bir duzineye yakin orta ogretim seviyesinde egitim veren Sorb okulu bulunmaktadir Ancak giderek dusen talep nedeniyle okullar kapanma tehlikesiyle yuz yuzedir Bautzen ve Cottbus da ayrica Sorb dilinde egitim veren lise faaliyet gostermektedir Sorb dilinde vatan anlamina gelen ve 1912 yilinda kurulan Domowina Resmi adi Lausitz Bolgesi Sorblari nin Birligi Sorbca Zwjazk Luziskich Serbow z t Almanca Bund Lausitzer Sorben e V Sorb azinligin merkezi orgutlenmesidir Domowina toplam 5 bin 800 uyesi olan 12 dernegin cati orgutu konumundadir Merkezi Bautzen de bulunan bir Sorb Enstitusu Serbski Institut bulunmaktadir Bu kurulus 1951 yilinda kurulan Sorb Halk Arastirmalari Enstitusu nun Institut za serbski ludospyt devami niteligindedir Enstitu tarihe karisan Dogu Alman Cumhuriyeti doneminde Bilim Akademisi ne bagliydi Sorb Enstitusu Sorb dil ve kulturunu bilimsel yontemlerle ele alan arastirmalarin yani sira Lausitz bolgesinde Sorp dili ve kulturune destekleyen programlar hayata gecirmektedir Bautzen kitap gazete ve dergi gibi Sorb dilinde yapilan butun yayinlari basan Domowina yayinevine Sorbca Ludowe nakladnistwo Domowina de ev sahipligi yapmaktadir Bautzen de bir Sorb Muzesi Serbski muzej Budysin bulunmaktadir Muzede 6 yuzyildan gunumuze Sorb tarihinin yani sira Sorblarin kultur ve hayat tarzi aktarilmaktadir Duzenli sergilerde Sorb sanatcilarin eserleri sergilenmektedir Sorb Muzesi maddi kaynagini yerel yonetimin yani sira Sorb Halkinin Vakfi ve Oberlausitz Niederschlesien kultur bolgesinden de saglamaktadir Leipzig Universitesi ne bagli Sorb Dili Enstitusu nde Sorbca ogretmenler yetistirilmektedir Kokleri 10 Aralik 1716 da Sorb universite ogrencileri tarafindan kurulan Sorb dernegine kadar uzanan ensitituye son yillarda talep artis kaydetmistir Enstitu nun genel mudurlugu 19 Ocak 2004 ten bu yana Prof Dr Eduard Werner tarafindan yapilmaktadir Basin yayin kuruluslariSerbske Nowiny nin kapagi Serbske Nowiny Sorb dilinde yayin yapan bir gunluk gazetedir Yukari Sorb dilinde cikan gunluk gazetenin yani sira Asagi Sorbca da Nowy casnik Almanca Neue Zeitung isimli bir haftalik gazete yayimlanmaktadir Kultur alaninda cikan aylik Rozhlad Almanca Umschau dergisi cocuk dergisi Plomjo Almanca Flamme Katolik yayin yapan Katolski Posol ve Protestanlarin dergisi Pomhaj Boh kayda deger diger yayinlar arasindadir Sorb Radyosu nun yayinlari kamuya ait birer radyo TV kurulusu olan MDR ve Berlin Brandenburg Radyosun da uretilmektedir Sorbca Cumartesi disinda her gun birkac saat olmak uzere yine MDR ve Berlin Brandenburg Radyosu na ait vericiler uzerinden yayin yapilmaktadir Berlin Brandenburg Radyosu Sorbca yayinlari ayrica podcast olarak da sunmaktadir Sorb gencleri hedef alan aylik Bubak ve iki saatlik Radio Satkula hazirlanmaktadir Berlin Brandenburg Radyosu 1992 Nisan ayindan beri Asagi Sorb dilinde 30 ar dakikalik Luzyca Almanca Lausitz isimli TV programini hazirlamaktadir MDR ise 18 Eylul 2001 den bu yana 30 ar dakikalik Wuhladko Almanca Aussicht isimli TV programini yayinlamakta Sorb dilindeki program uydu uzerinden Almanya genelinde izlenebilmektedir MDR ayrica her pazar yayinlanan Sandmannchen isimli cocuk programini Alman ve Sorb dillerinde aktarmaktadir Siyasi kuruluslariSorb bayragi 2005 Mart inda Cottbus da bir grup Sorb Wend Halkinin Partisi ni Sorbca Serbska Ludowa Strona kurdu Sorblar siyasi partiyi kurarken Schleswig Holstein eyaletinde Almanya daki Danimarkali azinligin haklarini savunan SSW yi ornek aldilar Ancak Sorb azinlik Wend Halkinin Partisi ne halen temkinli yaklasmaktadir Sorblarin genel egilimini yansitan Domowina da Sorb halkinin cikarlarinin bir azinlik partisi yerine tum partilerle isbirligi yapilarak korunmasi gorusu agir basmaktadir Azinlik haklariCottbus da Almanca ve Sorbca sokak levhalari Dogu ve Bati Almanya nin birlesmesini ongoren 31 Agustos 1990 tarihli anlasma Almanca Einigungsvertrag Sorblar in durumuna soyle aciklik getirmektedir otuz besnci maddesi ondorduncu firka Almanya Federal Cumhuriyeti ve Demokratik Almanya Cumhuriyeti anlasmanin otuz besinci maddesiyle baglantili olarak su noktalar kararlastirilmistir Sorb halki ve kulturune aidiyet beyani ozgurdur Sorb kulturu ve Sorb geleneklerinin korunup gelistirilmesi guvence altina alinacaktir Sorb halkinin mensuplari ve Sorb orgutleri Sorb dilinin kamusal alanda korunup desteklenmesi ozgurlugune sahiptir Anayasada federal devlet ve eyalet yonetimleri arasinda belirlenen gorev dagiliminda bir degisiklik yapilmayacaktir Yine soz konusu Birlesme Anlasmasi uyarinca Sorb dilinin mahkemelerde kullanimi da guvence altina alinmistir Madde 184 uyarinca Sorb halkinin yasadigi bolgelerde Sorblar in mahkemede ana dillerinde konusma hakki dokunulmazdir Federal Icisleri Bakanligi nin 14 Nisan 1993 tarihli yazisinda Birlesme Anlasmasi nin otuz besinci maddesinin ondorduncu firkasinin gecerlilik suresine soyle aciklik getirilmistir Anlasmada ilgili duzenlemenin belli bir sure sonra yururlukten kaldirilacagina dair bir ibare bulunmamaktadir EdebiyatSorb sairler Jakub Bart Cisinski Kito Lorenc Mina Witkojc Handrij ZejlerCagdas Sorb yazarlari Jurij Brezan Roza DomascynaDis baglantilarGenel Egitim ve Arastirma Sorb Enstitusu23 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cottbus Sorb Lisesi 18 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Basin Yayin Serbske Nowiny Serbske Nowiny Gazetesi11 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde MDR Televizyonu nda Sorb Dili Yayinlari 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde RBB de Sorb Dili Yayinlari9 Aralik 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde RBB Televizyonu nda Sorb Dili Yayinlari28 Ekim 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizLausitzKaynakca