Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Mart 2021) |
Su seti ya da su bentleri set, Dyke, dolgu, floodbank veya stopbank uzatılmış bir doğal olarak meydana gelen sırt ve yapay olarak üretilen bir dolgu ya da duvar bu düzenler su seviyesi. Genellikle olduğu toprak ve genellikle paralel bir seyri için nehir onun içinde taşkın veya alçak kıyı boyunca.
Etimoloji
Amerikan İngilizcesi konuşan kişiler (özellikle Orta Batı ve Derin Güney'de), Fransızca levée kelimesinden (Fransızca fiil kolunun dişil geçmiş sıfatından "yükseltmek") gelen levee kelimesini kullanırlar. Kentin 1718'de kurulmasından birkaç yıl sonra New Orleans'ta ortaya çıktı ve daha sonra İngilizce konuşanlar tarafından kabul edildi. Adı, hem kanaldan hem de çevreleyen taşkın yataklarından daha yükseğe yükseltilen set köprülerinin özelliğinden kaynaklanmaktadır.
Modern kelime dike veya dayk, büyük olasılıkla Hollandaca dijk kelimesinden türemiştir ve Frisia'da (şimdi Hollanda ve Almanya'nın bir parçası) setlerin inşası 11. yüzyılın başlarında da kanıtlanmıştır. 1250 yılında tamamlanan 126 kilometre uzunluğundaki (78 mil) Westfriese Omringdijk mevcut eski setlerin bağlanmasıyla oluşturuldu. Romalı kronik yazarı Tacitus, isyankâr Batavi'nin topraklarını su basmak ve geri çekilmelerini korumak için setler deldiğinden bahseder (MS 70). Dijk kelimesi başlangıçta hem siperi hem de yatağı belirtiyordu. İngilizce kazmak fiiliyle yakından paraleldir.
Eski İngilizcede dic kelimesi zaten vardı ve kuzey İngiltere'de dick, güneyde hendek olarak telaffuz ediliyordu. Hollandaca'ya benzer şekilde, kelimenin İngilizcede kökeni bir hendek kazmak ve yukarı bakan toprağı onun yanında bir bankaya dönüştürmekle ilgilidir. Bu uygulama, adın kazıya veya bankaya verilebileceği anlamına gelmektedir. Böylece Offa's Dyke birleşik bir yapı ve Car Dyke bir siper - bir zamanlar bankaları da yükseltmişti. İngiltere'nin iç kesimlerinde ve kuzeyinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nde, bir hendek güneydeki bir hendek, mülk sınırı işareti veya küçük drenaj kanalıdır. Bir akarsu taşıdığı yerde, Rippingale Koşu Kanalı'nda olduğu gibi akan su kanalı olarak adlandırılabilir, bu da suyu toplama suyu tahliyesi Car Dyke'den Lincolnshire'daki Güney Kırk Ayak Drenajına (TF1427) götürür. Weir Dike, Bourne North Fen'de, Twenty yakınlarında ve Lincolnshire'daki Glen Nehri'nin yanında bir su setidir. Norfolk ve , bir dayk bir drenaj hendeği veya bir nehir açıklarında dar bir yapay kanal olabilir veya erişim veya demirleme için geniş olabilir; bazı uzun dayklar, ör. Mum Dyke.
İngiltere'nin bazı bölgelerinde, özellikle İskoçya'da, bir dayk, genellikle kuru taştan yapılmış bir tarla duvarı olabilir.
Kullanımlar
Yapay setlerin temel amacı, bitişik kırsal kesimde su basmasını önlemek ve zaman içinde deniz ticareti için güvenilir nakliye şeritleri sağlamak için bir su yolundaki doğal rota değişikliklerini yavaşlatmaktır; Ayrıca nehrin akışını sınırlayarak daha yüksek ve daha hızlı su akışına neden olurlar. Akıntılar genellikle kumulların yeterince güçlü olmadığı denizde, yüksek sellere karşı korunmak için nehirler boyunca, göller boyunca ya da göller boyunca bulunur. Dahası, setler güçlendirmek amacıyla veya bir su baskını alanı için bir sınır olarak inşa edilmiştir. İkincisi, ordu tarafından kontrollü bir su baskını veya setlerle çevrili daha geniş bir alanın sular altında kalmasını önlemek için bir önlem olabilir. Leve'ler ayrıca saha sınırları ve askeri savunma olarak inşa edilmiştir. Kuru taş duvarlarla ilgili makalede bu tür bir kaldıraç hakkında daha fazla bilgi bulunabilir.
Çöpler, bir sel acil durumunda aceleyle inşa edilen kalıcı toprak işleri veya acil durum inşaatları (genellikle kum torbalarından) olabilir. Böyle bir acil durum bankası mevcut bir levhanın üzerine eklendiğinde, beşik olarak bilinir.
En eski setlerden bazıları, Harappan halklarının tarımsal yaşamının bağlı olduğu İndus Vadisi Uygarlığı (yaklaşık MÖ 2600'den itibaren Pakistan ve Kuzey Hindistan'da) tarafından inşa edildi.Nil Nehri'nin sol yakasında 1000 kilometreden (600 mil) daha uzun bir süre boyunca, modern Aswan'dan Nil Deltasına uzanan bir set sisteminin inşa edildiği eski Mısır'da 3000 yıldan daha uzun bir süre önce inşa edildi.Akdeniz kıyıları, Mezopotamya medeniyetleri ve Antik Çin de büyük su parkı sistemleri inşa etti. Bir rampa yalnızca en zayıf noktası kadar güçlü olduğu için, inşaatın yüksekliği ve standartları uzunluğu boyunca tutarlı olmalıdır. Bazı yetkililer, bunun işe rehberlik etmek için güçlü bir yönetim otoritesi gerektirdiğini ve erken uygarlıklarda yönetişim sistemlerinin gelişimi için bir katalizör olabileceğini iddia ettiler. Bununla birlikte, diğerleri, yönetişimin çok daha az merkezileştirildiği, Hanedanlık Öncesi Mısır'daki Kral Scorpion'dan önceki kanallar ve / veya setler gibi büyük ölçekli su kontrolü toprak çalışmalarına işaret ediyor.
Büyüyen şehir devleti Mēxihco-Tenōchtitlan'ı ve komşu şehir Tlatelōlco'yu koruyan bir başka tarihi araç, altepetl Texcoco, Nezahualcoyotl'un tlahtoani gözetiminde 1400'lerin başında inşa edildi. İşlevi, Texcoco Gölü'nün (Chināmitls tarım tekniği için ideal) acı sularını, yerleşim yerlerine sağlanan taze içme suyundan ayırmaktı. Bununla birlikte, Avrupalılar Tenochtitlan'ı yok ettikten sonra, gemi de tahrip edildi ve sel büyük bir sorun haline geldi, bu da 17. yüzyılda Göl'ün çoğunun kurutulmasına neden oldu.
Basamaklar genellikle temiz, düz bir yüzeye toprak yığılarak inşa edilir. Tabanda geniş, geçici setlerin veya kum torbalarının yerleştirilebileceği bir seviyeye doğru inceliyorlar. Her iki nehir kıyısındaki setlerde taşkın deşarj yoğunluğu arttığından ve silt yatakları nehir yataklarının seviyesini yükselttiğinden, planlama ve yardımcı önlemler hayati önem taşır. Bölümler genellikle daha geniş bir kanal oluşturmak için nehirden geri çekilir ve sel vadisi havzaları, tek bir gedikten büyük bir alanı sular altında kalmasını önlemek için birden çok setle bölünür. Her biri arasında ince bir çim yatağı bulunan yatay sıralar halinde yerleştirilmiş taşlardan yapılmış bir set, spetchel olarak bilinir.
Yapay setler, önemli mühendislik gerektirir. Yüzeyleri erozyondan korunmalıdır, bu yüzden yeryüzünü birbirine bağlamak için Bermuda otu gibi bitki örtüsü ile dikilirler. Yüksek setlerin kara tarafında, banket olarak bilinen alçak bir toprak terası genellikle başka bir erozyon önleyici tedbir olarak eklenir. Nehir tarafında, güçlü dalgalardan veya akıntılardan kaynaklanan erozyon, yolun bütünlüğüne daha da büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Erozyonun etkileri, uygun bitki örtüsünün ekilmesi veya taş, kayalar, ağırlıklı paspaslar veya beton kaplamalar döşenmesiyle karşılanır. Temelin su ile tıkanmamasını sağlamak için ayrı hendekler veya drenaj karoları inşa edilir.
Nehir taşkını önleme
Amerika Birleşik Devletleri'nde Mississippi Nehri ve Sacramento Nehri boyunca ve Hollanda'da ve Avrupa'da Tuna. Çin Savaşan Devletler döneminde, Dujiangyan sulama sistemi, su koruma ve taşkın kontrol projesi olarak Çin tarafından inşa edildi. Sistemin altyapısı, Çin'in Siçuan kentindeki Chang Jiang'ın en uzun kolu olan Min Nehri üzerinde yer almaktadır.
Mississippi levee sistemi, dünyanın herhangi bir yerinde bulunan en büyük sistemlerden birini temsil eder. Mississippi boyunca yaklaşık 1000 km (620 mil) uzanan, Cape Girardeau, Missouri'den Mississippi Nehri deltası'na uzanan 5.600 km'den (3.500 mil) fazla su birikintisi içerir. New Orleans şehrini korumak için 18.yüzyılda Louisiana'daki Fransız yerleşimciler tarafından başlatıldılar. İlk Louisiana setlerinin yüksekliği yaklaşık 90 cm (3 ft) idi ve nehir kenarı boyunca yaklaşık 80 km (50 mil) bir mesafeyi kapladı. ABD Ordusu Mühendisler Birliği, Mississippi Nehri Komisyonu ile birlikte, 1882'den başlayarak, nehir kenarlarını Kahire, Illinois'den Louisiana'daki Mississippi Nehri deltasının ağzına kadar genişletmek için kaldırma sistemini genişletti. 1980'lerin ortalarında, şimdiki boyutlarına ulaşmışlardı ve ortalama 7,3 m (24 ft) yüksekliğe ulaştılar; bazı Mississippi setlerinin yüksekliği 15 m'ye (50 ft) kadar çıkmaktadır. Mississippi setleri ayrıca dünyadaki en uzun sürekli bireysel setlerden bazılarını içerir. Böyle bir kalkan, Pine Bluff, Arkansas'tan güneye doğru 610 km (380 mil) kadar uzanır.
Birleşik Devletler Ordusu Mühendisler Birliği (USACE), Hücresel Hapsetme teknolojisini (yer hücreleri) en iyi yönetim uygulaması olarak tavsiye etmekte ve desteklemektedir. Yüzey erozyonu, aşırı tepenin önlenmesi ve yamaç kretinin ve aşağı akış eğiminin korunması konularına özellikle dikkat edilir. Geocelllerle takviye, istikrarsızlığa daha iyi direnmek için toprağa çekme kuvveti sağlar.
Yapay setler zamanla doğal nehir yatağının yükselmesine neden olabilir; Bunun gerçekleşip gerçekleşmediği ve ne kadar hızlı olduğu farklı faktörlere bağlıdır, bunlardan biri nehrin yatak yükünün miktarı ve türüdür. Yoğun tortu birikimine sahip alüvyal nehirler bu davranışa eğilimlidir. Çin'deki Sarı Nehir ve ABD'de Mississippi Nehri için, yapay setlerin nehir yatağının, nehir yatağının setlerin arkasındaki bitişik zemin yüzeyinden daha yüksek olduğu bir noktaya kadar yükselmesine neden olduğu nehir örnekleri bulunmaktadır.
Kıyı Sel Önleme
Barajlar, New Brunswich ve Nova Scotia, Kanada'daki Fundy Körfezini sınırlayan bataklıklarda çok yaygındır. Bölgeye yerleşen akadyalılar, verimli gelgit bataklıklarını yetiştirmek amacıyla oluşturulan bölgedeki birçok barajın orijinal inşasıyla kredilendirilebilir. Bu barajlara lezbiyenler denir. Tarımsal bataklıklardan tatlı suyu boşaltmak için düşen gelgitte açılan ve deniz suyunun barajın arkasına girmesini önlemek için yükselen gelgitte kapatılan menteşeli savak kapıları ile inşa edilmiştir. Bu savak kapılarına "aboiteaux"denir. Vancouver, British Columbia şehrinin çevresindeki alt Anakarada, Fraser Nehri deltasında, özellikle de Lulu Adası'ndaki Richmond şehrinde alçak araziyi korumak için barajlar (yerel olarak barajlar olarak bilinir ve aynı zamanda "deniz duvarı" olarak da adlandırılır) vardır. Pitt Polder, Pitt Nehri'ne bitişik arazi ve diğer kol nehirleri gibi geçmişte sular altında kalan diğer yerleri korumak için barajlar da vardır.
Kıyı sel önleme setleri, birçok tarihi Sel tarafından harap edilen bir alan olan Wadden Deniz'inin arkasındaki iç kıyı şeridi boyunca da yaygındır. böylece halklar ve hükûmetler, fırtına selleri sırasında bile Denizi durdurmak için giderek daha büyük ve karmaşık taşkın koruma sistemleri kurdular. Bunların en büyüğü, elbette, ortalama deniz seviyesinin altındaki araziyi agresif bir şekilde geri aldıkları için, sellere karşı savunmanın ötesine geçen Hollanda'daki devasa barajlardır.
Mahmuz Daykları veya Kasıkları
Bu tipik olarak insan yapımı hidrolik yapılar erozyona karşı koruma sağlamak için yerleştirilmiştir. Genellikle alüvyon nehirlerine dik olarak veya kanalın veya kaplamanın kıyısına bir açıyla yerleştirilirler[14] ve kıyı şeridinde yaygın olarak kullanılırlar. Onları inşa etmek için kullanılan malzemelere bağlı olarak geçirgen ve geçirimsiz iki yaygın mahmuz dyke türü vardır.
Süper Setler
Japonya'daki önemli şehirler (Tokyo ve Osaka), Süper levee olarak bilinen yeni bir sel koruması geliştirdi. Süper setler, en aşırı olaylarda bile başarısız olmayacak daha kalın setler dir .
Doğal Örnekler
Doğal setler genellikle insan müdahalesi olmadan ova nehirleri ve akarsular etrafında oluşur. Bunlar, kesilmiş kıyılara hemen bitişik bir nehir taşkın yatağında oluşan uzun çamur kumu/veya silt sırtlarıdır. Yapay setler gibi, taşkın yatağı su basması olasılığını azaltmak için hareket ederler. Setlerin çökelmesi, ince kumlar, siltler ve çamurlar şeklinde yüksek oranda asılı tortu taşıyan dolambaçlı nehirlerin su basmasının doğal bir sonucudur. Bir nehrin taşıma kapasitesi kısmen derinliğine bağlı olduğundan, kanalın su basmış kıyılarının üzerindeki Sudaki tortu artık ana talveg ile aynı miktarda ince tortuyu süspansiyonda tutamaz. Bu nedenle, çok ince tortular, kanala en yakın taşkın yatağının kısımlarına hızlı bir şekilde yerleşir. Sel önemli bir kısmı, bu eninde sonunda bu pozisyonlarda sırtlar kuruluşunda sonucu ve ani bir binanın daha su baskınları ve bölümlerini olasılığını azaltacaktır. Ana kanalda kötüleşme devam ederse, bu, levyenin tekrar aşma olasılığını artıracak ve setler oluşmaya devam edebilecektir. Bazı durumlarda bu, kanal yatağının nihayetinde çevredeki taşkın yataklarının üzerinde yükselmesine ve sadece etrafındaki setler tarafından kalmasına neden olabilir; bir örnek Çin'deki sarı Nehirdir, denize yakın, okyanus gemilerinin yükseltilmiş nehirdeki ovanın üzerinde yüksek yelken açtığı görülmektedir. Setler, yüksek asılı tortu fraksiyonuna sahip herhangi bir nehirde yaygındır ve bu nedenle, nehrin asılı tortunun büyük fraksiyonlarını taşıdığı yerlerde ortaya çıkma olasılığı daha yüksek olan dolambaçlı kanallarla yakından ilişkilidir. Benzer nedenlerden dolayı, gelgitlerin büyük miktarlarda kıyı siltleri ve çamurları getirdiği gelgit akarsularında da yaygındır. Yüksek bahar gelgitleri sellere neden olur ve setlerin birikmesine neden olur.
Başarısızlıklar ve İhlaller
Hem doğal hem de insan yapımı setler çeşitli şekillerde başarısız olabilir. set arızasına neden olan faktörler arasında aşırı ısınma, erozyon, yapısal arızalar ve set doygunluğu bulunur. En sık görülen (ve tehlikeli) bir set ihlalidir. Burada, barajın bir kısmı aslında kırılır veya aşınır, aksi takdirde setin koruduğu araziyi su basması için büyük bir açıklık bırakır. Bir ihlal, yüzey erozyonundan veya sette ki yeraltı zayıflığından kaynaklanan ani veya kademeli bir başarısızlık olabilir. Bir ihlal, bir çatlak yayılımı olarak tanımlanan ihlalden yayılan fan şeklinde bir tortu tortusu bırakabilir. Doğal setlerde bir ihlal meydana geldiğinde, setteki boşluk, setin inşası süreçleri tarafından tekrar doldurulan kadar kalacaktır. Bu, gelecekteki ihlallerin aynı yerde meydana gelme olasılığını artırır. İhlaller, nehir akış yönü boşluktan kalıcı olarak yönlendirilirse, Menderes kesimlerinin yeri olabilir.
Bazen, su setin tepesini aştığında setlerin başarısız olduğu söylenir . Bu, taşkın yatağında su baskınına neden olacaktır, ancak araca zarar vermediği için gelecekteki taşkınlar için daha az sonucu olacaktır.
set gediklerine neden olan çeşitli göçme mekanizmaları arasında toprak erozyonunun en önemli faktörlerden biri olduğu görülmektedir. Kararlı set ve taşkın duvarları tasarlamak için, aşırı tepme meydana geldiğinde toprak erozyonunu ve oyulma oluşumunu tahmin etmek önemlidir . Toprakların aşınmasını araştırmak için çok sayıda çalışma yapılmıştır. Briaud vd. (2008) Zeminlerin erozyona uğraya bilirliğini ölçmek için Erozyon Fonksiyon Aparatı (EFA) testini kullanmış ve daha sonra Chen 3D yazılımını kullanarak, taşan sudaki hız vektörlerin ve aşırı tepen su suya çarptığında oluşan oyulmayı bulmak için sahada sayısal simülasyonlar yapılmıştır. levee. EFA testinden elde edilen sonuçlar analiz edilerek, toprakların erozyonunu kategorize etmek için bir erozyon çizelgesi geliştirilmiştir. Hughes ve Nadal, 2009'da dalga tepesi ve fırtına dalgası taşması kombinasyonunun setlerdeki erozyon ve oyulma oluşumu üzerindeki etkisini inceledi. Çalışma, oyulma gelişiminin analizinde akış kalınlığı, dalga aralıkları, düz tepenin üzerindeki dalgalanma seviyesi gibi hidrolik parametreleri ve akış özelliklerini içermektedir. Laboratuvar testlerine göre, ortalama aşırı deşarj ile ilgili ampirik korelasyonlar, erozyona karşı aracın direncini analiz etmek için türetilmiştir. Bu denklemler yalnızca deneysel testlere benzer duruma uyabilirken, diğer koşullara uygulandığında makul bir tahmin verebilir.
Osouli vd. (2014) ve Karimpour ve ark. (2015) taşkın duvarlarının üst üste binmesi nedeniyle farklı setlerin puan karakterizasyonunu değerlendirmek için setlerin laboratuvar ölçekli fiziksel modellemesini gerçekleştirmiştir.
Hat arızalarını önlemek için uygulanan diğer bir yaklaşım elektriksel direnç tomografi sidir. (ERT). Bu tahribatsız jeofizik yöntem, setlerdeki kritik doygunluk alanlarını önceden tespit edebilir. ERT bu nedenle toprak yapılarındaki sızıntı olaylarının izlenmesinde kullanılabilir ve örneğin setlerin veya setlerin kritik kısımlarında erken uyarı sistemi olarak hareket edebilir.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ Tureng - levee - Türkçe İngilizce Sözlük
- ^ Henry Petroski (2006). "Levees and Other Raised Ground". 94 (1). American Scientist: 7–11.
- ^ "levee". Oxford English Dictionary (Subscription orparticipating institution membership required.)
- ^ Tacitus Histories V 19
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ "Indus River Valley Civilizations". History-world.org. Archived from the original on 9 June 2012. Retrieved 12 September 2008.
- ^ Needham, Joseph. (1971). Science and Civilisation in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 3, Civil Engineering and Nautics. Cambridge: Cambridge University Press; Brian Lander. "State Management of River Dikes in Early China: New Sources on the Environmental History of the Central Yangzi Region." T’oung Pao 100.4–5 (2014): 325–62.
- ^ a b Kemp, Katherine. The Mississippi Levee System and the Old River Control StructureThe Louisiana Environment. Tulane.edu
- ^ https://apps.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a354949.pdf[][]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya sayfa baska bir dilden kotu bir bicimde tercume edilmistir Sayfa makine cevirisi veya dilde yetkinligi bulunmayan bir cevirmen tarafindan olusturulmus olabilir Lutfen ceviriyi gelistirmek icin yardim edin Mart 2021 Su seti ya da su bentleri set Dyke dolgu floodbank veya stopbank uzatilmis bir dogal olarak meydana gelen sirt ve yapay olarak uretilen bir dolgu ya da duvar bu duzenler su seviyesi Genellikle oldugu toprak ve genellikle paralel bir seyri icin nehir onun icinde taskin veya alcak kiyi boyunca EtimolojiAmerikan Ingilizcesi konusan kisiler ozellikle Orta Bati ve Derin Guney de Fransizca levee kelimesinden Fransizca fiil kolunun disil gecmis sifatindan yukseltmek gelen levee kelimesini kullanirlar Kentin 1718 de kurulmasindan birkac yil sonra New Orleans ta ortaya cikti ve daha sonra Ingilizce konusanlar tarafindan kabul edildi Adi hem kanaldan hem de cevreleyen taskin yataklarindan daha yuksege yukseltilen set koprulerinin ozelliginden kaynaklanmaktadir Sacramento California da bir limanin yani Modern kelime dike veya dayk buyuk olasilikla Hollandaca dijk kelimesinden turemistir ve Frisia da simdi Hollanda ve Almanya nin bir parcasi setlerin insasi 11 yuzyilin baslarinda da kanitlanmistir 1250 yilinda tamamlanan 126 kilometre uzunlugundaki 78 mil Westfriese Omringdijk mevcut eski setlerin baglanmasiyla olusturuldu Romali kronik yazari Tacitus isyankar Batavi nin topraklarini su basmak ve geri cekilmelerini korumak icin setler deldiginden bahseder MS 70 Dijk kelimesi baslangicta hem siperi hem de yatagi belirtiyordu Ingilizce kazmak fiiliyle yakindan paraleldir Eski Ingilizcede dic kelimesi zaten vardi ve kuzey Ingiltere de dick guneyde hendek olarak telaffuz ediliyordu Hollandaca ya benzer sekilde kelimenin Ingilizcede kokeni bir hendek kazmak ve yukari bakan topragi onun yaninda bir bankaya donusturmekle ilgilidir Bu uygulama adin kaziya veya bankaya verilebilecegi anlamina gelmektedir Boylece Offa s Dyke birlesik bir yapi ve Car Dyke bir siper bir zamanlar bankalari da yukseltmisti Ingiltere nin ic kesimlerinde ve kuzeyinde ve Amerika Birlesik Devletleri nde bir hendek guneydeki bir hendek mulk siniri isareti veya kucuk drenaj kanalidir Bir akarsu tasidigi yerde Rippingale Kosu Kanali nda oldugu gibi akan su kanali olarak adlandirilabilir bu da suyu toplama suyu tahliyesi Car Dyke den Lincolnshire daki Guney Kirk Ayak Drenajina TF1427 goturur Weir Dike Bourne North Fen de Twenty yakinlarinda ve Lincolnshire daki Glen Nehri nin yaninda bir su setidir Norfolk ve bir dayk bir drenaj hendegi veya bir nehir aciklarinda dar bir yapay kanal olabilir veya erisim veya demirleme icin genis olabilir bazi uzun dayklar or Mum Dyke Ingiltere nin bazi bolgelerinde ozellikle Iskocya da bir dayk genellikle kuru tastan yapilmis bir tarla duvari olabilir KullanimlarGuclendirilmis bir set Yapay setlerin temel amaci bitisik kirsal kesimde su basmasini onlemek ve zaman icinde deniz ticareti icin guvenilir nakliye seritleri saglamak icin bir su yolundaki dogal rota degisikliklerini yavaslatmaktir Ayrica nehrin akisini sinirlayarak daha yuksek ve daha hizli su akisina neden olurlar Akintilar genellikle kumullarin yeterince guclu olmadigi denizde yuksek sellere karsi korunmak icin nehirler boyunca goller boyunca ya da goller boyunca bulunur Dahasi setler guclendirmek amaciyla veya bir su baskini alani icin bir sinir olarak insa edilmistir Ikincisi ordu tarafindan kontrollu bir su baskini veya setlerle cevrili daha genis bir alanin sular altinda kalmasini onlemek icin bir onlem olabilir Leve ler ayrica saha sinirlari ve askeri savunma olarak insa edilmistir Kuru tas duvarlarla ilgili makalede bu tur bir kaldirac hakkinda daha fazla bilgi bulunabilir Copler bir sel acil durumunda aceleyle insa edilen kalici toprak isleri veya acil durum insaatlari genellikle kum torbalarindan olabilir Boyle bir acil durum bankasi mevcut bir levhanin uzerine eklendiginde besik olarak bilinir En eski setlerden bazilari Harappan halklarinin tarimsal yasaminin bagli oldugu Indus Vadisi Uygarligi yaklasik MO 2600 den itibaren Pakistan ve Kuzey Hindistan da tarafindan insa edildi Nil Nehri nin sol yakasinda 1000 kilometreden 600 mil daha uzun bir sure boyunca modern Aswan dan Nil Deltasina uzanan bir set sisteminin insa edildigi eski Misir da 3000 yildan daha uzun bir sure once insa edildi Akdeniz kiyilari Mezopotamya medeniyetleri ve Antik Cin de buyuk su parki sistemleri insa etti Bir rampa yalnizca en zayif noktasi kadar guclu oldugu icin insaatin yuksekligi ve standartlari uzunlugu boyunca tutarli olmalidir Bazi yetkililer bunun ise rehberlik etmek icin guclu bir yonetim otoritesi gerektirdigini ve erken uygarliklarda yonetisim sistemlerinin gelisimi icin bir katalizor olabilecegini iddia ettiler Bununla birlikte digerleri yonetisimin cok daha az merkezilestirildigi Hanedanlik Oncesi Misir daki Kral Scorpion dan onceki kanallar ve veya setler gibi buyuk olcekli su kontrolu toprak calismalarina isaret ediyor Buyuyen sehir devleti Mexihco Tenōchtitlan i ve komsu sehir Tlatelōlco yu koruyan bir baska tarihi arac altepetl Texcoco Nezahualcoyotl un tlahtoani gozetiminde 1400 lerin basinda insa edildi Islevi Texcoco Golu nun Chinamitls tarim teknigi icin ideal aci sularini yerlesim yerlerine saglanan taze icme suyundan ayirmakti Bununla birlikte Avrupalilar Tenochtitlan i yok ettikten sonra gemi de tahrip edildi ve sel buyuk bir sorun haline geldi bu da 17 yuzyilda Gol un cogunun kurutulmasina neden oldu Basamaklar genellikle temiz duz bir yuzeye toprak yigilarak insa edilir Tabanda genis gecici setlerin veya kum torbalarinin yerlestirilebilecegi bir seviyeye dogru inceliyorlar Her iki nehir kiyisindaki setlerde taskin desarj yogunlugu arttigindan ve silt yataklari nehir yataklarinin seviyesini yukselttiginden planlama ve yardimci onlemler hayati onem tasir Bolumler genellikle daha genis bir kanal olusturmak icin nehirden geri cekilir ve sel vadisi havzalari tek bir gedikten buyuk bir alani sular altinda kalmasini onlemek icin birden cok setle bolunur Her biri arasinda ince bir cim yatagi bulunan yatay siralar halinde yerlestirilmis taslardan yapilmis bir set spetchel olarak bilinir Yapay setler onemli muhendislik gerektirir Yuzeyleri erozyondan korunmalidir bu yuzden yeryuzunu birbirine baglamak icin Bermuda otu gibi bitki ortusu ile dikilirler Yuksek setlerin kara tarafinda banket olarak bilinen alcak bir toprak terasi genellikle baska bir erozyon onleyici tedbir olarak eklenir Nehir tarafinda guclu dalgalardan veya akintilardan kaynaklanan erozyon yolun butunlugune daha da buyuk bir tehdit olusturmaktadir Erozyonun etkileri uygun bitki ortusunun ekilmesi veya tas kayalar agirlikli paspaslar veya beton kaplamalar dosenmesiyle karsilanir Temelin su ile tikanmamasini saglamak icin ayri hendekler veya drenaj karolari insa edilir Sacramento Nehri uzerindeki kirik denizNehir taskini onleme Amerika Birlesik Devletleri nde Mississippi Nehri ve Sacramento Nehri boyunca ve Hollanda da ve Avrupa da Tuna Cin Savasan Devletler doneminde Dujiangyan sulama sistemi su koruma ve taskin kontrol projesi olarak Cin tarafindan insa edildi Sistemin altyapisi Cin in Sicuan kentindeki Chang Jiang in en uzun kolu olan Min Nehri uzerinde yer almaktadir Mississippi levee sistemi dunyanin herhangi bir yerinde bulunan en buyuk sistemlerden birini temsil eder Mississippi boyunca yaklasik 1000 km 620 mil uzanan Cape Girardeau Missouri den Mississippi Nehri deltasi na uzanan 5 600 km den 3 500 mil fazla su birikintisi icerir New Orleans sehrini korumak icin 18 yuzyilda Louisiana daki Fransiz yerlesimciler tarafindan baslatildilar Ilk Louisiana setlerinin yuksekligi yaklasik 90 cm 3 ft idi ve nehir kenari boyunca yaklasik 80 km 50 mil bir mesafeyi kapladi ABD Ordusu Muhendisler Birligi Mississippi Nehri Komisyonu ile birlikte 1882 den baslayarak nehir kenarlarini Kahire Illinois den Louisiana daki Mississippi Nehri deltasinin agzina kadar genisletmek icin kaldirma sistemini genisletti 1980 lerin ortalarinda simdiki boyutlarina ulasmislardi ve ortalama 7 3 m 24 ft yukseklige ulastilar bazi Mississippi setlerinin yuksekligi 15 m ye 50 ft kadar cikmaktadir Mississippi setleri ayrica dunyadaki en uzun surekli bireysel setlerden bazilarini icerir Boyle bir kalkan Pine Bluff Arkansas tan guneye dogru 610 km 380 mil kadar uzanir Birlesik Devletler Ordusu Muhendisler Birligi USACE Hucresel Hapsetme teknolojisini yer hucreleri en iyi yonetim uygulamasi olarak tavsiye etmekte ve desteklemektedir Yuzey erozyonu asiri tepenin onlenmesi ve yamac kretinin ve asagi akis egiminin korunmasi konularina ozellikle dikkat edilir Geocelllerle takviye istikrarsizliga daha iyi direnmek icin topraga cekme kuvveti saglar Yapay setler zamanla dogal nehir yataginin yukselmesine neden olabilir Bunun gerceklesip gerceklesmedigi ve ne kadar hizli oldugu farkli faktorlere baglidir bunlardan biri nehrin yatak yukunun miktari ve turudur Yogun tortu birikimine sahip aluvyal nehirler bu davranisa egilimlidir Cin deki Sari Nehir ve ABD de Mississippi Nehri icin yapay setlerin nehir yataginin nehir yataginin setlerin arkasindaki bitisik zemin yuzeyinden daha yuksek oldugu bir noktaya kadar yukselmesine neden oldugu nehir ornekleri bulunmaktadir Kiyi Sel OnlemeBarajlar New Brunswich ve Nova Scotia Kanada daki Fundy Korfezini sinirlayan batakliklarda cok yaygindir Bolgeye yerlesen akadyalilar verimli gelgit batakliklarini yetistirmek amaciyla olusturulan bolgedeki bircok barajin orijinal insasiyla kredilendirilebilir Bu barajlara lezbiyenler denir Tarimsal batakliklardan tatli suyu bosaltmak icin dusen gelgitte acilan ve deniz suyunun barajin arkasina girmesini onlemek icin yukselen gelgitte kapatilan menteseli savak kapilari ile insa edilmistir Bu savak kapilarina aboiteaux denir Vancouver British Columbia sehrinin cevresindeki alt Anakarada Fraser Nehri deltasinda ozellikle de Lulu Adasi ndaki Richmond sehrinde alcak araziyi korumak icin barajlar yerel olarak barajlar olarak bilinir ve ayni zamanda deniz duvari olarak da adlandirilir vardir Pitt Polder Pitt Nehri ne bitisik arazi ve diger kol nehirleri gibi gecmiste sular altinda kalan diger yerleri korumak icin barajlar da vardir Kiyi sel onleme setleri bircok tarihi Sel tarafindan harap edilen bir alan olan Wadden Deniz inin arkasindaki ic kiyi seridi boyunca da yaygindir boylece halklar ve hukumetler firtina selleri sirasinda bile Denizi durdurmak icin giderek daha buyuk ve karmasik taskin koruma sistemleri kurdular Bunlarin en buyugu elbette ortalama deniz seviyesinin altindaki araziyi agresif bir sekilde geri aldiklari icin sellere karsi savunmanin otesine gecen Hollanda daki devasa barajlardir Mahmuz Dayklari veya KasiklariBu tipik olarak insan yapimi hidrolik yapilar erozyona karsi koruma saglamak icin yerlestirilmistir Genellikle aluvyon nehirlerine dik olarak veya kanalin veya kaplamanin kiyisina bir aciyla yerlestirilirler 14 ve kiyi seridinde yaygin olarak kullanilirlar Onlari insa etmek icin kullanilan malzemelere bagli olarak gecirgen ve gecirimsiz iki yaygin mahmuz dyke turu vardir Super SetlerJaponya daki onemli sehirler Tokyo ve Osaka Super levee olarak bilinen yeni bir sel korumasi gelistirdi Super setler en asiri olaylarda bile basarisiz olmayacak daha kalin setler dir Dogal OrneklerDogal setler genellikle insan mudahalesi olmadan ova nehirleri ve akarsular etrafinda olusur Bunlar kesilmis kiyilara hemen bitisik bir nehir taskin yataginda olusan uzun camur kumu veya silt sirtlaridir Yapay setler gibi taskin yatagi su basmasi olasiligini azaltmak icin hareket ederler Setlerin cokelmesi ince kumlar siltler ve camurlar seklinde yuksek oranda asili tortu tasiyan dolambacli nehirlerin su basmasinin dogal bir sonucudur Bir nehrin tasima kapasitesi kismen derinligine bagli oldugundan kanalin su basmis kiyilarinin uzerindeki Sudaki tortu artik ana talveg ile ayni miktarda ince tortuyu suspansiyonda tutamaz Bu nedenle cok ince tortular kanala en yakin taskin yataginin kisimlarina hizli bir sekilde yerlesir Sel onemli bir kismi bu eninde sonunda bu pozisyonlarda sirtlar kurulusunda sonucu ve ani bir binanin daha su baskinlari ve bolumlerini olasiligini azaltacaktir Ana kanalda kotulesme devam ederse bu levyenin tekrar asma olasiligini artiracak ve setler olusmaya devam edebilecektir Bazi durumlarda bu kanal yataginin nihayetinde cevredeki taskin yataklarinin uzerinde yukselmesine ve sadece etrafindaki setler tarafindan kalmasina neden olabilir bir ornek Cin deki sari Nehirdir denize yakin okyanus gemilerinin yukseltilmis nehirdeki ovanin uzerinde yuksek yelken actigi gorulmektedir Setler yuksek asili tortu fraksiyonuna sahip herhangi bir nehirde yaygindir ve bu nedenle nehrin asili tortunun buyuk fraksiyonlarini tasidigi yerlerde ortaya cikma olasiligi daha yuksek olan dolambacli kanallarla yakindan iliskilidir Benzer nedenlerden dolayi gelgitlerin buyuk miktarlarda kiyi siltleri ve camurlari getirdigi gelgit akarsularinda da yaygindir Yuksek bahar gelgitleri sellere neden olur ve setlerin birikmesine neden olur Basarisizliklar ve IhlallerHem dogal hem de insan yapimi setler cesitli sekillerde basarisiz olabilir set arizasina neden olan faktorler arasinda asiri isinma erozyon yapisal arizalar ve set doygunlugu bulunur En sik gorulen ve tehlikeli bir set ihlalidir Burada barajin bir kismi aslinda kirilir veya asinir aksi takdirde setin korudugu araziyi su basmasi icin buyuk bir aciklik birakir Bir ihlal yuzey erozyonundan veya sette ki yeralti zayifligindan kaynaklanan ani veya kademeli bir basarisizlik olabilir Bir ihlal bir catlak yayilimi olarak tanimlanan ihlalden yayilan fan seklinde bir tortu tortusu birakabilir Dogal setlerde bir ihlal meydana geldiginde setteki bosluk setin insasi surecleri tarafindan tekrar doldurulan kadar kalacaktir Bu gelecekteki ihlallerin ayni yerde meydana gelme olasiligini artirir Ihlaller nehir akis yonu bosluktan kalici olarak yonlendirilirse Menderes kesimlerinin yeri olabilir Bazen su setin tepesini astiginda setlerin basarisiz oldugu soylenir Bu taskin yataginda su baskinina neden olacaktir ancak araca zarar vermedigi icin gelecekteki taskinlar icin daha az sonucu olacaktir set gediklerine neden olan cesitli gocme mekanizmalari arasinda toprak erozyonunun en onemli faktorlerden biri oldugu gorulmektedir Kararli set ve taskin duvarlari tasarlamak icin asiri tepme meydana geldiginde toprak erozyonunu ve oyulma olusumunu tahmin etmek onemlidir Topraklarin asinmasini arastirmak icin cok sayida calisma yapilmistir Briaud vd 2008 Zeminlerin erozyona ugraya bilirligini olcmek icin Erozyon Fonksiyon Aparati EFA testini kullanmis ve daha sonra Chen 3D yazilimini kullanarak tasan sudaki hiz vektorlerin ve asiri tepen su suya carptiginda olusan oyulmayi bulmak icin sahada sayisal simulasyonlar yapilmistir levee EFA testinden elde edilen sonuclar analiz edilerek topraklarin erozyonunu kategorize etmek icin bir erozyon cizelgesi gelistirilmistir Hughes ve Nadal 2009 da dalga tepesi ve firtina dalgasi tasmasi kombinasyonunun setlerdeki erozyon ve oyulma olusumu uzerindeki etkisini inceledi Calisma oyulma gelisiminin analizinde akis kalinligi dalga araliklari duz tepenin uzerindeki dalgalanma seviyesi gibi hidrolik parametreleri ve akis ozelliklerini icermektedir Laboratuvar testlerine gore ortalama asiri desarj ile ilgili ampirik korelasyonlar erozyona karsi aracin direncini analiz etmek icin turetilmistir Bu denklemler yalnizca deneysel testlere benzer duruma uyabilirken diger kosullara uygulandiginda makul bir tahmin verebilir Osouli vd 2014 ve Karimpour ve ark 2015 taskin duvarlarinin ust uste binmesi nedeniyle farkli setlerin puan karakterizasyonunu degerlendirmek icin setlerin laboratuvar olcekli fiziksel modellemesini gerceklestirmistir Hat arizalarini onlemek icin uygulanan diger bir yaklasim elektriksel direnc tomografi sidir ERT Bu tahribatsiz jeofizik yontem setlerdeki kritik doygunluk alanlarini onceden tespit edebilir ERT bu nedenle toprak yapilarindaki sizinti olaylarinin izlenmesinde kullanilabilir ve ornegin setlerin veya setlerin kritik kisimlarinda erken uyari sistemi olarak hareket edebilir Kaynakca Arsivlenmis kopya 25 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2021 Tureng levee Turkce Ingilizce Sozluk Henry Petroski 2006 Levees and Other Raised Ground 94 1 American Scientist 7 11 levee Oxford English Dictionary Subscription orparticipating institution membership required Tacitus Histories V 19 Arsivlenmis kopya 26 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2021 Arsivlenmis kopya 30 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2021 Indus River Valley Civilizations History world org Archived from the original on 9 June 2012 Retrieved 12 September 2008 Needham Joseph 1971 Science and Civilisation in China Volume 4 Physics and Physical Technology Part 3 Civil Engineering and Nautics Cambridge Cambridge University Press Brian Lander State Management of River Dikes in Early China New Sources on the Environmental History of the Central Yangzi Region T oung Pao 100 4 5 2014 325 62 a b Kemp Katherine The Mississippi Levee System and the Old River Control StructureThe Louisiana Environment Tulane edu https apps dtic mil dtic tr fulltext u2 a354949 pdf olu kirik baglanti yalin URL