Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sadeddin Köpek (Arapça: سعد الدين كوبك بن محمد; ö. 1238-39), Anadolu Selçuklu Devleti'nin devlet adamı, emiri ve baş mimarıdır. Sultan I. Alaeddin Keykubad ve II. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemlerinde görev yapmış ve devlet yönetiminde büyük söz sahibi olmuştur.
Sadeddin Köpek | |
|---|---|
 Sadeddin Köpek'in portresi | |
| Doğum | Köpek bin Muhammed ? Konya (muhtemelen) |
| Ölüm | 1238-1239 Konya, Anadolu Selçuklu Devleti |
| Ölüm sebebi | İdam |
| Defin yeri | Ilgın, Konya, Türkiye |
| Diğer ad(lar)ı | Sadeddin |
| Meslek | Devlet adamı, nakkaş, mimar |
| Etkin yıllar | 1226-1238 |
| Dönem | I. Alaeddin Keykubad II. Gıyaseddin Keyhüsrev |
| Din | İslam |
Hayatı
Sadeddin Köpek'in hayatının ilk yılları hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Ancak baba ve annesinin Konya'nın saygın ailelerine mensup olduğu ve annesinin adının Şehnaz Hanım olduğu yönünde iddialar bulunmaktadır. Muhtemelen kendisi de Konya'da doğmuştur. Gerçek adı "Köpek bin Muhammed"dir. Sadeddin, ona verilmiş bir lakaptır. ''Köpek'' sözcüğünün Türkçede yaygın olmamakla birlikte bir isim olarak kullanıldığı, Artuklular'da bir Türk beyinin bu adı taşıdığı ve bu adın o dönemde hakaret anlamı taşımadığı, aksine ''sadık'' manasına gelindiği bilinmektedir.
I. Alaeddin Keykubad döneminde emirlik görevinde bulunmuş ve tarihçi İbn Bîbî tarafından emîr-i şikâr, nakkaş ve mimar olarak bahsedilmiştir. 1226 yılında, I. Alâeddin Keykubad’ın Harput civarında Eyyûbîler ile yaptığı bir savaşta Selçuklu ordusunun sol kanat kuvvetlerinin kumandanlığını yaptı. Beyşehir Gölü yakınlarındaki Kubadabad Sarayı'nın mimarı olan Köpek, 1235-1236 yılları arasında Konya ve Aksaray şehirleri arasında bulunan ve günümüze kadar ulaşabilen Zazadin Hanı'nı da inşa etmiştir. I. Alaeddin Keykubad'ın ani ölümünden (1237) sonra, oğulları arasında çıkan taht kavgalarında II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in tarafını tutarak onun tahta çıkmasını sağlamıştır. Sadeddin Köpek, İbn Bîbî gibi dönemin tarihçilerine göre, I. Alaeddin Keykubad'ın zehirlenerek öldürülmesinde ve veliahtı olan İzzeddin Kılıç Arslan'ın tahta çıkmasının engellenmesinde önemli bir rol oynamıştır.
II. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemi ve ölümü
II. Gıyâseddin Keyhüsrev'in tahta çıkmasından sonra, sultanın kardeşinin tarafını tuttuğu gerekçesiyle Anadolu'ya yerleşmiş olan Harezmşahların önemli liderlerinden Kayır Han'ı tutuklatıp öldürtmesiyle Harezmşah beyleri, Anadolu'da geçtikleri yerleri yağmalayarak Harran, Urfa, Rakka ve Suruç gibi yerleri ele geçirerek buralara yerleştiler. Daha sonra devlet yönetiminde iyice güçlenen Sadeddin Köpek, kendisi için tehdit gördüğü önemli devlet adamlarını ve kişileri çeşitli sebeplerden öldürtmeye başladı. Atabey Şemseddîn Atunaba, Tâceddîn Pervâne, saltanat naibi Kemâleddîn Kâmyar gibi önemli devlet adamlarını öldürttü ve Hüsâmeddîn Kaymerî, Celâleddîn Karatay gibi devlet adamlarını da görevlerinden uzaklaştırttı. Saltanat naipliği ve pervanecilik görevlerine getirildi. Gücünü kanıtlamak amacıyla Melikü’l-Ümerâ (başkomutan) unvanıyla çıktığı seferde Eyyubilerin denetiminde olan Samsat Kalesi ile diğer bazı kaleleri ele geçirdi.
Bütün bu başarılarından sonra Anadolu Selçuklu tahtına göz diken ve tahta geçmeyi düşünen Sadeddin Köpek, tahtta hak iddia edebilmek için bazı çözüm yolu arayışlarına girdi. Köpek, bu konuda da bir çözüm yolu buldu: Annesi Şehnaz Hatun’un Sultan I. Gıyâseddin Keyhüsrev ile vakti zamanında gayrimeşru bir ilişkisi olduğunu, I. Gıyâseddin’den iki aylık hamile iken bir başkasıyla evlendiğini, kendisinin bu nikâhtan yedi ay sonra dünyaya geldiğini, yani I. Gıyâseddin Keyhüsrev’in gayrimeşru çocuğu olduğunu iddia etti. Bundan ötürü kendini Selçuklu şehzadesi olarak kabul ettirmeye çalışan Köpek, sonunda isyan etti. Çıkan isyanda birçok devlet adamı, Sadeddin Köpek tarafından öldürtüldü. Köpek'in gücünün aşırı derecede artmasından endişelenen Sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev, 1238 yılının sonbaharında Sadeddin Köpek ile birlikte Kubadabad Sarayı'na geldi ve burada verdiği bir ziyafet sonrasında, Sivas subaşısı Hüsameddin Karaca'nın yardımıyla Sadeddin Köpek'i öldürttü. Köpek'in cesedi demir bir kafes içerisine konulup kale duvarına asılarak halka gösterildi.
Popüler kültürdeki yeri
2014-2019 yılları arasında TRT 1'de yayınlanan Diriliş ''Ertuğrul'' dizisinde Murat Garipağaoğlu tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ a b . TDV İslam Ansiklopedisi. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
- ^ a b (PDF). 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ Alican, Mustafa. Tarihin Kara Yazısı Moğollar. Timaş Yayınları. s. 108.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sadeddin Kopek Arapca سعد الدين كوبك بن محمد o 1238 39 Anadolu Selcuklu Devleti nin devlet adami emiri ve bas mimaridir Sultan I Alaeddin Keykubad ve II Giyaseddin Keyhusrev donemlerinde gorev yapmis ve devlet yonetiminde buyuk soz sahibi olmustur Emir Sadeddin KopekSadeddin Kopek in portresiDogumKopek bin Muhammed Konya muhtemelen Olum1238 1239 Konya Anadolu Selcuklu DevletiOlum sebebiIdamDefin yeriIlgin Konya TurkiyeDiger ad lar iSadeddinMeslekDevlet adami nakkas mimarEtkin yillar1226 1238DonemI Alaeddin Keykubad II Giyaseddin KeyhusrevDinIslamHayatiSadeddin Kopek in hayatinin ilk yillari hakkinda yeterli bilgi bulunmamaktadir Ancak baba ve annesinin Konya nin saygin ailelerine mensup oldugu ve annesinin adinin Sehnaz Hanim oldugu yonunde iddialar bulunmaktadir Muhtemelen kendisi de Konya da dogmustur Gercek adi Kopek bin Muhammed dir Sadeddin ona verilmis bir lakaptir Kopek sozcugunun Turkcede yaygin olmamakla birlikte bir isim olarak kullanildigi Artuklular da bir Turk beyinin bu adi tasidigi ve bu adin o donemde hakaret anlami tasimadigi aksine sadik manasina gelindigi bilinmektedir I Alaeddin Keykubad doneminde emirlik gorevinde bulunmus ve tarihci Ibn Bibi tarafindan emir i sikar nakkas ve mimar olarak bahsedilmistir 1226 yilinda I Alaeddin Keykubad in Harput civarinda Eyyubiler ile yaptigi bir savasta Selcuklu ordusunun sol kanat kuvvetlerinin kumandanligini yapti Beysehir Golu yakinlarindaki Kubadabad Sarayi nin mimari olan Kopek 1235 1236 yillari arasinda Konya ve Aksaray sehirleri arasinda bulunan ve gunumuze kadar ulasabilen Zazadin Hani ni da insa etmistir I Alaeddin Keykubad in ani olumunden 1237 sonra ogullari arasinda cikan taht kavgalarinda II Giyaseddin Keyhusrev in tarafini tutarak onun tahta cikmasini saglamistir Sadeddin Kopek Ibn Bibi gibi donemin tarihcilerine gore I Alaeddin Keykubad in zehirlenerek oldurulmesinde ve veliahti olan Izzeddin Kilic Arslan in tahta cikmasinin engellenmesinde onemli bir rol oynamistir II Giyaseddin Keyhusrev donemi ve olumu II Giyaseddin Keyhusrev in tahta cikmasindan sonra sultanin kardesinin tarafini tuttugu gerekcesiyle Anadolu ya yerlesmis olan Harezmsahlarin onemli liderlerinden Kayir Han i tutuklatip oldurtmesiyle Harezmsah beyleri Anadolu da gectikleri yerleri yagmalayarak Harran Urfa Rakka ve Suruc gibi yerleri ele gecirerek buralara yerlestiler Daha sonra devlet yonetiminde iyice guclenen Sadeddin Kopek kendisi icin tehdit gordugu onemli devlet adamlarini ve kisileri cesitli sebeplerden oldurtmeye basladi Atabey Semseddin Atunaba Taceddin Pervane saltanat naibi Kemaleddin Kamyar gibi onemli devlet adamlarini oldurttu ve Husameddin Kaymeri Celaleddin Karatay gibi devlet adamlarini da gorevlerinden uzaklastirtti Saltanat naipligi ve pervanecilik gorevlerine getirildi Gucunu kanitlamak amaciyla Meliku l Umera baskomutan unvaniyla ciktigi seferde Eyyubilerin denetiminde olan Samsat Kalesi ile diger bazi kaleleri ele gecirdi Butun bu basarilarindan sonra Anadolu Selcuklu tahtina goz diken ve tahta gecmeyi dusunen Sadeddin Kopek tahtta hak iddia edebilmek icin bazi cozum yolu arayislarina girdi Kopek bu konuda da bir cozum yolu buldu Annesi Sehnaz Hatun un Sultan I Giyaseddin Keyhusrev ile vakti zamaninda gayrimesru bir iliskisi oldugunu I Giyaseddin den iki aylik hamile iken bir baskasiyla evlendigini kendisinin bu nikahtan yedi ay sonra dunyaya geldigini yani I Giyaseddin Keyhusrev in gayrimesru cocugu oldugunu iddia etti Bundan oturu kendini Selcuklu sehzadesi olarak kabul ettirmeye calisan Kopek sonunda isyan etti Cikan isyanda bircok devlet adami Sadeddin Kopek tarafindan oldurtuldu Kopek in gucunun asiri derecede artmasindan endiselenen Sultan II Giyaseddin Keyhusrev 1238 yilinin sonbaharinda Sadeddin Kopek ile birlikte Kubadabad Sarayi na geldi ve burada verdigi bir ziyafet sonrasinda Sivas subasisi Husameddin Karaca nin yardimiyla Sadeddin Kopek i oldurttu Kopek in cesedi demir bir kafes icerisine konulup kale duvarina asilarak halka gosterildi Populer kulturdeki yeri2014 2019 yillari arasinda TRT 1 de yayinlanan Dirilis Ertugrul dizisinde Murat Garipagaoglu tarafindan canlandirilmistir Kaynakca a b 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2015 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2015 a b TDV Islam Ansiklopedisi 31 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mart 2022 a b PDF 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2015 Alican Mustafa Tarihin Kara Yazisi Mogollar Timas Yayinlari s 108