Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Örnekler |
|---|
|
Sıfat ya da ön ad;isimlerin ya da diğer sıfatların önüne gelerek onları miktar, sıra, konum, renk, biçim, bıraktığı izlenim gibi çeşitli yönlerden tanımlayan, tarif eden kelime türüdür. Sıfat ile nitelediği veya belirttiği ismin oluşturduğu kelime grubuna "Sıfat Tamlaması" denir. Her sıfat, bir Sıfat Tamlaması kurar. Sıfatın olduğu heryerde aynı zamanda Sıfat Tamlaması'ndan da sözedilir. Sıfat Tamlaması'nın çeşitleri yoktur.
Ayrıca cümlenin ögeleri bulunurken tamlamaların bütünlüğüne dikkat edilmelidir. Tamlamalar birbirinden ayrılamaz.
Yaşlı adam içeriye girdi. (Burada özne "Yaşlı adam" dır. Özne sadece "adam" olamaz. Çünkü burada bir Sıfat Tamlaması söz konusudur.)
Sıfatlar genellikle diğer sıfatlardan veya isimlerden önce gelir. Varlıkları tarif eder, anlatıma zenginlik kazandırır ve çıkarılması durumunda cümle anlamsız hâle gelmez. Örneğin aşağıdaki cümlede altı çizili yazılmış olan sıfatların çıkartılması durumunda cümle hâlâ anlaşılır durumdadır:
- Büyük balkon kapılarından içeriye ıhlamur kokulu hoş bir bahar havası geliyordu. -Orhan Pamuk, Masumiyet Müzesi
Aşağıdaki örnekteki gibi bazı kullanımlarda sıfatın çıkartılması hangi varlıktan bahsedildiğinin anlaşılmasını imkânsız hale getirdiğinden, anlatım zenginliğinden ziyade anlam kaybına neden olur.
- Okul futbol takımındaki sarışın çocuk benim küçük kardeşim.
Türkçede sıfat olarak kullanılan kelimelerin hemen hemen hepsi, farklı görevlerde de kullanılabilirler. Bu nedenle, örneğin "Kırmızı kelimesi bir sıfattır," gibi bir genelleme yapılamaz; kelimenin cümledeki görevi incelenir:
- Güzel havalarda gezintiye çıkarım. (sıfat)
- Kırmızı ceketimi giydim. (sıfat)
- Kırmızıyı giydim. (isim, bkz. adlaşma)
- Şu çocuk Özge'nin kardeşi. (sıfat)
- Şu, Özge'nin kardeşi. (zamir)
- Yeni sıra arkadaşım çok güzel piyano çalıyor. (zarf)
Sıfatlar niteleme ve belirtme olmak üzere başlıca iki ana gruba ayrılırlar.
Niteleme sıfatları
Bir varlığın rengini, biçimini, boyunu, durumunu; kısaca "nasıl" olduğunu bildiren sıfatlardır. Niteleme sıfatları varlıkların bünyesinde bulunan yani "kalıcı" özelliklerini tarif ederler. Teoride niteleme sıfatları sınırsız sayıdadır. İsme sorulan "Nasıl?" sorusuna cevap verir.
- kırık bardak (Nasıl bardak?)
- sayın başkan (Nasıl başkan?)
- uzun köprü (Nasıl köprü?)
- yeşil araba (Nasıl araba?)
- yuvarlak masa (Nasıl masa?)
- yüksek duvar ("Saygıdeğer" anlamında olduğu için sıfattır.)
Eklerle türetilen niteleme sıfatları
Türkçede "-li, -siz, -lik, -ci" gibi bazı yapım ekleri isim soylu kelimelerin sonuna gelerek niteleme sıfatı olarak kullanılmalarını sağlarlar.
- akılsız başım (Nasıl başım?)
- Ankaralı çocuk (Nasıl çocuk?)
- evli çift (Nasıl çift?)
- halkçı parti (Nasıl parti?)
- kırmızılı kadın (Nasıl kadın?)
- simitçi amca (Nasıl amca?)
- yemeklik soğan (Nasıl soğan?)
Fiillerden "-en, -esi, -mez, -r, -dik, -diği -ecek, -miş" ekleriyle türetilen ve fiil anlamını yitirmeden cümlede geçici olarak sıfat görevinde kullanılan kelimelere sıfat-fiil veya ortaç denir. Sıfat-fiiller de -bir ismin özelliklerini tarif etmek ya da sıfat tamlaması oluşturmak gibi- sıfatların tüm özelliklerine sahiptirler.
- gelecek sene
- tanıdık adam
- dönülmez yol
- dövülmüş sarımsak
- öpülesi el
- yüzen çocuk
- koşar adım
Bunların haricinde fiillerden yapım ekleri ile türetilmiş sıfatlar da vardır:
- çalışkan öğrenci
- yanık süt
- okuryazar toplum
Kökü fiil olan bu kelimelerin yine kökü fiil olan sıfat-fiillerden farkı; dile sıfat olarak yerleşmiş, sözlüklerde yer almış, yaygın kelimeler olmalarıdır. Sıfat-fiiller ise belirli bir cümle için oluşturulan geçici kelimelerdir. Fiil köklü sıfatlar ile sıfat-fiiller arasındaki sınır çok net değildir. Fiilimsiler dilin ihtiyaçlarına göre zamanla isim, sıfat gibi isim soylu kelimelere evrilip dile yerleşebilirler.
Belirtme sıfatları
İsimleri ve diğer sıfatları sayı yönünden tamlayan, yerlerini işaret eden, özelliklerini belli belirsiz olarak bildiren sıfatlar ve soru şeklinde olan sıfatların tümüne birden belirtme sıfatları denir. Belirtme sıfatları varlıklara ait olmayan, "geçici" özelliklerini bildirirler. Belirtme sıfatları dört gruba ayrılır:
- Belgisiz sıfatlar
- İşaret sıfatları
- Sayı sıfatları
- Soru sıfatları
İşaret sıfatı
Adları işaret yönünden belirten sıfatlardır. Hangi sorusu sorarak bulunur. İşaret sıfatlarından sonra bir isim veya başka bir sıfat gelir:
- bu araba
- o çocuk
- şu kitap
- şu sevimli köpek
Yukarıdaki son örnekte işaret sıfatının ardından başka bir sıfat (sevimli) gelmiş. Burada sadece "şu" kelimesinin işaret sıfatı olduğuna dikkat edilmelidir. Sevimli ise niteleme sıfatıdır.
Ol, şol ve işbu gibi eski işaret sıfatlarının kullanımı günümüzde azalmıştır:
- Şol cennetin ırmakları / Akar Allah deyü deyü - Yunus Emre
- İşbu maddenin birinci paragrafında yer alan suçların herhangi birini işlemeye teşebbüs eden kişi, suç işlemiş sayılır.
İşaret sıfatları, (işaret zamirleri) ile karıştırılmamalıdır:
- Şu çocuk senin kardeşin mi? (işaret sıfatı)
- Şu senin kardeşin mi? (işaret zamiri)
Bir kelimenin işaret sıfatı olup olmadığı çoğul hâlinden anlaşılabilir. İşaret sıfatlarının çoğul hâli yoktur:
- Bu çörekler çok lezzetli. (işaret sıfatı)
- Bunlar çok lezzetli. (işaret zamiri)
Sayı sıfatı
Varlıkların miktarını ifade eden sıfatlardır. Yazıyla, rakamla, yüzde ile veya kesirle gösterilebilirler:
- üç öğrenci, 1000 kişi, %3 zam
Sayı sıfatlarından sonra gelen isimler birden fazla varlığı belirtiyor olsalar dahi tekil olarak yazılırlar ancak bazı kalıplaşmış sıfat tamlamalarında çoğul isimlerin kullanıldığı da görülür:
- Üç Silahşörler, Kırk Haramiler, Yedi Cüceler, dört büyükler, Beşevler, Üç Aylar
Sayı sıfatları dörde ayrılır:
Asıl sayı sıfatı: Sıfat olarak kullanılan, ek almamış tamsayılardır. İsme sorulan "Kaç?" sorusuna cevap verir.
- -5 derece (Kaç derece?)
- dokuz ekmek (Kaç ekmek?)
- iki kavun (Kaç kavun?)
- sıfır hata (Kaç hata?)
Kesir sayı sıfatı: Varlıkların bütünün "kaçta kaçı" veya "kaç katı" olduğunu belirtmek için kullanılır:
- %25 kâr
- 2/3 oran
- 2½ metre
- çeyrek elma
- dörtte bir hisse
- yarım ekmek
- yüzde beş artış
Üleştirme sayı sıfatı: Rakamların sonuna -er, -ar ve -şer, -şar eklerinden biri getirilerek oluşturulan, "bölüşme" belirten sıfatlardır. İsme sorulan "Kaçar?" sorusuna cevap verir.
- birer pasta (Kaçar pasta?)
- ikişer tabak (Kaçar tabak?)
- onar gün (Kaçar gün?)
İki veya daha fazla sayıdan oluşan sıfat tamlaması şeklindeki sayı sıfatlarında üleştirme eki bazen sondaki rakamın sonuna eklenir:
- üçer bin lira
- beş yüzer altın
Sıra sayı sıfatı: Varlıkların herhangi bir kritere göre diziliş sırasındaki konumunu belirten sıfatlardır:
- üçüncü sıra
- ilk ev
- 5. madde
- ortanca çocuk
- son söz
Topluluk sayı sıfatı: Birbirinin aynı olan birden fazla varlığı tanımlamak için kullanılır ve rakamların sonuna "-iz" ekinin ses uyumlarına uyacak şekilde getirilmesiyle oluşturulur:
- ikiz yatak
- üçüz kardeşler
Ölçü ve miktar bildiren kelimeler başlarına sayı sıfatı alarak başka bir kelimeyi nitelendiklerinde sayı sıfatına dönüşürler:
- 3 metre kablo, yarım kilo şeker, 2 adet karpuz
Belgisiz sıfat
Belgisiz sıfatlar veya belirsizlik sıfatları; varlıkların adedini veya miktarını yaklaşık olarak, belli belirsiz bildiren ve hangi varlıktan bahsedildiği konusunda net bir bilgi vermeyen sıfatlardır. Türkçedeki belgisiz sıfat olarak kullanılan başlıca kelimeler şunlardır:
|
|
|
"Bir" kelimeyi "tek bir adet" anlamında kullanıldığında asıl sayı sıfatı olur ve miktar bildirir:
- Misafirimiz için masaya bir tabak daha getirir misin? (sayı sıfatı)
"Herhangi bir" anlamında kullanıldığında ise belgisiz sıfattır:
- Bir yaz günü, vapurla yola çıktık. (belgisiz sıfat)
-ki eki ile üretilenler
Sıfat olan -ki eki önündeki ismi yer ve zaman bakımından niteler.
- Yoldaki taş (Sıfat olan -ki eki önündeki ismi yer bakımından nitelemiş.)
- Yarınki maç (Sıfat olan -ki eki önündeki ismi zaman bakımından nitelemiş.)
-ki eki ile üretilen ve aitlik belirten öteki, beriki, şimdiki, buradaki, bizdeki, evdeki vs. kelimeler de belirsizlik sıfatı kabul edilirler:
- Evdeki hesap çarşıya uymadı.
- Öteki adam şu tarafa gitti.
- Şimdiki gençler teknolojiye çok meraklılar.
Belirtme sıfatı yapan -ki eki (ilgi zamiri) olan -ki eki ile karıştırılmamalıdır. Zamir olan -ki'den sonra başka bir ismin eklenmediğine (tamlama oluşturulmadığına) dikkat edilmelidir:
- Evdekiler bu konuda ne düşünüyor? (zamir)
- Sizin takım bizimkini yenmiş. (zamir)
Soru sıfatı
Yanıtı yine bir sıfat olan soru kelimeleridir:
- hangi taraf?
- kaç kişi?
- kimdeki akıl?
- nasıl bir araba? (Buradaki "bir" kelimesi belgisiz sıfattır.)
- ne renk?
- neredeki yol?
Geçmişte soru sıfatı olarak kullanılan nice kelimeyi modern Türkçede belgisiz sıfata dönüşmüştür.
- Nice insanlar gördüm üzerinde elbise yok/ Nice elbiseler gördüm içinde insan yok -Mevlana ("birçok" anlamında belgisiz sıfat)
- Yalılarda nice yük odaları, oda gibi büyük kilerler vardı. -Abdülhak Şinasi Hisar ("birçok" anlamında belgisiz sıfat)
Sıfatlarda pekiştirme
Sıfatlarda anlamı pekiştirme şu şekillerde yapılır:
Hece tekrarı ile
Sözcüğün ilk hecesi yinelenir ve ilk hecedeki ünlüden sonra m, p, r veya s (p ı r a s a m) ünsüzlerinden biri eklenir:
- masmavi, bembeyaz, sapsarı, upuzun, bomboş, tertemiz
Kelime tekrarı ile
Sıfat olduğu gibi yinelenir:
- uzun uzun kavaklar
- kara kara gözler
Soru eki ile
Sıfat tekrarlanır ve iki kelimenin arasına soru eki "mi" getirilir. Bu tür sıfatlarda soru anlamı kaybolduğu için soru işareti (?) kullanılmaz:
- Burada eskiden derin mi derin bir kuyu vardı.
- Güzel mi güzel bir sese sahip.
Sıfatlarda küçültme
Sıfatlarda küçültme, sıfat sonuna "-cik" ve "-mtırak" ve "-msı" ekleri ses uyum ve olaylarına uygun şekilde eklenerek yapılır:
- Küçücük bir ev
- Sarımtırak bir ceket
- Pembemsi ten
Sıfatlarda adlaşma
Sıfatlar isim soylu kelimelerdir. Bu nedenle cümlede sıfat görevinde kullanılmadıklarında yeniden isme dönüşürler. Bu duruma adlaşma denir.
- Genç adam kapıyı çaldı. ("Genç" sıfatı, "adam" ismini niteler)
- Gençler avluda toplandı. (isim) Sıfatın önündeki isim (adam) cümleden düşmüş ve sıfat adlaşmıştır.
- Yeşil elma mı istersin? ("Yeşil" sıfatı, "elma" ismini niteler)
- Hayır, kırmızıyı ver lütfen. (isim) Sıfatın önündeki isim (elma) cümleden düşmüş ve sıfat adlaşmıştır.
Yapılarına göre sıfatlar
Basit sıfatlar
Yapım eki almamış ve başka bir kelimeyle bileşik hâlde olmayan sıfatlardır:
- dar kıyafet
- iki kişi
- iyi film
- şu adam
Türemiş sıfatlar
Türemiş sıfatlar isim ve fiil kök ve gövdelerine çeşitli yapım eklerinin getirilmesiyle oluşturulurlar:
- ikinci devre (iki+nci)
- ulusal bayram (ulus+al)
- yanık ekmek (yan+ık)
Sıfat-fiillerin hepsi türemiş sıfatlardır:
- gelecek sene (gel+ecek)
- gülen çocuk (gül+en)
- süzülmüş yoğurt (süzül+müş)
Birleşik Sıfatlar
Birleşik sıfatlar, iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşurlar. Bazıları birleşik (kaynaşmış), bazıları ayrı (kurallı) yazılırlar:
- ağırbaşlı çocuk
- kara kaşlı çocuk
- yurtsever insan
- zeytinyağlı yemek
Birleşik sıfatlar, çoğunlukla birleşik adlara sıfat yapan eklerin getirilmesi ile oluşturulurlar ve sıfat tamlamalarında tamlayan olurlar. Örneğin "karabiber" kelimesi bir birleşik addır ve "karabiber kavanozu" bir isim tamlamasıdır. Ancak "karabiberli yemek" sıfat tamlamasıdır.
Birleşik sıfatlar "kaynaşmış bileşik sıfatlar" ve "kurallı birleşik sıfatlar" şeklinde ikiye ayrılırlar. Kaynaşmış birleşik sıfatlara "açıkgöz, boşboğaz, yurtsever, cingöz, kuşbakışı, okuryazar" gibi kelimeler (sıfat görevinde kullanıldıklarında); kurallı birleşik sıfatlara da "yıkık duvarlı (bahçe), iki kapılı (otomobil), sırma saçlı (kız)" gibi tamlamalardakiler örnek verilebilir.
Ayrıca bakınız
Dipnotlar
- ^ "Bir" kelimeyi adet anlamında kullanıldığında sayı sıfatıdır.
Kaynakça
- ^ ön ad 3 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Türk Dil Kurumu. Erişim: 30 Mayıs 2015
- ^ a b c Ergin 274
- ^ sayın 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dil Derneği. Erişim: 1 Kasım 2011
- ^ Yapım ekleri 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkçeciler.com. Erişim: 26 Nisan 2012.
- ^ Fiilimsiler 10 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkçeciler.com. Erişim: 26 Nisan 2012.
- ^ Ergin 275
- ^ Ergin 277
- ^ Sıfatlar 4 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Edebiyatekibi.com. Erişim: 11 Aralık 2012
- ^ Ergin 279
- ^ a b Ergin 278
Literatür
- Ergin, Muharrem. Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Bayrak Yayım, 2009.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ornekler1 4 litre kesir sayi bes adim asil sayi birkac kisi belgisiz hangi kitap soru hizli araba niteleme sari gul niteleme su cocuk isaret zeytinyagli sarma niteleme Sifat ya da on ad isimlerin ya da diger sifatlarin onune gelerek onlari miktar sira konum renk bicim biraktigi izlenim gibi cesitli yonlerden tanimlayan tarif eden kelime turudur Sifat ile niteledigi veya belirttigi ismin olusturdugu kelime grubuna Sifat Tamlamasi denir Her sifat bir Sifat Tamlamasi kurar Sifatin oldugu heryerde ayni zamanda Sifat Tamlamasi ndan da sozedilir Sifat Tamlamasi nin cesitleri yoktur Ayrica cumlenin ogeleri bulunurken tamlamalarin butunlugune dikkat edilmelidir Tamlamalar birbirinden ayrilamaz Yasli adam iceriye girdi Burada ozne Yasli adam dir Ozne sadece adam olamaz Cunku burada bir Sifat Tamlamasi soz konusudur Sifatlar genellikle diger sifatlardan veya isimlerden once gelir Varliklari tarif eder anlatima zenginlik kazandirir ve cikarilmasi durumunda cumle anlamsiz hale gelmez Ornegin asagidaki cumlede alti cizili yazilmis olan sifatlarin cikartilmasi durumunda cumle hala anlasilir durumdadir Buyuk balkon kapilarindan iceriye ihlamur kokulu hos bir bahar havasi geliyordu Orhan Pamuk Masumiyet Muzesi Asagidaki ornekteki gibi bazi kullanimlarda sifatin cikartilmasi hangi varliktan bahsedildiginin anlasilmasini imkansiz hale getirdiginden anlatim zenginliginden ziyade anlam kaybina neden olur Okul futbol takimindaki sarisin cocuk benim kucuk kardesim Turkcede sifat olarak kullanilan kelimelerin hemen hemen hepsi farkli gorevlerde de kullanilabilirler Bu nedenle ornegin Kirmizi kelimesi bir sifattir gibi bir genelleme yapilamaz kelimenin cumledeki gorevi incelenir Guzel havalarda gezintiye cikarim sifat Kirmizi ceketimi giydim sifat Kirmiziyi giydim isim bkz adlasma Su cocuk Ozge nin kardesi sifat Su Ozge nin kardesi zamir Yeni sira arkadasim cok guzel piyano caliyor zarf Sifatlar niteleme ve belirtme olmak uzere baslica iki ana gruba ayrilirlar Niteleme sifatlariBir varligin rengini bicimini boyunu durumunu kisaca nasil oldugunu bildiren sifatlardir Niteleme sifatlari varliklarin bunyesinde bulunan yani kalici ozelliklerini tarif ederler Teoride niteleme sifatlari sinirsiz sayidadir Isme sorulan Nasil sorusuna cevap verir kirik bardak Nasil bardak sayin baskan Nasil baskan uzun kopru Nasil kopru yesil araba Nasil araba yuvarlak masa Nasil masa yuksek duvar Saygideger anlaminda oldugu icin sifattir Eklerle turetilen niteleme sifatlari Turkcede li siz lik ci gibi bazi yapim ekleri isim soylu kelimelerin sonuna gelerek niteleme sifati olarak kullanilmalarini saglarlar akilsiz basim Nasil basim Ankarali cocuk Nasil cocuk evli cift Nasil cift halkci parti Nasil parti kirmizili kadin Nasil kadin simitci amca Nasil amca yemeklik sogan Nasil sogan Fiillerden en esi mez r dik digi ecek mis ekleriyle turetilen ve fiil anlamini yitirmeden cumlede gecici olarak sifat gorevinde kullanilan kelimelere sifat fiil veya ortac denir Sifat fiiller de bir ismin ozelliklerini tarif etmek ya da sifat tamlamasi olusturmak gibi sifatlarin tum ozelliklerine sahiptirler gelecek sene tanidik adam donulmez yol dovulmus sarimsak opulesi el yuzen cocuk kosar adim Bunlarin haricinde fiillerden yapim ekleri ile turetilmis sifatlar da vardir caliskan ogrenci yanik sut okuryazar toplum Koku fiil olan bu kelimelerin yine koku fiil olan sifat fiillerden farki dile sifat olarak yerlesmis sozluklerde yer almis yaygin kelimeler olmalaridir Sifat fiiller ise belirli bir cumle icin olusturulan gecici kelimelerdir Fiil koklu sifatlar ile sifat fiiller arasindaki sinir cok net degildir Fiilimsiler dilin ihtiyaclarina gore zamanla isim sifat gibi isim soylu kelimelere evrilip dile yerlesebilirler Belirtme sifatlariIsimleri ve diger sifatlari sayi yonunden tamlayan yerlerini isaret eden ozelliklerini belli belirsiz olarak bildiren sifatlar ve soru seklinde olan sifatlarin tumune birden belirtme sifatlari denir Belirtme sifatlari varliklara ait olmayan gecici ozelliklerini bildirirler Belirtme sifatlari dort gruba ayrilir Belgisiz sifatlar Isaret sifatlari Sayi sifatlari Soru sifatlariIsaret sifati Adlari isaret yonunden belirten sifatlardir Hangi sorusu sorarak bulunur Isaret sifatlarindan sonra bir isim veya baska bir sifat gelir bu araba o cocuk su kitap su sevimli kopek Yukaridaki son ornekte isaret sifatinin ardindan baska bir sifat sevimli gelmis Burada sadece su kelimesinin isaret sifati olduguna dikkat edilmelidir Sevimli ise niteleme sifatidir Ol sol ve isbu gibi eski isaret sifatlarinin kullanimi gunumuzde azalmistir Sol cennetin irmaklari Akar Allah deyu deyu Yunus Emre Isbu maddenin birinci paragrafinda yer alan suclarin herhangi birini islemeye tesebbus eden kisi suc islemis sayilir Isaret sifatlari isaret zamirleri ile karistirilmamalidir Su cocuk senin kardesin mi isaret sifati Su senin kardesin mi isaret zamiri Bir kelimenin isaret sifati olup olmadigi cogul halinden anlasilabilir Isaret sifatlarinin cogul hali yoktur Bu corekler cok lezzetli isaret sifati Bunlar cok lezzetli isaret zamiri Sayi sifati Varliklarin miktarini ifade eden sifatlardir Yaziyla rakamla yuzde ile veya kesirle gosterilebilirler uc ogrenci 1000 kisi 3 zam Sayi sifatlarindan sonra gelen isimler birden fazla varligi belirtiyor olsalar dahi tekil olarak yazilirlar ancak bazi kaliplasmis sifat tamlamalarinda cogul isimlerin kullanildigi da gorulur Uc Silahsorler Kirk Haramiler Yedi Cuceler dort buyukler Besevler Uc Aylar Sayi sifatlari dorde ayrilir Asil sayi sifati Sifat olarak kullanilan ek almamis tamsayilardir Isme sorulan Kac sorusuna cevap verir 5 derece Kac derece dokuz ekmek Kac ekmek iki kavun Kac kavun sifir hata Kac hata Kesir sayi sifati Varliklarin butunun kacta kaci veya kac kati oldugunu belirtmek icin kullanilir 25 kar 2 3 oran 2 metre ceyrek elma dortte bir hisse yarim ekmek yuzde bes artis Ulestirme sayi sifati Rakamlarin sonuna er ar ve ser sar eklerinden biri getirilerek olusturulan bolusme belirten sifatlardir Isme sorulan Kacar sorusuna cevap verir birer pasta Kacar pasta ikiser tabak Kacar tabak onar gun Kacar gun Iki veya daha fazla sayidan olusan sifat tamlamasi seklindeki sayi sifatlarinda ulestirme eki bazen sondaki rakamin sonuna eklenir ucer bin lira bes yuzer altin Sira sayi sifati Varliklarin herhangi bir kritere gore dizilis sirasindaki konumunu belirten sifatlardir ucuncu sira ilk ev 5 madde ortanca cocuk son soz Topluluk sayi sifati Birbirinin ayni olan birden fazla varligi tanimlamak icin kullanilir ve rakamlarin sonuna iz ekinin ses uyumlarina uyacak sekilde getirilmesiyle olusturulur ikiz yatak ucuz kardesler Olcu ve miktar bildiren kelimeler baslarina sayi sifati alarak baska bir kelimeyi nitelendiklerinde sayi sifatina donusurler 3 metre kablo yarim kilo seker 2 adet karpuzBelgisiz sifat Belgisiz sifatlar veya belirsizlik sifatlari varliklarin adedini veya miktarini yaklasik olarak belli belirsiz bildiren ve hangi varliktan bahsedildigi konusunda net bir bilgi vermeyen sifatlardir Turkcedeki belgisiz sifat olarak kullanilan baslica kelimeler sunlardir az baska bazi bir biraz bircok birkac birtakim butun cok cogu diger fazla falanca filanca her herhangi bir hic hicbir kimi nice obur tum Bir kelimeyi tek bir adet anlaminda kullanildiginda asil sayi sifati olur ve miktar bildirir Misafirimiz icin masaya bir tabak daha getirir misin sayi sifati Herhangi bir anlaminda kullanildiginda ise belgisiz sifattir Bir yaz gunu vapurla yola ciktik belgisiz sifat ki eki ile uretilenler Sifat olan ki eki onundeki ismi yer ve zaman bakimindan niteler Yoldaki tas Sifat olan ki eki onundeki ismi yer bakimindan nitelemis Yarinki mac Sifat olan ki eki onundeki ismi zaman bakimindan nitelemis ki eki ile uretilen ve aitlik belirten oteki beriki simdiki buradaki bizdeki evdeki vs kelimeler de belirsizlik sifati kabul edilirler Evdeki hesap carsiya uymadi Oteki adam su tarafa gitti Simdiki gencler teknolojiye cok meraklilar Belirtme sifati yapan ki eki ilgi zamiri olan ki eki ile karistirilmamalidir Zamir olan ki den sonra baska bir ismin eklenmedigine tamlama olusturulmadigina dikkat edilmelidir Evdekiler bu konuda ne dusunuyor zamir Sizin takim bizimkini yenmis zamir Soru sifati Yaniti yine bir sifat olan soru kelimeleridir hangi taraf kac kisi kimdeki akil nasil bir araba Buradaki bir kelimesi belgisiz sifattir ne renk neredeki yol Gecmiste soru sifati olarak kullanilan nice kelimeyi modern Turkcede belgisiz sifata donusmustur Nice insanlar gordum uzerinde elbise yok Nice elbiseler gordum icinde insan yok Mevlana bircok anlaminda belgisiz sifat Yalilarda nice yuk odalari oda gibi buyuk kilerler vardi Abdulhak Sinasi Hisar bircok anlaminda belgisiz sifat Sifatlarda pekistirmeSifatlarda anlami pekistirme su sekillerde yapilir Hece tekrari ile Sozcugun ilk hecesi yinelenir ve ilk hecedeki unluden sonra m p r veya s p i r a s a m unsuzlerinden biri eklenir masmavi bembeyaz sapsari upuzun bombos tertemizKelime tekrari ile Sifat oldugu gibi yinelenir uzun uzun kavaklar kara kara gozlerSoru eki ile Sifat tekrarlanir ve iki kelimenin arasina soru eki mi getirilir Bu tur sifatlarda soru anlami kayboldugu icin soru isareti kullanilmaz Burada eskiden derin mi derin bir kuyu vardi Guzel mi guzel bir sese sahip Sifatlarda kucultmeSifatlarda kucultme sifat sonuna cik ve mtirak ve msi ekleri ses uyum ve olaylarina uygun sekilde eklenerek yapilir Kucucuk bir ev Sarimtirak bir ceket Pembemsi tenSifatlarda adlasmaSifatlar isim soylu kelimelerdir Bu nedenle cumlede sifat gorevinde kullanilmadiklarinda yeniden isme donusurler Bu duruma adlasma denir Genc adam kapiyi caldi Genc sifati adam ismini niteler Gencler avluda toplandi isim Sifatin onundeki isim adam cumleden dusmus ve sifat adlasmistir Yesil elma mi istersin Yesil sifati elma ismini niteler Hayir kirmiziyi ver lutfen isim Sifatin onundeki isim elma cumleden dusmus ve sifat adlasmistir Yapilarina gore sifatlarBasit sifatlar Yapim eki almamis ve baska bir kelimeyle bilesik halde olmayan sifatlardir dar kiyafet iki kisi iyi film su adamTuremis sifatlar Turemis sifatlar isim ve fiil kok ve govdelerine cesitli yapim eklerinin getirilmesiyle olusturulurlar ikinci devre iki nci ulusal bayram ulus al yanik ekmek yan ik Sifat fiillerin hepsi turemis sifatlardir gelecek sene gel ecek gulen cocuk gul en suzulmus yogurt suzul mus Birlesik Sifatlar Birlesik sifatlar iki kelimenin bir araya gelmesiyle olusurlar Bazilari birlesik kaynasmis bazilari ayri kuralli yazilirlar agirbasli cocuk kara kasli cocuk yurtsever insan zeytinyagli yemek Birlesik sifatlar cogunlukla birlesik adlara sifat yapan eklerin getirilmesi ile olusturulurlar ve sifat tamlamalarinda tamlayan olurlar Ornegin karabiber kelimesi bir birlesik addir ve karabiber kavanozu bir isim tamlamasidir Ancak karabiberli yemek sifat tamlamasidir Birlesik sifatlar kaynasmis bilesik sifatlar ve kuralli birlesik sifatlar seklinde ikiye ayrilirlar Kaynasmis birlesik sifatlara acikgoz bosbogaz yurtsever cingoz kusbakisi okuryazar gibi kelimeler sifat gorevinde kullanildiklarinda kuralli birlesik sifatlara da yikik duvarli bahce iki kapili otomobil sirma sacli kiz gibi tamlamalardakiler ornek verilebilir Ayrica bakinizSifat tamlamasiDipnotlar Bir kelimeyi adet anlaminda kullanildiginda sayi sifatidir Kaynakca on ad 3 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Dil Kurumu Erisim 30 Mayis 2015 a b c Ergin 274 sayin 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dil Dernegi Erisim 1 Kasim 2011 Yapim ekleri 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkceciler com Erisim 26 Nisan 2012 Fiilimsiler 10 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkceciler com Erisim 26 Nisan 2012 Ergin 275 Ergin 277 Sifatlar 4 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Edebiyatekibi com Erisim 11 Aralik 2012 Ergin 279 a b Ergin 278LiteraturErgin Muharrem Universiteler Icin Turk Dili Istanbul Bayrak Yayim 2009