Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin veya bölümün , doğrulanamaz veya yoruma dayalı ifadeler içerdiği düşünülmektedir. Lütfen iddiaları ederek ve yeni geliştirin. Özgün araştırmadan oluşmuş ifadeler kaldırılabilir. Ayrıntılar maddenin bulunabilir. |
Türkiye'de arkeoloji, ülke sınırları içinde yapılan her türlü kazı ve restorasyon çalışmasını kapsar. Osmanlı döneminde büyük oranda yabancılar tarafından yapılan bu çalışmaları, gerçekleştiren ilk yerli isim Osman Hamdi Bey'dir. Kendisi ilk Türk arkeolog olarak kabul edilmesinin yanında, ülkenin ilk arkeoloji müzesi olan İstanbul Arkeoloji Müzesi'nin kurucusudur.
Osmanlı Dönemi
Türkiye topraklarındaki arkeolojinin yerli olarak gelişimine bakarsak, ilk adım bu eserlerinin korunmasına yönelik bilincin gelişmesidir. Bunun ilk örneklerinde biri Ahmet Fethi Paşa tarafından kimi eserlerin Aya İrini Kilisesinde toplanmasıdır. Toplanan eserler ile “Mecma-i Esliha-i Atika (Eski Silahlar Koleksiyonu)” ve “Mecma-ı Âsâr-ı Atika (Eski Eserler Koleksiyonu)” oluşturulmuştur. Daha sonra 1869 yılında "Müze-i Hümayun (Saray Müzesi)" adı altıntaki kuruluş oluşturulur, kurum aynı zamanda İstanbul Arkeoloji Müzesi'nin ilk şeklidir. Bir dönem kapatılan müze, 1881 yılında Osman Hamdi Bey'in müze müdürü olarak atanmasından sonra çağdaş bir müze kimliği kazanmaya başlar.
Cumhuriyet Dönemi
Cumhuriyet döneminde arkeolojik kazılar yoğunluk kazanmaya başladı. 1931'de Türk Tarih Kurumu, 1934'te İstanbul Üniversitesi'ne bağlı , iki yıl sonra da Ankara'da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kuruldu. 1933'te Türk Tarih Kurumu adına ilk kazılar, Hamit Zübeyr Koşay başkanlığında Ahlatlıbel'de yapıldı. 1935'te Koşay ve Remzi Oğuz Arık Çatalhöyük kazılarına başladılar. Ayrıca Türkiye’de 1930'lardan başlayarak Alman, Fransız, İngiliz ve Hollanda arkeoloji enstitüleri kuruldu. Bu dönemde yerli ve yabancı uzmanlar birçok eski yerleşim bölgesinde araştırma ve kazılar gerçekleştirdiler. Kazılardan çıkarılan eski yapıtları korumak ve sergilemek için yeni müzeler açıldı. Bunların başında, dünyanın en önemli arkeoloji müzelerinden biri olan İstanbul Arkeoloji Müzesi gelir. Antakya'da 1932 yılında başlatılan kazı çalışmaları sonucunda 1934 yılında Hatay Arkeolojı Müzesi kurulur. Hatay Arkeoloji Müzesi'nde dünyanın en büyük ikinci mozaik koleksiyonunun segilendiği bilinir.
Arkeolojik çalışmalar
1994 yılında Alman arkeolog Klaus Schmidt tarafından keşfedilen Urfa Göbeklitepe'de kazı çalışmaları, o tarihten bu yana sürüyor. Bölgenin önemini, “Bu kalıntılara rastladığım zaman önümde iki seçenek vardı. Ya hiç kimseye bir şey söylemeden hemen burayı terk edecektim ya da hayatımın geri kalanını burada geçirmeye razı olacaktım. Ben ikincisini seçtim.” diyerek ifade eden Schmidt’i, Stanford Üniversitesi’nden Ian Hodder da “Göbeklitepe her şeyi değiştirecek” diyerek destekliyor.[]
Arkeoloji dünyasına bomba gibi düşen Göbeklitepe kazısı için Witwaterstand Üniversitesi’nden David-Lewis Williams, “Göbeklitepe dünya üzerinde bulunmuş en önemli tapınak” ifadesini kullanırken Steve Mithen, “Göbeklitepe aklımın alabileceğinin çok ötesinde” yorumunu yapıyor.[] 12 bin yıllık olduğu tespit edilen tapınaklar, avcılık ve toplayıcılıkla geçinen göçebe toplulukların tarımı öğrenerek yerleşik yaşama geçtiği tezini de çürütüyor çünkü söz konusu tapınakları yapanların çanak çömlek kullanmayı bilmediği düşünülüyor.[]
Yasal Durum
Tarihsel olarak bu konuda çıkarılmış yasalar ve ilgili resmî kurumlar;
Kanunlar
| Kurumlar |
Eğitim
Arkeoloji Bölümü Türkiye'de birçok üniversite tarafından 4 yıllık bir süreçte vermektedir. Türkiye'de; Arkeoloji veya Arkeoloji ve Sanat Tarihi adı altında 47 üniversite eğitim verilmektedir. Arkeolojiyle ilgili farklı üniversiteler farklı ana bilim dalları olsa da Türkiye'deki yaygın başlıca ana bilim dalları şunlardır:
- Prehistorya, Pleistosen çağdan Holosen çağa kadar insanın evrimleşme süreci ve yerleşik yaşama geçişine kadarki dönemi inceler.
- Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi, Önasya coğrafyasında tarımın başlamasından demir çağın sonuna uzanan zaman dilimini araştırır.
- Klasik Arkeoloji Yunan ve Roma dönemlerini ele alır.
Yurtdışındaki Eserler
Gerek izinsiz kazılar gerekte bir Osmanlı politikası olan yabancılara kazı izni verip çıkan eserlerin paylaşılması durumu sonucudunda, Türkiye topraklarından çıkarılan birçok eser, yurtdışında sergilenmektedir. Örneğin; Almanyadaki Bergama Müzesi ve Avusturyadaki Efes Müzesi isimlerini aldıkları Anadoludaki antik kentlerden eserler sergilemektedirler.
Bazı eserlerin ise ülke dışına çıkarılması, Osmanlı öncesi döneme dayanır. 1204 yılında 4. Haçlı Seferi sonrası yağmalanan İstanbul'dan pek çok eser Avrupa'ya taşınmıştır. Venedik'te bulunan "St. Mark Atları", bu eserlerin en bilinenlerindendir. Ama yurtdışındaki tüm eserlerin ilgili ülkelerle diyolog sonucu, Türkiye geri dönmesi için çalışılmaktadır.
Turizm
| Sıra | İsim | 2008 | 2009 | 2010 |
|---|---|---|---|---|
| — | Türkiye | 22,662,590 | 21,233,722 | 25,881,558 |
| 1 | Topkapı Sarayı Müzesi | 2,526,251 | 2,371,311 | 2,995,708 |
| 2 | Ayasofya Müzesi | 2,206,968 | 2,370,540 | 2,761,069 |
| 3 | Efes Ören Yeri | 1,678,756 | 1,756,336 | 1,845,447 |
| 4 | Mevlana Müzesi | 1,584,170 | 1,360,595 | 1,670,651 |
| 5 | Hierapolis Ören Yeri | 1,231,089 | 1,261,026 | 1,448,194 |
Ayrıca bakınız
Literatür
- Gölbaş, Alper. (2016). Türk Arkeolojisinin Kuramı. Uluslararası Sosyal araştırmalar Dergisi
Kaynakça
- ^ Türkiye'de Kültür Mirası ile İlgili Mevzuat[]
- ^ Edhem Eldem, Osman Hamdi Bey Sözlüğü, Asar-ı Atika Nizamnamesi maddesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, (Ankara 2010). 53-63.
- ^ Gölbaş, Alper. "Türkiye'de Nasıl Arkeologluk Yapılır?".
- ^ "Kültür Bakanlığı Ziyaretçi İstatistikleri". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2011.
Dış bağlantılar
- Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri (TAY) projesi[]
- İstanbul Arkeoloji Müzesi-Tarihçe
- Yurt Dışından İadesi Sağlanan Eserler[]
- Türkiye'deki ören yerleriyle ilgili bilgiler (Current Archaeology in Turkey), University of New England[] (Türkçe ve İngilizce)
- İdris YÜCEL, "Between science and empire: the diplomatic struggle over Mesopotamian antiquities in Lisbon (1914–1926)", Mediterranean Historical Review, 2016, 31/2.
- İdris YÜCEL, "Suriye’de Fransız Mandası ve Asar-ı Atika Araştırmaları", 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu, ATAM, 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin veya bolumun ozgun arastirma dogrulanamaz veya yoruma dayali ifadeler icerdigi dusunulmektedir Lutfen iddialari kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek gelistirin Ozgun arastirmadan olusmus ifadeler kaldirilabilir Ayrintilar maddenin tartisma sayfasinda bulunabilir Turkiye de arkeoloji ulke sinirlari icinde yapilan her turlu kazi ve restorasyon calismasini kapsar Osmanli doneminde buyuk oranda yabancilar tarafindan yapilan bu calismalari gerceklestiren ilk yerli isim Osman Hamdi Bey dir Kendisi ilk Turk arkeolog olarak kabul edilmesinin yaninda ulkenin ilk arkeoloji muzesi olan Istanbul Arkeoloji Muzesi nin kurucusudur Osmanli DonemiTurkiye topraklarindaki arkeolojinin yerli olarak gelisimine bakarsak ilk adim bu eserlerinin korunmasina yonelik bilincin gelismesidir Bunun ilk orneklerinde biri Ahmet Fethi Pasa tarafindan kimi eserlerin Aya Irini Kilisesinde toplanmasidir Toplanan eserler ile Mecma i Esliha i Atika Eski Silahlar Koleksiyonu ve Mecma i Asar i Atika Eski Eserler Koleksiyonu olusturulmustur Daha sonra 1869 yilinda Muze i Humayun Saray Muzesi adi altintaki kurulus olusturulur kurum ayni zamanda Istanbul Arkeoloji Muzesi nin ilk seklidir Bir donem kapatilan muze 1881 yilinda Osman Hamdi Bey in muze muduru olarak atanmasindan sonra cagdas bir muze kimligi kazanmaya baslar Cumhuriyet DonemiCumhuriyet doneminde arkeolojik kazilar yogunluk kazanmaya basladi 1931 de Turk Tarih Kurumu 1934 te Istanbul Universitesi ne bagli iki yil sonra da Ankara da Dil ve Tarih Cografya Fakultesi kuruldu 1933 te Turk Tarih Kurumu adina ilk kazilar Hamit Zubeyr Kosay baskanliginda Ahlatlibel de yapildi 1935 te Kosay ve Remzi Oguz Arik Catalhoyuk kazilarina basladilar Ayrica Turkiye de 1930 lardan baslayarak Alman Fransiz Ingiliz ve Hollanda arkeoloji enstituleri kuruldu Bu donemde yerli ve yabanci uzmanlar bircok eski yerlesim bolgesinde arastirma ve kazilar gerceklestirdiler Kazilardan cikarilan eski yapitlari korumak ve sergilemek icin yeni muzeler acildi Bunlarin basinda dunyanin en onemli arkeoloji muzelerinden biri olan Istanbul Arkeoloji Muzesi gelir Antakya da 1932 yilinda baslatilan kazi calismalari sonucunda 1934 yilinda Hatay Arkeoloji Muzesi kurulur Hatay Arkeoloji Muzesi nde dunyanin en buyuk ikinci mozaik koleksiyonunun segilendigi bilinir Arkeolojik calismalar Perge antik kenti 1994 yilinda Alman arkeolog Klaus Schmidt tarafindan kesfedilen Urfa Gobeklitepe de kazi calismalari o tarihten bu yana suruyor Bolgenin onemini Bu kalintilara rastladigim zaman onumde iki secenek vardi Ya hic kimseye bir sey soylemeden hemen burayi terk edecektim ya da hayatimin geri kalanini burada gecirmeye razi olacaktim Ben ikincisini sectim diyerek ifade eden Schmidt i Stanford Universitesi nden Ian Hodder da Gobeklitepe her seyi degistirecek diyerek destekliyor kaynak belirtilmeli Arkeoloji dunyasina bomba gibi dusen Gobeklitepe kazisi icin Witwaterstand Universitesi nden David Lewis Williams Gobeklitepe dunya uzerinde bulunmus en onemli tapinak ifadesini kullanirken Steve Mithen Gobeklitepe aklimin alabileceginin cok otesinde yorumunu yapiyor kaynak belirtilmeli 12 bin yillik oldugu tespit edilen tapinaklar avcilik ve toplayicilikla gecinen gocebe topluluklarin tarimi ogrenerek yerlesik yasama gectigi tezini de curutuyor cunku soz konusu tapinaklari yapanlarin canak comlek kullanmayi bilmedigi dusunuluyor kaynak belirtilmeli Yasal DurumTarihsel olarak bu konuda cikarilmis yasalar ve ilgili resmi kurumlar Kanunlar 1869 Asar i Atika Nizamnamesi 1874 Asar i Atika Nizamnamesi 1884 Asar i Atika Nizamnamesi 1906 Asar i Atika Nizamnamesi 1951 Gayrimenkul Eski Eserler ve Anitlar Yuksek Kurulu Teskili Kanunu 1973 Eski Eserler Kanunu 1983 Kultur ve Tabiat Varliklarini Koruma Kanunu Kurumlar Kultur ve Turizm Bakanligi Kultur ve Tabiat Varliklarini Koruma Yuksek KuruluEgitimArkeoloji Bolumu Turkiye de bircok universite tarafindan 4 yillik bir surecte vermektedir Turkiye de Arkeoloji veya Arkeoloji ve Sanat Tarihi adi altinda 47 universite egitim verilmektedir Arkeolojiyle ilgili farkli universiteler farkli ana bilim dallari olsa da Turkiye deki yaygin baslica ana bilim dallari sunlardir Prehistorya Pleistosen cagdan Holosen caga kadar insanin evrimlesme sureci ve yerlesik yasama gecisine kadarki donemi inceler Protohistorya ve Onasya Arkeolojisi Onasya cografyasinda tarimin baslamasindan demir cagin sonuna uzanan zaman dilimini arastirir Klasik Arkeoloji Yunan ve Roma donemlerini ele alir Yurtdisindaki EserlerGerek izinsiz kazilar gerekte bir Osmanli politikasi olan yabancilara kazi izni verip cikan eserlerin paylasilmasi durumu sonucudunda Turkiye topraklarindan cikarilan bircok eser yurtdisinda sergilenmektedir Ornegin Almanyadaki Bergama Muzesi ve Avusturyadaki Efes Muzesi isimlerini aldiklari Anadoludaki antik kentlerden eserler sergilemektedirler Bazi eserlerin ise ulke disina cikarilmasi Osmanli oncesi doneme dayanir 1204 yilinda 4 Hacli Seferi sonrasi yagmalanan Istanbul dan pek cok eser Avrupa ya tasinmistir Venedik te bulunan St Mark Atlari bu eserlerin en bilinenlerindendir Ama yurtdisindaki tum eserlerin ilgili ulkelerle diyolog sonucu Turkiye geri donmesi icin calisilmaktadir TurizmKultur Bakanligina bagli Muze ve Oren Yerlerinine ait Ziyaretci Verileri Sira Isim 2008 2009 2010 Turkiye 22 662 590 21 233 722 25 881 5581 Topkapi Sarayi Muzesi 2 526 251 2 371 311 2 995 7082 Ayasofya Muzesi 2 206 968 2 370 540 2 761 0693 Efes Oren Yeri 1 678 756 1 756 336 1 845 4474 Mevlana Muzesi 1 584 170 1 360 595 1 670 6515 Hierapolis Oren Yeri 1 231 089 1 261 026 1 448 194Ayrica bakinizTurkiye deki muzeler listesi Turkiye deki antik sehirler listesiLiteratur Golbas Alper 2016 Turk Arkeolojisinin Kurami Uluslararasi Sosyal arastirmalar DergisiKaynakca Turkiye de Kultur Mirasi ile Ilgili Mevzuat olu kirik baglanti Edhem Eldem Osman Hamdi Bey Sozlugu Asar i Atika Nizamnamesi maddesi Kultur ve Turizm Bakanligi Yayinlari Ankara 2010 53 63 Golbas Alper Turkiye de Nasil Arkeologluk Yapilir Kultur Bakanligi Ziyaretci Istatistikleri 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2011 Dis baglantilarTurkiye Arkeolojik Yerlesmeleri TAY projesi olu kirik baglanti Istanbul Arkeoloji Muzesi Tarihce Yurt Disindan Iadesi Saglanan Eserler olu kirik baglanti Turkiye deki oren yerleriyle ilgili bilgiler Current Archaeology in Turkey University of New England olu kirik baglanti Turkce ve Ingilizce Idris YUCEL Between science and empire the diplomatic struggle over Mesopotamian antiquities in Lisbon 1914 1926 Mediterranean Historical Review 2016 31 2 Idris YUCEL Suriye de Fransiz Mandasi ve Asar i Atika Arastirmalari 100 Yilinda I Dunya Savasi Uluslararasi Sempozyumu ATAM 2015