Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'de sanayi günümüzde GSYİH'nın %27'sini, ihracatın yaklaşık %93'ünü oluşturmaktadır.Sanayinin Osmanlı'nın son zamanlarında temelleri atılmış, bu günlere kadar gelişerek devam etmiştir.
Ekonomik sektörlerin GSYİH içindeki payı (2014)
Türkiye sanayi çeşitliliği açısından çevresinin lider ülkesidir. 500 milyon dolardan fazla ihracat yapan kalem sayısı ülkelere göre şöyledir: Türkiye 39, Rusya 28, Ukrayna 21, Romanya 20, Yunanistan 16, İsrail 15, Mısır 11, İran 8. Türkiye'de ihracatçı sayısı ve sanayinin ihracat içindeki oranı sırasıyla; 1980'de 1000 ve %10, 2009'da 47.000 ve %92'dir.
Sanayinin tarihçesi
Avrupa'da 18. yüzyılın ortalarında gelişmeye başlayan sanayi, Osmanlılarda 1839 Tanzimat hareketiyle başlamıştır. Tersane, havuz, demirhane gibi fabrikalar kurulmuştur. Kapitülasyonların Batılı devletlere avantaj sağlaması, kurulan tesislerin zarar etmesine neden olmuştur. O yıllarda yerel ihtiyacı karşılayacak küçük tesisler bulunuyordu. Bunlar genellikle tarım ürünlerini mamul maddeye çeviren tesislerdi. Değirmenler, makarna, sabun, konserve ve yağ fabrikaları, dokuma atölyeleri, deri, tuğla, çimento, kereste fabrikaları, birkaç tersane ve makine tamir atölyesi bulunmaktaydı. 1915 yılında yapılan sayımda 88 gıda, 75 dokuma, 55 tütün, 20 seramik ve çimento toplam 269 tesis belirlenmişti. Tesislerin bulunduğu illerin çoğunluğu İstanbul, İzmir, Manisa, Bursa ile Uşak gibi batı şehirlerine toplanmıştı.
Bu fabrikaların %55'i İstanbul, %22'si İzmir'de bulunuyordu. Kuruluşların %81'i tüzel kişilere, %19'u devlet ve anonim şirketlere aitti. Kişilere ait olan tesislerin %20'si Türklere, %80'i Rum, Ermeni ve Yahudi tebaaya aitti. 1915 Osmanlı sanayi sayımında, sermayedar-işçi oranları şu şekildedir: Türkler %15-%15, Rumlar %50-%60, Ermeniler %20-%18, Yahudiler %95-%10.
Lozan Antlaşmasının kapitülasyonları kaldırmasıyla milli sanayi yabancılar ile rekabet edebilir hale geldi. İzmir İktisat Kongresinde özel sektöre destek kararı alındı. Bu amaçla Türkiye İş Bankası 1923'te, Sanayi ve Maadin bankası 1924'te kuruldu. 1927'de gümrük vergi hammadde ve ulaşımda kolaylıklar sağlandı. Tüm bunların sonucunda 1927 'de yapılan sayımda 65.000 işletme tespit edilmiştir. İşletmelerin %22,6'sı makine onarımı ve maden %23,8'i dokuma, %43,5'i tarım sektöründe faaliyet grubunda bulunuyordu.
Sanayinin kuruluş şartları
Herhangi bir mekanda sanayi tesislerinin kurulması için bazı şartların bulunması gerekir. Bu şartların Türkiye'deki durumu şu şekilde açıklanabilir.:
- Hammadde: Türkiye hammadde kaynakları bakımından zengin bir ülkedir. Krom, demir, çinko, bakır madenleri, bor, sodyum sülfat, çimento hammaddesi bolca bulunmaktadır. Orman, tarım ve hayvansal hammaddeler, sanayide değerlendirilmektedir.
- Enerji: Zonguldak, Karabük çevresinden çıkan kömürden, pek çok ilde bulunan linyitten sanayide enerji olarak yararlanılır. Termik santrallerde yakılan kömür elektrik enerjisine çevrilir. Akarsular üzerinde yapılan hidroelektrik santrallerden elektrik elde edilir. Son yıllarda ithal edilen doğalgazdan elektrik üretilmektedir. Nükleer enerji santrali kurulma çalışmaları devam etmektedir.
- İşgücü: Hızla artan nüfusundan dolayı Türkiye'de eğitimli genç nüfus yoğunluğu vardır. Görece ucuz işgücünden dolayı uluslararası yatırımlar Türkiye'ye gelmektedir. Kalifiye işgücü üniversitelerde, ara elemanlar teknik okullarda yetiştirilmektedir.
- Sermaye: Türkiye'de sanayinin önündeki en önemli sorun sermaye yetersizliğidir. Girişimciler uzu süreli dış krediler kullanmak zorundadır. Cumhuriyetin ilk yıllarında bazı büyük yatırımlar devlet eliyle yapılmıştır. Bazı işlemeler yabancı ortaklığı ile kurulabilmiştir.
- Ulaşım: 1950'li yıllarda karayollarının, 1980'lerden sonra otoyolların yapılması Türkiye'de ulaşımın gelişmesini sağlamıştır. Demiryolu ve denizyolu ulaşımında önemli gelişmeler sağlanmıştır.
- Pazar: Türkiye gelişmiş ülkelere karşı pazarlama sorunları yaşamaktadır. Rekabet zorluğu ve gelişmiş devletlerin koyduğu kotalar sanayicileri zorlamaktadır.
Sanayinin dağılışı
Ülkeye düzensiz dağılan sanayinin %60'ı Marmara Bölgesi'nde bulunur. Gebze Türkiye’nin en büyük sanayisini bünyesinde bulundurur. Marmara'da İstanbul dışında İzmit, Bursa, Sakarya ve Tekirdağ'da sanayi gelişmiştir.
Ege Bölgesi, sanayinin geliştiği ikinci bölgedir. İzmir'de gıda, dokuma, yedek parça ve makine sanayii gelişmiştir. İzmir, Aliağa'da petrol rafinerisi, Edremit ve Ayvalık'ta yağ sanayi, Afyon, Kütahya ve Uşak'ta şeker sanayi gelişmiştir. Kütahya'da seramik sanayii, Denizli, Aydın, Nazilli, Uşak'ta dokuma sanayii gelişmiştir.
Karadeniz Bölgesi kömüre bağlı olarak sanayileşme yaşanan bir alandır. Ereğli ve Karabük'te demir-çelik fabrikaları, Zonguldak'ta termik santral bulunur. Karadeniz Bölgesi genelinde kâğıt, şeker, bitkisel yağ, orman ürünleri, fındık ürünleri, balık unu, çimento, sigara fabrikaları vardır.
Akdeniz Bölgesi'nde sanayileşme en fazla Çukurova yöresinde gelişmiştir. Adana'da çeşitli sanayi fabrikaları, İskenderun'da demir-çelik, süper fosfat fabrikası, Mersin'de petrol rafinerisi, Seydişehir'de alüminyum, Antalya'da ferro-krom tesisleri bulunur.
İç Anadolu Bölgesi'nde sanayi kuruluşları; Kayseri, Konya, Eskişehir, Sivas, Kırıkkale, Ankara'da toplanmıştır. Özellikle savunma sanayi Eskişehir, Kırıkkale, Kayseri, Elmadağ ile Ankara'da gelişmiştir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde sanayi açısından Gaziantep ve Diyarbakır dikkati çeker. Çimento, dokuma, gıda, tarım aletleri, madeni eşya fabrikaları bulunmaktadır.
Doğu Anadolu Bölgesi'nde büyük şehirlerde şeker, dokuma, çimento, tütün ve gıda tesisleri yer alır.
Türkiye'deki sanayi kolları
- Besin sanayii:
- Un ve unlu gıdalar: Konya, Eskişehir, Ankara gibi buğday üretim alanlarında yoğunlaşmıştır. Ayrıca büyük nüfus kütlelerini barındıran İstanbul, Adana, İzmir, Bursa çevresinde yaygındır. Bisküvi fabrikaları; Kırklareli, Karaman, Ankara, Eskişehir, İstanbul'da bulunur.
- Süt ve süt ürünleri sanayii: Marmara (%45) ve Ege Bölgesi"nde (%22) toplanmıştır. Süt üretiminde Kırklareli, Konya, İzmir, Balıkesir, Erzurum, Sivas ve Kars önde olan illerdir.
- Şeker sanayii: 1936 yılında Alpullu (Kırklareli) ve Uşak'ta, 1933'te Eskişehir'de, 1934'te Turhal'da şeker fabrikaları açılmıştır. 1962 Ankara, 1963 Kastamonu, 1977 Afyon, 1982 Ilgın ve Muş, 1983 Bor, 1984 Ağrı, 1985 Elbistan şeker fabrikaları açılmıştır. Çarşamba, Erçiş, Ereğli'de 1989'da, Çorum'da 1991'de, Kars'ta 1993'te, Yozgat'ta 1998'de, Kırşehir'de 2001 yıllarında şeker fabrikaları açılmıştır. Aksaray, Çumra ve Boğazlıyan'da özel sektörün kurduğu işletmelerle şeker fabrikası sayısı 33'e ulaşmıştır.
- Yağ sanayii: Ege Bölgesi kıyılarında zeytinyağı üretimi yapılır. Balıkesir, Çanakkale, İzmir, Gaziantep zeytin yağı üretim alanlarıdır. Ayçiçeği yağı üretimi Trakya (% 75), Tekirdağ(% 35), Edirne (% 22) yapılmaktadır.
- Et ve et ürünleri sanayii: Et ve balık kurumuna ait Sakarya, Erzurum, İstanbul, Ankara, Kars, Elazığ, Van ve Manisa'da et kombinaları bulunur. Balık unu ve yağı fabrikaları Karadeniz Bölgesi'nde bulunur.
- Çay sanayii: Fabrikaların çoğunluğu Rize başta olmak üzere Trabzon, Artvin, Giresun'da bulunmaktadır.
- Konserve sanayii: Balıkesir ve Bursa başta olmak üzere Güney Marmara'da toplanmıştır.
- Dokuma, giyim ve deri sanayii: Pamuklu dokuma sanayii; İstanbul, Adana, Aydın, Antalya, İzmir, Tarsus, Nazilli, Malatya, Kayseri illerinde yoğunlaşmıştır. Yünlü dokuma fabrikaları; İstanbul, Bursa, Hereke, İzmir, Kula, Kayseri, Siirt, Uşak, Isparta, Gördes, Manisa'dadır. Hazır giyim sanayii; İstanbul, Kırklareli, Bursa, Ankara, Çerkezköy, İzmir, Adana'da bulunur. Deri sanayii; Tuzla (İstanbul), İzmir,Kırklareli, Gerede, Bolu'dadır. Isparta, Hereke, Uşak, Gördes, Demirci, Bünyan halıcılıkta gelişmiş bölgelerdir.
- Kimya sanayii:
- Rafineriler: İzmit (İpraş), İzmir (Aliağa), Mersin (Ataş), Kırıkkale (Orta Anadolu), Batman.
- Plastik sanayii: İzmit, İstanbul, Bursa, İzmir, Adana, Kayseri.
- İlaç sanayii: İstanbul, Ankara, Sakarya, İzmir, Kırklareli.
- Gübre sanayii: Kardemir, İzmir, İzmit (Yarımca), Bandırma, Kütahya, Sivrice (Elazığ), Mersin, Mazıdağı (Mardin), Adana.
- Boya sanayii: İzmir, İstanbul Mersin.
- Metalürji (maden, cevher, metal vb.) sanayii:
- Demir-çelik sanayii: Büyük fabrikalar; Kardemir, İsdemir ve Erdemir. İzmir, Sivas ve Bartın'da demir-çelik tesisleri bulunur. Alüminyum Konya Seydişehir'de işlenir. Bakır; Samsun ve Artvin Murgul'da işlenir. Kurşun ve çinko Kayseri ve Elazığ'da işlenmektedir. Krom: Antalya, Elazığ, Guleman.
- Otomotiv sanayii: Bursa (Oyak- Renault ve Tofaş), Sakarya (Toyota), İstanbul Ford Otosan, İzmir (BMC). Eskişehir, Sivas, Kayseri'de lokomotif, Sakarya'da vagon fabrikası bulunur.
- Tersaneler: İzmir, Gölcük, Yalova, Tuzla ve Pendik (İstanbul).
- Toprak sanayii:
- Çimento sanayii: İstanbul, İzmit, İzmir, Adana, Elazığ, Mersin, Denizli, Yozgat, Adıyaman, Ordu. Kireç fabrikaları: Sakarya, Manisa, Bartın, Muğla, Gümüşhane.
- Tuğla, kiremit sanayii: Sakarya, Eskişehir, Samsun, İzmir, İstanbul, Manisa, Konya, Tekirdağ.
- Seramik sanayii: Çanakkale, Bozüyük, Kütahya, Bursa, Tekirdağ.
- Cam sanayii: İstanbul, Gebze, Kırklareli, Bursa, Mersin, Denizli. Oto cam fabrikaları Çayırova, Sinop ve Mersin'dedir.
- Orman sanayii:
- Kağıt sanayii: Balıkesir, Giresun, Taşucu, Zonguldak, Bolvadin, Dalaman, Denizli, Bartın.
- Kereste fabrikaları: Düzce, Bartın, Rize, Ayancık, Ardeşen, Ordu, Burdur, Isparta, Antalya
- Mobilya sanayii: Sakarya, Ankara, İstanbul, İnegöl, Kayseri, İzmir.
- Makine sanayii:
- İş makineleri sanayii: Ankara (Hidromek, Türk Traktör, MEKA) Bursa (Lemassa Makina)
- Otomotiv sanayii: İstanbul, Bursa, İzmit, İzmir, Konya, Adana ve Adapazarı gibi şehirlerde otomobil, otobüs ve kamyon fabrikaları
- Uçak sanayii: Ankara, İstanbul uçak fabrikaları (Nurol İnşaat, Baykar Savunma, Tusaş)
- Gemi sanayii: İstanbul (Haliç Tersanesi), Pendik (Naval Shipyard), Tuzla, Gölcük (Gölcük Donanma Tersanesi) ve İzmir’deki gemi tersaneleri (Alaybey Tersanesi), Trabzon (Başaran Gemi Sanayii)
Kaynakça
ERTİN, Yrd.Doç.Dr. Gaye. (PDF). baltalimani.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015.
- ^ a b Yıllık Ekonomik Rapor 2014 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. maliye.gov.tr Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Yıllık Ekonomik Rapor 2014" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ (PDF). Türkiye İhracatçılar Meclisi. 2014. 27 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015.
- ^ ŞAHBAZ, Ussal (2011). (PDF). tepav.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015.
- ^ "Osmanlı Devleti"nde Sanayi Sektörünün Gelişimi" (PDF). Türkiye Ekonomisi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015.[]
- ^ (PDF). ito.org.tr. 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015.
- ^ KARAGÖZLÜ, Doç. Dr. Cem. "DÜNYA VE TÜRKİYEDE SÜT ÜRETİMİ SÜTÜN OLUŞUMU VE BİLEŞİMİ". academia.edu. 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2015.
- ^ . sutdunyasi.com. 10 Mayıs 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2015.
- ^ (PDF). Sektör Raporu 2014. turkseker.gov.tr. 2015. 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye de sanayi gunumuzde GSYIH nin 27 sini ihracatin yaklasik 93 unu olusturmaktadir Sanayinin Osmanli nin son zamanlarinda temelleri atilmis bu gunlere kadar geliserek devam etmistir Erdemir Demir Celik A S fabrikasiEkonomik sektorlerin istihdam icindeki payi 2014 Tarim 22 3 Sanayi 20 1 Hizmet 50 3 Insaat 7 4 Ekonomik sektorlerin GSYIH icindeki payi 2014 Tarim 6 Sanayi 28 3 Hizmet 59 8 Insaat 6 0 Turkiye sanayi cesitliligi acisindan cevresinin lider ulkesidir 500 milyon dolardan fazla ihracat yapan kalem sayisi ulkelere gore soyledir Turkiye 39 Rusya 28 Ukrayna 21 Romanya 20 Yunanistan 16 Israil 15 Misir 11 Iran 8 Turkiye de ihracatci sayisi ve sanayinin ihracat icindeki orani sirasiyla 1980 de 1000 ve 10 2009 da 47 000 ve 92 dir Sanayinin tarihcesiAvrupa da 18 yuzyilin ortalarinda gelismeye baslayan sanayi Osmanlilarda 1839 Tanzimat hareketiyle baslamistir Tersane havuz demirhane gibi fabrikalar kurulmustur Kapitulasyonlarin Batili devletlere avantaj saglamasi kurulan tesislerin zarar etmesine neden olmustur O yillarda yerel ihtiyaci karsilayacak kucuk tesisler bulunuyordu Bunlar genellikle tarim urunlerini mamul maddeye ceviren tesislerdi Degirmenler makarna sabun konserve ve yag fabrikalari dokuma atolyeleri deri tugla cimento kereste fabrikalari birkac tersane ve makine tamir atolyesi bulunmaktaydi 1915 yilinda yapilan sayimda 88 gida 75 dokuma 55 tutun 20 seramik ve cimento toplam 269 tesis belirlenmisti Tesislerin bulundugu illerin cogunlugu Istanbul Izmir Manisa Bursa ile Usak gibi bati sehirlerine toplanmisti Bu fabrikalarin 55 i Istanbul 22 si Izmir de bulunuyordu Kuruluslarin 81 i tuzel kisilere 19 u devlet ve anonim sirketlere aitti Kisilere ait olan tesislerin 20 si Turklere 80 i Rum Ermeni ve Yahudi tebaaya aitti 1915 Osmanli sanayi sayiminda sermayedar isci oranlari su sekildedir Turkler 15 15 Rumlar 50 60 Ermeniler 20 18 Yahudiler 95 10 Lozan Antlasmasinin kapitulasyonlari kaldirmasiyla milli sanayi yabancilar ile rekabet edebilir hale geldi Izmir Iktisat Kongresinde ozel sektore destek karari alindi Bu amacla Turkiye Is Bankasi 1923 te Sanayi ve Maadin bankasi 1924 te kuruldu 1927 de gumruk vergi hammadde ve ulasimda kolayliklar saglandi Tum bunlarin sonucunda 1927 de yapilan sayimda 65 000 isletme tespit edilmistir Isletmelerin 22 6 si makine onarimi ve maden 23 8 i dokuma 43 5 i tarim sektorunde faaliyet grubunda bulunuyordu Sanayinin kurulus sartlariToyota Turkiye otomobil fabrikasi Adapazari Herhangi bir mekanda sanayi tesislerinin kurulmasi icin bazi sartlarin bulunmasi gerekir Bu sartlarin Turkiye deki durumu su sekilde aciklanabilir Hammadde Turkiye hammadde kaynaklari bakimindan zengin bir ulkedir Krom demir cinko bakir madenleri bor sodyum sulfat cimento hammaddesi bolca bulunmaktadir Orman tarim ve hayvansal hammaddeler sanayide degerlendirilmektedir Enerji Zonguldak Karabuk cevresinden cikan komurden pek cok ilde bulunan linyitten sanayide enerji olarak yararlanilir Termik santrallerde yakilan komur elektrik enerjisine cevrilir Akarsular uzerinde yapilan hidroelektrik santrallerden elektrik elde edilir Son yillarda ithal edilen dogalgazdan elektrik uretilmektedir Nukleer enerji santrali kurulma calismalari devam etmektedir Isgucu Hizla artan nufusundan dolayi Turkiye de egitimli genc nufus yogunlugu vardir Gorece ucuz isgucunden dolayi uluslararasi yatirimlar Turkiye ye gelmektedir Kalifiye isgucu universitelerde ara elemanlar teknik okullarda yetistirilmektedir Sermaye Turkiye de sanayinin onundeki en onemli sorun sermaye yetersizligidir Girisimciler uzu sureli dis krediler kullanmak zorundadir Cumhuriyetin ilk yillarinda bazi buyuk yatirimlar devlet eliyle yapilmistir Bazi islemeler yabanci ortakligi ile kurulabilmistir Ulasim 1950 li yillarda karayollarinin 1980 lerden sonra otoyollarin yapilmasi Turkiye de ulasimin gelismesini saglamistir Demiryolu ve denizyolu ulasiminda onemli gelismeler saglanmistir Pazar Turkiye gelismis ulkelere karsi pazarlama sorunlari yasamaktadir Rekabet zorlugu ve gelismis devletlerin koydugu kotalar sanayicileri zorlamaktadir Sanayinin dagilisiHalic TersaneleriCatalagzi Termik Santrali Zonguldak Ulkeye duzensiz dagilan sanayinin 60 i Marmara Bolgesi nde bulunur Gebze Turkiye nin en buyuk sanayisini bunyesinde bulundurur Marmara da Istanbul disinda Izmit Bursa Sakarya ve Tekirdag da sanayi gelismistir Ege Bolgesi sanayinin gelistigi ikinci bolgedir Izmir de gida dokuma yedek parca ve makine sanayii gelismistir Izmir Aliaga da petrol rafinerisi Edremit ve Ayvalik ta yag sanayi Afyon Kutahya ve Usak ta seker sanayi gelismistir Kutahya da seramik sanayii Denizli Aydin Nazilli Usak ta dokuma sanayii gelismistir Karadeniz Bolgesi komure bagli olarak sanayilesme yasanan bir alandir Eregli ve Karabuk te demir celik fabrikalari Zonguldak ta termik santral bulunur Karadeniz Bolgesi genelinde kagit seker bitkisel yag orman urunleri findik urunleri balik unu cimento sigara fabrikalari vardir Akdeniz Bolgesi nde sanayilesme en fazla Cukurova yoresinde gelismistir Adana da cesitli sanayi fabrikalari Iskenderun da demir celik super fosfat fabrikasi Mersin de petrol rafinerisi Seydisehir de aluminyum Antalya da ferro krom tesisleri bulunur Ic Anadolu Bolgesi nde sanayi kuruluslari Kayseri Konya Eskisehir Sivas Kirikkale Ankara da toplanmistir Ozellikle savunma sanayi Eskisehir Kirikkale Kayseri Elmadag ile Ankara da gelismistir Guneydogu Anadolu Bolgesi nde sanayi acisindan Gaziantep ve Diyarbakir dikkati ceker Cimento dokuma gida tarim aletleri madeni esya fabrikalari bulunmaktadir Dogu Anadolu Bolgesi nde buyuk sehirlerde seker dokuma cimento tutun ve gida tesisleri yer alir Turkiye deki sanayi kollariBesin sanayii Un ve unlu gidalar Konya Eskisehir Ankara gibi bugday uretim alanlarinda yogunlasmistir Ayrica buyuk nufus kutlelerini barindiran Istanbul Adana Izmir Bursa cevresinde yaygindir Biskuvi fabrikalari Kirklareli Karaman Ankara Eskisehir Istanbul da bulunur Sut ve sut urunleri sanayii Marmara 45 ve Ege Bolgesi nde 22 toplanmistir Sut uretiminde Kirklareli Konya Izmir Balikesir Erzurum Sivas ve Kars onde olan illerdir Seker sanayii 1936 yilinda Alpullu Kirklareli ve Usak ta 1933 te Eskisehir de 1934 te Turhal da seker fabrikalari acilmistir 1962 Ankara 1963 Kastamonu 1977 Afyon 1982 Ilgin ve Mus 1983 Bor 1984 Agri 1985 Elbistan seker fabrikalari acilmistir Carsamba Ercis Eregli de 1989 da Corum da 1991 de Kars ta 1993 te Yozgat ta 1998 de Kirsehir de 2001 yillarinda seker fabrikalari acilmistir Aksaray Cumra ve Bogazliyan da ozel sektorun kurdugu isletmelerle seker fabrikasi sayisi 33 e ulasmistir Yag sanayii Ege Bolgesi kiyilarinda zeytinyagi uretimi yapilir Balikesir Canakkale Izmir Gaziantep zeytin yagi uretim alanlaridir Aycicegi yagi uretimi Trakya 75 Tekirdag 35 Edirne 22 yapilmaktadir Et ve et urunleri sanayii Et ve balik kurumuna ait Sakarya Erzurum Istanbul Ankara Kars Elazig Van ve Manisa da et kombinalari bulunur Balik unu ve yagi fabrikalari Karadeniz Bolgesi nde bulunur Cay sanayii Fabrikalarin cogunlugu Rize basta olmak uzere Trabzon Artvin Giresun da bulunmaktadir Konserve sanayii Balikesir ve Bursa basta olmak uzere Guney Marmara da toplanmistir Dokuma giyim ve deri sanayii Pamuklu dokuma sanayii Istanbul Adana Aydin Antalya Izmir Tarsus Nazilli Malatya Kayseri illerinde yogunlasmistir Yunlu dokuma fabrikalari Istanbul Bursa Hereke Izmir Kula Kayseri Siirt Usak Isparta Gordes Manisa dadir Hazir giyim sanayii Istanbul Kirklareli Bursa Ankara Cerkezkoy Izmir Adana da bulunur Deri sanayii Tuzla Istanbul Izmir Kirklareli Gerede Bolu dadir Isparta Hereke Usak Gordes Demirci Bunyan halicilikta gelismis bolgelerdir Kimya sanayii Rafineriler Izmit Ipras Izmir Aliaga Mersin Atas Kirikkale Orta Anadolu Batman Plastik sanayii Izmit Istanbul Bursa Izmir Adana Kayseri Ilac sanayii Istanbul Ankara Sakarya Izmir Kirklareli Gubre sanayii Kardemir Izmir Izmit Yarimca Bandirma Kutahya Sivrice Elazig Mersin Mazidagi Mardin Adana Boya sanayii Izmir Istanbul Mersin Metalurji maden cevher metal vb sanayii Demir celik sanayii Buyuk fabrikalar Kardemir Isdemir ve Erdemir Izmir Sivas ve Bartin da demir celik tesisleri bulunur Aluminyum Konya Seydisehir de islenir Bakir Samsun ve Artvin Murgul da islenir Kursun ve cinko Kayseri ve Elazig da islenmektedir Krom Antalya Elazig Guleman Otomotiv sanayii Bursa Oyak Renault ve Tofas Sakarya Toyota Istanbul Ford Otosan Izmir BMC Eskisehir Sivas Kayseri de lokomotif Sakarya da vagon fabrikasi bulunur Tersaneler Izmir Golcuk Yalova Tuzla ve Pendik Istanbul Toprak sanayii Cimento sanayii Istanbul Izmit Izmir Adana Elazig Mersin Denizli Yozgat Adiyaman Ordu Kirec fabrikalari Sakarya Manisa Bartin Mugla Gumushane Tugla kiremit sanayii Sakarya Eskisehir Samsun Izmir Istanbul Manisa Konya Tekirdag Seramik sanayii Canakkale Bozuyuk Kutahya Bursa Tekirdag Cam sanayii Istanbul Gebze Kirklareli Bursa Mersin Denizli Oto cam fabrikalari Cayirova Sinop ve Mersin dedir Orman sanayii Kagit sanayii Balikesir Giresun Tasucu Zonguldak Bolvadin Dalaman Denizli Bartin Kereste fabrikalari Duzce Bartin Rize Ayancik Ardesen Ordu Burdur Isparta Antalya Mobilya sanayii Sakarya Ankara Istanbul Inegol Kayseri Izmir Makine sanayii Is makineleri sanayii Ankara Hidromek Turk Traktor MEKA Bursa Lemassa Makina Otomotiv sanayii Istanbul Bursa Izmit Izmir Konya Adana ve Adapazari gibi sehirlerde otomobil otobus ve kamyon fabrikalari Ucak sanayii Ankara Istanbul ucak fabrikalari Nurol Insaat Baykar Savunma Tusas Gemi sanayii Istanbul Halic Tersanesi Pendik Naval Shipyard Tuzla Golcuk Golcuk Donanma Tersanesi ve Izmir deki gemi tersaneleri Alaybey Tersanesi Trabzon Basaran Gemi Sanayii KaynakcaERTIN Yrd Doc Dr Gaye PDF baltalimani com 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2015 a b Yillik Ekonomik Rapor 2014 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde maliye gov tr Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Yillik Ekonomik Rapor 2014 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme PDF Turkiye Ihracatcilar Meclisi 2014 27 Mart 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2015 SAHBAZ Ussal 2011 PDF tepav org tr 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2015 Osmanli Devleti nde Sanayi Sektorunun Gelisimi PDF Turkiye Ekonomisi Erisim tarihi 27 Ekim 2015 olu kirik baglanti PDF ito org tr 9 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2015 KARAGOZLU Doc Dr Cem DUNYA VE TURKIYEDE SUT URETIMI SUTUN OLUSUMU VE BILESIMI academia edu 7 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2015 sutdunyasi com 10 Mayis 2014 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2015 PDF Sektor Raporu 2014 turkseker gov tr 2015 22 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2015