TAM Airlines'ın 3054 sefer sayılı uçuşu

TAM Airlines Flight 3054 (JJ3054/TAM3054), TAM Airlines'ın Porto Alegre'den São Paulo'ya tarifeli bir iç hat yolcu uçuşuydu. 17 Temmuz 2007 akşamı, uçuşa hizmet veren Airbus A320-233, orta şiddette yağmur sırasında São Paulo'daki 35L pistini aştı ve bir Shell akaryakıt istasyonunun yanındaki bir TAM Express deposuna çarptı. Uçak çarpma anında patladı ve uçaktaki 187 yolcu ve mürettebatın tamamı ile yerde bulunan 12 kişi hayatını kaybetti. Kaza, Brezilya topraklarında ve Güney Amerika tarihindeki en ölümcül havacılık kazası olarak 'nu geride bıraktı ve dünya çapında A320'nin dahil olduğu en ölümcül havacılık kazası oldu ve A320 ailesini içeren en ölümcül kazalarda Ekim 2015'te Mısır'da düşen ve içerisinde bomba patlaması sonucu 224 ölümle sonuçlanan Metrojet Airlines'ın 9268 sefer sayılı uçuşu'nun ardından 2. en ölümcül kaza olarak yer aldı.

TAM Airlines'ın 3054 sefer sayılı uçuşu

Yolcular acil durum görevlileri tarafından çıkarılırken
Özet
Tarih	17 Temmuz 2007 (2007-07-17)
Olay türü	Pilot hatası sonucu pisti geçmesi
Bölge	, São Paulo, Brazil
Koordinatlar	23°37′11″G 046°39′44″B / 23.61972°G 46.66222°B / -23.61972; -46.66222
Toplam ölü sayısı	199
Toplam yaralı sayısı	13
Hava taşıtı
Kazaya karışan uçak, hala önceki operatörü tarafından işletilirken
Kalkış	, Porto Alegre, Brazil
Destinasyon	, São Paulo, Brazil
Yolcu sayısı	181
Mürettebat	6
Ölü sayısı	187
Kurtulanlar	0
Hava taşıtı modeli	Airbus A320-233
İşletmeci	TAM Airlines
IATA sefer No.	JJ3054
ICAO sefer No.	TAM3054
Sefer sayısı	TAM 3054
Kuyruk numarası	PR-MBK
Zemin kayıpları
Zemin ölümleri	12
Zemin yaralanmaları	13

Kaza, Brezilya Hava Kuvvetleri'nin (CENIPA)'nin, Eylül 2009'da yayınladığı bir nihai raporla kazanın São Paulo'ya iniş sırasında pilotlar tarafından yapılan hatalardan kaynaklandığı sonucuna vardı.

Arka plan

Congonhas pist yenilenmesi

2016 yılında Congonhas Havalimanı'nın görünümü.

Congonhas'ın her iki pistindeki (35L/17R ve 35R/17L) eğim, asfaltta biriken suyun tahliye edilmesini engelledi. Uçakların iniş sırasında lastik basıncının neden olduğu teker aşınmasının pistte zamanla biriktirdiği kauçuk nedeniyle zaten daha kaygandı. 35L ve 35R pistlerinin sonunda Avenida Washington Luís (işlek bir cadde), birkaç bina ve ev olduğundan, pist sonu güvenlik alanları yoktu. 24 Temmuz 2006'da, kazadan bir yıldan daha kısa bir süre önce, BRA Transportes Aéreos'a ait bir Boeing 737, 35L pistinde durmakta zorluk yaşadı, ancak pilotlar, uçağı yerde manevra yaptırıp hızını keserek uçağı güvenli bir şekilde durdurmayı başardılar. 2007'nin başlarında yağmurların neden olduğu gecikmeler ve uçuş iptalleri nedeniyle Infraero (Congonhas havaalanını yöneten şirket), havaalanının ana pistindeki asfaltı yeniden kaplamaya karar verdi. Suda kızaklama riskini azaltmak için kanal olukları yapılması öngörülmüştür. Çalışmalar 29 Haziran'da oluklar yapılmadan tamamlandı. Infraero, bunları uygulamanın 30 gün daha süreceğini belirtti. Congonhas pisti tadilattayken, devam etti, bu da pistin eksik onarıma rağmen kullanıma açık olduğu anlamına geliyor.

İniş zorlukları

16 Temmuz'da, kazadan bir gün önce, havaalanına inen 4 pilot, uçağı pistin bitiminden sadece birkaç metre önce durdurmayı başaran bir TAM pilotu da dahil olmak üzere, yetersiz frenleme bildirdi. 12:25 ile 12:28 arasında Infraero, pist koşullarını incelemek için havaalanındaki operasyonları askıya aldı ve "su birikintisi ve su kaydırağı olmadığını" bildirdikten sonra pisti temizledi. Aynı gün yerel saatle 12:42'de, bir ATR 42-300 uçağıyla gerçekleştirilen 'ın 4763 sefer sayılı uçuşu, 17R pistine indikten sonra yaşadı. Uçak sola saptı, beton bir kutuya ve küçük bir ışık direğine çarptı ve pist ile taksi yolu arasındaki çimlere girdi. Uçaktaki 25 kişinin tamamı yara almadan kurtuldu, ancak uçak tamir edilemeyecek şekilde hasar gördü ve hurdaya ayrıldı. Olaya rağmen havalimanında inişler normal şekilde yapılmaya devam edildi.

Uçak ve mürettebat

Kazaya karışan uçak, seri numarası 789, kuyruk numarası PR-MBK olan çift turbofanlı bir Airbus A320-233 idi. İki adet IAE V2500 motora sahipti. 1998 yılında üretimi tamamlanmış ve kazadan altı ay önce Ocak 2007'de TAM ile hizmete girmeden önce diğer havayolları tarafından işletilmiştir. Uçağın sahibi 'dı ve kazadan önce yaklaşık 10.000 iniş kalkış döngüsüne ve 21.000 saatten fazla uçuş süresine sahipti.

Uçak, son uçuşlarının birinde sağ motorundaki itme ters çevirici sıkışma yaptığı için devre dışı bırakılarak uçuşa verildi. TAM yaptığı açıklamada, itme ters çeviricide meydana gelen bir arızanın "inişi tehlikeye atmadığını" ve kazadan önceki gün olan 16 Temmuz'da herhangi bir mekanik sorunun kaydedilmediğini söyledi. Uçak, ölümcül kazadan bir gün önce aynı pistte yaptığı benzer bir uçuşta fren yapmakta zorluk çekmemişti.

Uçakta 6 mürettebat ve 181 yolcu vardı. 6 mürettebat üyesinin tamamı ve yolcuların 171'i Brezilyalıydı; kalan 12 yolcu çeşitli diğer milletlerdendi. Uçuş ekibi iki kaptandan oluşuyordu (her zamanki kaptan ve yardımcı pilot yerine): Kaptan Henrique Stefanini Di Sacco, 53 yaşındaydı ve Kaptan Kleyber Aguiar Lima, 54 yaşında. Ayrıca 4 uçuş görevlisi ve 13 deadhead (şirket çalışanlarının uçuşu görev yerlerine gitmek ya da görev yerlerinden dönmek amacıyla uçağı kullanması) vardı. Her iki pilot da 30 yılı aşkın süredir uçuyordu. Stefanini, kariyerinde 13.654 uçuş saatine (2.236 saati Airbus A320'de olmak üzere) ve 237'si Airbus A320'de olmak üzere; Lima ise, 14.760 uçuş saatine sahiplerdi.

Milliyet	Yolcular	Mürettebat	Zemin	Toplam
Brezilya	171	6	12	189
Fransa	2	0	0	2
Arjantin	2	0	0	2
Portekiz	1	0	0	1
ABD	1	0	0	1
Güney Afrika	3	0	0	3
Peru	1	0	0	1
Toplam	181	6	12	199

Uçuş kronolojisi

3054 sefer sayılı uçuşun rotası.

Grêmio futbol kulübünden birkaç oyuncu ve antrenör, Congonhas'ta bağlantılı bir uçuşu yakalamak ve Goiás EC'ye karşı planlanan bir maç için Goiânia'ya uçmak amacıyla 3054 sefer sayılı uçuşta yer ayırttı. Ancak kulüp yönetimi seyahati ertesi güne erteledi. Uçak Brezilya Standart Saati (BRT) 17:18'de (20:18 UTC ) Porto Alegre'deki Salgado Filho Uluslararası Havalimanı'ndan kalktı. Uçuş seviyesi 340'a (34.000 fit (10.000 m)). 18:54 BRT'de (21:54 UTC), iniş yaptı.

Kaza

Uçağın son anlarında izlediği yolu gösteren bir sanatçı çizimi

Uçak, Congonhas'ın 35L Pisti'ne iniş izni aldı. Hükûmet yetkililerinin gözetim videolarına ilişkin incelemeleri, uçağın olaysız iniş yapmasına rağmen normal şekilde yavaşlamadığını ve uzak uçtan yaklaşık 90 knot (170 km/sa; 100 mph) ayrılırken sola saptığını gösterdi. Pist, çevredeki alanın üzerinde yüksekte yer alması ve uçağın hızını kaybetmemesi sonucu, onu büyük bir cadde olan bitişikteki trafiğinin üzerine taşıdı ve dört katlı bir tesisini ezerek büyük bir yangına neden oldu. TAM Express tesisi, ofisler ve bir depo içeriyordu ve bir Shell benzin istasyonunun bitişiğinde bulunuyordu. Uçaktaki 187 yolcu ve mürettebatın tamamı öldü ve uçak bir metal yığını haline geldi.

Pist kısa bir süre önce yeniden kaplanmıştı ve tehlikesini azaltmak için henüz içine fazla suyu tahliye etmekte kullanılan oluklar açılmamıştı.

İniş sırasında çekilen güvenlik kamerası videosu

İnişin farklı açıdan videosu

Kazadan sonra kurtarılan ve Brezilyalı yetkililer tarafından yayınlanan uçuş veri kaydedici bilgileri, inişten hemen önce, her iki itme kolunun da CL ("tırmanma") konumunda olduğunu ve motor gücünün uçuş bilgisayarının otomatik güç sistemi tarafından yönetildiğini gösterdi. İnişten iki saniye önce, uçuşun bilgisayar sistemi tarafından pilotlara itme kolunu önerilen rölanti kolu konumuna geciktirmelerini tavsiye eden sesli bir uyarı, "retard, retard" şeklinde verildi. Bu, otomatik gazı devre dışı bırakır ve motor gücü doğrudan itme kolları tarafından yönetilir.

İniş anında spoiler kolu "ARMED" (etkinleştirme için hazır) konumdaydı. A320'nin uçuş kontrollerinin sistem mantığına göre, iniş sırasında spoilerların otomatik olarak açılması için, sadece spoiler kolunun "ARMED" konumunda olması değil, her iki itme kolunun da "boşta" konumuyla aynı hizada veya ona yakın olması gerekir. Uçuş veri kaydediciden alınan transkripti, uyarıdan hemen sonra, uçuş bilgisayarının sol itme kolunun ters itiş konuma getirilerek, sol motordaki itme ters çeviricisini etkinleştirirken, sağ itme kolu CL konumunda kaldı. CENIPA tarafından öne sürülen bir teori, pilotların doğru motorun CL'de kaldığını fark etmemiş olabileceğidir çünkü Airbus otomatik gaz verme sistemi, diğer uçak üreticilerinin aksine, otomatik itme kontrolörü motor ayarlarını değiştirdiğinde kolları otomatik olarak hareket ettirmez. Bu nedenle pilotlar, Airbus otomatik itme mantığının, itme kollarından biri veya daha fazlası rölanti konumuna çekildiğinde otomatik itmenin otomatik olarak devre dışı kaldığını belirttiğinin farkına varmadan doğru motorun rölantide olduğunu düşünmüş olabilirler. Böylece pilot sol motor itme kolunu rölantiye çektiğinde otomatik güç sistemini devreden çıkardı ve bilgisayar sağ motor gücünü rölantiye almadı. A320'nin rüzgarlıkları iniş sırasında açılmadı, çünkü sağ itme kolu otomatik rüzgarlık açılması için gereken "boşta" ayarının üzerindeydi. Sağ motor itme kolu o sırada hala "tırmanma" mandalında olduğundan, sol motor itme ters çeviricisini devreye alırken sağ motor gücü tırmanmak için hızlandı. Ortaya çıkan asimetrik itme durumu, kontrol kaybına neden oldu ve ardından çarpışma meydana geldi.

Zaman çizelgesi

Kaynak:

Zaman		Olay
UTC	Yerel saat (UTC−03:00 )
20:19	17:19	Uçak, SALGADO FILHO havaalanından kalkıyor.
21:20	18:20	Uçak, yaklaşmaya başlar.
21:43	18:43	Pilotlar iniş kontrol listesini gerçekleştirir.
21:47	18:47	3054 sefer sayılı uçuş, 35L pistine iniş izni aldı.
21:48:24	18:48:24	İtme kolları yanlış konumlandırıldı.
21:48:26	18:48:26	Uçak piste indi.
21:48:30	18:48:30	Uçak sola dönmeye başlar.
21:48:40	18:48:40	Uçak pisti aşıyor.
21:48:50	18:48:50	Uçak, TAM Express binasına çarpıyor.

Congonhas

Kazadan önce deposu

TAM Express deposu kazadan kısa bir süre sonra yanıyor

Kazadan kısa bir süre sonra yanan TAM Express deposunun başka bir açıdan fotoğrafı

Kazadan sonra yanan depo

Brezilya'da havacılık güvenliği, Eylül 2006'da ile bir Embraer Legacy 600'ün Amazon üzerinde havada çarpışmasının ardından artan bir inceleme altındaydı (bkz. ). Congonhas, hizmet verdiği trafik için konumu ve pist özellikleri nedeniyle yağışlı havadaki operasyonlarla ilgili güvenlik sorunları yaşadığı için sıkıntılı olarak biliniyordu.^[]

Congonhas'taki 35L pisti 1.940 metre (6.360 ft) uzunluğundadır. Congonhas'ın Rio de Janeiro'daki benzeri olan , 1.323 metre (4.341 ft) ile daha da kısa bir piste sahiptir. Her iki havaalanı da küçük özel uçaklardan Boeing 737'lere kadar aynı türde trafik alıyor. Yaklaşma hızı, ağırlık ve arka rüzgarın veya ön rüzgarın varlığı gibi birçok değişken bir uçağın iniş mesafesini etkilemektedir. Airbus A320 için iniş hızının 20 knot (37 km/sa; 23 mph) normalden yüksek olması, bir uçağı durdurmak için gereken pist uzunluğunda %25'e varan bir artışa neden olabilir. Yağışlı hava aynı zamanda uçağın frenleme performansını önemli ölçüde azaltabilir ve bu da minimum pist uzunluğu gereksiniminde bir artışa yol açar.

Pilotlar, pistin kısa uzunluğu nedeniyle ve pilotlara ilk 1.000 fit (300 m) mesafeyi aştıktan sonra piste teker koymadılarsa pisti pas geçmeleri söylendiği için Congonhas havaalanını "uçak gemisi" olarak adlandırdılar.

Haziran 2007'de Brezilyalı bir yargıç, Fokker 100, Boeing 737-700 ve Boeing 737-800 uçaklarının havaalanına iniş ve kalkışını yasakladı. Airbus A320, üretici tarafından belirtilen fren mesafesinin yasaklanan uçaklardan daha kısa olması nedeniyle yasaklanan uçaklar arasında yer almıyordu. Pilotlar, pistte su biriktiğinden, uçakların frenleme performansını azalttığından ve ara sıra uçakların yaşadıklarından şikayet etmişlerdi. Hakim, pistin bu uçakların güvenli bir şekilde iniş kalkış yapabilmesi için 388 metre (1.273 ft) daha uzun olması gerektiğini iddia etti. O sırada Brezilya Ulusal Sivil Havacılık Ajansından bir sözcü, "Pist ve bir bütün olarak havaalanının güvenlik koşulları yeterli" iddiasında bulundu. TAM da karara itiraz etti ve bir sözcü, günde 10.000'den fazla yolcunun rahatsız olacağını iddia ederek "Tedbir kararı uygulanırsa tam bir kaosa neden olur" dedi.

Sonrası

Havaalanı, alternatif bir pist kullanılarak 19 Temmuz 2007'de yeniden açıldı.

Tüm ve dahil olmak üzere birçok uçuş, Congonhas'taki ana pistin kapatılması ve kazayla ilgili devam eden soruşturma nedeniyle São Paulo'nun en büyük havaalanı olan Guarulhos Uluslararası Havaalanı'na transfer edildi.

20 Temmuz'da Devlet Başkanlığı Genel Sekreteri Dilma Rousseff, Congonhas'ta faaliyet gösteren uçuş sayısını önemli ölçüde azaltma planlarını duyurdu. Plan, 60 gün içinde tüm bağlantılı, aktarmalı, charter ve uluslararası uçuşların yasaklanmasını ve özel jet sayısının azaltılmasını içeriyordu. Havaalanı, yalnızca Brezilya'daki belirli şehirlere doğrudan uçuşlar gerçekleştirecek. Plan ayrıca São Paulo'nun mevcut iki havalimanının genişletilmesi ve metropol bölgesinde üçüncü bir havalimanının inşası için bir çalışma çağrısında bulundu.

Olay yeri inceleme ekipleri, 28 Temmuz 2007'de ceset aramayı sonlandırdı. O tarih itibarıyla, bölgeden çıkarılan 114 ceset, São Paulo Tıbbi Muayene Ofisi tarafından yolculara ait olarak tanımlandı.

Soruşturma

Kazayla ilgili soruşturmayı yöneten Tuğgeneral Jorge Kersul Filho, düzenlediği basın toplantısında.

3054 numaralı uçuşun enkazı

Soruşturma, Brezilya'nın (CENIPA) tarafından yapıldı. uçuş veri kaydediciden ve Kokpit ses kaydediciden alınan veriler, sırasıyla 20 ve 23 Temmuz'dan bulunduktan sonra Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) tarafından indirildi. Uçuş veri kaydediciden alınan ön verilere dayanarak, 25 Temmuz'da Airbus, A320 operatörlerini uçak piste temas ettikten sonra her iki itme kolunun da boşta kalmasını sağlamaları konusunda uyardı. Kokpit ses kaydedici transkripti 1 Ağustos'ta yayınlandı. Transkript, pilotların ıslak pist koşullarının ve devre dışı bırakılan itme ters çeviricinin farkında olduklarını göstermişti. Pilotların yorumları, spoilerların açılmadığını ve uçağı yavaşlatamadıklarını gösteriyor. Mürettebat hatası olası sebepler arasından bu aşamada elenmemiş oldu.

Brezilya Kamu Güvenliği Bakanlığı tarafından Kasım 2008'de yayınlanan soruşturma raporu, iniş prosedürlerinde sağ itme ters çeviricinin önceki bir bakımdan devre dışı bırakılmasıyla ilgili bir hata nedeniyle pilotların iniş sırasında aslında spoilerlerin çalışması için her iki motoru da geciktirmek gerekmesine rağmen, sağ motorun yanlışlıkla tırmanma konumunda bulunduğu sonucuna vardı. Ayrıca, Ulusal Sivil Havacılık Ajansı'nın, şiddetli yağmurlar nedeniyle uçağın indiği gece havaalanının kapatılmış olması gerektiğini söylediler; Congonhas havaalanı yetkililerinin, pistin fazla yağmur suyunu tahliye edecek ve kazaya katkıda bulunan oluklarla düzgün bir şekilde inşa edilmediği için suçu paylaştığı; uçağın üreticisi Airbus'ın pilotları fren sisteminin arızalandığına dair uyaran alarmlar vermiş olması gerektiğini; ve TAM'ın acil durumda doğru hareket etmeyen pilotlarını gerektiği gibi eğitemediği bilgisi de raporun diğer ana sorumlularını oluşturdu.

Son rapor

Kazadan iki yıldan fazla bir süre sonra, Eylül 2009'da CENIPA resmi soruşturmaların sonuçlarını açıkladı. Raporda, motorları kontrol eden itme kollarından birinin rölantide olması gereken zamanda hızlanacak konumda olduğu, ancak kazanın nedeni olarak mekanik veya insan arızası olup olmadığı kanıtlanamadı.

Rapor, kaza için iki hipotez öne sürmektedir. İlkinde, uçağın motorlarının güç kontrolünde, gerçek konumları ne olursa olsun, itme kollarından birini hızlanmaya devam ettirecek bir kusur vardı. Bu senaryo, kazanın nedeni olarak uçağın mekanik arızasını ima eder. Bu arızanın meydana gelme olasılığı, her 400 milyar uçuş saatinde bir kez hesaplanmıştır ve bu nedenle son derece olasılık dışıdır. İkinci hipotezde, pilot kılavuzda belirtilenden farklı bir prosedür uygulamış ve itme kolunu düzensiz bir konuma getirmiştir. Bu senaryo, kazanın nedeni olarak insan hatasını ima eder.

Rapor, itme kollarının konumlarına ek olarak, kazaya katkıda bulunmuş olabilecek çeşitli faktörlere işaret ediyor; örneğin, o gün yüksek miktarda yağmur yağması, pistte su birikintileri oluşması ve ayrıca pistte su tahliye kanallarının olmaması. Rapor, kaza için pistin uzunluğunu suçlamıyor. BEA ayrıca, TAM'ın reddettiği yanlış itme kolu konumlarıyla ilgili bir sistem uyarısı değişikliği önerdikleri için Airbus'ı herhangi bir yanlış davranıştan temize çıkardı.

Tepkiler

Brezilya bayrağı, 3054 sefer sayılı uçuşun yıldönümünde Brasília'da yarıya çekilmiş halde

Kazadan sonra, Devlet başkanı Luiz Inácio Lula da Silva üç günlük ulusal yas ilan etti.

Rio de Janeiro'daki 2007 Panamerikan Oyunları sırasında Brezilyalı sporcular, kurbanların anısına siyah bir kol bandı taktılar. 18 Temmuz'da tüm katılımcı ülkelerin bayrakları yarıya indirildi. Brezilyalı sporcuların veya Brezilya'nın takım olarak yer aldığı maçlar bir dakikalık saygı duruşuyla başladı.

Brezilya Série A'nın o hafta oynanan tüm maçlarında, tüm oyuncular siyah kol bantları takarken bir dakikalık saygı duruşu ile başladı. Brezilyalı Formula 1 pilotu Felipe Massa, kurbanları anmak için sırasında kaskının üstüne siyah bir şerit takmıştı. Rubens Barrichello'nun kaskında da şeritler vardı ve iki Red Bull Racing sürücüsü David Coulthard ve Mark Webber'in kasklarında kazaya atıfta bulunan küçük Brezilya bayrakları vardı.

29 Temmuz 2007'de 5.000'den fazla Brezilyalı, kaza için hükûmetlerinin havaalanı altyapısına yatırım yapmamasını suçlayarak kaza mahalline yürüdü. Protestocuların çoğu ayrıca Başkan Luiz Inacio Lula da Silva'nın devrilmesini talep etti.

Uluslararası tepkiler

•  Arjantin: Devlet başkanı Néstor Kirchner, başsağlığı dilemek için başkan Lula'yı aradı.
•  Şili: Cumhurbaşkanı Michelle Bachelet, başsağlığı dilemek için başkan Lula'yı aradı.
•  Çin Halk Cumhuriyeti: Devlet başkanı Hu Jintao, Brezilya hükûmetinin yanı sıra kurbanların arkadaşları ve ailelerine başsağlığı diledi.
•  Almanya: Cumhurbaşkanı Horst Köhler,Başkan Lula'ya bir telgraf göndererek kurbanların ailelerine başsağlığı diledi. Almanya'nın Brasilia Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamaya göre, Almanya büyükelçiliğinde bayrağı yarıya indirerek üç günlük yasa katılacaktır.
•  Mexico: Devlet eski başkanı Vicente Fox başsağlığı diledi.
•  Peru: Devlet başkanı Alan Garcia başsağlığı diledi ve başkan Lula ile görüşmek istedi.
•  Spain: VI. Felipe kaza sırasında Brezilya'daydı ve başsağlığı diledi.
•  United States: Devlet başkanı George W. Bush, sözcüsü ve dışişleri bakanı Condoleezza Rice başsağlığı diledi. Rice ayrıca başsağlığı dilemek için Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim'i de aradı.
•  Vatican: São Paulo Başpiskoposu, Papa XVI. Benedictus'tan Vatikan'ın dışişleri bakanı Tarciso Bertone tarafından imzalanan, taziyelerin yanı sıra kurbanlar için bir ayini ifade eden bir telgraf aldı.
•  Venezuela: Dışişleri bakanı Nicolás Maduro Brezilya hükûmeti ve vatandaşlarına başsağlığı diledi.

Anıt

Kaza yerindeki anıt.

Kazanın beşinci yıldönümü olan 17 Temmuz 2012'de Anıt Meydanı açıldı. Anıt Meydanı, TAM ekspres 8.318 metrekare (89.530 ft²) büyüklüğündeki deposunun yer aldığı ve 5 Ağustos 2007'de yıkılan alanına inşa edildi. alanında. Kazadan kurtulan bir dut ağacının yanı sıra kurbanların isimlerinin oyulduğu bir anıt bulunur.Porto Alegre'de 199 ağacın dikildiği "Largo da Vida" adlı başka bir anıt vardır. Anıt, Salgado Filho Uluslararası Havaalanı'nın (3054 sefer sayılı uçağın kalktığı havaalanı) yakınında yer almaktadır.

Adli sonuçları

19 Kasım 2008'de, hazırlanması 16 ay süren ve 336 kişinin dinlenildiği 13.600 sayfalık polis soruşturması dosyası tamamlandı. Federal savcılar, Ulusal Sivil Havacılık Dairesi'nin (ANAC) eski müdürü Denise Abreu (görevi Mart 2006'da devralmıştı) ve havayolunun uçuş emniyeti memuru Marco Aurelio dos Santos de Miranda'nın, her ikisi de kasten hava taşımacılığı güvenliğine teşebbüsten mahkûm edilmeleri gerektiği yönünde fikir beyan etti.

2011'de Brezilya Federal Kamu Bakanlığı (Ministério Público Federal—MPF), felaket sırasında Brezilya Ulusal Sivil Havacılık Dairesi'nin (ANAC) yöneticisi olan Denise Abreu'nun yanı sıra iki eski TAM yöneticisi, uçuş güvenliği direktörü Marco Aurélio dos Santos de Miranda ve operasyonlardan sorumlu başkan yardımcısı Alberto Fajerman hakkında suç duyurusunda bulundu. Uçağın, şiddetli yağmurda kötü şöhreti bulunan, kısa ve yakın zamanda yenilenen ancak yağmur suyunu atmakta kullanılan tahliye olukları olmayan bir piste inmesine izin vererek hava taşımacılığı güvenliğini ihmal etmekle suçlandılar. Duruşma 2013'te São Paulo'da başladı. 2014 yılında MPF, delil yetersizliğinden Fajerman aleyhindeki suçlamaları geri çekti. Abreu'ya yöneltilen ikinci bir "evrakta sahtec'l'k" suçlaması, Kasım 2014'te reddedildi. Mart 2015 itibarıyla, diğer suçlamalar hakkında herhangi bir hüküm verilmemiştir.

gazetesine göre, 2014 yılında, trajedinin tazminatını ödemekten sorumlu şirket olan TAM'ın sigortacısı Itaú Seguros, Brezilya'da Airbus aleyhine 350 milyon Brezilya reali (156.2 milyon ABD doları) tutarında bir dava açtı. Airbus'ı temsil eden avukatlar, bir Brezilya mahkemesinde, Airbus'ın hiçbir sorumluluk kabul etmediğini ve felaketin suçunu kokpit ekibine, havayoluna ve pistin kötü durumuna attığını bildirdi.

Önemli kurbanlar

Kurbanlar arasında şu isimler yer almaktaydı:

• (51 yaşında), federal politikacısı, Brezilya Temsilciler Meclisi muhalefet lideri.
• (61 yaşında), Sport Club Internacional futbol takımının eski başkanı ve Sport Club Corinthians Paulista'nın avukatı.
• Márcio Rogério de Andrade (35 yaşında), eski futbolcu ve FIFA ajanı. Kazada eşi, kızı ve eniştesi de hayatını kaybetti.

Dramatizasyon

TV dizisi Uçak Kazası Raporu, kaza müfettişleriyle röportajları ve kazanın dramatik bir şekilde yeniden canlandırılmasını içeren Pistte Facia isimli (11. Sezon) bölümünde kaza ve soruşturmaya yer verdi.

Ayrıca bakınız

• - 9 yıl önce neredeyse aynı koşullar altında düşen ve 3 ölümle sonuçlanan başka bir Airbus A320
• - Bir yıl önce yine devre dışı bırakılmış bir itme ters çevirici ile düşen bir Airbus A310

Kaynakça

1. ^ ^{a b} "TAM confirma passageiro número 187 no vôo 3504" [TAM confirms 187th passenger on flight 3054] (Portekizce). Globo. 20 Temmuz 2007. 11 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2007. 
2. ^ "Brazil president vows thorough probe of crash: Da Silva unveils new safety steps after latest aviation disaster killed 191". NBC News. Associated Press. 21 Temmuz 2007. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2007. 
3. ^ "Nota da TAM retifica informação e diz que Airbus 320 levava 176 pessoas" [TAM notice corrects information and says 176 died in Airbus 320] (Portekizce). . 17 Temmuz 2007. 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
4. ^ ^{a b} "Accident Description". aviation-safety.net. Aviation Safety Network. 17 Temmuz 2007. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2007.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
5. ^ ^{a b} "BREAKING NEWS: TAM A320 crashes in São Paulo". . 18 Temmuz 2007. 28 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2014.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
6. ^ ^{a b} "Pilot in Brazilian crash tried to abort landing, official says". CNN. 18 Temmuz 2007. 11 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2007. 
7. ^ "Incêndio permanece fora de controle; chances de sobrevivência diminuem" [Fire remains out of control; chances for survivors diminished]. (Portekizce). 17 Temmuz 2007. 17 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
8. ^ "Três vítimas do acidente com avião da TAM são atendidas no hospital Alvorada" [Three victims of the TAM plane crash are treated at the Alvorada hospital]. (Portekizce). 17 Temmuz 2007. 12 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
9. ^ "TAM refaz lista de vítimas e contabiliza 199 mortos" [TAM remakes list of victims and counts 199 dead]. g1.globo.com (Portekizce). 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2007. 
10. ^ "ASN Aircraft accident Airbus A321-231 EI-ETJ Hasna, North Sinai". aviation-safety.net. Aviation Safety Network. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
11. ^ ^{a b c d e f g h} Sant'anna 2011
12. ^ "Sem grooving, pista de Congonhas virou 'sabonete', diz piloto da TAM" [Without grooving, Congonhas track became 'soap', says TAM pilot]. g1.globo.com (Portekizce). 5 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
13. ^ "ASN Aircraft accident ATR 42-300 PT-MFK São Paulo-Congonhas Airport, SP (CGH)". aviation-safety.net. Aviation Safety Network. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
14. ^ "Falta de grooving em Congonhas pode ter causado derrapagem, diz presidente da Pantanal" [Lack of grooving in Congonhas may have caused slippage, says president of Pantanal]. memoria.ebc.com.br (Portekizce). EBC. 8 Temmuz 2007. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
15. ^ "Brazil plane 'flew with mechanical fault'". news.com.au. 20 Temmuz 2007. 5 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2007. 
16. ^ ^{a b c} Benson, Todd (20 Temmuz 2007). "Focus of Brazil air crash shifts away from runway". Reuters. 9 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2007. 
17. ^ "Saiba mais sobre os mortos no acidento com o vôo 3054" [Find out more about those killed in the 3054 crash]. www1.folha.uol.com.br. 25 Temmuz 2007. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019. 
18. ^ ^{a b c d e} "Final Report A-No. 67/CENIPA/2009 (English)" (PDF). . 27 Ekim 2009. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ekim 2009. "Final Report A-No. 67/CENIPA/2009 (English)" 3 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). . October 27, 2009. Retrieved October 27, 2009.
19. ^ Rigi, Cimilla (18 Temmuz 2007). "Autoridades dizem que o avião estava acima da velocidade normal" [Officials say the plane was above normal speed]. O Estado de S. Paulo (Portekizce). 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007. 
20. ^ "O acidente do avião da TAM" [The TAM plane crash] (Portekizce). . 17 Temmuz 2007. 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
21. ^ ^{a b c} "TAM Airbus 320-200, Flight No. 3054, PR-MBK" (PDF). National Transportation Safety Board. 24 Temmuz 2007. DCA07RA059. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Eylül 2007 – Folha De S.Paulo vasıtasıyla. 
22. ^ "A320 Flight Controls Manual" (PDF). Airbus. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2007. 
23. ^ "DESASTRES AEREOS - ACIDENTE TAM JJ 3054 - ÍNDICE" [AIR DISASTERS - ACIDOR TAM JJ 3054 - INDEX]. www.desastresaereos.net (Portekizce). 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019. 
24. ^ Latimes.com 28 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Death toll in Sao Paulo crash at 189 and could rise (Associated Press via latimes.com) 2007-07-17, Retrieved February 3, 2009
25. ^ ^{a b} . 11. sezon. / National Geographic Channel.  Eksik ya da boş |seri= ()
26. ^ ^{a b} "Jets banned from São Paulo runway". BBC News. 6 Şubat 2007. 4 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007. 
27. ^ Confirmed: São Paulo will have a 3rd Airport 26 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce), July 20, 2007
28. ^ "Peritos concluem varredura nos escombros do prédio da TAM Express" [Experts conclude sweeping of the TAM Express building]. (Portekizce). 31 Temmuz 2007. 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2007. 
29. ^ "Número de vítimas do acidente da TAM identificadas sobe para 104" [Number of TAM accident victims identified rises to 104]. (Portekizce). 28 Temmuz 2007. 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2007. 
30. ^ ^{a b} "Airbus cleared to release TAM accident flight recorder information". . 25 Temmuz 2007. 30 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2007.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
31. ^ "Probe asks why Airbus A320 could not stop". . 23 Temmuz 2007. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2007.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
32. ^ "TAM A320 crash - full transcript from cockpit voice recorder". . 2 Ağustos 2007. 19 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
33. ^ ^{a b} "Full cockpit-voice transcript of TAM A320 reveals clues to crash". . 2 Ağustos 2007. 30 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
34. ^ "European JAA clarifies Airbus throttle handling rules following TAM crash". . 16 Kasım 2007. 4 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2008.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
35. ^ "Police charge 10 people in Brazil's worst plane crash". Agence France Presse. 19 Kasım 2008. 26 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2015 – haaba.com vasıtasıyla. 
36. ^ "Investigators: Pilot error likely in 2007 Sao Paulo's crash". eTurboNews | eTN. 4 Kasım 2009. 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2022. 
37. ^ "Sem apontar culpados, Aeronáutica divulga relatório sobre acidente da TAM" [Not guilty, Aeronautics releases TAM crash report]. (Portekizce). 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2022. 
38. ^ "Familiares das vítimas do voo 3054 da TAM reclamam de relatório da PF" [Family members of TAM Flight 3054 victims complain about PF report] (Portekizce). Globo G1 Notícias. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2022. 
39. ^ "Luto oficial de três dias por acidente da TAM" [Three-day official mourning for TAM accident] (Portekizce). 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2022. 
40. ^ David Byrd (18 Temmuz 2007). "Brazilian Athletes Mourn Plane Crash Victims". Voice of America. 18 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2007. 
41. ^ "Comitê dos jogos Pan-Americanos decreta luto por três dias nas competições" [Pan American Games Committee decrees three-day mourning in competitions]. memoria.ebc.com.br (Portekizce). 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2022. 
42. ^ "Brasileiros da F-1 de luto pelo vôo da TAM" [Brazilians from F1 mourning the flight of TAM]. GloboEsporte.com (Portekizce). 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2022. 
43. ^ "Escuderia RedBull faz homenagem às vítimas do vôo 3054" [Red Bull Scuderia pays tribute to the victims of Flight 3054]. Estadão (Portekizce). 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2022. 
44. ^ "Brazilians blame gov't for jet crash". am New York. Associated Press. 30 Temmuz 2007. s. 9. 
45. ^ ^{a b c d} "Presidente da Argentina presta solidariedade a Lula pelo acidente da TAM" [Argentine President gives solidarity to Lula for TAM accident]. www1.folha.uol.com.br (Portekizce). 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
46. ^ "China envia condolências a Lula por acidente com avião da TAM - 18/07/2007 - Poder" [China sends condolences to Lula for TAM plane crash - Jul 18, 2007 - Power]. Folha de S.Paulo (Portekizce). 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
47. ^ "Alemanha realiza homenagem às vítimas do voo da TAM" [Germany pays tribute to TAM flight victims]. Mundo (Portekizce). Da France Presse. 17 Nisan 2015. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
48. ^ "Jornal do Brasil - País - México envia condolências por acidente aéreo em São Paulo" [Jornal do Brasil - Country - Mexico sends condolences for air crash in Sao Paulo]. archive.is (Portekizce). 9 Temmuz 2012. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
49. ^ "A320: o avião vedete da Airbus que já sofreu inúmeros acidentes" [A320: Airbus star plane that has suffered numerous accidents]. Brasília Capital (Portekizce). 24 Mart 2015. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
50. ^ "Folha Online - BBC Brasil - Papa envia condolências às famílias das vítimas de acidente em São Paulo - 18/07/2007" [Pope sends condolences to families of crash victims in São Paulo]. www1.folha.uol.com.br (Portekizce). 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
51. ^ "Parentes de vítimas de acidente da TAM fazem vigília para lembrar seis anos da tragédia" [Relatives of TAM Accident Victims Wake to Remember Six Years of Tragedy]. noticias.uol.com.br (Portekizce). 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
52. ^ "Inauguração de Memorial da TAM causa emoção" [TAM Memorial Inauguration Causes Thrill]. Brasil (Portekizce). 18 Temmuz 2012. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
53. ^ "Minuto de silêncio lembra momento do acidente da TAM há cinco anos" [Minute of silence reminds moment of TAM accident five years ago]. g1.globo.com (Portekizce). Do G1 SP. 17 Temmuz 2012. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
54. ^ "Em Porto Alegre, mais emoção - São Paulo" [In Porto Alegre, more excitement - São Paulo]. estadão.com.br (Portekizce). 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
55. ^ "Ministério Público Federal pede a condenação de dois investigados na tragédia da TAM" [Federal Public Prosecutor calls for conviction of two investigated in TAM tragedy]. GaúchaZH (Portekizce). 7 Nisan 2014. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019. 
56. ^ "Denise Abreu: o lobby que ajudou na tragédia da TAM" [Denise Abreu: The Lobby That Helped the TAM Tragedy]. GGN (Portekizce). 15 Şubat 2014. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
57. ^ "Brazil trial over plane crash that killed 199". BBC News. BBC. 8 Ağustos 2013. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
58. ^ MPF (7 Nisan 2014). "TAM JJ3054 - MPF pede pena de até 24 anos para responsáveis por acidente aéreo que resultou na morte de 199 pessoas em 2007" [TAM JJ3054 - MPF faces sentence of up to 24 years for those responsible for air crash that resulted in the deaths of 199 people in 2007] (Portekizce). Procuradoria da República no Estado de S. Paulo. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
59. ^ Fausto Macedo (12 Kasım 2014). "STJ anula acusação de 'falsidade documental' contra ex-diretora da ANAC" [STJ cancels complaint of 'documentary falsehood' against former director of ANAC]. Estadão (Portekizce). 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
60. ^ "Airbus rejects any blame for deadly 2007 crash in Brazil". FOX News Network, LLC. EFE. 1 Eylül 2014. 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
61. ^ Chagas, Marcos (17 Temmuz 2007). "Listas de nomes divulgada pela TAM ultrapassam previsão oficial de 176 passageiros" [Name lists released by TAM exceed official forecast of 176 passengers] (Portekizce). . 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007. 71.Julio Cesar Redecker 
62. ^ "Redecker estava no vôo da TAM que pegou fogo em SP" [Redecker was on the TAM flight that caught fire in SP] (Portekizce). . 17 Temmuz 2007. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007. 
63. ^ "Deputado do RS estava no vôo que sofreu acidente" [Deputy of RS was on the flight that suffered an accident] (Portekizce). . 17 Temmuz 2007. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007. 
64. ^ Chagas, Marcos (17 Temmuz 2007). "Listas de nomes divulgada pela TAM ultrapassam previsão oficial de 176 passageiros" [Name lists released by TAM exceed official forecast of 176 passengers] (Portekizce). . 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007. 106.Paulo Rogerio Amoretty Souza 
65. ^ "Família viajava no vôo da TAM" [Family Traveling on TAM Flight]. g1.globo.com (Portekizce). 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019. 

Dış bağlantılar

Dış görüntüler
Airliners.net'te uçağın kaza öncesi resimleri 26 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
JetPhotos.com'da uçağın kaza öncesi resimleri 26 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• CENIPA
  • Nihai Rapor 3 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Arşiv )
  • Nihai Rapor 14 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce) (Arşiv )
• TAM Havayolları
  • Comunicados TAM 24 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Archived (Portekizce) (Olayla ilgili TAM basın açıklaması) (Arşiv )
  • TAM Informa 11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce) (Olayla ilgili TAM Airlines materyali) (Archived )
• Sivil Havacılık Güvenliği Soruşturma ve Analiz Bürosu
  • 17 Temmuz 2007'de Sao Paulo'da Kaza (Arşiv )
  • São Paulo le 17 juillet 2007'de kaza survenu (Fransızca) (Arşiv )
• Basın Bülteni - Alman Federal Uçak Kazası Araştırma Bürosu (Almanca) (Arşiv )
• Accident description
• Kokpit Ses Kaydedici dökümü ve kaza özeti 23 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Resimlerle: Brezilya uçak kazası (BBC) 9 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Congonhas havaalanı güvenlik kamerasından, normal bir inişi TAM 3054 sefer sayılı uçağın inişiyle karşılaştıran video 26 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce)
• Dünyanın En Kötü Havayolu 13 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Elizabeth Spiers
• Brezilya'da Uçak Kazaları 26 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Uçuş 3054'teki yolcuların listesi (Arşiv )
• Fotoğraflar (Portekizce) (Arşiv )
• YouTube'da Kokpit ses kaydedici kaydı