Tamta Mhargrdzeli

Tamta Mhargrdzeli (Gürcüce: თამთა მხარგრძელი; translit.: "tamta mh'argrdzeli"; 1195-1254), 1245 ve 1254 yılları arasında Ahlat hükümdarıdır. Ermeni asıllı, Gürcü asil ve ünlü Mhargrdzeli ailesinden İvane Mhargrdzeli'nin kızıdır.

Bir asilzadenin kızı olarak dünyaya gelen Tamta’nın tarihte üstlenmiş olduğu rol, babası İvane Mhargrdzeli’nin 1210 yılında, Eyyubilerin yönetimi altındaki Ahlat'ı kuşatmasıyla doğrudan bağlantılıdır. İvane Mhargrdzeli bu kuşatma sırasında Eyyubilere tutsak düşünce, kızı Tamta’yı Salaheddin Eyyubi’nin yeğeni Evhad’la evlendirdi. Bu sırada İvane Mhargrdzeli Gürcü kraliçesi Tamar’ın sarayında önemli askeri ve idari bir konuma sahipti.

Tamta’nın evlendiği Evhad Eyyubi birkaç ay sonra ölünce, Tamta ile Evhad’ın haremi, o sırada Şam emiri olan kardeşi Eşref’e kaldı. Tamta bu şekilde Eşref Eyyubi'nin karısı olarak Ahlat’ta kalmaya devam etti. Kocası Eşref, siyasi çıkarları nedeniyle Ahlat'tan çok Cezire’de kalınca, Tamta Ahlat’ta önemli bir figür haline geldi. Ancak Ahlat 1230 yılında el değiştirdi. Celaleddin Harzemşah bu tarihte kenti Eyyubilerden aldı ve Tamta da Harzemşah’la zorunlu bir evlilik yaptı. Celaleddin Harzemşah’ın 1231 yılında ölmesi üzerine Tamta’nın evliliği de son buldu. Bu sırada İvane Mhargrdzeli ölmüş ve onun Gürcü sarayındaki görevlerini oğlu Avag üstlenmişti. Tamta da bu zorunlu evliliğin son bulmasının ardından kardeşinin yanına gitti.

Bu dönemde Moğol istilası başlamıştı. Moğolların yıkıcılığını önlemek amacıyla Avag Gürcü sarayı adına Moğol yetkililerle müzakere masasına oturdu. Moğollara verilen ödünlere bağlı kalınacağının garantisi olarak Tamta siyasi rehine olarak 1236 yılında Karakurum’a götürüldü. Tamta, yaklaşık dokuz yıl Karakurum’da kaldıktan sonra Moğollar tarafından 1245’te Ahlat’ın yönetimiyle görevlendirildi. Tamta büyük bir olasılıkla Ahlat’ta öldü ve burada gömüldü.

Kaynakça

1. ^ Zara Pogossian, “Women, Identity, and Power: A Review Essay of Antony Eastmond, Tamta's World", Al-Usur Al-Wusta, 2019, sayı. 27.
2. ^ Antony Eastmond, Tamta's World, 2017, Cambridge University Press, s. 2-15, .