Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Moğollar, Doğu ve Orta Asya kavimlerindendir. Asıl yurtları olan Moğolistan'ın ve Moğolistan devleti ("Dış Moğolistan") ile sınır paylaşan, fakat Çin'e bağlı olan İç Moğolistan bölgesinin yerli halkıdırlar.
    Moğol sanatçısı • Göçebe ailesi • Cengiz Han • Khalkhalı kadın (19.y.y)• Bogd Han | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Çin | 5.981.840 |
 Moğolistan | 2.921.287 |
 Rusya | 647.417 |
 Güney Kore | 34.000 |
 ABD | 15~18.000 |
 Kırgızistan | 12.000 |
| Diller | |
| Din | |
Çoğunlukla; Budizm, Tengrici (Şamanizm) Azınlık olarak; İslam (Donşianlar ve Bao'anlar arasında), Hristiyanlık | |
Bugün Moğollar, Moğolistan dışında Rusya'ya bağlı; Aga Buryat Özerk Bölgesi, ve Buryat Cumhuriyetinde yaşamaktadırlar. Ayrıca Çin'de neredeyse 6 milyon etnik Moğol var ve bunların 4 milyondan fazlası İç Moğolistan'da yaşar.
Tarihte, Asya kıtasının büyük bir kısmına sahip olup yayıldılar. Memleketlerinden çıkıp da geri dönmeyenler, diğer milletler arasında eridiler. Moğolca konuşurlar.
Yönetim Şekli ve Birimleri
Cengiz Han'ın teşkilâtlandırdığı Moğollarda, ahâliye ivgen, boya obop, âile ve en küçük birliklere de aymuğ ve yasun denirdi. Ordu da bu usûle göre teşkilâtlanmıştı. Ulus denilen Moğol kâbile birliklerinin hepsi asker sayılırdı. Kabîleler sefere, kendi çadırları, hayvanları ve kadınları ile bir ordu gibi giderdi. Her kabîle kendini idâre ederdi. Sanat bölükleri, idârî kumanda teşkilâtları yoktu. Silâhlarını kendileri yaparlardı. İşgâl ettikleri ülkeler, merkezî bir devletten idâre edilemeyecek kadar genişledi. Siyâsî ve idârî bakımdan tecrübesiz olan Moğollar, bu yüzden çok zor duruma düştüler. Devlet kadrosunda idâreci ve vergi toplayacak memurları yok denecek kadar azdı.
Cengiz Han'ın soyundan olanlar, Çağatay Hanlığı (1227-1372), İlhanlılar (1256-1353), Altın Orda (1226-1502), Şeybani Hanlığı (1500-1598) ve Kırım Hanlığı'nı kurdular. Cengiz Hanın oğulları ve torunlarının hâkimiyeti çok kısa sürdü. Abbâsî halîfeliğinin merkezi Bağdat'ı 1257'de yıktılar. Suriye dâhil Doğu Akdeniz, Batı Anadolu kıyılarına Avrupa'da Viyana şehri civârına kadar hâkim oldular. Moğolların yenilmezliğini, Mısır Memlûkleri yıktı. Hülâgu Hân'ın ordusunu, Memlûk Sultânı Kutuz ve komutanı Baybars, 1260'ta Ayn Calut'ta büyük bir bozguna uğrattı. Doğu Karadeniz'deki Haçlı kralları ve Kilikya Ermenileri ile de Memlûkler Devletine karşı anlaştılar. Anadolu'da da on üçüncü asrın ortalarından sonra Moğol vâliler söz sâhibi oldu.
14. asrın başlarında Orta ve Güneybatı Asya'da İslâm ülkelerinde yaşayan Moğollar İslam dinini kabul etmeye başladılar. İlhanlı hükümdârı Gazan Hanın İslâmiyeti kabûl etmesiyle, kumandan, vezir ve askerlerinden pek çoğu müslüman oldu. İslâmiyeti kabûl eden İlhanlılar devlet adamları, bölgedeki ahâliyle kaynaşmayı sağladılar. Mâverâünnehr, Yedisu ve Doğu Türkistan'a hâkim olan Çağatay Hanlığı, on dördüncü asrın sonunda Timur İmparatorluğu'nun hâkimiyetine girdi. Güney Rusya ve Batı Sibirya’daki Cuci sülâlesinden Altın Orda'da Berke Han Müslüman oldu.
On beşinci asrın sonuna kadar bölgeye hâkim olan Altın Orda, Tîmûrlular tarafından yıkıldı. Bir kısım toprakları üzerinde Kazan Hanlığı kuruldu. Cuci sülâlesinden Şeybânî Hanlığı sülâlesinden Kırım Hanlığı, en uzun ömürlü hânedân oldu. Osmanlı Devleti'ne tâbi idiler.
On beşinci asırdan on sekizinci asrın sonuna kadar iktidârda kaldılar. Dış Moğolistan’daki Moğolistan bağımsız, Rusya'ya; İç Moğolistan'daki muhtar idâre de Çin'e bağlıdır. Moğolistan'da yaşayan Moğollar, Buda inancının Lamaizm mezhebine mensuptur. Din adamlarına “lama” adını verirler. Lamalar, tabiblik ve büyücülük de yaparlar. Din merkezleri Tibet'teki Lhasa şehri olup ikinci derecedeki dînî merkezleri Urga'dır. Moğolistan'da, Tengricilik ve Hristiyanların yanında, çok az da İslâm dînine mensup olanlar vardır.
Günümüzde Moğolların yaşadığı ülkeler
- Çin, Moğolistan ve Rusya Moğolların en çok bulunduğu ülkelerdir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b 国务院人口普查办公室、国家统计局人口和就业统计司 (Devlet Konseyi Sayım Dairesi, Ulusal İstatistik Bürosu Nüfus ve İstihdam İstatistikleri Dairesi) ((Ed.)). "1-6 各地区分性别、民族的人口" [1-6 Cinsiyet ve etnik kökene göre nüfus]. 中国2010年人口普查资料 (Çin'in 2010 Nüfus Sayımı Verileri) (Çince). 中国统计出版社 (Çin İstatistik Yayımevi). 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ . National Statistical Office of Mongolia. 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2016.
- ^ 2,656 Moğol, 461,389 Buryat, 183,372 Kalmık (Rusya nüfus sayımı (2010))
- ^ , The Chosun Ilbo, 24 Nisan 2008, 23 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Eylül 2016
- ^ Bahrampour, Tara (3 Temmuz 2006). "Mongolians Meld Old, New In Making Arlington Home". The Washington Post. 25 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2016.
- ^ . 6 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mogollar Dogu ve Orta Asya kavimlerindendir Asil yurtlari olan Mogolistan in ve Mogolistan devleti Dis Mogolistan ile sinir paylasan fakat Cin e bagli olan Ic Mogolistan bolgesinin yerli halkidirlar MogollarMogol sanatcisi Gocebe ailesi Cengiz Han Khalkhali kadin 19 y y Bogd HanOnemli nufusa sahip bolgelerCin5 981 840Mogolistan2 921 287Rusya647 417Guney Kore34 000ABD15 18 000Kirgizistan12 000DillerMogolcaDinCogunlukla Budizm Tengrici Samanizm Azinlik olarak Islam Donsianlar ve Bao anlar arasinda HristiyanlikCin ve Mogolistan da yasayan Mogollar Bugun Mogollar Mogolistan disinda Rusya ya bagli Aga Buryat Ozerk Bolgesi ve Buryat Cumhuriyetinde yasamaktadirlar Ayrica Cin de neredeyse 6 milyon etnik Mogol var ve bunlarin 4 milyondan fazlasi Ic Mogolistan da yasar Tarihte Asya kitasinin buyuk bir kismina sahip olup yayildilar Memleketlerinden cikip da geri donmeyenler diger milletler arasinda eridiler Mogolca konusurlar Yonetim Sekli ve BirimleriCengiz Han in teskilatlandirdigi Mogollarda ahaliye ivgen boya obop aile ve en kucuk birliklere de aymug ve yasun denirdi Ordu da bu usule gore teskilatlanmisti Ulus denilen Mogol kabile birliklerinin hepsi asker sayilirdi Kabileler sefere kendi cadirlari hayvanlari ve kadinlari ile bir ordu gibi giderdi Her kabile kendini idare ederdi Sanat bolukleri idari kumanda teskilatlari yoktu Silahlarini kendileri yaparlardi Isgal ettikleri ulkeler merkezi bir devletten idare edilemeyecek kadar genisledi Siyasi ve idari bakimdan tecrubesiz olan Mogollar bu yuzden cok zor duruma dustuler Devlet kadrosunda idareci ve vergi toplayacak memurlari yok denecek kadar azdi Cengiz Han in soyundan olanlar Cagatay Hanligi 1227 1372 Ilhanlilar 1256 1353 Altin Orda 1226 1502 Seybani Hanligi 1500 1598 ve Kirim Hanligi ni kurdular Cengiz Hanin ogullari ve torunlarinin hakimiyeti cok kisa surdu Abbasi halifeliginin merkezi Bagdat i 1257 de yiktilar Suriye dahil Dogu Akdeniz Bati Anadolu kiyilarina Avrupa da Viyana sehri civarina kadar hakim oldular Mogollarin yenilmezligini Misir Memlukleri yikti Hulagu Han in ordusunu Memluk Sultani Kutuz ve komutani Baybars 1260 ta Ayn Calut ta buyuk bir bozguna ugratti Dogu Karadeniz deki Hacli krallari ve Kilikya Ermenileri ile de Memlukler Devletine karsi anlastilar Anadolu da da on ucuncu asrin ortalarindan sonra Mogol valiler soz sahibi oldu 14 asrin baslarinda Orta ve Guneybati Asya da Islam ulkelerinde yasayan Mogollar Islam dinini kabul etmeye basladilar Ilhanli hukumdari Gazan Hanin Islamiyeti kabul etmesiyle kumandan vezir ve askerlerinden pek cogu musluman oldu Islamiyeti kabul eden Ilhanlilar devlet adamlari bolgedeki ahaliyle kaynasmayi sagladilar Maveraunnehr Yedisu ve Dogu Turkistan a hakim olan Cagatay Hanligi on dorduncu asrin sonunda Timur Imparatorlugu nun hakimiyetine girdi Guney Rusya ve Bati Sibirya daki Cuci sulalesinden Altin Orda da Berke Han Musluman oldu On besinci asrin sonuna kadar bolgeye hakim olan Altin Orda Timurlular tarafindan yikildi Bir kisim topraklari uzerinde Kazan Hanligi kuruldu Cuci sulalesinden Seybani Hanligi sulalesinden Kirim Hanligi en uzun omurlu hanedan oldu Osmanli Devleti ne tabi idiler On besinci asirdan on sekizinci asrin sonuna kadar iktidarda kaldilar Dis Mogolistan daki Mogolistan bagimsiz Rusya ya Ic Mogolistan daki muhtar idare de Cin e baglidir Mogolistan da yasayan Mogollar Buda inancinin Lamaizm mezhebine mensuptur Din adamlarina lama adini verirler Lamalar tabiblik ve buyuculuk de yaparlar Din merkezleri Tibet teki Lhasa sehri olup ikinci derecedeki dini merkezleri Urga dir Mogolistan da Tengricilik ve Hristiyanlarin yaninda cok az da Islam dinine mensup olanlar vardir Gunumuzde Mogollarin yasadigi ulkelerCin Mogolistan ve Rusya Mogollarin en cok bulundugu ulkelerdir Ayrica bakinizCin deki Mogollar TatarlarKaynakca a b 国务院人口普查办公室 国家统计局人口和就业统计司 Devlet Konseyi Sayim Dairesi Ulusal Istatistik Burosu Nufus ve Istihdam Istatistikleri Dairesi Ed 1 6 各地区分性别 民族的人口 1 6 Cinsiyet ve etnik kokene gore nufus 中国2010年人口普查资料 Cin in 2010 Nufus Sayimi Verileri Cince 中国统计出版社 Cin Istatistik Yayimevi 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2018 National Statistical Office of Mongolia 26 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2016 2 656 Mogol 461 389 Buryat 183 372 Kalmik Rusya nufus sayimi 2010 The Chosun Ilbo 24 Nisan 2008 23 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 23 Eylul 2016 Bahrampour Tara 3 Temmuz 2006 Mongolians Meld Old New In Making Arlington Home The Washington Post 25 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2016 6 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2016