Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tıpta tarama, henüz tanınmayan durumları veya risk belirteçlerini aramak için kullanılan bir stratejidir. Bireylere veya tüm popülasyona uygulanabilir. Test edilen kişilerde herhangi bir hastalık bulgusu veya semptomu görülmeyebilir veya tek başına kesin bir tanıya işaret etmeyen yalnızca bir veya iki semptom görülebilir.
Tarama müdahaleleri, gelecekte bir noktada hastalığa dönüşebilecek durumları belirlemek için tasarlanır. Böylece ölüm oranını ve hastalıktan muzdaripliği azaltma umuduyla daha erken müdahale ve yönetime olanak tanmış olur. Tarama erken bir teşhise yol açabilse de tüm tarama testlerinin taranan kişiye fayda sağladığı gösterilmemiştir. Aşırı teşhis, yanlış teşhis ve yanlış bir güvenlik duygusu yaratmak, taramanın bazı potansiyel olumsuz etkileridir. Ek olarak, bazı tarama testleri uygunsuz bir şekilde aşırı kullanılabilir. Bu nedenlerden dolayı, özellikle düşük insidanslı bir hastalık için tarama programında kullanılan bir testin, kabul edilebilir özgüllüğe ek olarak iyi bir duyarlılığa sahip olması gereklidir.
Çeşitli tarama türleri mevcuttur: evrensel tarama, belirli bir kategorideki tüm bireylerin (örneğin, belirli bir yaştaki tüm çocukların) taranmasıdır. Vaka bulma, risk faktörlerinin varlığına dayalı olarak daha küçük bir grup insanın taranmasını içerir (örneğin, bir aile üyesine kalıtsal bir hastalık teşhisi konduğu zaman). Tarama müdahaleleri teşhis amaçlı tasarlanmamıştır ve sıklıkla hem yanlış pozitif hem de yanlış negatif sonuçlar görülebilmektedir.
Tarama için sık sık güncellenen öneriler, bağımsız uzmanlar paneli olan Amerika Birleşik Devletleri Önleyici Hizmetler Görev Gücü tarafından yapılmaktadır.
Prensipler
1968'de Dünya Sağlık Örgütü, genellikle Wilson ve Jungner kriterleri olarak adlandırılan, hastalık taraması Prensipleri ve uygulamaları hakkında kılavuzlar yayınladı. İlkeler bugün hala geniş ölçüde geçerlidir:
- Durum önemli bir sağlık sorunu olmalıdır.
- Durum için bir tedavi olmalıdır.
- Teşhis ve tedavi için olanaklar mevcut olmalıdır.
- Hastalığın gizli bir aşaması olmalıdır.
- Durum için bir test veya inceleme yapılmalıdır.
- Test popülasyon için kabul edilebilir olmalıdır.
- Hastalığın doğal seyri yeterince anlaşılmalıdır.
- Kimin tedavi edileceğine dair üzerinde anlaşmaya varılmış bir politika olmalıdır.
- Bir vaka bulmanın toplam maliyeti, bir bütün olarak tıbbi harcamalarla ilişkili olarak ekonomik olarak dengelenmelidir.
- Vaka bulma sadece "bir kez ve herkes için" bir proje değil, sürekli bir süreç olmalıdır.
2008 yılında yeni genomik teknolojilerin ortaya çıkmasıyla birlikte DSÖ bunları aşağıdaki şekilde ve yeni anlayışla değiştirmiştir:
Son 40 yılda ortaya çıkan tarama kriterlerinin sentezi:
- Tarama programı bilinen bir ihtiyaca cevap vermelidir.
- Taramanın hedefleri başlangıçta tanımlanmalıdır.
- Tanımlanmış bir hedef popülasyon olmalıdır.
- Tarama programının etkinliğine dair bilimsel kanıtlar bulunmalıdır.
- Program eğitim, test, klinik hizmetler ve program yönetimini entegre etmelidir.
- Potansiyel tarama risklerini en aza indirecek mekanizmalarla kalite güvencesi olmalıdır.
- Program bilinçli seçim, gizlilik ve özerkliğe saygıyı sağlamalıdır.
- Program, tüm hedef kitle için eşitliği ve taramaya erişimi teşvik etmelidir.
- Program değerlendirmesi baştan planlanmalıdır.
- Taramanın genel yararları, zararlarından ağır basmalıdır.
Türler
- Toplu tarama: Tüm popülasyonun veya alt grubun taranması. Bireyin risk durumuna bakılmaksızın herkese yapılır.
- Yüksek riskli veya seçici tarama: Yüksek riskli tarama, yalnızca yüksek riskli kişiler arasında yapılır.
- Çok fazlı tarama: Tek bir hastalık için ayrı tarama testleri yerine, iki veya daha fazla tarama testinin büyük bir popülasyona aynı anda uygulanmasıdır. Dikkatli bir şekilde ve araştırmaya dayalı olarak yapıldığında, risk faktörlerinin belirlenmesi tıbbi tarama için bir strateji olabilir.
Örnekler
Genel programlar
Birçok ülkede nüfusa dayalı tarama programları vardır. Birleşik Krallık gibi bazı ülkelerde politika ulusal olarak belirlenir ve programlar ülke çapında tek tip kalite standartlarına göre yapılır. Yaygın tarama programları şunları içerir:
- Kanser taraması
- Prekanseröz lezyonları saptamak ve rahim ağzı kanserini önlemek için pap smear veya sıvı bazlı sitoloji
- Meme kanserini tespit etmek için mamografi
- Kolorektal kanseri saptamak için kolonoskopi ve dışkıda gizli kan testi
- Melanom tespiti için dermatolojik kontrol
- Prostat kanserini tespit etmek için PSA
- Tüberküloz maruziyetini taramak için PPD testi
- Depresyon taraması için Beck Depresyon Envanteri
- Sosyal kaygı bozukluğunu taramak için SPAI-B, Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği ve Sosyal Fobi Envanteri
- Alfa-fetoprotein, kan testleri ve hamile kadınlar için fetal anormallikleri tespit etmek için ultrason taramaları
- Interproksimal diş çürüklerini taramak için ısırma radyografileri
- Diyabetik retinopati için oftalmoskopi veya dijital fotoğrafçılık ve görüntü derecelendirme
- Abdominal aort anevrizması için ultrason taraması
- COVID-19 ve MERS için SARI Tarama Aracı
- Potansiyel sperm bankası donörlerinin taranması
- Metabolik sendrom taraması
- Yenidoğanlarda işitme kaybı taraması
Kaynakça
- ^ . NIH News in Health. National Institutes of Health. March 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2020.
Screening tests are given to people who seem healthy to try to find unnoticed problems. They're done before you have any signs or symptoms of the disease.
- ^ O'Toole, Marie T., (Ed.) (2013). Mosby's medical dictionary. 9th. St. Louis, Mo.: Elsevier/Mosby. ISBN . OCLC 788298656.
screening, n., 1. a preliminary procedure, such as a test or examination, to detect the most characteristic sign or signs of a disorder that may require further investigation.
- ^ . Oxford English Dictionary. March 2017. 11 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2020.
... 8. a. Medical examination of a person or group to detect disease or abnormality, esp. as part of a broad survey rather than as a response to a request for treatment.
- ^ O'Sullivan (11 Şubat 2018). "Overtesting and undertesting in primary care: a systematic review and meta-analysis". BMJ Open. 8 (2): e018557. doi:10.1136/bmjopen-2017-018557. (PMC) 5829845 $2. (PMID) 29440142.
- ^ O'Sullivan (19 Mart 2018). "Variation in diagnostic test requests and outcomes: a preliminary metric for OpenPathology.net". Scientific Reports. 8 (1): 4752. doi:10.1038/s41598-018-23263-z. (PMC) 5859290 $2. (PMID) 29556075.
- ^ eMedicine'de Screening and Diagnostic Tests
- ^ Hall (2019). "Too Many Medical Tests". . 43 (3): 25-27.
- ^ Wilson (1968). "Principles and practice of screening for disease" (PDF). WHO Chronicle. 22 (11): 281-393. (PMID) 4234760. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^
- ^ Wald (1999). "When can a risk factor be used as a worthwhile screening test?". BMJ. 319 (7224): 1562-1565. doi:10.1136/bmj.319.7224.1562. ISSN 0959-8138. (PMC) 1117271 $2. (PMID) 10591726.
- ^ AlGhalyini (30 Haziran 2022). "Does SARI Score Predict COVID-19 Positivity? A Retrospective Analysis of Emergency Department Patients in a Tertiary Hospital" (PDF). Journal of Health and Allied Sciences. 13: 077-082. doi:10.1055/s-0042-1748806. 4 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.
Ek okuma
- Birleşik Krallık Ulusal Tarama Komitesi Bir tarama programının [Ekim 2019'da erişildi] ve Oxford Medicine Online'ın 26 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . uygulanabilirliğini, uygunluğunu ve etkililiğini değerlendirme kriterleri 6 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Raffle, Mackie, Gray Tarama: kanıt ve uygulama . 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Oxford Üniversitesi Yayınları 2019 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISBN
- Angela Raffle tarafından Gösterimde Sağlık Bilgisi Etkileşimli Öğrenme Modülü.[]En son Ekim 2019'da erişildi.[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tipta tarama henuz taninmayan durumlari veya risk belirteclerini aramak icin kullanilan bir stratejidir Bireylere veya tum populasyona uygulanabilir Test edilen kisilerde herhangi bir hastalik bulgusu veya semptomu gorulmeyebilir veya tek basina kesin bir taniya isaret etmeyen yalnizca bir veya iki semptom gorulebilir Bir komur madencisi komur iscisinin pnomokonyozu icin bir tarama anketini dolduruyor Tarama mudahaleleri gelecekte bir noktada hastaliga donusebilecek durumlari belirlemek icin tasarlanir Boylece olum oranini ve hastaliktan muzdaripligi azaltma umuduyla daha erken mudahale ve yonetime olanak tanmis olur Tarama erken bir teshise yol acabilse de tum tarama testlerinin taranan kisiye fayda sagladigi gosterilmemistir Asiri teshis yanlis teshis ve yanlis bir guvenlik duygusu yaratmak taramanin bazi potansiyel olumsuz etkileridir Ek olarak bazi tarama testleri uygunsuz bir sekilde asiri kullanilabilir Bu nedenlerden dolayi ozellikle dusuk insidansli bir hastalik icin tarama programinda kullanilan bir testin kabul edilebilir ozgulluge ek olarak iyi bir duyarliliga sahip olmasi gereklidir Cesitli tarama turleri mevcuttur evrensel tarama belirli bir kategorideki tum bireylerin ornegin belirli bir yastaki tum cocuklarin taranmasidir Vaka bulma risk faktorlerinin varligina dayali olarak daha kucuk bir grup insanin taranmasini icerir ornegin bir aile uyesine kalitsal bir hastalik teshisi kondugu zaman Tarama mudahaleleri teshis amacli tasarlanmamistir ve siklikla hem yanlis pozitif hem de yanlis negatif sonuclar gorulebilmektedir Tarama icin sik sik guncellenen oneriler bagimsiz uzmanlar paneli olan Amerika Birlesik Devletleri Onleyici Hizmetler Gorev Gucu tarafindan yapilmaktadir Prensipler1968 de Dunya Saglik Orgutu genellikle Wilson ve Jungner kriterleri olarak adlandirilan hastalik taramasi Prensipleri ve uygulamalari hakkinda kilavuzlar yayinladi Ilkeler bugun hala genis olcude gecerlidir Durum onemli bir saglik sorunu olmalidir Durum icin bir tedavi olmalidir Teshis ve tedavi icin olanaklar mevcut olmalidir Hastaligin gizli bir asamasi olmalidir Durum icin bir test veya inceleme yapilmalidir Test populasyon icin kabul edilebilir olmalidir Hastaligin dogal seyri yeterince anlasilmalidir Kimin tedavi edilecegine dair uzerinde anlasmaya varilmis bir politika olmalidir Bir vaka bulmanin toplam maliyeti bir butun olarak tibbi harcamalarla iliskili olarak ekonomik olarak dengelenmelidir Vaka bulma sadece bir kez ve herkes icin bir proje degil surekli bir surec olmalidir 2008 yilinda yeni genomik teknolojilerin ortaya cikmasiyla birlikte DSO bunlari asagidaki sekilde ve yeni anlayisla degistirmistir Son 40 yilda ortaya cikan tarama kriterlerinin sentezi Tarama programi bilinen bir ihtiyaca cevap vermelidir Taramanin hedefleri baslangicta tanimlanmalidir Tanimlanmis bir hedef populasyon olmalidir Tarama programinin etkinligine dair bilimsel kanitlar bulunmalidir Program egitim test klinik hizmetler ve program yonetimini entegre etmelidir Potansiyel tarama risklerini en aza indirecek mekanizmalarla kalite guvencesi olmalidir Program bilincli secim gizlilik ve ozerklige saygiyi saglamalidir Program tum hedef kitle icin esitligi ve taramaya erisimi tesvik etmelidir Program degerlendirmesi bastan planlanmalidir Taramanin genel yararlari zararlarindan agir basmalidir TurlerKara akciger hastaligi riski tasiyan komur madencilerini taramak icin kullanilan bir mobil klinikToplu tarama Tum populasyonun veya alt grubun taranmasi Bireyin risk durumuna bakilmaksizin herkese yapilir Yuksek riskli veya secici tarama Yuksek riskli tarama yalnizca yuksek riskli kisiler arasinda yapilir Cok fazli tarama Tek bir hastalik icin ayri tarama testleri yerine iki veya daha fazla tarama testinin buyuk bir populasyona ayni anda uygulanmasidir Dikkatli bir sekilde ve arastirmaya dayali olarak yapildiginda risk faktorlerinin belirlenmesi tibbi tarama icin bir strateji olabilir OrneklerGenel programlar Bircok ulkede nufusa dayali tarama programlari vardir Birlesik Krallik gibi bazi ulkelerde politika ulusal olarak belirlenir ve programlar ulke capinda tek tip kalite standartlarina gore yapilir Yaygin tarama programlari sunlari icerir Kanser taramasi Prekanseroz lezyonlari saptamak ve rahim agzi kanserini onlemek icin pap smear veya sivi bazli sitoloji Meme kanserini tespit etmek icin mamografi Kolorektal kanseri saptamak icin kolonoskopi ve diskida gizli kan testi Melanom tespiti icin dermatolojik kontrol Prostat kanserini tespit etmek icin PSA Tuberkuloz maruziyetini taramak icin PPD testi Depresyon taramasi icin Beck Depresyon Envanteri Sosyal kaygi bozuklugunu taramak icin SPAI B Liebowitz Sosyal Kaygi Olcegi ve Sosyal Fobi Envanteri Alfa fetoprotein kan testleri ve hamile kadinlar icin fetal anormallikleri tespit etmek icin ultrason taramalari Interproksimal dis curuklerini taramak icin isirma radyografileri Diyabetik retinopati icin oftalmoskopi veya dijital fotografcilik ve goruntu derecelendirme Abdominal aort anevrizmasi icin ultrason taramasi COVID 19 ve MERS icin SARI Tarama Araci Potansiyel sperm bankasi donorlerinin taranmasi Metabolik sendrom taramasi Yenidoganlarda isitme kaybi taramasiKaynakca NIH News in Health National Institutes of Health March 2017 22 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ocak 2020 Screening tests are given to people who seem healthy to try to find unnoticed problems They re done before you have any signs or symptoms of the disease O Toole Marie T Ed 2013 Mosby s medical dictionary 9th St Louis Mo Elsevier Mosby ISBN 978 0 323 08541 0 OCLC 788298656 screening n 1 a preliminary procedure such as a test or examination to detect the most characteristic sign or signs of a disorder that may require further investigation Oxford English Dictionary March 2017 11 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ocak 2020 8 a Medical examination of a person or group to detect disease or abnormality esp as part of a broad survey rather than as a response to a request for treatment O Sullivan 11 Subat 2018 Overtesting and undertesting in primary care a systematic review and meta analysis BMJ Open 8 2 e018557 doi 10 1136 bmjopen 2017 018557 PMC 5829845 2 PMID 29440142 O Sullivan 19 Mart 2018 Variation in diagnostic test requests and outcomes a preliminary metric for OpenPathology net Scientific Reports 8 1 4752 doi 10 1038 s41598 018 23263 z PMC 5859290 2 PMID 29556075 eMedicine de Screening and Diagnostic Tests Hall 2019 Too Many Medical Tests 43 3 25 27 Wilson 1968 Principles and practice of screening for disease PDF WHO Chronicle 22 11 281 393 PMID 4234760 17 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Nisan 2023 Wald 1999 When can a risk factor be used as a worthwhile screening test BMJ 319 7224 1562 1565 doi 10 1136 bmj 319 7224 1562 ISSN 0959 8138 PMC 1117271 2 PMID 10591726 AlGhalyini 30 Haziran 2022 Does SARI Score Predict COVID 19 Positivity A Retrospective Analysis of Emergency Department Patients in a Tertiary Hospital PDF Journal of Health and Allied Sciences 13 077 082 doi 10 1055 s 0042 1748806 4 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Temmuz 2022 Ek okumaBirlesik Krallik Ulusal Tarama Komitesi Bir tarama programinin Ekim 2019 da erisildi ve Oxford Medicine Online in 26 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde uygulanabilirligini uygunlugunu ve etkililigini degerlendirme kriterleri 6 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Raffle Mackie Gray Tarama kanit ve uygulama 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oxford Universitesi Yayinlari 2019 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 9780198805984 Angela Raffle tarafindan Gosterimde Saglik Bilgisi Etkilesimli Ogrenme Modulu olu kirik baglanti En son Ekim 2019 da erisildi olu kirik baglanti