Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tarasca devleti (Nahuatl: Michoacán), Kolomb öncesi Amerika'da Orta Meksika bölgesindeki devlettir. Devlet yaklaşık olarak bugünkü Meksika'nın Michoacán eyaleti sınırlarına karşılık gelir. İspanyol istilası döneminde Mezoamerika bölgesinde Azteklerden sonra en büyük ikinci devletti.
Tarasca devleti Iréchikwa | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| y. 1300-1530 | |||||||
 Tarascan devletinin Meksika'daki Aztek İmparatorluğu'na göre konumu. | |||||||
| Başkent | |||||||
| Yaygın dil(ler) | |||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||
| Hükümdar | |||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| Yüzölçümü | |||||||
| 1450 | 75.000 km2 | ||||||
| Nüfus | |||||||
| |||||||
| |||||||
| Günümüzdeki durumu | Meksika | ||||||
14. yüzyıl başlarında kurulan devlet 1530 yılında bağımsızlığını yitirmiş ve İspanyol İmparatorluğunun boyunduruğuna girmiştir. Devletin Nahuatl dilindeki Michoacán olan adının anlamı Balığı olaların yeridir. Taracsalıların dili olan dilinde devletin ismi Iréchecua Tzintzuntzánidir. Tarasca devletinin halkı çoğunlukla etnik Purépecha olsa da zamanla asimile edilen , Otomi, ve kabileleri de mevcuttu. Devletin yapısı ilk dönemlerde ekonomik olarak bağlı devletçikler şeklindeyken ilerleyen dönemde idare merkezileşmiş ve cazonci adı verilen sıkı kontrol mekanizması kurulmuştur. Tarasca devleti başkenti kıyılarındaki kentidir.
Tarasca devleti Azteklerle çağdaştır ve bu iki devlet arasında çok sayıda muharebe yaşanmıştır. Azteklere yenilmeyen Tarasca devleti bu devletin kuzeybatıya doğru yayılmasına engel olmuş, sınırlarını çeşitli tahkimatlarla korumayı bilmişlerdir. Bu anlamda sınırları tanımlı ilk gerçek Mezoamerika devleti sayılmaktadır. Görece yalıtık konumundan ötürü kültürel anlamda özgün bir yerde bulunan uygarlı araç gereç, süs ve silah yapımında metal kullanan çok az sayıdaki Mezoamerika uygarlığından birisidir.
Coğrafi konum
Tarasca devletinin geliştiği bölge volkanik bir yükselti konumundadır. ve arasında yer alır. Bölge ılıman tropik bir iklime sahiptir, 2000 metre yükseklikte çeşitli göller de bulunmaktadır. Çam, meşe ve köknar ağaçlarının bulunduğu topraklar tarıma görece elverişlidir. Kuzey bölgelerde kaplıcaların bulunduğu alanda obsidyen oluşumları sıklıkla gözlemlenir. Genel olarak devlet havzasına kurulmuştur.
Tarihi
Tarasca bölgesinde MÖ 2500 yılına kadar geri giden eşya, araç gereç kalıntıları bulunmuştur. Bölgedeki yapılan arkeolojik kazılarda bulunan kalıntılarda yapılan karbon-14 testleri sonucu MÖ 1200 civarı tarihi bulunmuştur. Michoacán kültürünün öncülü olan Chupícuaro kültürü bölgede hakim olmuştur. Bu kültürün çoğunlukla göl adalarında bulunduğu ortaya çıkmıştır. Modern dönemde Tarascalara dair yazılı en önemli kaynak ise 1540 yılında rahibi tarafından yazılan Relación de Michoacán eseridir. Eser özellikle Tarasca asillerinin sözlü anlatımlarını yazılı hale getirmiştir.
Kuruluş ve büyüme
Klasik dönemde Patzcuaro Gölü civarında yaşayan Purépecha dışında en az iki etnik kültürden bahsedilebilir: Jarácuaro bölgesindeki Nahuatl dilini konuşan kabile ve gölün kuzey kıyısında yaşayan Chichimeca kültürü kabilesi. Relación de Michoacán belgesine göre Tariácuri adlı kabile lideri Patzcuaro Gölü etrafındaki toplulukları bir araya getirerek güçlü bir devletin temellerini atar. 1300 yılında ilk fetih harekâtları başlar. Kendisi Pátzcuari kentinden devleti yöneten Taríacuri, oğulları Hiripan ve Tangáxoan'ı surasıyla Ihuatzio ve Tzintzuntzan kentlerinin başına getirir. Özellikle Hiripan Cuitzeo Gölü çevresindeki bölgede başarılı fetih seferleri yapmıştır. Hiripan ve Tangáxuan hakimiyet kurdukları bölgelerde bir vergi sistemi yerleştirerek güçlü bir merkezi devletin temellerini atarlar. Oluşmaya başlayan yönetici bürokrasi sayesinde fethedilen yerlerden gelen gelirler asiller ve yöneticiler arasında pay edilmeye başlanır. Tzitzipandáquare idaresindeki dönemde yeni bölgeler fethedilse de Aztek yayılması karşısında bu yeni bölgeler ya elden çıkacak ya da stratejik geri çekilme yüzünden denetimi verilecekti. 1460 yılında Tarasca devleti sınırları Pasifik Okyanusu kıyısındaki 'ya kadar genişler, Toluca vadisine içlerine kadar ilerler. 1470'li yıllarda komutasındaki Aztekler bir dizi muharebe sonrasında Tarascalıların denizle irtibatını kesecek şekilde toprak elde etse de sonunda geri çekilmek durumunda kalmışlardır. Bu başarıdan sonra Tarascalılar sınırdaki kentleri tahkim ederek bir savunma hattı oluşturmuştur. Ayrıca Aztekler tarafından topraklarından kovulmuş olan Otomi ve halklarının sınır bölgelerine yerleşmesine izin vererek Tarasca topraklarının korunmasını sağlar. 1480 yılıyla birlikte komutasındaki Aztekler, Tarascalılara saldırılarını şiddetlendirirler. İki taraf da birbirine üstünlük sağlayamadan bölgeye gelen İspanyollar durumun tamamen değişmesine yol açar. Son bağımsız Tarasca cazonci olur.
Çöküş
Aztek İmparatorluğunun çöküş haberinden sonra hemen İspanyol konkistadorlara elçiler gönderir. Birkaç İspanyol elçilerle birlikte Tzintzuntzan'a gelir ve burada Tarasca hükümdarı tarafından ilgiyle karşılanır. Hernan Cortes'e Tarasca devletinin hediyesi olan altınlarla dönen elçiler Cortes'in iştahını kabartmış olur. 1522 yılında komutasındaki bir İspanyol birliği Tzintzuntzan'a gelir. Onbinlerce askere sahip Tarasca devleti savaşmaksızın boyun eğer. Savaşmadan işbirliği yolunu seçen Tangáxuan ve Tarascalılara görece özerklik sağlanır. Bölge bu tarihten sonra hem Tangáxuan hem de Cortes'e vergi verir hale gelir. İspanyollar Tangáxuan'ın vergilerin çoğunu kendisine aldığını ve kendisini hala hükümdar gördüğünü anlayınca bölgeye kötü şöhretli konkistador komutan 'ı atar. Guzmán Tarascalı asilzade Don Pedro Panza Cuinierángari ile birlik olup Tangáxuan'ı alaşağı eder ve idam edilmesini sağlar. Bundan sonra kargaşa ve şiddet olayları artar. Takip eden dönemlerde İspanyol kuklası Tarascalı liderler bölgeyi yönetecektir. İspanya'ya geri çağrılan Nuño de Guzman'ın yerine gelen rahip yerlilerle temas kurup onları ikna ederek bölgede İspanyol hakimiyetini sağlamlaştırır.
Galeri
-
![image]()
Başkent Tzintzuntzan kalıntıları -
![image]()
Tarasca kültürüne ait buhurdanlık -
![image]()
Çakal başına sahip tanrı Uitzimángari heykeli -
![image]()
Tarasca kültüründe büyük öneme sahip olan Patzcuaro Gölü ve göldeki adacıklar
Kaynakça
- ^ Anlamı Tzintzuntzan Krallığı dır
- ^ Sözlü efsanelere göre ilk hükümdar Tariácuri tarafından kurulmuş ve sonrasında Uacúsecha (Kartallar) hanedanı hüküm sürmüştür
- ^ Eserde Tarasca dini, toplumu, tarihi ve İspanyol istilası anlatılıyor
- ^ Günümüzdeki Guanajuato eyaleti içindedir
- ^ Örnek olarak kenti verilebilir
- ^ Çok iyi savaşçı olmalarıyla bilinen Otomiler Aztek ordusunda da çeşitli dönemlerde paralı asker olarak bulunmuşlardır
- ^ Benzer bir ayrıcalık da İspanyollarla işbirliği yapan Tlaxcalalılara verilmiştir
- ^ Guzman'ın bu dönemde yerli halk yaptıkları bazı kaynaklarda soykırım olarak nitelendirilmektedir. Ayrıca Tangáxuan'ı işkenceden sonra diri diri yakması da taktiklerinin soruşturulmasına ve en sonunda görevden alınmasına yol açacaktır
- ^ Hakkındaki iddiaların soruşturulmasının ardından suçlu bulunan Guzman tutuklanarak mahkûm olarak 1536 yılında İspanya'ya gönderilir. Burada 1538 yılında hapisten salıverilir ve saraydaki devlet görevine devam eder. Hakkındaki kayıtlar 1561 yılına kadardır. Bu dönem çok sık görülen yoksulluk içinde ölmüş bir asilzadedir.
- ^ Konkistadoların tersine yerlilere insan muamelesi yapan rahip Quiroga bugün hala bölge halkları tarafından azizlik mertebesinde sevilip sayılmaktadır
Dış bağlantılar
- (İngilizce) 5 Eylül 2013 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tarasca devleti Nahuatl Michoacan Kolomb oncesi Amerika da Orta Meksika bolgesindeki devlettir Devlet yaklasik olarak bugunku Meksika nin Michoacan eyaleti sinirlarina karsilik gelir Ispanyol istilasi doneminde Mezoamerika bolgesinde Azteklerden sonra en buyuk ikinci devletti Tarasca devletiIrechikway 1300 1530ArmaTarascan devletinin Meksika daki Aztek Imparatorlugu na gore konumu BaskentYaygin dil ler HukumetMonarsiHukumdar 1520 1530 ilk 1520 1530 son Tarihce Kurulusuy 1300 Dagilisi1530Yuzolcumu145075 000 km2Nufus 15191 500 000ArdillarYeni IspanyaGunumuzdeki durumuMeksika 14 yuzyil baslarinda kurulan devlet 1530 yilinda bagimsizligini yitirmis ve Ispanyol Imparatorlugunun boyunduruguna girmistir Devletin Nahuatl dilindeki Michoacan olan adinin anlami Baligi olalarin yeridir Taracsalilarin dili olan dilinde devletin ismi Irechecua Tzintzuntzanidir Tarasca devletinin halki cogunlukla etnik Purepecha olsa da zamanla asimile edilen Otomi ve kabileleri de mevcuttu Devletin yapisi ilk donemlerde ekonomik olarak bagli devletcikler seklindeyken ilerleyen donemde idare merkezilesmis ve cazonci adi verilen siki kontrol mekanizmasi kurulmustur Tarasca devleti baskenti kiyilarindaki kentidir Tarasca devleti Azteklerle cagdastir ve bu iki devlet arasinda cok sayida muharebe yasanmistir Azteklere yenilmeyen Tarasca devleti bu devletin kuzeybatiya dogru yayilmasina engel olmus sinirlarini cesitli tahkimatlarla korumayi bilmislerdir Bu anlamda sinirlari tanimli ilk gercek Mezoamerika devleti sayilmaktadir Gorece yalitik konumundan oturu kulturel anlamda ozgun bir yerde bulunan uygarli arac gerec sus ve silah yapiminda metal kullanan cok az sayidaki Mezoamerika uygarligindan birisidir Cografi konumTarasca devletinin gelistigi bolge volkanik bir yukselti konumundadir ve arasinda yer alir Bolge iliman tropik bir iklime sahiptir 2000 metre yukseklikte cesitli goller de bulunmaktadir Cam mese ve koknar agaclarinin bulundugu topraklar tarima gorece elverislidir Kuzey bolgelerde kaplicalarin bulundugu alanda obsidyen olusumlari siklikla gozlemlenir Genel olarak devlet havzasina kurulmustur TarihiTarasca bolgesinde MO 2500 yilina kadar geri giden esya arac gerec kalintilari bulunmustur Bolgedeki yapilan arkeolojik kazilarda bulunan kalintilarda yapilan karbon 14 testleri sonucu MO 1200 civari tarihi bulunmustur Michoacan kulturunun onculu olan Chupicuaro kulturu bolgede hakim olmustur Bu kulturun cogunlukla gol adalarinda bulundugu ortaya cikmistir Modern donemde Tarascalara dair yazili en onemli kaynak ise 1540 yilinda rahibi tarafindan yazilan Relacion de Michoacan eseridir Eser ozellikle Tarasca asillerinin sozlu anlatimlarini yazili hale getirmistir Kurulus ve buyumeKlasik donemde Patzcuaro Golu civarinda yasayan Purepecha disinda en az iki etnik kulturden bahsedilebilir Jaracuaro bolgesindeki Nahuatl dilini konusan kabile ve golun kuzey kiyisinda yasayan Chichimeca kulturu kabilesi Relacion de Michoacan belgesine gore Tariacuri adli kabile lideri Patzcuaro Golu etrafindaki topluluklari bir araya getirerek guclu bir devletin temellerini atar 1300 yilinda ilk fetih harekatlari baslar Kendisi Patzcuari kentinden devleti yoneten Tariacuri ogullari Hiripan ve Tangaxoan i surasiyla Ihuatzio ve Tzintzuntzan kentlerinin basina getirir Ozellikle Hiripan Cuitzeo Golu cevresindeki bolgede basarili fetih seferleri yapmistir Hiripan ve Tangaxuan hakimiyet kurduklari bolgelerde bir vergi sistemi yerlestirerek guclu bir merkezi devletin temellerini atarlar Olusmaya baslayan yonetici burokrasi sayesinde fethedilen yerlerden gelen gelirler asiller ve yoneticiler arasinda pay edilmeye baslanir Tzitzipandaquare idaresindeki donemde yeni bolgeler fethedilse de Aztek yayilmasi karsisinda bu yeni bolgeler ya elden cikacak ya da stratejik geri cekilme yuzunden denetimi verilecekti 1460 yilinda Tarasca devleti sinirlari Pasifik Okyanusu kiyisindaki ya kadar genisler Toluca vadisine iclerine kadar ilerler 1470 li yillarda komutasindaki Aztekler bir dizi muharebe sonrasinda Tarascalilarin denizle irtibatini kesecek sekilde toprak elde etse de sonunda geri cekilmek durumunda kalmislardir Bu basaridan sonra Tarascalilar sinirdaki kentleri tahkim ederek bir savunma hatti olusturmustur Ayrica Aztekler tarafindan topraklarindan kovulmus olan Otomi ve halklarinin sinir bolgelerine yerlesmesine izin vererek Tarasca topraklarinin korunmasini saglar 1480 yiliyla birlikte komutasindaki Aztekler Tarascalilara saldirilarini siddetlendirirler Iki taraf da birbirine ustunluk saglayamadan bolgeye gelen Ispanyollar durumun tamamen degismesine yol acar Son bagimsiz Tarasca cazonci olur CokusAztek Imparatorlugunun cokus haberinden sonra hemen Ispanyol konkistadorlara elciler gonderir Birkac Ispanyol elcilerle birlikte Tzintzuntzan a gelir ve burada Tarasca hukumdari tarafindan ilgiyle karsilanir Hernan Cortes e Tarasca devletinin hediyesi olan altinlarla donen elciler Cortes in istahini kabartmis olur 1522 yilinda komutasindaki bir Ispanyol birligi Tzintzuntzan a gelir Onbinlerce askere sahip Tarasca devleti savasmaksizin boyun eger Savasmadan isbirligi yolunu secen Tangaxuan ve Tarascalilara gorece ozerklik saglanir Bolge bu tarihten sonra hem Tangaxuan hem de Cortes e vergi verir hale gelir Ispanyollar Tangaxuan in vergilerin cogunu kendisine aldigini ve kendisini hala hukumdar gordugunu anlayinca bolgeye kotu sohretli konkistador komutan i atar Guzman Tarascali asilzade Don Pedro Panza Cuinierangari ile birlik olup Tangaxuan i alasagi eder ve idam edilmesini saglar Bundan sonra kargasa ve siddet olaylari artar Takip eden donemlerde Ispanyol kuklasi Tarascali liderler bolgeyi yonetecektir Ispanya ya geri cagrilan Nuno de Guzman in yerine gelen rahip yerlilerle temas kurup onlari ikna ederek bolgede Ispanyol hakimiyetini saglamlastirir GaleriBaskent Tzintzuntzan kalintilari Tarasca kulturune ait buhurdanlik Cakal basina sahip tanri Uitzimangari heykeli Tarasca kulturunde buyuk oneme sahip olan Patzcuaro Golu ve goldeki adaciklarKaynakca Anlami Tzintzuntzan Kralligi dir Sozlu efsanelere gore ilk hukumdar Tariacuri tarafindan kurulmus ve sonrasinda Uacusecha Kartallar hanedani hukum surmustur Eserde Tarasca dini toplumu tarihi ve Ispanyol istilasi anlatiliyor Gunumuzdeki Guanajuato eyaleti icindedir Ornek olarak kenti verilebilir Cok iyi savasci olmalariyla bilinen Otomiler Aztek ordusunda da cesitli donemlerde parali asker olarak bulunmuslardir Benzer bir ayricalik da Ispanyollarla isbirligi yapan Tlaxcalalilara verilmistir Guzman in bu donemde yerli halk yaptiklari bazi kaynaklarda soykirim olarak nitelendirilmektedir Ayrica Tangaxuan i iskenceden sonra diri diri yakmasi da taktiklerinin sorusturulmasina ve en sonunda gorevden alinmasina yol acacaktir Hakkindaki iddialarin sorusturulmasinin ardindan suclu bulunan Guzman tutuklanarak mahkum olarak 1536 yilinda Ispanya ya gonderilir Burada 1538 yilinda hapisten saliverilir ve saraydaki devlet gorevine devam eder Hakkindaki kayitlar 1561 yilina kadardir Bu donem cok sik gorulen yoksulluk icinde olmus bir asilzadedir Konkistadolarin tersine yerlilere insan muamelesi yapan rahip Quiroga bugun hala bolge halklari tarafindan azizlik mertebesinde sevilip sayilmaktadirDis baglantilar Ingilizce 5 Eylul 2013 tarihinde erisilmistir