Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tac Mahal, Hindistan'ın Agra şehrinde, 1631-1654 yıllarında inşa edilmiş anıt mezar.
ताजमहल تاج محل | |
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Anıt mezar |
| Mimari tarz | Babür mimarisi |
| Konum | Agra, Uttar Pradeş, Hindistan |
| Koordinatlar | 27°10′30″K 78°02′31″D / 27.17500°K 78.04194°D |
| Başlama | 1632 |
| Tamamlanma | 1654 |
| Yükseklik | 74 metre |
| Teknik ayrıntılar | |
| Zemin alanı | 176.900 m2 |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | , Üstad Ahmed Lahori ve diğer mimarlar |
| Ödüller | |
 | |
| Konum |  Hindistan |
| (Kriter) | Kültürel: i |
| Referans | 252 |
| Tescil | 1983 (7. oturum) |
| Bölge | Asya-Pasifik |
İslam türbe mimarisinin en önemli eserlerinden birisi olarak kabul edilir.Babür İmparatorluğu'nun 5. hükümdarı Şah Cihan'ın 17 Haziran 1631 tarihinde genç yaşta ölen eşi Ercümend Bânû Begüm (Mümtaz Mahal) için o zamanki imparatorluğun başkenti olan Agra'da Yamuna Nehri'nin kıyısında yaptırılmıştır. Mümtaz Mahal'in ve 1666'da ölen imparator Şah Cihan'ın mezarlarını barındırır.
Yapı, Şah Cihan'ın hâkimiyeti süresinde en parlak dönemini yaşayan Babürlülerin güç ve kudretini temsil eder. Hanedanın güç ve kudreti kadar, Şah Cihan ile eşi Ercümend Bânû Begüm arasındaki sevginin de sembolüdür. Şah Cihan'ın tahta çıkması üzerine Mümtaz Mahal adını alan Ercümend Bânû, on dördüncü çocuğunu doğururken ölmüştür. Hükümdarın, eşine duyduğu sevginin hatırasına görkemli bir anıt mezar yaptırarak teselliyi sanat ve mimaride bulduğu anlatılır.
1983'ten bu yana UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde yer almaktadır. Yılda tahminî 3 milyon kişi tarafından ziyaret edilir.
Tarihçe
Mümtaz Mahal'in ölümü
1601 yılında Babürlüler tarafından fethedilen Burhanpur şehri, Dekkan sultanlarına karşı girişilen askerî harekâtlarda üs olarak kullanılmaktaydı. Eşine seferlerde eşlik eden Mümtaz Mahal, 1631 yılında bir ayaklanmayı bastırmak için çıktığı sefer sırasında da Burhanpur'a eşi ile birlikte gitmişti. On dördüncü çocuğuna hamile olan Mümtaz Mahal, 17 Haziran 1631'de çocuğun doğumu sırasında öldü. Cenazesi altı ay sonra Agra'ya taşınmıştır.
Yapımı
Türbe, iki yanında simetrik yapılar olarak inşa edilmiş cami ve konuk evi ile anıtsal giriş kapısından olan yapılar bütünü içinde yer alır. 1632'de inşasına başlanan eser, çevre düzenlemesi ve diğer yapılarla birlikte 1652'de tamamlanmıştır.
Türbenin inşaatı için mimar ve ustalardan oluşan bir heyet kuran hükümdar, Osmanlı, İranlı, Suriyeli usta ve sanatkârlarla birlikte mahallî Hint ustalara da görev vermişti. Bağdat'tan hattat, Buhara'dan kakma ustası, İstanbul'dan kubbe ustası, Semerkant'tan minare yapımcısı, Kandahar'dan taş ustası, Şiraz'dan çizim ustası getirilmişti. Tac Mahal'in esas mimarının kim olduğu hakkında birçok görüş ileri sürülmüştür. Kimileri Venedikli Jeromino Veroneo adlı bir İtalyan'ın veya Bordeauxlu Augistin adlı bir Fransız'ın, kimileri de Osmanlı mimarı Mehmet İsa Efendi'nin yapının esas mimarı olduğunu ileri sürmüştür. 17. yüzyıldan kalma "Divan-ı Mühendis" adlı bir el yazmasında Lutfullah Mühendis el-Lâhûrî, babası Üstad Ahmed'in Tac Mahal'in mimarı olduğundan bahseder. Bu el yazmasının bulunuşundan sonra 1930'larda "Nâdirü'l-asr" Üstad Ahmed'in yapının asıl mimarı olduğu görüşü kabul görmüştür. Şah Cihan'ın gözde mimarı Üstad Ahmed, Tac Mahal'e ilişkin efsanelerde sıklıkla anlatıldığı gibi gözleri kör edilip elleri kesilerek işkence görmemiş; yapının tamamlanışından 9 yıl sonra Lahor'da ölmüştür.
Mimari özellikleri
Tac Mahal'in yapımında parlak, ince mavi damarları olan beyaz mermer kullanılmıştır. Aynı mermerden yapılan ve yerden yüksekliği 82 metre olan kubbe, Mimar İsmail Efendi tarafından yapılmış ve 1648 yılında tamamlanmıştır.[] Yapıdaki yazıları yazan 'dir.[]
Kubbe üzerinde altınlı bir alem vardır. Türbenin beyaz mermerden 4 minaresi vardır. Anıtın dört yanına Hattat Settâr Efendi tarafından Yasin suresinin tamamı yazılmıştır.
İnşaatta çok sayıda ustanın yanı sıra, günde 20 bin işçinin çalışmasıyla türbe 1643'te, çevresindeki avlu ve yapılar 1649'da bitirildi. Tac Mahal, 20 yılda 1652'de bütünüyle tamamlandı.
305x580 metre ölçülerinde dikdörtgen avluda yer alan Tac Mahal, dört cephesinin ortalarında 33 metre yüksekliğindeki taç kapılarıyla 75 metre yüksekliğindeki anıt kubbeyi çevreliyor.
İç mekânı örten 30 metre yüksekliğindeki alt kubbeyle üst kubbe arasında türbe mekânı kadar ölü hacim var.[]
Mümtaz Mahal ve Şah Cihan'ın sandukaları üst katta, kubbenin altındadır. Sandukaların bulunduğu yerdeki kubbede insan ağzından çıkan her ses 7 kez yankılanacak şekilde bir akustiğe sahiptir.[] Şah'ın ve eşinin asıl lahitleri ise, en alt katta bulunmaktadır.
Tac Mahal'in yüz binlerce akik, sedef ve firuze gömülü olan duvarlarında ayrıca 42 zümrüt, 142 yakut, 625 pırlanta ve 50 adet çok iri inci vardır.
Yapı ile ilgili efsaneler
Siyah mermerli Tac Mahal
Şah Cihan'ın Yamuna Nehri kıyısında Tac Mahal'in tam karşısına kendisi için siyah mermerden bir anıt mezar yaptırmayı planladığına ancak oğlu tarafından tahttan indirildiği için bu planı gerçekleştiremediğine inanılır. Bu iddia ilk defa, 1665'te Agra'ya giden seyyah Jean-Baptiste Tavernier'in yazılarında yer almıştır. Tac Mahal'in tam karşısındaki Mehtap Bağı'nda 2006 yılında arkeologlar tarafından siyah mermerler bulunması, bu iddianın inanırlığını arttırmıştır ancak daha sonra yapılan çalışmalarda bu mermerlerin bir yazlık saraya ait olduğu ortaya konmuştur.
İskelenin sökülmesi efsanesi
Yaygın bir efsaneye göre[] kubbeyi desteklemek için yapılan iskele, kubbeden daha fazla masraf ve iş gücü gerektirmişti. İnşaatın bitimine yakın Şah Cihan'a iskeleyi sökmenin 5 yıl alacağı bilgisi verilmesi üzerine Şah Cihan, herkesin söktüğü tuğlanın kendisine kalacağı şeklinde bir emir yayınlamış ve iskele bir gecede sökülmüştü.
Dünyanın yeni yedi harikasından biri
New7Wonder adlı İsviçre merkezli bir vakfın, Dünyanın Yedi Harikası'na alternatif olarak Dünyanın Yeni Yedi Harikası'nı cep telefonu ve internet oylarıyla belirlemek için başlattığı yarışma sonucunda Tac Mahal Anıt Mezarı, 7 Temmuz 2007'de ilan edilen listede yer almıştır.
Kaynakça
- ^ a b c Beksaç, A. Engin. . www.tdvia.org. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 39, Yıl 2010. 22 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2016.
- ^ "Taj Mahal". whc.unesco.org. UNESCO web sitesi. 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Kasım 2016.
- ^ a b c Amir, Syed. "A tale of two cities… and one woman". www.thefridaytimes.com. thefridaytimes.com, 19 Haziran 2015. Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.[]
- ^ Macun, İnci. (PDF). dergiler.ankara.edu.tr/. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 33 Sayı: 1.2, Yıl 1990. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.
- ^ a b DuTemple, Lesley A. The Taj Mahal (2003 bas.). Lerner Publications Company. s. 23. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.
- ^ "Italian Architect of Taj Mahal Myth". www.tajmahal.org.uk. tajmahal.org.uk sitesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.
- ^ a b Yasin, Mohammed (1988). Readin In Indian History. Yeni Delhi: Atlantic Publishers and Distributors. s. 90. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.
- ^ a b "Mystery of Italian 'designer' hanged in Lahore". www.dawn.com. Dawn gazetesi, 10 Nisan 2011. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.
- ^ Khan, I. N (2014). Black Taj Mahal: The Emperor's Missing Tom. Bloomsbery India. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.
- ^ Ellie, Zolfagharifard. "Taj Mahal reveals its secrets: Remains of emperor Shah Jahan's summer palace found opposite 350-year-old wonder". www.dailymail.co.uk. dailymail.co.uk sitesi, 3 Temmuz 2014. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Tac Mahal ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Tac Mahal13 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tac Mahal Hindistan in Agra sehrinde 1631 1654 yillarinda insa edilmis anit mezar Tac Mahalत जमहल تاج محلGenel bilgilerTurAnit mezarMimari tarzBabur mimarisiKonumAgra Uttar Prades HindistanKoordinatlar27 10 30 K 78 02 31 D 27 17500 K 78 04194 D 27 17500 78 04194Baslama1632Tamamlanma1654Yukseklik74 metreTeknik ayrintilarZemin alani176 900 m2Tasarim ve insaatMimar lar Ustad Ahmed Lahori ve diger mimarlarOdullerUNESCO Dunya MirasiKonum HindistanKriterKulturel iReferans252Tescil1983 7 oturum BolgeAsya Pasifik Islam turbe mimarisinin en onemli eserlerinden birisi olarak kabul edilir Babur Imparatorlugu nun 5 hukumdari Sah Cihan in 17 Haziran 1631 tarihinde genc yasta olen esi Ercumend Banu Begum Mumtaz Mahal icin o zamanki imparatorlugun baskenti olan Agra da Yamuna Nehri nin kiyisinda yaptirilmistir Mumtaz Mahal in ve 1666 da olen imparator Sah Cihan in mezarlarini barindirir Yapi Sah Cihan in hakimiyeti suresinde en parlak donemini yasayan Baburlulerin guc ve kudretini temsil eder Hanedanin guc ve kudreti kadar Sah Cihan ile esi Ercumend Banu Begum arasindaki sevginin de semboludur Sah Cihan in tahta cikmasi uzerine Mumtaz Mahal adini alan Ercumend Banu on dorduncu cocugunu dogururken olmustur Hukumdarin esine duydugu sevginin hatirasina gorkemli bir anit mezar yaptirarak teselliyi sanat ve mimaride buldugu anlatilir 1983 ten bu yana UNESCO nun Dunya Mirasi listesinde yer almaktadir Yilda tahmini 3 milyon kisi tarafindan ziyaret edilir TarihceMumtaz Mahal in olumu Anitsal giris kapisiHat ornegi 1601 yilinda Baburluler tarafindan fethedilen Burhanpur sehri Dekkan sultanlarina karsi girisilen askeri harekatlarda us olarak kullanilmaktaydi Esine seferlerde eslik eden Mumtaz Mahal 1631 yilinda bir ayaklanmayi bastirmak icin ciktigi sefer sirasinda da Burhanpur a esi ile birlikte gitmisti On dorduncu cocuguna hamile olan Mumtaz Mahal 17 Haziran 1631 de cocugun dogumu sirasinda oldu Cenazesi alti ay sonra Agra ya tasinmistir Yapimi Turbe iki yaninda simetrik yapilar olarak insa edilmis cami ve konuk evi ile anitsal giris kapisindan olan yapilar butunu icinde yer alir 1632 de insasina baslanan eser cevre duzenlemesi ve diger yapilarla birlikte 1652 de tamamlanmistir Turbenin insaati icin mimar ve ustalardan olusan bir heyet kuran hukumdar Osmanli Iranli Suriyeli usta ve sanatkarlarla birlikte mahalli Hint ustalara da gorev vermisti Bagdat tan hattat Buhara dan kakma ustasi Istanbul dan kubbe ustasi Semerkant tan minare yapimcisi Kandahar dan tas ustasi Siraz dan cizim ustasi getirilmisti Tac Mahal in esas mimarinin kim oldugu hakkinda bircok gorus ileri surulmustur Kimileri Venedikli Jeromino Veroneo adli bir Italyan in veya Bordeauxlu Augistin adli bir Fransiz in kimileri de Osmanli mimari Mehmet Isa Efendi nin yapinin esas mimari oldugunu ileri surmustur 17 yuzyildan kalma Divan i Muhendis adli bir el yazmasinda Lutfullah Muhendis el Lahuri babasi Ustad Ahmed in Tac Mahal in mimari oldugundan bahseder Bu el yazmasinin bulunusundan sonra 1930 larda Nadiru l asr Ustad Ahmed in yapinin asil mimari oldugu gorusu kabul gormustur Sah Cihan in gozde mimari Ustad Ahmed Tac Mahal e iliskin efsanelerde siklikla anlatildigi gibi gozleri kor edilip elleri kesilerek iskence gormemis yapinin tamamlanisindan 9 yil sonra Lahor da olmustur Mimari ozellikleriTac Mahal in yapiminda parlak ince mavi damarlari olan beyaz mermer kullanilmistir Ayni mermerden yapilan ve yerden yuksekligi 82 metre olan kubbe Mimar Ismail Efendi tarafindan yapilmis ve 1648 yilinda tamamlanmistir kaynak belirtilmeli Yapidaki yazilari yazan dir kaynak belirtilmeli Tac Mahal anit mezarinin 1863 1869 yillari arasinda Samuel Bourne tarafindan cekilen fotografiTac Mahal Kubbe uzerinde altinli bir alem vardir Turbenin beyaz mermerden 4 minaresi vardir Anitin dort yanina Hattat Settar Efendi tarafindan Yasin suresinin tamami yazilmistir Insaatta cok sayida ustanin yani sira gunde 20 bin iscinin calismasiyla turbe 1643 te cevresindeki avlu ve yapilar 1649 da bitirildi Tac Mahal 20 yilda 1652 de butunuyle tamamlandi 305x580 metre olculerinde dikdortgen avluda yer alan Tac Mahal dort cephesinin ortalarinda 33 metre yuksekligindeki tac kapilariyla 75 metre yuksekligindeki anit kubbeyi cevreliyor Ic mekani orten 30 metre yuksekligindeki alt kubbeyle ust kubbe arasinda turbe mekani kadar olu hacim var kaynak belirtilmeli Mumtaz Mahal ve Sah Cihan in sandukalari ust katta kubbenin altindadir Sandukalarin bulundugu yerdeki kubbede insan agzindan cikan her ses 7 kez yankilanacak sekilde bir akustige sahiptir kaynak belirtilmeli Sah in ve esinin asil lahitleri ise en alt katta bulunmaktadir Tac Mahal in yuz binlerce akik sedef ve firuze gomulu olan duvarlarinda ayrica 42 zumrut 142 yakut 625 pirlanta ve 50 adet cok iri inci vardir Yapi ile ilgili efsanelerSiyah mermerli Tac Mahal Sah Cihan in Yamuna Nehri kiyisinda Tac Mahal in tam karsisina kendisi icin siyah mermerden bir anit mezar yaptirmayi planladigina ancak oglu tarafindan tahttan indirildigi icin bu plani gerceklestiremedigine inanilir Bu iddia ilk defa 1665 te Agra ya giden seyyah Jean Baptiste Tavernier in yazilarinda yer almistir Tac Mahal in tam karsisindaki Mehtap Bagi nda 2006 yilinda arkeologlar tarafindan siyah mermerler bulunmasi bu iddianin inanirligini arttirmistir ancak daha sonra yapilan calismalarda bu mermerlerin bir yazlik saraya ait oldugu ortaya konmustur Iskelenin sokulmesi efsanesi Yaygin bir efsaneye gore kaynak belirtilmeli kubbeyi desteklemek icin yapilan iskele kubbeden daha fazla masraf ve is gucu gerektirmisti Insaatin bitimine yakin Sah Cihan a iskeleyi sokmenin 5 yil alacagi bilgisi verilmesi uzerine Sah Cihan herkesin soktugu tuglanin kendisine kalacagi seklinde bir emir yayinlamis ve iskele bir gecede sokulmustu Dunyanin yeni yedi harikasindan biriNew7Wonder adli Isvicre merkezli bir vakfin Dunyanin Yedi Harikasi na alternatif olarak Dunyanin Yeni Yedi Harikasi ni cep telefonu ve internet oylariyla belirlemek icin baslattigi yarisma sonucunda Tac Mahal Anit Mezari 7 Temmuz 2007 de ilan edilen listede yer almistir Kaynakca a b c Beksac A Engin www tdvia org Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 39 Yil 2010 22 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Kasim 2016 Taj Mahal whc unesco org UNESCO web sitesi 28 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Kasim 2016 a b c Amir Syed A tale of two cities and one woman www thefridaytimes com thefridaytimes com 19 Haziran 2015 Erisim tarihi 24 Kasim 2016 olu kirik baglanti Macun Inci PDF dergiler ankara edu tr Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Dergisi Cilt 33 Sayi 1 2 Yil 1990 3 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Kasim 2016 a b DuTemple Lesley A The Taj Mahal 2003 bas Lerner Publications Company s 23 24 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2016 Italian Architect of Taj Mahal Myth www tajmahal org uk tajmahal org uk sitesi 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2016 a b Yasin Mohammed 1988 Readin In Indian History Yeni Delhi Atlantic Publishers and Distributors s 90 24 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2016 a b Mystery of Italian designer hanged in Lahore www dawn com Dawn gazetesi 10 Nisan 2011 24 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2016 Khan I N 2014 Black Taj Mahal The Emperor s Missing Tom Bloomsbery India 24 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2016 Ellie Zolfagharifard Taj Mahal reveals its secrets Remains of emperor Shah Jahan s summer palace found opposite 350 year old wonder www dailymail co uk dailymail co uk sitesi 3 Temmuz 2014 24 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2016 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Tac Mahal ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Tac Mahal13 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde